سید  سعید هاشمی:
یک روز می‌رفتم
در جنگلی زیبا
می‌خواستم شعری
بنویسم از گل‌ها
قمری شعرم را
دیدم نمی‌خواند
جز بیتی از حرفم
چیزی نمی‌داند
در گوشه‌ای ماندم
افسرده و تنها
ناگاه دیدم خواند
بیتی از آن توکا
یک بیت شبنم گفت
یک بیت را بلبل
یک بیت را چشمه
یک بیت را هم گل
یک بیت را چون برگ
از شاخه‌ای چیدم
یک بیت آن را هم
از باد فهمیدم
من بیت بیتش را
در دفتر آوردم
وقتی که شد کامل
مال خودم کردم
گفتم: شما در من
سبز و رها هستید
من نیستم شاعر
شاعر شما هستید
این شعر سروده محمود پوروهاب است. محمود پوروهاب شاعری است که همه شاعرانگی‌اش را از درخت‌ها و چشمه‌ها  و مزرعه‌ها  گرفته است. خودش هم اینجا اقرار کرده که شاعر نیست و هرچه دارد از طبیعت دارد.
در همه‌ شعرهای پوروهاب رد پای طبیعت و شمال را به راحتی می‌شود دید. پوروهاب آن‌قدر از شمال و طبیعت زیبای شمال بهره گرفته است که حتی اگر پای شعرهایش امضا نباشد، خواننده خیلی راحت می‌فهمد که آن شعر، سروده اوست. حتی اگر نام او را نداند، می‌فهمد یک شاعر خوش‌ذوق روستایی این شعر را گفته است. در حقیقت زمین و آسمان و ابر و باران و دریا و رود، امضای شعرهای او هستند.
آن روز، روز دیگری بود
یک روز شاد آفتابی
رودی قدم می‌زد کنارم
آوازهایش بود آبی
آن روز حس کردم نسیمم
بر روی گل‌ها می‌زنم پر
احساس کردم سایه‌ها  هم
هستند با من مهربان‌تر
آن روز روی شانه‌ام بود
سنجاقکی آرام و ساده
احساس کردم یک فرشته
آن را به قلبم هدیه داده
آن روز حس کردم بزرگم
می‌داد دستم بوی خورشید
در قلب من مانند چشمه
یک‌دفعه دیدم شعر جوشید
شعری که در من راه می‌رفت
مانند یک بزغاله‌ شاد
شعری روان، شعری صمیمی
شعری که بوی برگ می‌داد
دیدم سبک، دیدم رهایم
مانند یک پروانه هستم
یک لحظه حتی فکر کردم
شاید کمی دیوانه هستم
من نخستین شعر دلم را
در سایه‌ بیدی نوشتم
آن روز یادم هست آن را
من با چه امیدی نوشتم
شما تا روستایی نباشید، نمی‌توانید حس کنید که راه رفتن بزغاله شاد با راه رفتن حیوانات دیگر فرق دارد. یا نمی‌توانید بفهمید که ممکن است نزدیک یک برکه، سنجاقکی بر شانه‌های‌تان بنشیند. البته در شهر که سنجاقکی نیست اما اگر گاهی هم ملخ یا سوسکی روی شانه یک شهری بنشیند اگر آن شهری آن حشره را نکشد حتما از ترس بالا و پایین می‌پرد و خودش را به در و دیوار می‌زند. اما یک شاعر روستایی به‌خصوص اگر شمالی باشد می‌داند که نشستن یک سنجاقک روی شانه‌اش، یک موهبت است. یک شعر ازلی است. یک قصیده ناب است. پوروهاب مثل سپیدرود جاری است. راحت است. خودش را اذیت نمی‌کند. راحت شعر می‌گوید و البته این راحت سرودن به جز دارا بودن حس روستایی، نشان از مطالعه زیاد و عمیق پوروهاب در زمینه ادبیات دارد. متاسفانه الان دیگر شاعران شعر کودک به خودشان زحمت نمی‌دهند و کتاب نمی‌خوانند. همان غریزه ابتدایی را که خداوند در وجودشان نهاده به کار می‌گیرند و شعر می‌گویند. آنقدر می‌گویند تا آن غریزه به پایان برسد و دیگر چیزی نماند. آن وقت دیگر حتی اگر شعر هم بخوانند فایده ندارد. چون سرچشمه خشکیده است. مثل مادری که به بچه‌اش شیر می‌دهد اما غذا نمی‌خورد که شیرش زیاد شود. همان شیر اولیه‌ای را که خدا در سینه‌اش جاری کرده آنقدر به بچه می‌دهد تا شیر تمام شود و سینه‌های مادر بخشکد. اما پوروهاب هم شعر قدیم را بخوبی مطالعه کرده و هم در جریان شعر امروز هست. مطالعه کردن او هم با آدمیزاد فرق دارد و جوری مطالعه می‌کند که آدم فکر می‌کند لخت شده و پریده توی برکه‌ای. رفته تا آن ته‌ته‌ها  و حالا حالاها قصد بیرون آمدن ندارد. همین‌ها  باعث شده آنقدر راحت و غریزی شعر بگوید که آدم فکر کند او شب که خواب بوده، فرشته‌ای از جانب خداوند آمده و بسته شعر را کنار بالش او گذاشته و رفته است. به این شعر دقت کنید:
دشت پر از گل، گل کاسه‌شکن
باغ پر از بلبل و توکا شده
با نفس کوچک و نرم نسیم
غنچه‌ آلوچه و به وا شده
ابر که هم‌رنگ پر بلبل است
نم‌نم باران به چمن ریخته
پیچک همسایه ما خیس خیس
از لب یک پنجره آویخته
من چه سپیدم چه زلالم زلال
باغ دلم سبز بهاری شده
باغ دلم پر ز گل روشنی
سرخ گلی، زرد قناری شده...
آیا کلمات این شعر و احساسی که در آن جاری است می‌تواند غیر از هدیه‌ یک فرشته الهی باشد؟ پوروهاب بیشتر یک عکاس است تا شاعر. او قدرت این را دارد که با دوربین ذوقش از زیبایی‌های خلقت عکس بگیرد و در آلبوم کتاب‌هایش به بچه‌ها  نشان دهد. ما در شعرهای پوروهاب، ویروس بزرگسالی نمی‌بینیم. پوروهاب وقتی شعر می‌گوید بچه می‌شود. انگار کودک یا نوجوانی در حال صحبت با دل خودش است. او آنقدر به دنیای بچه‌ها  نزدیک می‌شود که وقتی بچه‌ها  شعرهایش را می‌خوانند احساس نمی‌کنند یک بزرگسال دارد با آنها حرف می‌زند.
میان باغچه، پهلوی گل‌ها
عروسک بار دیگر مانده تنها
عروسک جان هوا غمگین و ابری‌ست
کنار تو پرستو مادرت نیست
پرستو توی خانه گرم کار است
دلش گلدان سرسبز بهار است
پرستو مشق خود را می‌نویسد
چه خوش‌خط و چه زیبا می‌نویسد...
پوروهاب حس کودک و نوجوان را بخوبی دریافت کرده است و گاهی آنقدر ریز به اطرافش نگاه می‌کند که خواننده تعجب
می‌کند او چطور اینقدر دقیق است.
درگوشه‌ای از یک خیابان
یک حوض پر آب و قشنگ است
قویی کنارش ایستاده
آن قو ولی از جنس سنگ است
امروز یک قوی مهاجر
او را میان شهر ما دید
آمد کنارش کرد قاقا
احوال او را گرم پرسید
کدام بزرگسالی است که وقتی در خیابان راه می‌رود حواسش به حوض فواره قومانند کنار خیابان باشد؟ کدام بزرگسالی است که وقتی قوی مهاجری کنار قوی سنگی
می‌نشیند حواسش را جمع کند ببیند آن دو به هم چه می‌گویند؟ کدام بزرگسالی است که بتواند حرف‌های یک قوی مهاجر را که با قوی سنگی حرف می‌زند ترجمه کند و برای بچه‌ها  بازگو کند؟
پوروهاب در این نکات ریز دقیق می‌شود و همین می‌شود که ما در شعرش جادوی خیال و آواز پر فرشته‌ها  را می‌بینیم.
در میان باغ ما
روی شاخه‌های توت
باز تور کوچکی
پهن کرده عنکبوت
روی بند تور خود
منتظر نشسته است
می‌زند نفس نفس
کار کرده خسته است
گیر می‌کند مگس
توی تور عنکبوت
می‌خورد کمی تکان
تور و شاخه‌های توت
عنکبوت قهوه‌ای
می‌دود سوی شکار
تور پاره می‌شود
می‌کند مگس فرار
 در نگاه عنکبوت
می چکد دوباره غم
رشته‌های پاره را
می‌زند گره به هم
  پوروهاب شاعرتر از آن است که با بی‌رحمی مگس را شکار عنکبوت کند و دلرحم‌تر از آن است که وقتی مگس فرار می‌کند، دلش برای عنکبوت گرسنه نسوزد. نگاه جدید و امروزی پوروهاب باعث شده خواننده امروزی او را از جنس خودش بداند. پوروهاب به صنعت، پیشرفت، شهرنشینی، بدبختی‌ها و خوشبختی‌های امروز نگاه شاعرانه‌ای دارد. او از شعرهای 20 ، 30 و 50 سال پیش دست کشیده است. او امروزی نگاه می‌کند و خیال و عاطفه خود را با پیشرفت‌های امروز هماهنگ کرده است. دیگر دوره اسب و گاری و گوسفند و چوپان و هدهد و کشاورزی در شعرها گذشته است. امروزه دوره مترو و کارخانه و فوتبال و سیگار و داعش و موبایل است. پوروهاب به خاطر مطالعه خوبی که دارد فهمیده اگر با جامعه حرکت نکند شعرش چیزی می‌شود در حد شعرهای «داشت عباسقلی خان پسری» و «من که از گل بهترم دخترم من دخترم» و «به دست خود درختی می‌نشانم».
او فهمیده که دوره او با دوره ایرج میرزا و یمینی‌شریف و دولت‌آبادی فرق دارد. در دوره آنها اگر پیشرفت، سال به سال و کیلومتر به کیلومتر بود، امروزه ثانیه به ثانیه و قدم به قدم است.
چشم من
نه به تماشای بهار ایستاد
نه به تماشای برف
قلب من
گوش به آواز قناری نداد
گوش به حرف پدر
...
چشم و دل و دست من
شیفته گوشی همراه بود
شیفته فیلم، عکس
بازی و طنز و پیام...
او پیشرفت را می‌ستاید ولی به جامعه صنعت‌زده و گرفتار و شلوغ انتقاد دارد:
امروز
پای درخت نارون دیدم
یک مشت
ته مانده سیگار...
البته درباره شعرهای پوروهاب، این شاعر شمال و طبیعت و مترو می‌شود بیشتر از اینها حرف زد اما من مجبورم این مقاله را زودتر تمام کنم تا به دست مخاطبینش برسد. به خاطر همین نمی‌توانم از باقی ویژگی‌های شعر او حرف بزنم. شعرهای پوروهاب شعرهایی ماندگار هستند که فقط خود او می‌تواند آنها را بسراید. پوروهاب از معدود باقی‌ماندگان نسل واقعی شعر کودک و نوجوان است که هنوز می‌تواند بسراید. متاسفانه این نسل روزبه‌روز محدودتر می‌شود و ما از شاعران کودک و نوجوان امروز نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که مطالعه کنند، غریزه را به کار بگیرند، عاطفه را فرا بخوانند و جامعه امروز را درک کنند. امروزه هرچه شعر از نسل جدید شاعران کودک می‌بینیم، شعرهای سفارشی و دور از دسترس عواطف کودکانه است.
امیدوارم محمود پوروهاب، با توجه به روحیه شاگردپروری که دارد بتواند مسیر شعر کودک امروز را عوض کند.

رضا  شیبانی: در میان بعضی شاعران و ادیبان روس همواره نوعی نگاه به ایران وجود داشته است که نباید آن را هم‌ردیف با نگاه مستشرقانه اندیشمندان اروپای غربی دانست. غربی‌ها وقتی به ادبیات ایران می‌نگرند، فارغ از لفاظی‌های ظاهرفریب، بیشتر دنبال شناخت بیشتر برای تسلط بیشتر هستند. این نگاه حتی در مجامع جهانی در نگاه به تمدن‌ها و ممالک شرقی هویداست؛ تعریف و برجسته‌سازی می‌کنند تا بیشتر آن فرهنگ را ضمیمه و مستعمره خود سازند. چند سال پیش با یکی از دوستان بحثی داشتیم درباره تعریف‌ها و تمجید‌های ویژه و اغراق‌آمیزی که از «عالیم قاسم‌اف» خواننده اهل باکو در نهاد‌های دولتی غرب می‌شود. گفتم شما در غرب کسی را پیدا نمی‌کنید که هیچ از آواز قاسم‌اف سر دربیاورد. اگر به او بلبل شرق می‌گویند، می‌خواهند او را مثل یک بلبل در قفس خود گرفتار کنند! در ضمن اگر دنبال حنجره از شرق می‌گردند، چرا سراغ مثلا موذن‌زاده نمی‌روند؟ چون مذهبی است و به دردشان نمی‌خورد. آنها دنبال سوژه‌های دست‌آموزند. جشنواره‌ها و نشان‌ها و تقدیرهای غربی در خوش‌بینانه‌ترین حالت، نوعی رام کردن و ذبح و تکه‌تکه کردن و پختن فرهنگ شرق، برای هضم آن در جهاز تمدن جهانی غرب است! اما درباره تحسین‌ها و توجه‌هایی که از بطن ادبیات روسیه نثار ایران شده است، نباید به این اندازه بدبین بود. روس‌ها البته که در گذشته مملکتی مضر به حال ایران بوده‌اند و سوابق تیره‌ای از آزار و سوءاستفاده و خلف وعده در رفتار حکام این کشور چه در زمان تزار، چه در دوره کمونیسم و چه در دوره بی‌بخاری پساشوروی به چشم می‌خورد اما ادبیات و هنر روسیه، همواره نوعی استقلال اشراقی و اخلاقی داشته است؛ چه در دوران تزار که نویسندگانی نظیر تولستوی را داریم که واجد نوعی جهان‌بینی نزدیک به معارف ما هستند و اخلاق‌گرایی در آثارشان موج می‌زند و چه در دوران انقلاب کمونیستی و پس از آن که نگاه به ایران، حداقل در میان بعضی نویسنده‌ها یک نگاه انقلابی و عدالت‌خواهانه است. این نگاه، صدالبته با سوءاستفاده‌های سیاسی سیاستمداران به بیراهه می‌رود، چه در شوروی و چه در ایران. تاثیر شوروی بر ادبیات ما، اگر از منظر ملی‌گرایی نگریسته شود، یک رسوایی تاریخی است. در دوره‌ای غالب شعرا و نویسندگان ایرانی، نیروی سازمانی حزب توده هستند که نه پیرو منافع ملی ایران که سرسپرده و دستور بگیر حزب کمونیست شوروی است و در واقع شعبه‌ای از دستگاه سیاسی استالین در ایران است. می‌بینیم یک کرور شاعر ایرانی، برای استالین شعر می‌نویسند. از جمله همین جناب سایه که این اواخر گذشته خود را فراموش کرده و رفیق دیرین خود شهریار را به خاطر شعر گفتن برای انقلاب و جنگ مذمت می‌کند اما همان شعرهای استالینی و توده‌ای خود را هنوز با افتخار و البته با حذف ‌شأن نزول تجدیدچاپ می‌فرماید. بگذریم! از میان شاعران دوران انقلاب روسیه که نگاهی صمیمانه و صادقانه به ایران دارند، معروف‌ترین‌شان سرگئی یسنین است؛ شاعری که البته شوروی به او نیز وفا نمی‌کند و به روایتی در گیرودار هراس از سرکوب استالینی به مرگ پناه می‌برد و در آخرین لحظات این شعر را می‌نویسد که 2 سطر آخر آن طعنه‌ای است به روزگار تفکر استالینی و اینکه تقابل مرگ و زندگی چیزی است عادی و روزمره:
خداحافظ دوست من
بدون دست‌ها، بدون کلمات
بدون غم و بدون افسوس
در این زندگی مرگ چیز جدیدی نیست
و اما زندگی هم البته چیز جدیدی نیست
متاسفانه کمتر کسی در ایران می‌داند که یسنین، شاعر بزرگ روسیه، شیفته ایران بوده و حتی یک مجموعه شعر به نام «نقش‌مایه‌های ایرانی» برای ایران دارد که شامل 15 شاهکار تحسین‌شده در فضای نقد ادبی روسیه است. این قطعه را از آن مجموعه انتخاب کرده‌ام. جالب اینکه بدانید این شعرها را یسنین در باکو سروده؛ جایی که با سفر به آنجا، شیفته فرهنگ ایرانی می‌شود. باکو برای یسنین که تا پایان عمر موفق به سفر به ایران آن روز نمی‌شود، نماد ایرانیت بوده است. این در دل خود یک رمز و راز تاریخی هم دارد. ایرانی بودن باکو:
ایران! تو خوبی این را می‌دانم
سرزمین آبی فردوسی
تو نمی‌توانی با خاطری سرد
این روس مهربان را فراموش کنی
و چشمان ساده و اندیشناک را.
سرزمین آبی فردوسی
ایران! تو خوبی، این را می‌‌دانم
گل‌های سرخت، بسان چراغی شعله‌ورند
و با طراوتی جاودانه
باز برایم از سرزمینی دور می‌گویند
ایران! تو خوبی این را می‌دانم...
اما مگر من تو را فراموش خواهم کرد؟
و در سرنوشت سرگردان خود
به مردمی که به من دور یا نزدیکند
از تو خواهم گفت
و تو را هرگز فراموش نخواهم کرد...

مهدی  خدادادی: از عبدالله اسکندری چه می‌دانید؟ شهیدی که پیشه‌اش قنادی بود و در خاطر همسرش نام او با عطر هل و دارچین همراه است. عبداللهی که طعم شیرینی را بیشتر از هر طعمی و بهتر از هرکسی می‌شناخت و چون کامش را دیگر شهد و شکر و عسل شیرین نمی‌کرد، در پی چشیدن طعم شیرینی به مراتب شیرین‌تر از شهد و شکر و عسل، جامه قنادی از تن بیرون کرد و جامه جهاد پوشید.
نجمه طرماح در کتاب «سرّ سر» ما را پای روایت اعظم سالاری، همسر سردار مدافع حرم شهید عبدالله اسکندری می‌نشاند. نویسنده با توانایی قلمش در فضاسازی ما را راهی خانه‌ای در دل یکی از باغ‌های انار و خرمالوی قصرالدشت کرده و از کودکی اعظم و خواهرش سیمین روایت خویش را آغاز می‌کند و ما را پا به پای خود در کوچه‌های خاطرات اعظم سالاری می‌کشاند تا با عبدالله، شخصیت اصلی این کتاب آشنای‌مان کند. از دلدادگی عبدالله و اعظم و از وابستگی‌شان به یکدیگر برای‌مان بگوید. از زندگی در مهاجرت. از تلخی و شیرینی‌های زندگی و خانه به دوشی در خانه‌های سازمانی. از زندگی و اقامت‌ و سکنی گزیدن روزانه، ماهانه و سالانه و گاه چندین ساله  در اهواز، تهران، بندرعباس، سبزوار و اراک. از دوستی کردن  و برخلاف میل ذاتی هر انسان که دلبستگی است، دل نبستن به انسان‌هایی که در مهاجرت با آنها آشنا شده‌اند. نویسنده‌ هنرمندانه مقاطع مختلف زندگی شهید عبدالله اسکندری را در کتاب «سرّ سر» به تصویر کشیده است. شهیدی که پس از فعالیت‌های سخت در دوران دفاع مقدس، تلاش شبانه‌روزی در پروژه‌های مهندسی جنگی و مسؤولیت ریاست بنیاد شهید استان فارس دوباره هوای قنادی به سرش می‌زند، مغازه اجاره می‌کند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، لوازم قنادی تهیه می‌کند برای گرفتن جواز کسب آزمون می‌دهد و با نمره 98 از 100 قبول می‌شود ولی شوق شیرینی شیرین‌تر از همه شیرینی‌ها دوباره لباس رزم را به قامتش می‌پوشاند و او را این‌بار راهی سوریه می‌کند. نویسنده بی‌قراری راوی کتاب، اعظم سالاری در مواجهه با آخرین سفر شهید عبدالله اسکندری را اینچنین برای مخاطب بیان می‌کند: «چشم از او برنمی‌داشتم. از لحظه نشستنم داخل ماشین دلم می‌خواست حرف می‌زدم یا برایم حرف می‌زد. با خودش زمزمه می‌کرد. ذکر می‌گفت. روبه‌رو را نگاه می‌کرد. اقرار می‌کنم که دیگر تحمل دوری‌اش را نداشتم. دستش را که پشت صندلی علیرضا گذاشته بود، فقط نگاه می‌کردم. آنقدر که شکل ناخن‌ها و انگشت‌هایش در ذهنم حک شد. رگ‌هایی که پشت دستش بیرون زده بود، ناخن‌های از ته چیده ‌شده‌اش. خدایا تا چند ساعت یا چند دقیقه دیگر کنارم خواهد بود!»
نویسنده عنوان کتاب را هم با توجه به آخرین ماجرای زندگی این شهید بزرگوار برمی‌گزیند. از خبری که چند روزی در شهر و محله و کوچه و خانه‌های اطراف منزل عبدالله پیچیده و تنهای تنها اهل این خانه از آن بی‌خبرند. از خبری که پس از اطلاع  از آن و تصمیمی پیرامون آن، اهل آن خانه اینچنین مورد تحسین مقام معظم رهبری قرار می‌گیرند: «آفرین به این استقامت و به این روحیه، به این تربیت بزرگ‌منشانه! احسنت به شما! اجر شما با حضرت زینب(س) و با خود شهدا».
کتاب «سرّ سر» سرگذشتنامه شهید مدافع حرم سردار عبدالله اسکندری به روایت اعظم سالاری همسر شهید به قلم نجمه طرماح در 200 صفحه توسط نشر روایت فتح چاپ و به بازار کتاب عرضه شده است. گفتنی است «سرّ سر» با توجه  به جذابیت سوژه و قلم روان نویسنده مورد استقبال مخاطب قرار گرفته و تاکنون 4 نوبت تجدید چاپ شده است.