شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات دیروز با افزایش 19 هزار و 149 واحدی به رقم یک‌میلیون و 374 هزار و 501 واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن نیز با افزایش 6 هزار و 777 واحدی به رقم 462 هزار و 487 واحد رسید. معامله‌گران دیروز در بورس تهران بیش از 4/9 میلیارد برگه سهام را به ارزش 10 هزار و 450 میلیارد تومان داد و ستد کردند.

با افزایش فشارهای اقتصادی حاصل از تورم، بیکاری و رکود ناشی از شیوع کرونا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در روزهای ابتدای آبان‌ماه خبر از طرحی دادند که در آن دولت موظف به پرداخت یارانه‌ای جدید به 60 میلیون ایرانی شد. در این قانون قرار بود به 60 میلیون ایرانی (افرادی که پس از افزایش قیمت بنزین یارانه معیشتی دریافت کردند) بین 60 تا 120 هزار تومان اعتبار خرید کالاهای اساسی در 6 ماه پایانی امسال پرداخت شود. این طرح از همان ابتدا با سیاسی‌کاری دولتی‌ها روبه‌رو شد و بهانه‌هایی چون نبود منابع و افزایش پایه پولی در صورت پرداخت این یارانه را دستاویزی برای مخالفت خود با این طرح قرار دادند. جالب آنجا بود که دولت در اقدامی عجیب پس از این مخالفت از طرح خود برای پرداخت یارانه معیشتی تحت عنوان یارانه حمایتی کرونا پرده برداشت. جالب‌تر آنکه محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه 48 ساعت پیش از اعلام طرح حمایتی دولت، در نامه‌ای به محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس اعلام کرد «مردم به جای اعانه و یارانه، خواهان رفع تحریم‌ها هستند». این اقدام دولت، علاوه بر آشکار کردن مخالفت سیاسی با طرح حمایتی مجلس، وجود منابع برای پرداخت این یارانه را نیز علنی کرد. با روشن شدن مخالفت سیاسی دولت، مجلس هم منابع مشخصی را برای طرح خود در نظر گرفت و شورای نگهبان هم مهر تایید بر آن زد تا طرح تامین کالاهای اساسی مجلس به قانون تبدیل شود. دولت که قانون مجلس را تصویب شده و لازم‌الاجرا دید، مجبور شد برای عدم استنکاف از قانون، با مجلس برای پرداخت یارانه به توافق برسد. طبق توافق، در نهایت مقرر شد دولت به 40 میلیون نفر یارانه نقدی 100 تا 120 هزار تومانی پرداخت کند که نخستین واریزی یارانه سوم هم قریب به ۲ هفته پیش انجام شد. 

 

* خلف وعده دولت

 با بررسی تعداد افراد مشمول و میزان یارانه پرداختی طرح یارانه حمایتی کرونا، این واقعیت عیان می‌شود که این طرح، به لحاظ میزان منابع مورد نیاز، نقدی ‌بودن یارانه به جای یارانه کالایی و مدت زمان پرداخت 4 ماهه آن، بیش از آنکه به طرح مجلس شبیه باشد، به طرح دولت شباهت دارد. بر اساس طرح تامین کالای اساسی مجلس قرار بود به 40 میلیون نفر مبلغ 60 هزارتومان و به 20 میلیون نفر مبلغ 120 هزار تومان ماهانه به صورت یارانه کالایی به مدت 6 ماه پرداخت شود که میزان اعتبار مورد نیاز آن در مجموع به 30 هزار میلیارد تومان می‌رسید. یارانه پیشنهادی دولت اما 28 میلیون نفر را در بر می‌گرفت و به مدت 4 ماه به آنها مبلغ 100 هزار تومان را نقدی و به صورت ماهانه پرداخت می‌کرد که این طرح نیز به 11 هزار و 200 میلیارد تومان اعتبار نیاز داشت. پس از توافق دولت و مجلس برای تبدیل این دو طرح به یک طرح مشترک، قرار شد به 40 میلیون نفر یارانه نقدی پرداخت شود اما در عمل به 34 میلیون نفر به این صورت که  به  8 میلیون و 900 هزار نفر که تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند مبلغ 120 هزار تومان و به 25 میلیون نفر مابقی هم مبلغ 100 هزارتومان ماهانه به صورت نقدی و برای 4 ماه پرداخت شد که منابع مورد نیاز این طرح نیز بالغ بر 14هزار و 272 میلیارد تومان می‌شود. 

این یعنی  دولت به توافق خود با مجلس هم پایبند نبوده و 6‌میلیون نفر را از طرح پرداخت یارانه حذف کرده است. اعتباری که دولت از این حذف غیرقانونی مشمولان یارانه سوم به دست می‌آورد قریب به ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است.

 

* دولت اعتبار یارانه ۳۴ میلیون نفر را در اختیار ما گذاشت

سخنگوی طرح حمایت معیشتی کرونا درباره نحوه شناسایی افراد طرح حمایتی کرونا گفت: طبق تصمیم دولت قرار بر این شد وزارت رفاه 34 میلیون نفر از افرادی را که دارای اولویت دریافت حمایتی کرونا هستند شناسایی و سپس معرفی کند. این افراد بیشترین آسیب را از کرونا دیده‌اند و پیرو صحبت‌های رهبری فاقد درآمد ثابت هستند. فاکتورهایی که مدنظر قرار گرفت به شرح زیر است:

1- جزو جامعه معیشت‌بگیر باشند (کسانی که جزو ۳ دهک درآمدی نباشند؛ همان 60 میلیون نفری که از سال گذشته مشمول طرح حمایت معیشتی شده‌اند).

2- فاقد درآمد ثابت باشند (به کارکنان دولت، بازنشستگان و هر کسی که در جایی ثبت درآمد ثابت داشته باشد و سازمان امور مالیاتی و بیمه تایید کرده باشد، تعلق نمی‌گیرد).

3- فاقد بیمه‌پردازی فعال باشند، یعنی فردی که بیکار شده است یا از قبل بیکار بوده است  (به کسی که در جایی مشغول به کار است و بخشی از درآمدش را بابت بیمه پرداخت می‌کند تعلق نمی‌گیرد).

4- دهک بانکی افرادی که نشان‌دهنده این است از درآمد حداقلی برخوردارند. 

حسین میرزایی در توضیح دهک بانکی افراد گفت: بررسی وضعیت و نماگرهای اقتصادی گردش حساب افراد، دارایی‌هایی مانند خودرو، ملک و سفرهای خارجی و مجموع این فاکتورها که در حساب‌های بانکی افراد قابل بررسی است، محاسبه و در نظر گرفته می‌شود. 

سخنگوی طرح حمایت معیشتی کرونا در ادامه افزود: مجموع روند شاخص‌های بانکی کل اعضای خانوار در سال‌های 95 تا 98 که هر سال در چه دهک بانکی قرار داشتند در حدود 50شاخص و زیرشاخص مختلف که از 60 منبع داده‌ای دریافت و بررسی می‌شود، یک بار بر اساس جمیع شاخص‌ها و یک بار بر اساس دهک بانکی مورد ارزیابی قرار گرفته است. درباره دهک معیشتی این مساله بررسی شده است و مرتب به‌روز‌رسانی می‌شود اما از طرفی دهک بانکی هم مورد توجه قرار می‌گیرد. در 6 ماه اول سال 99 هم وضعیت تراکنش‌های خرید کل خانواده را تحلیل کردیم و در مجموع به 34 میلیون نفر که این مشخصات را داشتند رسیدیم. 

میرزایی درباره تفکیک 34 میلیون نفر مشمول طرح حمایتی گفت: تفکیک جمعیتی به این شکل است که 8 میلیون و 900 هزار نفر تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند و 25 میلیون نفر هم جزو فاکتورهایی بودند که در بالا ذکر شد. 

وی در ادامه گفت: قرار بر این بود منابع محدودی که داشتیم در شرایط کرونا به نحو بهینه‌ای بین افرادی که اولویت دارند توزیع شود. نمی‌توان گفت این 34 میلیون نفر نیازمند و فقیر هستند، بلکه این افراد نسبت به دیگر افراد جامعه در اولویت بودند. 

میرزایی افزود: مجموع شاخص‌های مختلفی که مورد ارزیابی قرار گرفت، در پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان موجود است. این پایگاه در پروژه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد و دائما به‌روزرسانی می‌شود. حمایت معیشتی بنزین، تسهیلات یک میلیون تومانی کرونا و حمایت معیشتی کرونا طرح‌هایی است که در آنها افراد بر پایه بررسی وضع اقتصادی و اجتماعی‌شان در پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان شناسایی شدند. 

سخنگوی طرح حمایت معیشتی کرونا درباره ملاک شناسایی افراد گفت: ساختار خانواده در این طرح ملاک قرار گرفته است. مجموع اعضای یک خانوار را مورد بررسی قرار داده‌ایم. درآمد و دارایی و بررسی فرد به فرد امکان‌پذیر نیست، به این جهت که نمی‌توانیم افراد در مناطق محروم و مناطق مرفه را از هم متمایز کنیم. شاید فرزند هر دوی این طبقه‌های اجتماعی هیچ دارایی و درآمدی نداشته باشند اما از ساختار خانواده متفاوتی برخوردار هستند. اصلا بررسی فرد به فرد توجیه‌پذیر نیست. 

وی درباره مدت زمان پرداخت یارانه حمایتی کرونا گفت: آنچه اعلام شده برای ۴ ماه است و در حال حاضر نمی‌توان درباره اجرای آن در سال آینده اظهارنظر کرد. 

گروه اقتصادی: اوج گرفتن نرخ تورم در ماه‌های اخیر باعث رشد شدید قیمت بسیاری از خدمات و کالاها از جمله مسکن شد. بخش مسکن شامل زیربخش‌های «اجاره‌بهای واحدهای مسکونی» و «خدمات نگهداری و تعمیر واحد مسکونی» (تعمیرات جزئی واحد مسکونی: لوله کشی، گچ‌کاری، برق‌کاری، نصب ایزوگام و...) است. طبق گزارش مرکز آمار در فصل پاییز سال جاری، شاخص قیمت اجاره‌بهای واحدهای مسکونی در مناطق شهری به عدد ٢٠٩ رسید که نسبت به فصل قبل (8/195)، رشد 8/6 درصدی را نشان می‌دهد. در این فصل بیشترین نرخ تورم فصلی مربوط به استان آذربایجان غربی با 19 درصد افزایش و کمترین آن مربوط به استان سیستان‌و‌بلوچستان با 9/3 درصد افزایش است. همچنین درصد تغییرات شاخص قیمت اجاره‌بها در فصل پاییز امسال نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) معادل 4/28 درصد است که نسبت به تابستان سال جاری (9/28 درصد) کاهشی 5/0 واحد درصدی را نشان می‌دهد. 

 

* «سقف اجاره‌بها» فرو  ریخت

رشد شدید قیمت مسکن اما اجاره‌نشین‌ها را هم تحت تاثیر قرار داد و باعث رشد شدید هزینه‌های اجاره‌نشینی شد. دولت اما برای کنترل رشد هزینه اجاره‌نشینی مصوبه‌ای مبنی بر «تعیین سقف مجاز رشد اجاره‌بها» به تصویب رساند. تصمیم دولت برای تعیین دستوری سقف رشد هزینه اجاره‌بها البته با انتقادات فراوانی مواجه شد. بسیاری از کارشناسان مصوبه مذکور را فاقد کارایی و حتی باعث تشدید معضل مسکن خواندند. مرکز آمار ایران روز گذشته گزارش «شاخص قیمت اجاره‌بهای واحدهای مسکونی خانوارهای شهری کشور در فصل پاییز سال 99» را منتشر کرد. این گزارش بار دیگر ناکارآمدی سیاست دولت در تعیین سقف افزایش اجاره‌بها را آشکار کرد. گزارش یاد‌شده همچنین فشار سنگین هزینه‌ها بر اجاره‌نشین‌ها را به وضوح نشان داد. 

طبق گزارش روز گذشته مرکز آمار، متوسط افزایش هزینه اجاره‌بها برای کل خانوارهایی که تمدید قرارداد داشته‌اند، در فصل پاییز ٩٩ برابر با 34 درصد است. 

 

* استان‌های رکورددار تورم مسکن در پاییز

طبق گزارش مرکز آمار، بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه مربوط به استان کرمانشاه با 6/38 درصد افزایش و کمترین آن مربوط به استان سیستان‌و‌بلوچستان با 7/12 درصد افزایش است. به عبارتی خانوارهای استان کرمانشاه به طور متوسط 2/10 واحد درصد بیشتر از میانگین کل کشور و خانوارهای استان سیستان‌و‌بلوچستان 7/15 واحد درصد کمتر از میانگین کل کشور در بخش اجاره‌بها هزینه کرده‌اند. 

همچنین نرخ تورم 4 فصل منتهی به فصل پاییز ٩٩ نسبت به دوره مشابه سال قبل در بخش اجاره‌بها، برابر 26 درصد است. طبق این گزارش، استان چهارمحال و بختیاری با 8/32 درصد بیشترین تورم سالانه و استان آذربایجان غربی با3/13درصد کمترین تورم سالانه را تجربه کرده‌اند. 

 

* خلأ تدابیر دولت در حوزه مسکن

یکی از عوامل رشد شدید تورم در حوزه مسکن ملکی و استیجاری در سال‌های گذشته، بی‌توجهی دولت‌های یازدهم و دوازدهم به این بخش است. مواجهه سیاسی دولت با طرح مسکن مهر و بی‌توجهی به تکمیل این طرح یا اصلاح آن، این پروژه عظیم را که عامل مهمی در تحریک طرف عرضه در حوزه مسکن بود، تقریبا متوقف کرد. توقف تکمیل پروژه مسکن مهر البته باعث تشدید رکود در بخش مسکن هم شد. رکود در بخش مسکن و افت چشمگیر ساخت‌و‌سازها اما پس از آغاز موج جدید تورم به عاملی دیگر برای رشد قیمت مسکن و اجاره‌بها تبدیل شد. همین مساله باعث تشدید فشار تورم بر خانوارهای جویای مسکن ملکی و استیجاری شد. البته پس از آغاز به کار محمد اسلامی در وزارت راه‌وشهرسازی، سیاست دولت در حوزه مسکن عملا به ادامه پروژه مسکن مهر تغییر یافت. با این حال، طرح دولت با عنوان «طرح اقدام ملی مسکن» با استقبال چندانی از سوی مردم مواجه نشد. بی‌رغبتی مردم به این پروژه باعث شد ضرب‌الاجل دولت برای ثبت‌نام در این طرح چندین بار تمدید شود. پس از بارها تمدید مهلت ثبت‌نام، طبق اظهارات مسؤولان وزارت راه‌و‌شهرسازی، هنوز ظرفیت این طرح تکمیل نشده است. 6 سال بی‌توجهی دولت به مساله تامین مسکن مردم و سپس آغاز به کار آن هم در سال پایانی دولت، چشم‌انداز روشنی از پایان خوش این طرح طبق وعده دولتمردان در مردادماه سال 1400 نشان نمی‌دهد. شاید از همین رو است که پس از بارها تمدید مهلت ثبت‌نام، ظرفیت پیش‌بینی شده برای این طرح تکمیل نشده است.

 

 

واردات 16 میلیون تن کالاهای اساسی به کشور

وزیر صنعت، معدن و تجارت در جلسه دیروز ستاد تنظیم بازار کشور گفت: در جلسات هفتگی ستاد تنظیم بازار، یکی از مواردی را که همواره بررسی می‌کنیم، تامین کالاهای مورد نیاز مردم در کشور است که معمولا سیاست ما بر افزایش تولید داخل و همچنین واردات کالاهای ضروری به کشور است.  علیرضا رزم‌حسینی افزود: براساس گزارشی که گمرک ایران اعلام کرد، تاکنون بیش از 16 میلیون تن کالای اساسی به کشور وارد شده و نسبت به تامین ذخایر کالاهای راهبردی اقدامات خوبی صورت گرفته است. رزم‌حسینی با اشاره به میزان ورودی کالا به بنادر کشور بیان داشت: براساس گزارش واصله در جلسه ستاد تنظیم بازار، بیش از 4 میلیون تن کالا به بنادر کشور وارد شده که مراحل قانونی برای ترخیص آن طی می‌شود. 

***

ابلاغ برنامه ۵ ساله برای ساخت ۵ میلیون واحد مسکونی

معاون مسکن و ساختمان وزارت راه‌و‌شهرسازی از ابلاغ برنامه ۵ سال آینده حوزه مسکن برای ساخت ۵ میلیون واحد مسکونی خبر داد و گفت: این تصمیم از برنامه‌های بلندمدت حوزه مسکن وزارت راه‌و‌شهرسازی است و به یک دولت خاص تعلق ندارد. محمود محمودزاده درباره پیشرفت طرح اقدام ملی مسکن توضیح داد: با تلاش تمام مسؤولان حوزه‌های ذی‌ربط تاکنون موفق به تأمین زمین برای حدود ۲۰۰ هزار واحد مسکونی شده‌ایم. 

***

همتی دست از فضاسازی بردارد

عضو هیات‌رئیسه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خانه ملت، در واکنش به انتقاد رئیس کل بانک مرکزی از تصمیم کمیسیون تلفیق مجلس برای افزایش نرخ ارز در لایحه بودجه 1400 گفت: به مسؤولان دولتی مانند رئیس کل بانک مرکزی توصیه می‌کنیم در راستای اداره کشور همراهی لازم را داشته و در اواخر این دوره دولت به دنبال کار بیشتر برای مردم باشند. روح‌الله متفکرآزاد با اشاره به اینکه لایحه بودجه ارائه شده توسط دولت قابلیت اجرایی ندارد، ادامه داد: مجلس در تلاش است تا لایحه بودجه 1400 را به نفع معیشت مردم اصلاح کند، در حال حاضر منابع بودجه محقق شدنی نیست به همین دلیل توصیه می‌کنیم اجازه دهند مجلس با تدابیر اتخاذی مشکلات را برطرف کند. وی با بیان اینکه رئیس کل بانک مرکزی اگر نظری در زمینه لایحه بودجه دارد به صورت تخصصی در کمیسیون تلفیق ارائه کند، گفت: بستر مباحث تخصصی در کمیسیون است نه رسانه‌ها، کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 1400 گوش شنوایی برای شنیدن دیدگاه تخصصی مسؤولان دولتی دارد. عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه رئیس کل بانک مرکزی نباید علیه مجلس در زمینه بررسی لایحه بودجه سال 1400 فضا‌سازی رسانه‌ای ایجاد کند، تصریح کرد: همانگونه که مجلس شورای اسلامی همدلی نشان داده، توقع همدلی از دولت برای تقویت معیشت مردم و جلوگیری از رانت وجود دارد. 

***

بهره‌مندی ۱۰ برابری ثروتمندان از معافیت مالیاتی نسبت به کم‌درآمدها

عضو کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی درباره تغییر شیوه اخذ مالیات ارزش افزوده برای جلوگیری از استفاده دهک‌های بالا از معافیت مالیاتی گفت: این طرح مصوب نشد، چرا که نیاز به دو‌سوم آرای کمیسیون داشت و از آن جهت که با قانون دائم مغایرت داشت با وجود 56درصد آرای موافق، به تصویب کمیسیون تلفیق نرسید. حسینعلی حاجی‌دلیگانی افزود: البته ممکن است این موضوع به نحو دیگری مطرح شود. طرحی که در این باره ارائه شد، مترقی است. بر اساس گزارشی که ارائه شد هر ساله بین 190 هزار میلیارد تومان تا 420 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی وجود دارد که عموما افراد با درآمدهای بالا جزو آنها هستند. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، دهک اول تنها از 7 هزار میلیارد تومان معافیت مالیاتی بهره‌مند می‌شود، این در حالی است که این میزان برای دهک دهم درآمدی حدود 87 هزار میلیارد تومان است؛ این بدین معناست که افراد ثروتمند 10 برابر بیشتر از افراد با درآمد کم از معافیت مالیاتی بهره می‌برند. 

***

قاچاق سازمان‌یافته روغن نباتی

دبیر کل اتحادیه بنکداران مواد غذایی با اشاره به دلایل گران‌فروشی روغن در بازار، گفت: تمام فرآیند تامین و توزیع روغن از صفر تا صد از جمله اختصاص ارز، تامین مواد اولیه، قیمت‌گذاری و توزیع در اختیار دولت است و در این شرایط بخش خصوصی هیچ نقشی در مقوله روغن ندارد. قاسمعلی حسنی افزود: میزان بسیاری از روغن تولیدی کشور به صورت سازمان‌یافته از مرزهای شرقی و غربی قاچاق می‌شود.