سیاست یکی از مهم‌ترین جنبه‌های زندگی مردم در سراسر جهان است. سینما به عنوان یکی  تاثیرگذارترین مدیوم‌های هنری- رسانه‌ای و نیز فراگیرترین آنها از منظر فهم عمومی، نسبت به موضوع سیاست بی‌توجه نبوده است، تا آنجا که غیر از فیلم‌هایی که مشخصا با عنوان سینمای سیاسی ساخته شده‌اند و «سیاست» موضوع محوری‌ آنهاست که در قالب درام قرار می‌گیرند، در بسیاری از فیلم‌های دیگر، سیاست، درگیرکننده‌ترین مفهومی است که حتی اشاره‌های نمادین درباره آن مورد توجه قرار می‌گیرد. در گونه‌های مختلف سینمایی اعم از تاریخی، جاسوسی، جنایی، پلیسی، جنگی، کمدی و... فیلم‌های زیادی تولید شده‌ که با کارکردی سیاسی، اشاره‌‌هایی دارند یا داستان آنها به شکلی رقم می‌خورد که در دل تحولاتی مانند انقلاب‌ها، کودتاها، شورش‌ها، جنگ‌ها و امثال آن باشد؛ اتفاقاتی که طبعا سیاسی هستند. همین موضوع موجب شده است این ژانر، کارگردانان و فیلمسازان صاحب سبک خود را داشته باشد. همان‌طور که «ابراهیم حاتمی‌کیا» در ایران به ساختن فیلم‌هایی عمدتا با محتوای سیاست معروف شده است، «الیور استون» به عنوان یکی از  مهم‌ترین سینماگران سیاسی سینمای آمریکا و جهان شناخته می‌شود؛ فیلمسازی که تمرکز فراوانی بر رویدادها و شخصیت‌های سیاسی و جنجال‌برانگیز داشته و درباره آنها فیلم ساخته است.
«اسنودن» از آثار متاخر استون است که در آن دست روی یکی از پرسروصداترین چهره‌های سیاسی - رسانه‌ای امروز آمریکا گذاشته است. موضوع اسنودن یکی از سیاسی‌ترین موضوعاتی است که می‌شود به آن پرداخت. «ادوارد جوزف اسنودن» متولد ۱۹۸۳، افشاگر کنونی و کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی آمریکاست. افشاگری‌های ادوارد اسنودن از عملیات عظیم جاسوسی و مراقبت در سطح جهانی پرده برداشت. بنا به مدارک اسنودن، این برنامه‌ها که شامل جاسوسی از مردم عادی و شخصیت‌ها در مکالمات تلفنی، ایمیل، استفاده از موتور جست‌وجوی اینترنت و... در تمام کشورها و بدون رعایت مرزهای سیاسی است، در درجه اول توسط آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا (ان‌اس‌ای) به اجرا درمی‌آید. گروه «فایو ایز»، دولت‌های اروپایی و شرکت‌های تلفن نیز همکاری مستقیم و نزدیکی در این جاسوسی‌ها دارند. افشاگری‌های اسنودن آغاز رسانه‌ای شدن اطلاعات مربوط به افشاگری‌های جاسوسی گسترده بود. فیلمنامه این فیلم را اولیور استون و «کران فیتزجرالد» از کتابی که نوشته «آناتولی کوچرنا» وکیل روس است اقتباس کرده‌اند. کتاب دیگری نیز که در این میان مورد استفاده قرار گرفت نوشته «لوک هاردینگ» روزنامه‌نگار گاردین بود. اولیور استون که همواره دیدگاه‌های انتقادی به سیاست‌های ایالات متحده داشته است، در اسنودن هم تلاش کرد بخشی از واقعیت‌های سیاست در ایالات متحده را فاش کند. استون همچنین در 1991، فیلم مهم «جی‌اف‌کی» با محوریت ترور «جان اف کندی» را ساخت که تبدیل به یکی از بهترین آثار سیاسی سینمای جهان شد. فیلم‌های «نیکسون» و «دبلیو» که با محوریت 2 رئیس‌جمهور دیگر ایالات متحده ساخته شدند و همچنین موضوع مهم و چالش‌برانگیز جنگ ویتنام در مناسبات سیاسی آمریکا که در سه‌گانه «جوخه» در سال 1986، «متولد چهارم جولای» در سال 1989 و «بهشت و زمین» در سال 1993 توسط استون با رویکردی منتقدانه به تصویر کشیده شد، از جمله فعالیت‌های استون در مخالفت سینمایی با سیاست‌های ایالات متحده است. به این آثار مهم می‌توان «وال‌استریت» را هم اضافه کرد که نقدهای لایه‌ای مهمی به مناسبات سیاسی و اقتصادی نظام سرمایه‌داری در آمریکا داشته است. علاوه بر کارهای کم‌نظیر الیور استون، در سینمای آمریکا فیلم‌های سیاسی بسیاری ساخته شدند که هم‌اکنون در رده بهترین آثار سینمای جهان شناخته می‌شوند. از جمله «تمام مردان شاه» ساخته «رابرت راسن» که بر مبنای ترور فرماندار ایالت لوییزیانا ساخته شد. رابرت راسن خالق «بیلیاردباز» در سیاسی‌ترین فیلم کارنامه‌اش سراغ زندگی «ویلی استارک» سیاستمدار پوپولیست آمریکایی رفت؛ فرماندار و سناتور ایالت لوییزیانا که ظاهرا برضد سیاست قیام کرد ولی عملکرد جالبی از خود به‌جا نگذاشت و درنهایت ترور شد.  «دکتر استرنجلاو» از استنلی کوبریک که یک کمدی سیاه با محوریت جنگ سرد آمریکا و شوروی است، از دیگر آثار ساخته شده در این ژانر است. کوبریک که درباره وقوع یک جنگ هسته‌ای بسیار نگران بود، این فیلم را آماده پخش کرد و در آن به مردمی که جنگ سرد و جنگ ویتنام را تجربه کرده بودند نشان داد بحرانی قریب‌الوقوع بشریت را تهدید می‌کند. فیلم دیالوگ‌های قابل تاملی دارد. در یکی از آنها رئیس‌جمهور خطاب به ژنرال تورگیدسون و سفیرکبیر روسیه که با هم درگیر شده‌اند، می‌گوید: «آقایون شما نمی‌تونید اینجا دعوا کنین، اینجا اتاق جنگه!»
 «همه مردان رئیس جمهور» از «آلن جی‌پاکولا» که روایتگر یکی از رسوایی‌های مهم تاریخ سیاسی آمریکاست، درباره تقلب انتخاباتی در زمان «ریچارد نیکسون» که به رسوایی واترگیت مشهور شد و استعفای نیکسون را از ریاست جمهوری آمریکا در پی داشت، است. «سگ را بجنبان» یا «دم سگ را بجنبان» محصول 1997 و به کارگردانی «بری لوینسون»، داستان انتخابات ایالات متحده آمریکا را چند روز مانده به اجرای آن روایت می‌کند. آنچه در این فیلم نمایش داده می‌شود تأثیر غیرقابل انکار رسانه‌ها بر افکار عمومی آمریکا و در ادامه، جهان است که چطور یک سیستم فیلمسازی با حقه‌های سینمایی مردم را فریب داده و ایشان را متقاعد می‌کند که آمریکا برای حفظ جان شهروندانش ناگزیر است که به دیگر کشور‌های جهان لشکرکشی کند.
«سیریانا» از «استیون گیگان» که به مناسبات سیاسی- اقتصادی آمریکا و روابط نفتی آن با کشورهای خلیج‌فارس می‌پردازد، فیلمی سیاسی محصول سال ۲۰۰۵ است. موضوع اصلی فیلم حول محور سیاست نفت و تأثیرات جهانی صنعت نفت بر اقتصاد و سیاست است که طی عملیات‌هایی که توسط یک مأمور سیا (جرج کلونی)، یک تحلیلگر مسائل انرژی (مت دیمون)، بازرسی در واشنگتن (جفری رایت) و یک کارگر مهاجر بیکار پاکستانی (ماژیر مونیر) در کشوری عربی در خلیج‌فارس در حال انجام است، مشاهده می‌شود.
همچنین «باب رابرتز» کمدی سیاسی «تیم رابینز» با روایت داستان خواننده آهنگ‌های فولکلوریک که به موقعیت یک سناتور ارتقا می‌یابد، به نقد مناسبات سیاسی آمریکا پرداخته است.
 

بسیاری از فیلم‌های سیاسی مهم تاریخ توسط سینماگرانی با تفکر چپ و علیه آمریکا تولید شده است. «کوستا گاوراس» فیلمساز یونانی‌الاصل که به دلیل داشتن تفکرات کمونیستی توسط حکومت سرهنگ‌ها از کشورش تبعید شد و به فرانسه رفت و بعدها تبدیل به یکی از مهم‌ترین سازندگان آثار سیاسی سینمای جهان شد، یکی از این سینماگران است. مهم‌ترین فیلم او یعنی «زد» که برنده جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان هم شد در سال 1969 ساخته شد؛  فیلمی بر اساس داستانی از «واسیلی واسیلیکوس» نویسنده یونانی که با بودجه فرانسوی در الجزایر جلوی دوربین رفت و روایتگر ترور «گریگوری لمبراکیس» نماینده دست چپی پارلمان یونان به دست نیروهای دست راستی و همچنین حوادث و اتفاقاتی که بعد از آن رخ داد تا یونان را به محلی برای حکومت سرهنگ‌ها تبدیل کند، است. «زد» هم‌اکنون نیز در رده بهترین آثار سیاسی تاریخ سینما جا دارد؛ اثری که با همه انتقادات و مشکلاتی که در زمان اکرانش به آن نسبت داده شد، موفق بود، زیرا توانست به لحاظ تصویر صریحش از واقعیت، نگاه مردم را به خود جلب کند و همچنین اعتبار خاصی به فیلم‌های سیاسی ساخته شده در زمانه خود بدهد و این نوع فیلم‌ها را وارد مسیر تازه‌ای کند. موسیقی این فیلم ساخته «میکیس تئودوراکیس» آهنگساز بزرگ یونانی و سازنده موسیقی فیلم‌های «حکومت نظامی» و «زوربای یونانی» است، که بعدها الهام‌بخش بسیاری از موسیقی‌های ضدامپریالیستی نیز شد.
«حکومت نظامی» اثر دیگری از گاوراس است که 4 سال بعد و در 1973 با محوریت ماجرای واقعی کودتای اروگوئه و گروگان‌گیری سرکنسول کشور برزیل و یک آمریکایی به نام «مایکل سانتوره» توسط چریک‌های چپ‌گرای جنبش آزادی‌بخش ملی اروگوئه یا توپامارو‌ها ساخته شد. این فیلم نیز به یکی از آثار مهم سینمای گاوراس تبدیل شد. داستان ساخت «حکومت نظامی» به خودی خود نیز یک سوژه دراماتیک و سیاسی است. گاوراس «حکومت نظامی» را در شیلی زمان آلنده و با گروهی بازیگر شیلیایی ساخت اما مدتی بعد از پایان ساخت فیلم، دولت سالوادور آلنده به وسیله کودتای آمریکایی در حمایت از ژنرال پینوشه سقوط کرد و حدود 30 نفر از بازیگران و دست‌اندرکاران شیلیایی فیلم تبعید، زندانی و اعدام شدند. در فصلی از فیلم، بازجو (هوگو) خطاب به سانتوره اینچنین می‌گوید: ... شما (طرفداران امپریالیسم) مدعی هستید از آزادی و دموکراسی دفاع می‌کنید ولی روش‌های شما چیزی نیست جز جنگ، فاشیسم و شکنجه، با من هم‌عقیده‌اید آقای سانتوره؟
«Z» فیلمی سرنوشت‌ساز بود که گاوراس پس از آن در مسیری قرار گرفت که هیچ‌گاه از آن خارج نشد یا به عبارت بهتر از آن فاصله نگرفت؛ چنانچه درونمایه پررنگ سیاسی گاوراس در آثار بعدی او نیز ادامه یافت.
«گمشده» در سال ۱۹۸۲ درباره کودتای ژنرال پینوشه در شیلی حسابی سروصدا کرد. گاوراس با «گمشده» ماجرایی واقعی را دستمایه خلق درامی افشاگرایانه قرار داد. خلاصه فیلم این چنین است که پس از کودتای پینوشه در شیلی، «چارلز هورمن» جوان آمریکایی در سانتیاگو ناپدید می‌شود. «اد هورمن» پدر چارلز، در جست‌‌وجوی فرزند گمشده‌اش همه‌جا را زیر پا می‌گذارد و در نهایت معلوم می‌شود چارلز که با روزنامه‌های آزادی‌خواه همکاری داشته و اسنادی مبنی بر حمایت ارتش آمریکا از کودتاچیان به‌دست آ‌ورده بود، کشته شده است. سفیر آمریکا به او خبر می‌دهد جسد پسرش پیدا شده است. وقتی او تصمیم به شکایت می‌گیرد با صورتحساب کلانی برای حمل جسد به آمریکا مواجه می‌شود. جسد 7 ماه در شیلی می‌ماند. کالبد‌شکافی غیرممکن است. مدارک، بایگانی شده و شکایت رد می‌شود. نخستین ‌نمایش «گمشده» در جشنواره کن بود که با دریافت نخل طلا هم همراه بود. این فیلم سروصدای زیادی به‌پا کرد. گاوراس پس از نزدیک به یک دهه دوباره فیلمی بحث‌انگیز ساخته بود. انرژی و شور روزهای جوانی جای خود را به تأنی یأس‌آلودی داده بود که ناامیدانه می‌کوشید به جست‌وجوی انسانیت گمشده بپردازد. همزمان با اکران «گمشده» در آمریکا، وزارت خارجه این کشور با بیانیه‌ای رسمی دخالتش در کودتای نظامیان شیلی را رد کرد؛ بیانیه‌ای که بعید به نظر نمی‌رسد کسی از مخاطبان فیلم آن را باور کرده باشد. «هانا کی» (hanna K) در سال 1983 با محوریت هولوکاست و درباره جنایات اسرائیل، «جعبه موسیقی» در سال ۱۹۸۹ باز هم با محوریت هولوکاست و این بار درباره حضور جنایتکاران نازی در آمریکا و «آمین» در سال ۲۰۰۳ درباره روابط نازی‌ها با واتیکان، از دیگر آثار گاوراس است. به دلیل اهمیت سیاست و سینمای سیاسی می‌توان در سینمای کشورهای مختلف جهان ردی از سینماگران مهمی که تمرکز ویژه‌ای بر ساخت آثاری با درونمایه سیاسی داشتند گرفت. «فرانچسکو رُزی» کارگردان مهم سینمای ایتالیا نیز یکی از فیلمسازانی است که بیش از همه با ساخت آثار سیاسی شناخته می‌شود؛ یکی از مهم‌ترین سینماگران سیاسی بعد از جنگ ایتالیا که فیلم‌هایش عمدتا به افشای فساد سیاسی و اخلاقی در جامعه ایتالیا و مناسبات قدرت، مافیا و گروه‌های سیاسی راست و چپ مربوط است. در میان فیلم‌های رُزی اما فیلم «سالواتوره جولیانو» از اهمیت زیادی برخوردار است؛ فیلمی که روایتگر داستان راهزنی سیسیلی به نام سالواتوره جولیانو است که در سال‌های دهه 40 میلادی، آلت دست مافیا شد و به جنبش جدایی‌طلبان سیسیل ملحق شد؛ یک شورشی که رُزی در گفت‌وگویی، قتل او را نتیجه همپیمانی میان نهادهای حکومتی ایتالیا و مافیا دانسته است. داستان فیلم از جایی شروع می‌شود که جسد سالواتوره جولیانو در سال 1950 در دهکده محل تولدش «کاستل وترانو» کشف می‌شود، در حالی که به گلوله بسته شده است و از اینجاست که بررسی‌ها و پرس‌وجو‌ها پیرامون شخصیت جولیانو آغاز می‌شود.
یک سال پس از ساخت «سالواتوره جولیانو» رزی فیلم «دست‌ها روی شهر» را با محوریت فساد سیاسی دخیل در ساخت و ساز شهری جنوب ایتالیا روی پرده برد و در آن به رابطه میان مقامات شهر ناپل با مافیا اشاره کرد و برنده جایزه اصلی جشنواره فیلم ونیز شد. «ماجرای ماتئی» نیز که نخل طلایی جشنواره کن را برای رزی به ارمغان آورد، فیلمی بود که به فعالیت‌های سیاسی «انریکو ماتئی» سیاستمدار چپ‌گرای ایتالیایی و تلاش او برای خریدن نفت کشورهای مختلف از جمله کشورهای عرب می‌پرداخت.
در سومین سال دهه 70 میلادی نیز فیلم «لاکی لوچیانو» با الگوی فیلم‌های گانگستری و جنایی ساخته شد و با دستمایه قرار دادن زندگی یکی از رهبران مافیای معروف ایتالیایی به تحلیل رابطه متقابل شبکه‌های قدرت قانونی و غیرقانونی در ایتالیا پرداخت. «جسدهای عالیجنابان» هم که در سال 1976 ساخته شد، تریلری سیاسی بود درباره ماهیت فاسد دستگاه قضایی ایتالیا، قدرت‌های مافیایی و تلاش بی‌وقفه‌شان برای لاپوشانی و تحریف حقیقت.
به همین ترتیب در سینمای کشورهای مختلف جهان سینماگران مهمی را می‌توان نام برد که فیلم‌های سیاسی مهمی را ساخته‌اند و تمرکز ویژه‌ای بر این حوزه دارند. از جمله «کن لوچ» فیلمساز صاحبنام بریتانیایی که با ساخت آثاری مانند «تالار جیمی»، «بادی که کشتزار جو را تکان می‌دهد» و «سرزمین و آزادی» نشان داد نسبتی انتقادی با سیر تاریخی  استعمار بریتانیا دارد. او در فیلم «بادی که کشتزار جو را تکان می‌دهد» که نخل طلای کن را برایش به ارمغان آورد، روایتگر جریان‌های مبارزاتی سرزمین ایرلند در مقابله با استعمار انگلیس است؛ رویکردی که بعدها در «مسیر ایرلندی» و «تالار جیمی» نیز بخوبی قابل مشاهده است.
 

«سیاست»، بی‌تردید یکی از مهم‌ترین وجوه زندگی ایرانیان است؛ بنا بر تعبیری معروف ما یک «ملت سیاسی» هستیم. با این همه، سینمای سیاسی آنچنان که باید نتوانسته در قالب ژانری مستقل معرفی شود. در واقع به‌رغم تحولات متعدد سیاسی که قابلیت‌‌های درام را نیز دارا هستند (که البته اخیرا توجه ویژه‌ای نسبت به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ آنها‌‌‌‌ می‌شود)، سیاست و امر سیاسی در محوریت درام‌‌های سینمایی قرار نگرفتند و یک جریان سینمایی نساختند. به تعبیر دیگر، سینمای سیاسی در بیشتر موارد در ایران با چیزهای دیگر و بسیار محدود تعریف شد که «کنایه‌‌های سیاسی» برای دل بردن از جشنواره‌‌های غربی، نشانه‌‌گذاری‌ها، وجوه فرامتنی یا دستاویز شدن به چند دیالوگ محدود برای پرداختن به یک امر سیاسی از آن جمله بود. سال‌های پیش از انقلاب به‌خاطر تسلط کامل فیلمفارسی بر سینمای استبدادزده آن روز، ساخت آثاری با مضامین سیاسی نزدیک به 50 سال به تاخیر افتاد، چنانکه می‌توان گفت اولین آثار جدی سیاسی در سینمای ایران در جریان فیلم‌های موسوم به موج‌نو در دهه 50 ساخته شد. شاخص‌ترین فیلم سیاسی دهه‌ 50 «گوزن‌ها» از مسعود کیمیایی بود که اتفاق به آتش کشیده شدن سینما رکس آبادان هنگام نمایشش نیز بر فرامتن‌های سیاسی‌اش افزود.  پس از انقلاب، جریان سینمای سیاسی با بغض‌‌های فروخورده‌ای از دوران ستمشاهی در ساخت آثاری با محوریت انقلاب و نقد رژیم پهلوی آغاز شد. در سال 1358، «فریاد مجاهد» توسط مهدی معدنیان با موضوع حادثه مدرسه فیضیه قم ساخته شد. این شاید اولین فیلم تاریخ سینمای ایران است که با اشاره مستقیم به یک واقعه تاریخی و در ژانر سینمای سیاسی ساخته شده است. «جنگ اطهر» محمدعلی نجفی هم که در سال‌های پایانی پیش از انقلاب ساخته شده بود و سازندگانش در جایگاه اولین مدیران سینمایی پس از انقلاب قرار گرفته بودند، در این سال به نمایش عمومی درآمد. «خونبارش» ساخته‌ امیر قویدل حادثه 17 شهریور را به نمایش درآورد و «زنده باد» خسرو سینایی به مبارزات مردمی در جریان انقلاب پرداخت. آغاز جنگ اگرچه تمرکز را از جریان سینمای سیاسی برداشت و توجه سینماگران را به دفاع‌مقدس جلب کرد اما ساخت آثاری با محوریت انقلاب تا نیمه‌‌های دهه 60 ادامه پیدا کرد. در این بین مدیران سینمای وقت که دنبال ترویج سینمای شبه‌عرفانی و اروپای شرقی بودند، کمکی به پیشبرد سینمای سیاسی نکردند، اگر چه در بیشتر کشورها این ساحت از سینما که پیوندی عمیق با سینمای استراتژیک دارد، در ساخت حکومت‌ها از اهمیت برخوردار است. با این همه آثار موفقی در نقد رژیم پهلوی و وقایع مربوط به انقلاب اسلامی تولید شد. «تشریفات» از مهدی فخیم‌زاده که داستان جالب و ایده قابل توجهی دارد، از آن جمله است: جوانی که مشهور به حسن مطرب است برای دزدی وارد خانه‌ای می‌شود. در خانه مجاور روحانی‌ای به نام توحید با موعظه‌های خود گروهی از اهالی محل را بر ضد نظام سلطنتی می‌شوراند. پلیس امنیتی برای دستگیری توحید به محله هجوم می‌آورد. در این میان حسن نیز بازداشت می‌شود و در زندان به دلیل شباهت به روحانی شکنجه می‌شود. بازجو پی می‌برد که او توحید نیست اما با اجبار و شکنجه و تهدید به مرگ او را به هیات توحید درمی‌آورند و در یک مصاحبه تلویزیونی شرکت می‌دهند. حسن مطرب که نقش خود را بخوبی بازی کرده ‌است از زندگی مرفهی برخوردار می‌شود اما به دنبال برخوردهای مردم کوچه و بازار و پدر توحید، که در زندان با او آشنا شده، از کرده خود پشیمان می‌شود و علیه نظام سلطنتی سخنرانی می‌کند. ساواک او را دستگیر و اعدام می‌کند.  در همین سال‌ها آثار دیگری مانند «توجیه» منوچهر حقانی‌پرست، «رسول پسر ابوالقاسم» داریوش فرهنگ، «آفتاب‌نشین‌ها» مهدی صباغ‌زاده، «برنج خونین» امیر قویدل، «خط قرمز» مسعود کیمیایی و «تاتوره» کیومرث پوراحمد- در واقع ورود پوراحمد به عرصه فیلمسازی حرفه‌ای با اثری متعهد درباره ظلم و ستمی است که بیگانگان به بومیان جنوب روا می‌دارند- ساخته می‌شود. «دادشاه» حبیب کاوش هم که به یکی از مهم‌‌‌‌‌ترین موضوعات سیاسی دوران شاه یعنی اصل 4 ترونمن می‌پردازد اثر قابل توجهی است. درباره واقعیت داستان «دادشاه» اینطور‌‌‌‌ می‌خوانیم: دادشاه یا میر دادشاه، یک زمیندار بزرگ و کشاورز روستایی بلوچ، ساکن در منطقه کوهستانی (سفیدکوه) واقع در مرکز بلوچستان بود که اوایل دهه ۵۰ میلادی (اواسط دهه 30 خورشیدی) علیه رژیم شاه قیام‌‌‌‌ می‌کند. علت قیام او را تعدی و ستمی دانسته‌اند که از جانب خوانین محلی به وی و خاندان و قبیله‌اش روا داشته شده بود. در واقع قیام وی به‌خاطر حمایت رژیم از خوانین زورگو بود. او کارمندان اصل 4 ترومن، را از میان برمی دارد و به همین دلیل حساسیت مطبوعات جهان به قیام او بیشتر‌‌‌‌ می‌شود. به‌گونه‌ای که دولت‌های بیگانه و بویژه دولت ایالات متحده آمریکا، حکومت پهلوی را برای دستگیری هر چه سریع‌تر دادشاه و سرکوب طغیان او تحت فشار گذاشتند. دادشاه درنهایت در کمین نیروهای رژیم به قتل‌‌‌‌ می‌رسد.  از جمله آثار دیگری که با محوریت سیاست ساخته شده‌‌اند‌‌‌‌، می‌توان به «شیلات» از رضا میرلوحی، «خانه عنکبوت» از علیرضا داوودنژاد، «ریشه در خون» از سیروس الوند، «تیرباران» از علی‌اصغر شادوران که زندگی و مبارزات شهید اندرزگو در سال‌های پیش از انقلاب را به تصویر کشید و «گزارش یک قتل» از محمدعلی سجادی که وقایع 28 مرداد را با حوادث انقلاب گره می‌زد، اشاره کرد. «بایکوت» در این سال‌ها یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های سیاسی به حساب می‌‌‌‌‌‌‌‌آید که به نقد تفکر و ایدئولوژی چپ می‌پرداخت و زندگی یک عضو از گروهک‌های فعال در ابتدای انقلاب و چالش های او را دستمایه قرار داده بود. «روز شیطان» هم فیلمی است که اوایل دهه 70 ساخته شد که به یک حادثه بمب‌گذاری اشاره مستقیم دارد. با نام بردن از آثاری که در بالا به آنها اشاره شده‌‌‌‌ می‌توان پرونده سینمایی ایران در دهه پراتفاق و ملتهب 60 را بست در حالی که تعداد آثار تولید شده پیرامون این اتفاقات به اندازه انگشتان یکدست هم نبود و نتوانست جریانی از سینمای سیاسی بسازد.

اگرچه سطح تکنیکی و فنی آثاری که پس از دهه‌ 60 شمسی ساخته شدند از شرایط مناسب‌تری نسبت به سینمای دهه ۶۰ برخوردارند اما نگاه فیلمسازان آن دهه حتما استراتژیک‌تر است. در دهه‌های بعد جز  استثناهایی مثل حاتمی‌کیا و برخی از نسل تازه فیلمسازان، دغدغه‌های استراتژیک آنچنان که باید پیگیری نشد و افراط در سینمای اجتماعی از یک‌طرف و جریان سینمای شکاک اصغر فرهادی و کپی‌های جوان‌ترش از طرف دیگر پرداخت به موضوعات استراتژیک را به محاق برد‌. با این همه در میانه دهه ۷۰ «آژانس شیشه‌ای» ساخته شد که تا همین امروز، یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سیاسی - اجتماعی ایران است. با پررنگ شدن موضوعات سیاسی در اواخر دهه ۷۰، سویه این سینما به سمت نقد مناسبات داخلی رفت و طیفی از فیلم‌های ضعیف تا متوسط ساخته شد.  بهمن فرمان‌آرا  پس از چندین سال غیبت در این دوره به عرصه فیلمسازی بازگشت و «بوی کافور عطر یاس» را با نشانه‌های پررنگ سیاسی ساخت. فیلم سرشار از بیانیه‌های سیاسی و حتی پخش سخنرانی جنجال‌برانگیز رئیس‌جمهور وقت است و با اینکه در میان ضعیف‌ترین آثار فرمان‌آراست، سیمرغ بهترین فیلم جشنواره فجر را دریافت کرد. مسعود کیمیایی در سال ۷۸ «اعتراض» را ساخت. در همین سال، احمدرضا درویش «متولد ماه مهر» را با تمرکز بر دانشگاه و مضامین سیاسی روز تولید کرد. ضیاءالدین دری  نیز با «لژیون» و طرح داستانی درباره فراماسونری به موضوعات سیاسی پرداخت. تهمینه میلانی در سال ۷۹ فیلم جنجالی «نیمه‌ پنهان» را با محوریت فعالیت‌های سیاسی یک زن در ابتدای انقلاب ساخت که حاشیه‌های فراوانی را برای فیلمساز به وجود آورد. سامان مقدم هم «پارتی» را با طرح مسائل سیاسی با محوریت فعالیت‌های یک روزنامه‌نگار ساخت. با غفلت از طرح مسائل استراتژیک با آغاز دهه 80 از میان فیلمسازان سینما، تنها ابراهیم حاتمی‌کیاست که دغدغه‌های سیاسی را به طور جدی و با طرح مضامین و انتخاب سوژه‌های سیاسی ادامه می‌دهد. او در «موج مرده» به رفتار دولتمردان پس از جنگ انتقاد می‌کند و در شکاف میان نسل جوان و نسل جنگ، دولتیان را مقصر می‌داند. حاشیه‌هایی که برای این فیلم پیش آمد فضای حول آن را جنجالی‌تر کرد.  اختلاف ابراهیم حاتمی‌کیا و تهیه‌کننده فیلم «موج مرده» باعث شد در جلسه مطبوعاتی، حاتمی‌کیا نگاتیوهای بریده شده را به دلیل اعتراض به سانسورهای فیلم توسط تهیه‌کننده به معرض نمایش بگذارد و از اتفاقی که از آن به یکسونگری تعبیر ‌کرد، گله کند. او در «ارتفاع پست» نیز در بستر طرح معضلات اجتماعی به بیان مفاهیمی سیاسی نیز دست زد؛ اثری که با انتقادات جدی همراه شد. فیلمنامه این کار را اصغر فرهادی به نگارش درآورده بود. در نهایت در یکی از مهم‌ترین آثارش، «به رنگ ارغوان» برای اولین‌بار سراغ به تصویر کشیدن فضاهای امنیتی و اطلاعاتی رفت و از این منظر نگاهی نیز به منافقین انداخت. نگاهی که با انتقادهای جدی همراه شد. فیلم از دوره اصلاحات به مدت6 سال در توقیف ماند و درنهایت پس از تغییر دولت در جشنواره بیست و هشتم فجر جوایز بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را نصیب خود کرد.
در این بین اما در سال‌های ابتدایی دهه 80 پای مضامین سیاسی به آثار کمدی نیز باز شد و «نان، عشق و موتور 1000» از ابوالحسن داوودی و «مکس» از سامان مقدم با طرح پررنگ مسائل سیاسی روی پرده رفتند. در همین سال‌ها «تیک» اسماعیل فلاح‌پور نیز با روایت داستان مردی که به هر کاری دست می‌زند تا به مجلس راه یابد به نقد مناسبات سیاسی جاری پرداخت.
سال‌های پایانی دهه 80 و وقوع فتنه 88 و فضای ملتهب پس از آن اما بسیاری از فیلمسازان را برای ورود به مسائل سیاسی در آثارشان ترغیب کرد. فیلم مهمی چون «قلاده‌های طلا» که با احساس نیاز به روشنگری در فضای بعد از سال 88 تولید شد و بشدت در ژانر سیاسی بود، با استقبال مخاطبان همراه شد و برای نخستین بار به شکلی مستقیم به طرح موضوعات مربوط به دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری پرداخت.  آثار دیگری نیز ساخته شدند که جانب دیگری را گرفتند و با نگاه‌های یکسویه به طرح مسائل مختلف درباره اتفاقات سال 88 پرداختند.  علاوه بر آثار سیاسی با طرح مسائل داخلی، در ابتدای دهه 90 «شکارچی شنبه» به کارگردانی پرویز شیخ‌طادی ساخته شد که دست روی مسائل سیاسی منطقه‌ای و نقد صهیونیسم گذاشته است؛ آخرین نمونه این دست آثار سیاسی. پیش از آن، فیلم ماندگار «بازمانده» از سیف‌الله داد در ابتدای دهه 70 که از کم‌نظیرترین آثار بین‌المللی و استراتژیک تاریخ سینمای ایران است و همچنین «سرب» از مسعود کیمیایی در انتهای دهه 60 تولید شدند. در سال‌های اخیر نیز باز هم حاتمی‌کیا با ساخت «چ»، «بادیگارد» و «به وقت شام» و دست گذاشتن روی مسائل سیاسی روز نشان داد با وجود حاشیه‌های پررنگ فیلم‌های پیشینش همچنان به طرح مسائل سیاسی در آثارش علاقه‌مند است و استقبال مردمی از آن نیز ثابت کرد فیلم‌های سیاسی می‌توانند مخاطب بالایی را به سینماها بکشانند. به وقت شام برای نخستین بار و به شکلی جدی به موضوع داعش و گروه‌های تکفیری می‌پردازد و در پس‌زمینه به دخالت‌های اسرائیل و آمریکا در امور منطقه اشاره‌هایی دارد.
سینمای استراتژیک با پرداختن به سوژه‌های مهمی که سال‌ها درباره آنها سکوت شده است، در ‌سال‌های اخیر با ساخت آثار دیگری چون «ماجرای نیمروز» و «تنگه ابوقریب»، ادامه پیدا کرده است. در سی‌وهفتمین جشنواره فیلم فجر نیز که یکی از سیاسی‌ترین دوره‌های این جشنواره است، آثاری چون «شبی که ماه کامل شد»، «ماجرای نیمروز2- رد خون»، «تختی» و «دیدن این فیلم جرم است» به نمایش درآمده است که دارای سویه‌های قوی سیاسی و اجتماعی هستند. در شبی که ماه کامل شد، به سوژه عبدالحمید ریگی، برادر عبدالمالک ریگی، از سران گروه‌های تروریستی شرق کشور، پرداخته شده و در فضایی دراماتیک این موضوع مهم یادآوری شده است. در ماجرای نیمروز 2- رد خون نیز که در ادامه قسمت اول این فیلم سینمایی تولید شده به واقعه مهم عملیات مرصاد پرداخته شده است. عملیاتی که منافقین از آن با عنوان فروغ جاویدان یاد کردند و باعث کشته و زخمی شدن بسیاری از هموطنان‌مان شد.