سیدرضا فاطمی‌امین،  وزیر صمت با بیان اینکه حداقل تا پایان سال واردات خودروی خارجی اشتباه است، گفت: زمانی اقدام به واردات خودروی خارجی خواهیم کرد که به یک توازن ارزی برسیم و شرایط صادرات غیرنفتی کشور عادی شود.  وی گفت: در شرایط عادی واردات خودرو می‌تواند به رقابت‌پذیری و کیفیت کمک کند اما امیدواریم به یک توازن ارزی برسیم؛ بعد از آن واردات خودرو می‌تواند انجام شود.

گروه اقتصادی: اوایل شهریورماه اخباری مبنی بر مسدود شدن مرز نوردوز - تنها مرز مشترک زمینی ایران با اتحادیه اوراسیا- توسط نظامیان جمهوری آذربایجان منتشر شد. پس از آن نیز اواسط همان ماه، وزارت کشور آذربایجان اعلام کرد ۲ راننده ایرانی را به خاطر عبور از مرز در جاده گوریس- قاپان (مسیر اصلی ترانزیت و انتقال بار کامیون‌های ایرانی به ارمنستان) که در مرز بین ارمنستان و ایران واقع شده، بازداشت کرده است؛ جاده‌ای که بخش اعظم آن از محدوده منطقه گولالینسکی آذربایجان عبور می‌کند و پس از درگیری‌های پارسال و در پی توافق آتش‌بس پس از آن، در کنترل جمهوری آذربایجان در آمد. رخداد‌های اخیر بویژه زیاده‌گویی اخیر رئیس‌جمهور آذربایجان و اتهام‌زنی علیه ایران، زنگ خطر از بین رفتن مزیت ترانزیتی ایران و انسداد مسیر زمینی ایران به اروپا از طریق ارمنستان را به واسطه ماجراجویی‌های آذربایجان در منطقه قفقاز به صدا درآورد و باعث شد ایران با برگزاری رزمایشی گسترده در مناطق شمال غربی کشور، عزم خود را برای برخورد با هر گونه تغییر در ژئوپلیتیک منطقه و عدم تغییر مرزهای بین‌المللی به عنوان خط قرمز خود نشان دهد. 

 

* ترکیه و آذربایجان در پی حذف مسیر ترانزیتی ایران

از جمله کشورهای منطقه که اهداف بلندپروازانه ترانزیتی در سر می‌پروراند ترکیه است؛ این کشور به دلیل واقع شدن میان آسیا و اروپا و همچنین وجود دریای سیاه و مدیترانه در شمال و جنوب خود، موقعیت خوبی برای ترانزیت کالا در کریدور شرق به غرب دارد و البته بهترین همسایه ترانزیتی کشور ترکیه در این زمینه نیز ایران است. ایران با داشتن خطه‌ای پهناور می‌تواند کالاهای صادراتی چین به اروپا را پس از انتقال آن به ترکیه، به مقصد اروپا ترانزیت کند اما کشور ترکیه با پس زدن این فرصت همکاری، سیاستی را اتخاذ کرده است تا با حذف ایران از کریدورهای ترانزیتی، خود را به عنوان هاب مرکزی اوراسیا و همچنین رهبر منطقه معرفی کند. رجب طیب اردوغان خرداد امسال به شهر تاریخی شوشا در جمهوری آذربایجان و از مناطق تازه آزادشده از اشغال ارمنستان در پی جنگ اخیر قره‌باغ سفر کرد و در نشستی خبری با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان از پلتفرمی شش‌جانبه سخن گفت. اگر چه اظهار نظر اردوغان درباره پلتفرم شش‌جانبه ایران، ترکیه، آذربایجان، گرجستان، روسیه و ارمنستان مبنی بر توسعه همکاری‌های حمل و نقلی و ترانزیتی برای تقویت تجارت کالا در منطقه قفقاز، نخستین‌بار نبود که مطرح می‌شد اما به نظر می‌رسد پشت پرده این تلاش اردوغان برای اجرای پلتفرم مذکور، حذف بخش مهمی از مسیر خاک ایران برای عبور کالاهای شرق آسیا به اروپا باشد. کریدورر ریلی 826 کیلومتری باکو- تفلیس- قارص که به گفته اردوغان پکن را به لندن وصل می‌کند، مثالی از تلاش‌هایی است که قصد آنها حذف نقش ترانزیتی ایران است.

 

* دالان «زنگزور»؛ رؤیای خام صهیونیستی

احداث کریدور زنگزور در نزدیکی مرز جمهوری اسلامی ایران که نخجوان را از طریق خاک ارمنستان به خاک اصلی جمهوری آذربایجان وصل می‌کند، با توجه به یکسری تبعات و پیامدهای آتی می‌تواند به موضوعی بسیار جدی برای برخی کشورهای منطقه از جمله روسیه، ایران و حتی خود ارمنستان تبدیل شود. پس از پایان جنگ دوم قره‌‌باغ و توافقاتی که بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان با میانجیگری روسیه حاصل شد، در محافل رسانه‌ای، گمانه‌زنی‌هایی درباره احداث کریدور یا کریدورهایی از طریق خاک ارمنستان مطرح شد که هر چند برخی طرف‌ها در مواقعی به تکذیب این مساله پرداختند و ادعا کردند ایجاد چنین کریدور یا کریدورهایی از طریق خاک ارمنستان مطرح نیست اما با گذشت چند ماه از جنگ و بروز برخی نشانه‌ها به نظر می‌رسد احداث این کریدور بشدت مورد توجه طرف‌هایی نظیر جمهوری آذربایجان، ترکیه و رژیم صهیونیستی است. هر کدام از این کشورها و طرفین بنا به منافع خودشان حامی ایجاد چنین کریدوری هستند. رژیم صهیونیستی از طریق این کریدور براحتی خواهد توانست وسایل و تجهیزات مورد نیاز خود برای جاسوسی از کشورهای منطقه را منتقل کند؛ رژیمی که اخیرا الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان به استفاده از پهپادها و جنگ‌افزارهای خریداری شده از آن در جریان جنگ قره‌باغ اذعان کرد. شاید پس از احداث چنین کریدوری تامین امنیت آن به نیروهای روس یا نیروهای مشترک واگذار شود تا از این طریق خیال روسیه نسبت به خطرات احتمالی این کریدور برای مسکو آسوده شود اما باید گفت قرار نیست نیروهای روسیه تا آخر در این کریدور حضور داشته باشند و پس از مدت معینی شاید 5 سال و شاید هم بیشتر در نهایت نیروهای روس از این کریدور خارج می‌شوند. دسترسی سریع، ارزان، کم‌هزینه، کم‌خطرتر و راحت‌تر ترکیه به جمهوری‌های قفقاز و آسیای میانه و همچنین احداث کریدور مذکور از آرزوهای بلندمدت تقریبا همه رهبران جمهوری ترکیه بوده است که هر کدام به نوبه خود تلاش کرده‌اند در اجرای این پروژه طولانی‌مدت نقش داشته باشند و به نوعی بخش‌هایی از این پروژه را تکمیل کنند. ارمنستان اما مخالفت قاطع خود را با این طرح اعلام کرده است. نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان ماه گذشته اعلام کرد: اجازه نمی‌دهیم از نخجوان به جمهوری آذربایجان کریدور عبوری شکل بگیرد. این اظهارات در حالی بیان شده که نوامبر سال گذشته و پس از جنگ ۴۴ روزه قره‌باغ که منجر به شکست ارمنستان در مقابل جمهوری آذربایجان شد، توافقنامه‌ای بین طرفین با حضور پوتین رئیس‌جمهور روسیه به امضا رسید که به موجب آن، ایروان برای ایجاد این کریدور عبوری از نخجوان به جمهوری آذربایجان که زنگزور نام دارد، توافق کرده بود. 

 

* جاده گوریس- قاپان و مسیر‌های جایگزین

بخشی از جاده گوریس- قاپان (گوروش- قافان) که مسیر اصلی ترازیت و انتقال بار کامیون‌های ایرانی به ارمنستان است و ۲ شهر اصلی جنوب ارمنستان را به هم متصل می‌کند، در پی توافق آتش‌بس سال گذشته در کنترل جمهوری آذربایجان در آمده است. باکو از هفته گذشته اعلام کرده بود از کامیون‌ها و تریلی‌هایی که از ایران از مسیر ۲۱ کیلومتری جاده گوریس- قاپان عبور می‌کنند، مالیات جاده و هزینه حمل‌و‌نقل بین‌المللی می‌گیرد. هزینه عبور مبلغی حدود ۱۳۰ دلار عنوان شده است که بسیاری از رانندگان ایرانی، چنین پولی همراه نداشتند و قادر به پرداخت آن نبودند. تا چند ماه پیش، این جاده کامل در کنترل ارمنستان بود و تردد کامیون‌های ایرانی در آن بدون هیچ محدودیتی انجام می‌شد. 

«هرویک یاری‎جانیان» رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ارمنستان، باکو را به سنگ‌اندازی در مسیر تجارت میان ۲ کشور ایران و ارمنستان متهم و تایید کرد هر خودروی حامل کالای ایرانی برای عبور از محدوده مرزی که در اختیار جمهوری آذربایجان است باید ۱۳۰ دلار عوارض پرداخت کند. چهارشنبه هفته گذشته نیز معاون نخست‌وزیر ارمنستان و «عباس بدخشان‌ظهوری» سفیر جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان درباره وضعیت ایجاد شده در جاده گوریس- قاپان بحث و تبادل نظر کردند. 

معاون نخست‌وزیر ارمنستان همچنین گفت احداث جاده‌های جایگزین یکی از اولویت‌های دولت این کشور است و انتظار می‌رود ساخت جاده «تاتو- قاپان» اواخر نوامبر به پایان برسد؛ جاده‌ای که شهر کاپان را بدون عبور از مناطق مورد مناقشه به شهر تاتف می‌رساند. 

***

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس  در گفت‌وگو با «وطن‌امروز»:

از باکو انتظار داریم مراقب شیطنت‌های رژیم صهیونیستی باشد

وزیر اقتصاد وعده داد

مهار گرانی با کنترل نوسانات نرخ ارز

وزیر اقتصاد گفت: برای کنترل افزایش قیمت‌ها اقداماتی از جمله کنترل نوسانات نرخ ارز از طریق افزایش فروش نفت و میعانات در دستور کار قرار گرفته است. 

احسان خاندوزی اظهار داشت: متاسفانه آمار افزایش بیش از ۳ درصدی متوسط قیمت‌ها در اقلام مصرفی خانوار در شهریورماه خبر بسیار ناخوشایندی است و این نرخ باید حتما در ماه‌های آینده کنترل شود. وزیر امور اقتصادی و دارایی درباره دلایل این تورم گفت: بخشی از این تورم مربوط به افزایش قیمت ارز و همچنین فشار کسری بودجه در ماه‌های ابتدایی سال است که موجب برداشت بیش از اندازه از بانک مرکزی شد. وی افزود: سیاست اقتصادی با تاخیر، تاثیر خود را خواهد گذاشت و اگر دولت قبل با ۵۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه در 4 ماه نخست امسال از بانک مرکزی استقراض کرد، این موضوع خود را در ماه‌های ششم و هفتم نشان می‌دهد. خاندوزی گفت: دولت سیزدهم برای کنترل افزایش قیمت‌ها اقداماتی از جمله کنترل نوسانات نرخ ارز از طریق افزایش فروش نفت و میعانات را در دستور کار قرار داده است. وزیر امور اقتصادی و دارایی افزود: همچنین برای تسهیل دسترسی به ارزهای بلوکه شده کشور در سایر کشورها تدابیری در روزهای اخیر اتخاذ شده است. وی گفت: درباره استقلال از بانک مرکزی نیز اقداماتی انجام شده و برخلاف 5 ماه ابتدایی سال، دولت سیزدهم در شهریور بدون یک ریال استقراض جدید از بانک مرکزی توانست بودجه خود را تامین کند و زودتر از پایان شهریور حقوق کارکنان دولت واریز شد. خاندوزی افزود: ما در ماه‌های ابتدایی سال، ۱۶ هزار میلیارد تومان تامین مالی از طریق فروش اوراق داشتیم که این رقم در یک ماه اخیر، به ۲۷ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. وزیر اقتصاد اضافه کرد: تداوم این اقدامات، می‌تواند کنترل تورم و کشیده شدن ترمز افزایش قیمت‌ها را در پی داشته باشد، هر چند ممکن است با چند ماه فاصله، تاثیر بگذارد. وی گفت: بویژه با تغییر لایحه بودجه سال ۱۴۰۱، کمتر کسری بودجه خواهیم داشت و شاهد پایین آمدن سطح عمومی قیمت‌ها در ماه‌های آینده خواهیم بود. 

***

ثبت بدترین ماه اس‌اندپی از مارس ۲۰۲۰

سقوط سنگین داوجونز

سهام آمریکا در پایان معاملات آخرین روز سپتامبر (بامداد جمعه به وقت تهران) با سقوط سنگینی روبه‌رو شد و اس‌اندپی بدترین عملکرد ماهانه خود از مارس ۲۰۲۰ را به ثبت رساند. آنطور که سی‌ان‌بی‌سی گزارش داده است، میانگین صنعتی داوجونز 80.546 واحد یا 59/1 درصد سقوط کرد و به 92.843.33 واحد رسید. اس‌اندپی 19/1 درصد سقوط کرد و به ۴,۳۰۷‌۵۴ واحد بازگشت، در حالی که کامپوزیت نزدک 44/0 درصد افت کرد و در ۱۴,۴۴۸‌۵۸ واحد بسته شد. سقوط بازارهای سهام آمریکا در آخرین روز ماه سپتامبر در حالی اتفاق افتاد که این ماه از ابتدا، ماهی پرچالش برای بازارهای سهام بود. در این ماه اخبار مربوط به افزایش نرخ بهره، بالا رفتن تورم و احتمال سقوط بزرگ‌ترین شرکت ساختمانی چین، بازارهای سهام را به هم ریخت. اس‌اندپی ماه سپتامبر خود را با سقوطی 5/4 درصدی به پایان برد تا بدترین ماه خود از مارس ۲۰۲۰ که در آن تحت تأثیر پاندمی کرونا سقوطی سنگین را تجربه کرده بود را ثبت کند. همچنین این شاخص برای نخستین‌بار در سال جاری ۵ درصد پایین‌تر از رکورد تاریخی خود بسته شد. کامپوزیت نزدیک 3/5 درصد در این ماه سقوط کرد تا بدترین عملکرد ماهانه از مارس ۲۰۲۰ را داشته باشد؛ داوجونز با سقوطی 3/4 درصدی بدترین ماه ۲۰۲۱ خود را به ثبت رساند. 

***

بخشنامه جدید بانک مرکزی خطاب به واردکنندگان

بانک مرکزی در بخشنامه‌ای خطاب به واردکنندگان اعلام کرد در مجموع مهلت واردکنندگان واحدهای تجاری، از زمان خرید ارز تا خروج بار «11 ماه» است. واردکنندگان واحدهای تجاری از زمان خرید ارز ثبت سفارش خود، «یک ماه» مهلت ارسال حواله به فروشنده را دارند، بعد از واریز حواله، «6 ماه» مهلت ارسال اسناد به بانک عامل را دارند. پس از واریز حواله، مهلت ارسال اسناد برای خروج بار و رفع تعهد آن در بانک عامل، «یک ماه» است. در مجموع مهلت واردکنندگان واحدهای تجاری، از زمان خرید ارز تا خروج بار «8 ماه» است.

 واردکنندگان واحدهای تولیدی از زمان خرید ارز ثبت سفارش خود، «یک ماه» مهلت ارسال حواله به فروشنده را دارند. پس از واریز حواله «۹ ماه» مهلت ارسال اسناد به بانک عامل وجود دارد و بعد از واریز حواله، مهلت ارسال اسناد برای خروج بار و رفع تعهد آن در بانک عامل، «یک ماه» است. در مجموع مهلت واردکنندگان واحدهای تجاری، از زمان خرید ارز تا خروج بار «11 ماه» است. واردکنندگان واحدهای تولیدی ماشین‌آلات و تجهیزات، از زمان خرید ارز ثبت سفارش خود «یک ماه» مهلت ارسال حواله به فروشنده را دارند و پس از واریز حواله «24 ماه» مهلت ارسال اسناد به بانک عامل را دارند. پس از واریز حواله، مهلت ارسال اسناد برای خروج بار و رفع تعهد آن در بانک عامل، «یک ماه» است. در مجموع مهلت واردکنندگان واحدهای تجاری، از زمان خرید ارز تا خروج بار «26 ماه» است. 

در نامه‌ای از سوی رئیس دفتر ریاست‌جمهوری به وزرای صمت و اقتصاد، واردات هر گونه لوازم خانگی کره‌ای به کشور ممنوع شد.  دفتر مقام معظم رهبری در نامه‌ای به رئیس‌جمهور اعلام کرد: «مرقومه‌ جمعی از شرکت‌ها و کارخانجات تولیدکننده لوازم خانگی مبنی بر مخالفت با ورود محصول نهایی لوازم خانگی در شرایطی که از نظر کمی و کیفی تولید این ‌گونه محصولات در کشور پاسخگوی نیاز داخلی است و درخواست جلوگیری از واردات این محصولات، به استحضار مقام معظم رهبری رسید، و مرقوم فرمودند:

جناب آقای رئیسی، رئیس‌جمهور محترم

«این موضوع بسیار مهمی است. اگر این خبر (گشایش واردات از ۲ شرکت کره‌‌جنوبی) راست باشد، به ‌معنی شکستن کمر شرکت‌های لوازم خانگی داخلی است که تازه توانسته‌اند قدری روی پا بایستند، جداً جلوی این مشکل را سد فرمایید». پیرو این نامه رئیس دفتر رئیس‌جمهور طی نامه‌ای به وزیر صنعت و وزیر اقتصاد اعلام کرد از واردات محصول نهایی لوازم خانگی جلوگیری شود. غلامحسین اسماعیلی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور هم در نامه‌ای خطاب به فاطمی‌امین و خاندوزی، وزرای صمت و اقتصاد مخالفت رئیس‌جمهور با واردات لوازم‌خانگی کره‌ای را اعلام کرد. در نهایت مهرداد جمال‌ارونقی، معاون امور گمرکی گمرک نیز در نامه‌ای به اسماعیلی دستور ممانعت از واردات و ترخیص لوازم‌ خانگی خارجی را به همه گمرکات کشور ابلاغ کرد.