گروه بین‌الملل: «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر عراق روز پنجشنبه 30 دسامبر یک روز پیش از پایان مهلت مقرر برای حضور نظامیان آمریکا در عراق در جلسه کابینه خود ضمن بیان دستاوردهای دولتش و بررسی شرایط فعلی عراق، از ورود تعدادی از نظامیان ائتلاف آمریکایی به عراق به بهانه مشاوره و آموزش خبر داد. به نوشته وبگاه المسله، او مدعی شد این نیروها برای پشتیبانی و حمایت از نیروهای نظامی عراق وارد این کشور شده‌اند. مصطفی الکاظمی مدعی شد نقش عملیاتی نیروهای ائتلاف آمریکایی پایان یافته و در عمل این نیروها از عراق خارج شده‌اند و امروز هیچ نیروی خارجی که برای نبرد در عراق باشد، حضور ندارد. این اظهارات در حالی است که طی هفته‌های اخیر بحث‌های جدی پیرامون آینده عراق و شکل حضور نظامیان خارجی (آمریکایی) در این کشور مطرح شده است. با توجه به اینکه در گفت‌وگوهای آمریکا و دولت الکاظمی به طور مشخص درباره آینده حضور نظامی آمریکا و نیروهای ائتلاف توافقی نشده و موضوعاتی نظیر کمک مستشاری و آموزش نظامی مطرح است، این مساله با واکنش گروه‌های مختلف مواجه شده است. نکته قابل تأمل اینکه نخست‌وزیر عراق این اظهارات را در حالی مطرح کرده که 10 روز دیگر موعد تشکیل جلسه پارلمان جدید عراق است و رایزنی‌ها برای معرفی نخست‌وزیر آغاز خواهد شد. از آنجا که تاکنون نامی از الکاظمی به عنوان نامزد مورد نظر گروه‌های سیاسی برای معرفی به عنوان نخست‌وزیر مطرح نشده است به نظر می‌رسد عمر سیاسی دولت او نیز کمتر از چند هفته باشد. با این حساب اظهارات و توافقات وی با آمریکا درباره نحوه حضور آمریکا در عراق نیز محل بحث خواهد بود، چرا که مطابق مصوبه سال 2020 پارلمان عراق، همه نیروهای نظامی آمریکا باید از عراق اخراج شوند اما همچنان مساله حضور آمریکا در عراق به شکل مستشاری از سوی دولت مطرح می‌شود؛ حضوری که از سوی گروه‌ها و تحلیلگران مسائل استراتژیک در عراق در کمترین حالت جنبه امنیتی خواهد داشت و طبیعتا بر روندهای نظامی عراق نیز اثرگذارخواهد بود. ضمن اینکه جابه‌جایی نیروها و تجهیزات آمریکا بین سوریه و عراق در هفته‌های اخیر و کویت و عراق در این مدت سوال‌برانگیز بوده است. علاوه بر این مساله حضور نظامی آمریکا در اقلیم کردستان موضوعی است که آینده آن نیز چندان مشخص نیست‌.

 

* موضع آمریکا درباره آینده حضور نظامی در عراق

پس از چند دور گفت‌وگوی راهبردی میان بغداد - واشنگتن، سرانجام ۲۶ ژوئیه گذشته ۲ طرف به توافق رسیدند نیروهای رزمی آمریکا تا پایان سال جاری میلادی از عراق خارج شوند و تنها تعدادی از نیروهای آمریکایی (که شمار آنها مشخص نشده است) برای مشاوره و آموزش نیروهای عراقی باقی بمانند. «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا در آن روز ادعا کرد: «آمریکا همزمان با پایان سال به مأموریت رزمی نیروهایش در عراق پایان خواهد داد تا مرحله جدیدی از همکاری‌های نظامی با این کشور آغاز شود. ما با پایان سال مأموریت رزمی نخواهیم داشت اما همکاری ما علیه تروریسم حتی در این مرحله جدید که در حال بحث و تبادل نظر درباره آن هستیم، ادامه پیدا خواهد کرد و نقش آمریکا در عراق به مشاوره‌دهی و آموزش تغییر خواهد یافت». 

نیروهای آمریکایی سال ۲۰۱۴ به درخواست دولت عراق برای مبارزه با داعش که آن زمان یک‌سوم خاک این کشور را اشغال کرده بود، وارد عراق شدند. آمریکا به این بهانه ۳۰۰۰ نیرو در قالب ائتلاف بین‌المللی موسوم به ضد داعش را که ۲۵۰۰ تن از آنها آمریکایی بودند، وارد این کشور کرد. پس از اعلام پیروزی بر داعش از سوی بغداد، مردم و دولت عراق بر ضرورت خروج نظامیان خارجی از  این کشور تاکید کردند. 

 

***

«اشرف غنی احمدزی» رئیس‌جمهور فراری افغانستان در نخستین گفت‌وگوی رسانه‌ای خود پس از فرار ناگهانی از این کشور بار دیگر با ادعای اینکه جانش در خطر بوده، گفت «حمدالله محب» مشاور امنیت ملی‌اش به او گفته بود گارد حفاظت از رئیس‌جمهور از هم پاشیده و اگر برابر طالبان مقاومت شود، همه آنها کشته می‌شوند. وی با ادعای اینکه صبح آن روز هیچ تصوری از این نداشت که بعدازظهر افغانستان را ترک می‌کند، تاکید کرد در صورت باقی ماندن او در کابل هیچ تغییری به وجود نمی‌آمد. اشرف غنی با اظهار اینکه مردم افغانستان برای سقوط سریع این کشور توسط طالبان او را سرزنش می‌کنند، افزود: دلیل اصلی این واقعه اعتماد او به «شرکای بین‌المللی» از جمله آمریکا بود. رئیس‌جمهور فراری افغانستان با اظهار اینکه درباره او «سیاه‌نمایی» شده است، ادامه داد: به دولت او هرگز فرصت گفت‌وگوی مستقیم با طالبان داده نشد و با آغاز نشست‌های مستقیم آمریکا (دولت ترامپ) با طالبان، مذاکرات به یک مساله آمریکایی تبدیل شد و دولت افغانستان در آن نادیده گرفته شد. نکته جالب توجه اینکه غنی که همواره با آمریکایی‌ها رابطه گرمی داشته در بحبوحه تحرکات نظامی طالبان در شهرها و ولایات افغانستان به واشنگتن سفر کرد و پس از آنکه متوجه عدم حمایت دولت بایدن شد به فکر بسیج نیرو افتاد. به عبارت دیگر او تا روزهای پایانی دولتش امیدوار به نقش‌آفرینی آمریکا در جریان تشکیل دولت آینده افغانستان بود. 

پس از تسلط طالبان بر افغانستان، این نخستین اظهارات غنی با رسانه‌ها در این باره است؛ گفت‌وگویی که توسط ژنرال «نیک کارتر» رئیس سابق ستاد ارتش انگلیس صورت گرفت. گفتنی است این گفت‌وگو نه به صورت زنده، بلکه به طور ضبط شده توسط بی‌بی‌سی منتشر شد و در حالی که منابع خبری می‌گویند نسخه اصلی ضبط شده آن 45 دقیقه است اما نسخه منتشر شده حدود 10 دقیقه بود. غنی در حالی تاکید دارد در صورت ادامه حضورش در کابل تغییری به وجود نمی‌آمد که پیش از این «حامد کرزی» رئیس‌جمهور اسبق افغانستان گفته بود فرار غنی تلاش‌های او و «عبدالله عبدالله» رئیس شورای عالی مصالحه ملی سابق افغانستان را برای اینکه طالبان به‌عنوان بخشی از یک توافق مذاکره وارد پایتخت شوند از بین برد. «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفته بود فرار غنی از ایجاد یک دولت فراگیر در افغانستان جلوگیری کرد. 

 

* فراز و فرود غنی

غنی که سال 2013 به انتخاب مجله «پرس پکت بریتانیا» دومین متفکر جهان(!) معرفی شده بود، اکنون در روزهای پایانی سال 2021 در فهرست فاسدترین شخصیت‌های دنیا قرار گرفته است. در سال 2013 این مجله اعلام کرده بود «دکتر اشرف غنی احمدزی از معدود دانشمندان جهان است که تفکراتی را در عمل پیاده کرده است». حالا پروژه گزارش‌دهی جرائم سازمان‌یافته و فساد اداری (OCCRP) اعلام کرده نام اشرف غنی، رئیس‌جمهور فراری افغانستان وارد فهرست نهایی فاسدترین افراد سال شده است. در گزارش این نهاد آمده است غنی قطعا مستحق این جایزه است، زیرا هم در فساد و هم در بی‌کفایتی فاحش سهیم بود. در این گزارش تأکید شده است که وی مردم خود را ترک کرده و آنان را در بدبختی و مرگ گذاشته است. 

 

* حامیان سابق، غنی را مقصر می‌دانند

از سوی دیگر، «عبدالکریم خرم» رئیس دفتر ریاست‌جمهوری سابق افغانستان در واکنش به این اظهارات تاکید کرد مصاحبه اشرف غنی با بی‌بی‌سی مملو از تناقض و دروغگویی است. وی در فضای مجازی با اشاره به این تناقض‌ها نوشته است اشرف غنی «مثلا درباره فرارش در جایی می‌گوید برای جلوگیری از خونریزی، مشروعیت نبخشیدن به کودتا و... رفتم. گویی همه را سنجیده است اما بعد تصمیم به فرار گرفته. اما در جای دیگری می‌گوید حمدالله محب مرا مجبور کرد، حتی به من ۲ دقیقه وقت نداد». در همین حال «زلمی خلیلزاد» نماینده ویژه سابق آمریکا در امور افغانستان گفت: اگر اشرف غنی فرار نمی‌کرد درباره یک دولت فراگیر توافق صورت می‌گرفت. 

وی تصریح کرد: درصورت عدم فرار ناگهانی اشرف غنی از افغانستان، لویه جرگه برگزار شده و انتقال قدرت به طور رسمی انجام می‌شد. امرالله صالح، معاون اول سابق دولت افغانستان اما در این باره در صفحه فیسبوک خود نوشت: یک روز پیش از سقوط کابل، حمدالله محب، مشاور امنیت ملی و فضل محمود فضلی، رئیس دفتر اشرف غنی، هنگامی که به دیدار وی آمدند او از عدم اعلام مقاومت ملی خشمگین و ناراضی بود. به گفته صالح، پیش از این قرار شده بود در برابر طالبان مقاومت ملی اعلام شود. صالح درباره جزئیات این دیدار نوشت: محب و فضلی در ابتدا از وی درباره برنامه‌های وی پرسیدند و در نهایت مشورت دادند به این دلیل که دیگر چیزی به عنوان صلح وجود ندارد، باید اقداماتی انجام شود که طالبان از داشتن مشروعیت محروم شود. معاون غنی در ادامه نوشت: وی با نظر آنها درباره فروپاشی صلح موافق بوده و در نهایت از لابه‌لای سخنان 2 مشاور ارشد اشرف غنی دریافته رئیس‌جمهور پیشین به دنبال خروج از افغانستان است.

یک روزنامه پرتغالی با تمجید از عملکرد مهاجم ایرانی تیم فوتبال پورتو در دیدار با بنفیکا، به این بازیکن نمره بالایی داد. 

در حساس‌ترین بازی هفته شانزدهم لیگ فوتبال پرتغال، تیم پورتو میزبان بنفیکا بود که موفق شد با نتیجه ۳ بر یک در این دیدار پیروز شود. مهدی طارمی، مهاجم ایرانی پورتو که در ترکیب اصلی تیمش حضور داشت، علاوه بر گلزنی در نیمه دوم، پاس گل نخست تیمش را هم داد. طارمی بعد از ۱۱ بازی موفق به گلزنی برای پورتو شد. روزنامه OJOGO پرتغال بعد از این بازی به طارمی نمره خوب ۷ داد و نوشت: «دقیقه ۶۹ بعد از ۲ موقعیت ناموفق، روزه‌ای که طارمی را آزار داده بود، پایان یافت».

روزنامه Record هم جلد اصلی شماره جمعه خود را با تصویری از شادی گل مهدی طارمی بست و تیتر ‌زد: «دراگائوی بی‌رحم». دراگائو لقب تیم پورتو در پرتغال است. این روزنامه همچنین در بخش آنلاین خود نوشت این بازی به پورتو کمک کرد در صدر جدول قرار بگیرد و برای مهدی طارمی هم مثبت بود، چرا که خشکسالی گلزنی‌هایش به پایان رسید. 

همچنین سایت آماری GoalPoint به طارمی نمره متوسط 8/5 داد و تاکید کرد اگرچه طارمی در این دیدار به روند گلزنی بازگشت اما این نمره بیشتر به خاطر از دست دادن فرصت‌های دیگر بویژه در نیمه نخست برای او در نظر گرفته شده است. از نظر این سایت، «ویتیانیا» هافبک پورتو با 5/7 امتیاز بهترین بازیکن زمین بوده است.

عباس گلرو *:  نقش منطقه‌ای حاج‌قاسم سلیمانی برای به هم ریختن بازی طراحی‌شده آمریکایی‌ها در منطقه بسیار ویژه بود، چرا که آنها بنا داشتند با استفاده از گروه‌های تروریستی منطقه، عراق و شامات را کاملا به کنترل خود درآورده و با یک تیر چند نشان بزنند. 

دشمنان می‌خواستند با اجرای برخی اقدامات در منطقه، ایران را محاصره کرده و متحدان جمهوری اسلامی را سرنگون کنند و در نهایت محور مقاومت را برای حمایت از رژیم صهیونیستی از پا درآورند، در حالی ‌که چنین اتفاقی با حضور میدانی حاج‌قاسم سلیمانی در منطقه به طرز معجزه‌آسایی خنثی شد و تمام نقشه‌های دشمنان به هم ریخت. بعد از شکست دشمنان از حاج‌قاسم سلیمانی در منطقه، آنها نقشه‌ای برای حذف حاج‌قاسم سلیمانی طراحی و اجرا کردند ولی اقدام آنها در ترور آن شهید والامقام به لحاظ حقوقی قابل پیگرد است، زیرا این اقدام آنها جنایتکارانه بوده و علیه یک مقام رسمی و علیه کشوری دیگر است. همچنین این ترور در کشور سوم رخ داده است. 

آمریکایی‌ها برای انجام این ترور از ۲ هفته قبل با حوادث ساختگی به دنبال فراهم شدن بهانه و مقدمات ترور بودند که از آن جمله می‌توان به حادثه حمله به یک پادگان نظامی آمریکایی‌ها در نزدیکی کرکوک اشاره کرد. 

 اسناد و مستندات ترور حاج‌قاسم سلیمانی نشان می‌دهد آمریکایی‌ها به‌ طور سیستماتیک دست به این جنایت‌ زده و پیش از آن زمینه‌چینی‌های زیادی کرده‌اند. نامه‌هایی از سوی نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل به مسؤولان شورای امنیت و بخش‌های مختلف این سازمان مبنی بر اینکه آمریکایی‌ها این جنایت را مرتکب شده‌اند ارسال شده است. 

 آنچه اتفاق افتاده را نمی‌توان تصمیم یک رئیس‌جمهور یا یک شخص دانست بلکه هر اقدامی در آمریکا به صورت سیستمی عملی می‌شود و دستگاه‌های اطلاعاتی، امنیتی، نظامی، سرویس‌های جاسوسی، کنگره و سنا در ترور حاج‌قاسم سلیمانی دخیل هستند و عملا هیأت حاکمه آمریکا این اقدام را انجام داده است. لذا باید مطالبه ما در چرایی ترور و به شهادت رساندن حاج‌قاسم سلیمانی، از هیأت حاکمه ایالات‌متحده آمریکا باشد. پیگیری حقوقی چرایی به شهادت رساندن حاج‌قاسم سلیمانی توسط آمریکا باید در مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی انجام شود، زیرا این جنایتی بی‌سابقه است که یک حکومت علیه کشوری دیگر و در کشور سوم دست به چنین اقدامی بزند. 

قوه قضائیه و معاونت بین‌الملل و حقوق بشر آن و همچنین وزارت امور خارجه کارهای خوبی برای پیگیری این اقدام جنایتکارانه ایالات‌متحده آمریکا در ترور حاج‌قاسم انجام و گزارشات خوبی را هم به مجلس در این باره ارائه داده‌اند که نشان می‌دهد این موضوع به صورت جدی دنبال می‌شود اما انتظار این است پیگیری این مساله مانند موضوعات فراموش‌شده در تاریخ نباشد و هرگز از کنار آن نگذریم.

* رئیس کمیته روابط خارجی مجلس

تاکنون شخصیت سردار سلیمانی از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. برخی از زاویه نظامی، برخی از زاویه عرفانی و هر کس از منظر و نگاه خودش. قطعا در این بین تحلیل و تأمل بر شخصیت سردار پرافتخار اسلام از نگاه شخصی که شاکله فکری‌اش بر بنای فلسفه بنیاد شده است و امور را از منظر فلسفی می‌نگرد، دریچه تازه‌ای را روی فهم جایگاه ویژه سردار سلیمانی در سیر فکری انقلاب اسلامی می‌گشاید. دکتر غلامعلی حدادعادل، استاد فلسفه دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» در ۳ محور به بررسی پدیده سردار سلیمانی پرداخت؛ محور اول فرآیند رشد سردار سلیمانی در بطن وقایع انقلاب اسلامی، محور دوم جامعیت سردار سلیمانی - به عنوان مثال نقضی برای ابطال تفکرات سکولاریستی- و محور آخر، نگاهی به معنا و پیام‌های واکنش مردم به خبر شهادت سردار سلیمانی.

متن کامل این گفت‌وگو را می‌توانید در ویژه‌نامه سالگرد شهادت سردار سلیمانی که دوشنبه هفته جاری منتشر خواهد شد،‌ بخوانید. 

***

پس از سپری شدن فصل پاییز با بارندگی‌های مساعد، به نظر می‌رسد پیش‌بینی کارشناسان از زمستان پربارش که طی 10 روز ابتدایی آن اغلب استان‌های کشور با بارش برف و باران مواجه بوده، به واقعیت نزدیک است، زیرا فقط در 3-2 روز گذشته دست‌کم 10 استان با بارش نیمه‌سنگین برف و شدت بالای باران رو‌به‌رو بوده و مطابق پیش‌بینی هواشناسی، این بارش‌ها در هفته جاری نیز ادامه‌دار خواهد بود به طوری که بارش‌ها در این هفته حدود 90 درصد استان‌های کشور را دربر می‌گیرد. 

به گزارش« وطن‌امروز»، بارش‌های زمستانی از همان شب چله و به دنبال بارش‌های پاییزی که اغلب به صورت برف اتفاق افتاد، شروع شد، همچنان به شکلی متناوب ادامه دارد. با این وجود طی این مدت هیچ روزی نبوده است که کشور بدون بارندگی باشد. اما اوج بارندگی‌ها از چهارشنبه گذشته شروع شد و دیروز خود را در 10 استان نشان داد؛ بارشی که باعث سفیدپوش شدن ارتفاعات در برخی استان‌ها شد. 

در این میان دیروز میزان بارش برف در کوهرنگ چهارمحال‌بختیاری به حدود 20 سانتی‌متر رسید. علاوه بر این بارش سیل‌آسای باران نیز در مناطق جنوب شرقی کشور موجب شد تا بسیاری از واحد‌های مسکونی شهرستان کنارک زیر آب برود. همچنین در چند روز گذشته به دلیل بارش برف، بویژه در مناطق کوهستانی و سردسیر نیروهای امدادی و راهداری برای بازگشایی راه‌ها دست به کار شدند و بسیاری از خودروهای گرفتار در برف را نجات دادند. 

این درحالی است که رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا از ورود ۲ سامانه بارشی به کشور و پیش‌بینی بارش برف و باران در اکثر استان‌های کشور تا فردا یکشنبه خبر داد. صادق ضیائیان دیروز با اشاره به پیش‌بینی‌های هواشناسی از وضعیت هوا طی 5 روز آینده که بر اساس نقشه‌های همدیدی و آینده‌نگری سازمان هواشناسی انجام شده است، گفت:‌ پیش‌بینی‌ها حاکی از گستره فعالیت سامانه بارشی در نوار شرقی و جنوبی کشور طی امروز (جمعه) است که باعث بارش باران در جزایر واقع در خلیج‌فارس و تنگه هرمز، سواحل دریای عمان و استان‌های بوشهر، فارس، هرمزگان، سیستان‌و‌بلوچستان،‌ خراسان رضوی، خراسان جنوبی و یزد می‌شود. وی با بیان اینکه در برخی مناطق غرب، جنوب غرب و مرکز کشور نیز بارش پراکنده باران و در ارتفاعات بارش برف پیش‌بینی شده است، گفت:‌ اما در روز شنبه (امروز) فعالیت سامانه بارشی در شرق کشور کاهش پیدا می‌کند و این سامانه تنها در نوار جنوبی کشور فعال خواهد بود. به همین دلیل نیز در جزایر واقع در خلیج‌فارس و تنگه هرمز، سواحل دریای عمان،‌ نیمه جنوبی استان‌های بوشهر و فارس، هرمزگان، جنوب کرمان و سیستان‌و‌بلوچستان بارش باران، گاهی رعدوبرق و وزش باد پیش‌بینی شده است. رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا ادامه داد:‌ از بعد از ظهر روز شنبه 11 دی در برخی مناطق غرب، جنوب غرب، دامنه‌های جنوبی البرز در استان‌های زنجان، قزوین، جنوب آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان بارش پراکنده باران و در ارتفاعات بارش برف پیش‌بینی شده است که در روز یکشنبه گستره فعالیت این سامانه کل کشور جز نوار شمالی را فرا خواهد گرفت. ضیائیان با بیان اینکه روز یکشنبه در استان‌های جنوبی و سواحل خلیج‌فارس رگبار و رعدوبرق و در مناطق مرتفع و سردسیر بارش برف پیش‌بینی شده است، گفت:‌ در این روز بارش‌ها در استان‌های فارس، بوشهر، شمال و شرق خوزستان، جنوب لرستان، چهارمحال ‌و‌ بختیاری،‌کهگیلویه‌و‌بویراحمد، غرب هرمزگان، جنوب کرمان و جزایر خلیج‌فارس شدت بیشتری خواهد داشت. به گفته وی، روز دوشنبه سامانه بارشی در کل کشور فعال است و باعث بارندگی در تمام مناطق جز شمال غرب می‌شود. در این روز شدت بارش‌ها در استان‌های هرمزگان، شرق کرمان و غرب سیستان‌و‌بلوچستان بیشتر است و در ارتفاعات غرب و جنوب غرب کشور بارش برف پیش‌بینی شده است. رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا درباره پیش‌بینی‌ها از وضعیت هوا در روز سه‌شنبه جاری نیز گفت:‌ در این روز گستره فعالیت سامانه بارشی در نیمه شرقی است و در نیمه جنوبی سیستان‌و‌بلوچستان بارش‌ها شدت می‌گیرد. در بعد از ظهر این روز بتدریج با خروج این سامانه موج دیگری از شمال غرب وارد کشور شده و در برخی مناطق شمال غرب، غرب، ارتفاعات واقع در جنوب غرب و دامنه‌های جنوبی البرز و مرکز کشور بارش‌های پراکنده باران، برف و وزش باد پیش‌بینی می‌شود. به گفته ضیائیان، در روزهای شنبه و یکشنبه افزایش نسبی دما در استان‌های ساحلی خزر پیش‌بینی می‌شود. از روز دوشنبه با نفوذ جریانات شمالی، کاهش نسبی دما در این استان‌ها رخ خواهد داد. خلیج‌فارس، تنگه هرمز و دریای عمان نیز تا روز دوشنبه مواج خواهد بود. رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا تصریح کرد:‌ همچنین تا روز یکشنبه در تهران و کرج تداوم آلودگی هوا را خواهیم داشت. وی درباره پیش‌بینی‌ها از هوای تهران نیز به ایسنا گفت:‌ آسمان تهران تا یکشنبه آفتابی و نیمه‌ابری است. روز دوشنبه آسمان تهران ابری همراه با بارش باران و وزش باد است. بیشینه دما برای روزهای شنبه، یکشنبه و دوشنبه نیز در تهران 12، 12 و 6 درجه بالای صفر بوده و کمینه دما نیز برای این روزها به ترتیب 5، 7 و 4 درجه پیش‌بینی شده است. 

 

* برف و باران در جاده‌های ۳ استان کشور

رئیس مرکز اطلاعات و کنترل ترافیک پلیس راهور ناجا دیروز از بارش برف و باران در جاده‌های ۳ استان کشور خبر داد. سرهنگ احمد شیرانی درباره وضعیت جوی جاده‌های کشور اظهار کرد:‌ در برخی محورهای استان کرمان بارش برف و باران گزارش شده است و در برخی دیگر از محورهای استان‌های خراسان رضوی و خراسان جنوبی نیز شاهد بارش باران هستیم، از این رو لازم است که رانندگان مقررات مربوط به رانندگی در این شرایط را رعایت کنند. وی رعایت فاصله طولی مناسب و سرعت مطمئنه را عاملی مهم برای رانندگی در شرایط بارندگی اعلام کرد و افزود:‌ علاوه بر این موارد لازم است که رانندگان حتما از سالم بودن وسایل و تجهیزات گرمایشی خودروی خود مطمئن باشند. شیرانی از رانندگان و مسافران خواست که قبل از آغاز سفر از طریق تماس با شماره تلفن ۱۲۰ از آخرین وضعیت جوی و ترافیکی جاده‌های کشور باخبر شده و بر اساس آن برای سفر خود برنامه‌ریزی کنند.

***

گروه اقتصادی: روز گذشته رئیس‌جمهور در ادامه سفرهای استانی خود میهمان مردم قم بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد اصلی‌ترین مطالبه مراجع دینی، صاحب‌نظران و دیگر آحاد مردم از سیدابراهیم رئیسی در این سفر، مساله معیشت و تاکید بر کنترل تورم بوده است. 

موضوع کنترل تورم، در زمان انتخابات سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری هم جزو اصلی‌ترین شعارهای رئیسی بود و الحق در چند ماه گذشته از تشکیل کابینه هم گام‌های مناسبی در راستای حل این معضل ریشه‌ای کشورمان برداشته شده است اما مسلما تا نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد. 

تیم اقتصادی دولت در طول این مدت هم اقداماتی را انجام داده است که عدم استقراض از بانک مرکزی از آن جمله است و نتایج آن را در کاهش نرخ تورم نقطه به نقطه از مهر تا آذر سال جاری مشاهده می‌کنیم. اما دولت سیزدهم به منظور کنترل پایدار تورم اقدامات دیگری نیز باید در دستور کار خود قرار دهد تا این وعده خود را محقق کند. 

به گزارش «وطن‌امروز»، تورم یکی از متغیرهای اقتصادی است که به گفته کارشناسان، ابعاد کلان آن به وسعت کل اقتصاد است؛ از این رو، یکی از اساسی‌ترین دغدغه‌های اقتصاددانان چه از بعد نظری و چه از بعد تجربی و سیاستی، مسأله تورم است. در کشور ما نیز یکی از مهم‌ترین مشکلات اقتصادی طی چند دهه اخیر، پدیده تورم بوده است به طوری که حل مشکلات ناشی از تورم همواره در رأس برنامه‌های توسعه کشور قرار داشته است. صاحب‌نظران اقتصادی بر این باورند که دستیابی به نرخ تورم پایین و باثبات، مستلزم توانایی استفاده از ابزارهای مؤثر و کارا در امر سیاست‌گذاری اقتصادی است؛ از این رو، سیاست‌گذار اقتصادی باید درک صحیحی از وضعیت اقتصادی داشته باشد تا بتواند با پیش‌بینی دقیق، به تعدیل ابزارهای اقتصادی خود بپردازد. 

بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار، نرخ تورم سالانه آذر 1400 برای خانوارهای کشور به 4/43 درصد رسیده که نسبت به ماه قبل یک درصد کاهش را نشان می‌دهد. همچنین نرخ تورم نقطه‌ای در آذر 1400 به عدد 2/35 درصد رسیده که نشان از کاهش نیم درصدی این نرخ نسبت به ماه گذشته است. 

 

* کنترل نقدینگی و خلق پول

نخستین موضوعی که دولت و بانک مرکزی باید به آن اهتمام داشته باشند کنترل نقدینگی و خلق پول است. برای کنترل تورم و تاثیرات منفی آن بر اقتصاد، ابتدا باید نقدینگی و تولید و خلق اعتبار بانک‌ها کنترل شود. یعنی اگر هدف کنترل تورم است، به جای کنترل نقدینگی که مجموع پول چاپ شده توسط دولت و خلق اعتبار بانک‌هاست، باید بر کنترل خلق اعتبار بانک‌ها، تاکید بیشتری شود. این بدان معناست که مجموعه‌های نظارتی و سیاست‌گذاری مانند بانک مرکزی باید سیاست‌هایی را اتخاذ کنند تا بر میزان تولید پول و خلق اعتبار نظارت بیشتری شود تا موازنه چاپ اسکناس و نقدینگی و همچنین نیاز جامعه به پول نقد به هم نریزد. 

در واقع اگر رشد نقدینگی متناسب با رشد تولید در کشور اتفاق بیفتد، اثرات مخرب نخواهد داشت و در نتیجه کاهش نرخ تورم می‌تواند تداوم داشته باشد، در غیر این صورت اقدامات موقتی‌ تنها منجر به کاهش موقتی و کوتاه‌مدت نرخ تورم در کشور می‌شود. 

 

* ضرورت اتخاذ راهکارهای بلندمدت

دولت سیزدهم ابتدا بخشی از کسری بودجه خود را از طریق فروش اوراق، جبران کرد. این روش در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر است و می‌تواند کسری بودجه دولت را در مدت زمان کوتاهی جبران کند اما در بلندمدت و در صورتی که منابع بازپرداخت این اوراق مشخص نباشد، می‌تواند به رشد تورم دامن بزند. اگر دولت عزم خود را برای کنترل و کاهش نرخ تورم جزم کرده است، باید به فکر جبران کسری بودجه از طریق افزایش پایه‌های مالیاتی باشد. اگر کسری بودجه با افزایش پایه‌های مالیاتی تأمین شود، در این صورت هیچ‌گونه افزایشی در حجم پول در گردش به وجود نمی‌آید. در واقع دولت با تعریف پایه‌های مالیاتی جدید، در کنار اصلاح ساختاری بودجه، می‌تواند کسری بودجه را از طریق درآمدهای مالیاتی تامین کند و جلوی آسیب‌های تامین کسری را که از اصلی‌ترین تبعات آن تورم است، بگیرد. 

 

* افزایش بهره‌وری؛ رمز کنترل تورم

یکی از مواردی که در لایحه بودجه 1401 مورد توجه واقع شده مساله افزایش بهره‌وری است. ارتقای سطح بهره‌وری بی‌تردید از جمله ملزومات رشد اقتصاد و در نتیجه کاهش نرخ تورم است که با توجه به تغییر سهم نهاده‌های تولیدی و گسترش تأثیر تکنولوژی و سرمایه‌های انسانی، اهمیت قابل توجهی دارد. رابطه میان بهره‌وری و نرخ تورم یک رابطه معکوس است، به این معنا که بالا بودن نرخ تورم در اقتصاد رشد بهره‌وری را کاهش می‌دهد و بالعکس، رشد بهره‌وری موجب کاهش نرخ تورم می‌شود. بنابراین یکی از مهم‌ترین راهکارهای مهم در تداوم کاهش نرخ تورم، توجه به افزایش بهره‌وری در کشور است. 

 

* مولدسازی دارایی‌ها؛ مرهم تورم

در راستای مقابله با چاپ پول دولت و در نتیجه تورم، دولت‌ها باید علاوه بر منابع درآمدی مرسوم، بر دارایی‌های غیرنقد ترازنامه‌های خود تمرکز کنند. در حقیقت ترازنامه دولت شامل دارایی‌های باارزشی است که مولدسازی آنها می‌تواند یکی از منابع مهم تأمین بودجه دولت‌ها محسوب شود. 

یکی از بااهمیت‌ترین دارایی‌های دولت زمین‌ است که مدیریت بهینه آن در جهت حداکثرسازی بازدهی اقتصادی و گسترش ارائه خدمات عمومی می‌تواند نقش بسزایی در پیشبرد وظایف دولت داشته باشد. کشورهای مختلف با درک اهمیت مدیریت صحیح زمین‌های دولتی، به این دارایی به عنوان منبع ایجاد درآمد پایدار برای دولت و بخش عمومی می‌نگرند به طوری که در برخی کشورها درآمدهای حاصل از مدیریت زمین سهم قابل توجهی را در بودجه دولت‌های ملی و محلی به خود اختصاص می‌دهد. اگرچه سطح بهره‌مندی از درآمد حاصل از زمین‌ها به ساختار حقوقی مرتبط با زمین در کشورهای مختلف گره خورده است اما به نظر می‌رسد حرکت به سمت مولدسازی زمین‌ها، در اغلب کشورها قابل تسری است.

 به نظر می‌رسد در ایران نیز با توجه به حجم انبوه زمین‌های در اختیار دستگاه‌های دولتی و عمومی (همچون سازمان ملی زمین و مسکن، وزارت جهاد کشاورزی، شهرداری‌ها و دیگر نهادهای بخش عمومی) باید سیاست‌های جدیدی؛ حول محور مولدسازی، تدوین و اجرا شود. در این راستا روش استفاده از زمین بسته به اهداف سیاستی و ویژگی‌های زمین مورد نظر می‌تواند متفاوت باشد. با این وجود در هر مورد باید روش‌هایی به‌کارگیری شود که علاوه بر تأمین منافع عموم، پایداری عواید را نیز تضمین کند.

گروه اقتصادی: صنعت برق ایران به عنوان یک صنعت زیرساختی با چالش‌های متعدد روبه‌رو است که برخی از آنها شکل مزمن به خود گرفته است. در حال حاضر افراد پرمصرف علاوه بر اخذ یارانه حداکثری، بیش از چند ده برابر خانواده معمولی نیز مصرف دارند. طبق آمار اعلامی از سوی مدیرعامل توانیر، مصرف یک مشترک پرمصرف به طور میانگین برابر با 20 مشترک معمولی است. بنابراین مصرف بسیار بالا و خارج از عرف، به همراه اخذ یارانه بالا، مهم‌ترین مشکل طرف مصرف و تقاضای حامل‌های انرژی است. همواره دولت‌های نفتی با توجه به وجود منابع بسیار زیاد نفت و گاز در کشور، نظام حکمرانی انرژی را به سمت ایجاد یک نظام یارانه‌ای در جهت استفاده از حامل‌های انرژی هدایت کرده‌اند. ایران نیز از این موضوع مستثنا نبوده و برای افزایش رفاه بخش‌های مختلف، به سمت ایجاد یک نظام یارانه‌ای پیچیده و غیرمتمرکز حرکت کرده است و نتیجه آن بعد از سال‌ها به اینجا ختم شده که ایران به بزرگ‌ترین اعطاکننده یارانه انرژی در جهان تبدیل شده‌ است. 

در نظام کنونی تعرفه‌گذاری، پرمصرف‌ها به اندازه‌ای که بیشتر برق مصرف می‌کنند، بیشتر هم از یارانه‌ای که متعلق به همه مردم است بهره‌مند می‌شوند. در واقع مصرف نجومی پر‌مصرفان باعث می‌شود هزینه بیشتری به سایر مردم تحمیل شود. 

در حقیقت تاکنون نظام غلط تعرفه‌گذاری انرژی سبب شده بهای زندگی لاکچری مشترکان پرمصرف از جیب همه مردم پرداخت شود، لذا به نظر می‌رسد تغییر در نظام تعرفه‌گذاری شرط لازم برای احیای صنعت برق، اصلاح الگوی مصرف و جلوگیری از ضرر و زیانی است که به این صنعت وارد می‌شود. بر همین اساس هفته گذشته در جلسه هیات دولت، اعضای دولت به استناد قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و در اجرای حکم مندرج در بند «ی» تبصره 8 قانون بودجه سال 1400 کل کشور، مصوبه جدید نحوه محاسبه تعرفه برق مصرفی مشترکان را تعیین کردند. در جلسه هیات دولت، اعضای دولت به استناد قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و در اجرای حکم مندرج در بند «ی» تبصره 8 قانون بودجه سال 1400 کل کشور، مصوبه جدید نحوه محاسبه تعرفه برق مصرفی مشترکان را تعیین کردند. 

بر اساس مصوبه هیات‌وزیران، بهای برق مشترکان کم‌مصرف (در سقف مصرف ۵۰ درصد الگوی مصرف) تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی برابر صفر محاسبه می‌شود. از طرفی تعرفه‌های برق مصارف خانگی مشترکان کمتر از الگوی مصرف بر اساس تصویب‌نامه سال ۱۳۹۷ هیات‌وزیران تعیین می‌شود. همچنین تعرفه برق مشترکان خانگی با مصرف بالاتر از الگوی مصوب برای مصارف کمتر از الگو بر اساس جدول فعلی، مازاد بر آن تا 5/1 برابر، تا ۲ برابر و مصارف بیش از ۲ برابر به ترتیب با ضریب 5/1، 5/2 و 5/3 برابر هزینه تأمین برق (متوسط نرخ قراردادهای خرید تضمینی برق از نیروگاه‌های حرارتی در ۲ سال گذشته به علاوه هزینه نقل و انتقال برق (ترانزیت) و هزینه سوخت با تعرفه نیروگاهی) محاسبه و دریافت می‌شود. 

به عبارت بهتر از بهمن‌ماه همزمان با آغاز اجرای مصوبه جدید دولت در بخش تعرفه‌گذاری صنعت برق، دیگر همه بار مصرف برق پرمصرف‌ها بر دوش سایر مردم نبوده و هر مشترک متناسب با مصرف خود بهای نسبتا واقعی برق را می‌پردازد. 

در همین رابطه مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران و سخنگوی صنعت برق درباره نظام تعرفه‌گذاری صنعت برق با بیان اینکه این مصوبه با هدف اصلاح مصرف مشترکان پرمصرف و حمایت از مشترکان با مصرف زیر الگو و در نهایت تامین برق پایدار برای همه مشترکان است، گفت: وزارت نیرو در این مصوبه به دنبال درآمدزایی نیست؛ حداقل 75 درصد مشترکان برق که خوشبختانه بدرستی و به صورت صحیح از برق استفاده می‌کنند، مشمول افزایش تعرفه نمی‌شوند و تغییری را در نحوه محاسبه قبوض برق خود شاهد نخواهند بود. 

 

* مصرف 35 درصد برق کشور در بخش خانگی

مصطفی رجبی‌مشهدی درباره سهم برق خانگی از مجموع برق مصرف کشور گفت: در حال حاضر این بخش 35 درصد از مصرف برق کشور را به خود اختصاص داده است که انتظار داریم با اجرای این مصوبه، آگاه‌سازی مشترکان از میزان مصارف برق و تلاش مشترکان پرمصرف برای اصلاح میزان مصرف خود، سهم بخش خانگی کاهش یابد. 

وی افزود: علاوه بر این در این آیین‌نامه مشوق‌هایی برای مشترکان خانگی در نظر گرفته است به طوری که اگر مشترکی در ماه‌های گرم، مصرف خود را نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش دهد و مصرف برق آن کمتر از الگو باشد، متناسب با کاهش مصرف مشمول دریافت پاداش خواهد بود؛ علاوه بر آن تعرفه مشترکانی که مصرف آنها کمتر از 50 درصد الگوی منطقه باشد و تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی باشند، رایگان محاسبه خواهد شد. 

وی با بیان اینکه کشور به لحاظ جغرافیایی و شرایط جوی و دمای هوا به 5 منطقه جغرافیایی تقسیم شده است، ادامه داد: این دسته‌بندی و الگوهای پیشین تعیین شده به هیچ عنوان تغییر نکرده است و حتی سقف بهره‌مندی از پاداش‌ها و مشوق‌ها نیز تسهیل شده و در مناطق عادی الگوی کم‌مصرفی از 80 کیلووات ساعت ماهانه که در گذشته وجود داشت، به 100 کیلووات ساعت در ماه‌های غیر گرم و از 100 کیلووات ساعت در ماه به 150 کیلووات ساعت در ماه‌های گرم افزایش یافته است. رجبی‌مشهدی با اشاره به اینکه الگوی مصرف در مناطق گرمسیر یک که شامل نوار جنوبی کشور است، در ماه‌های گرم 3 هزار کیلووات ساعت در ماه بود که بدون تغییر مانده، خاطرنشان کرد: بیش از 80 درصد مشترکان خانگی در مناطق عادی قرار دارند. 

 

* نصب کنتور هوشمند برای مشترکان پرمصرف

مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران و سخنگوی صنعت برق با اشاره به اینکه در این طرح برق مصرفی مشترکان تا سطح الگو با نرخ یارانه‌ای محاسبه می‌شود، تاکید کرد: در قالب این مصوبه، مشترکان پرمصرف نیز همچنان از یارانه بهره‌مند می‌شوند اما هرچه مصرف آنها افزایش یابد، میزان بهره‌مندی‌شان از برق یارانه‌ای کمتر می‌شود. 

رجبی‌مشهدی همچنین درباره تکلیف قانونی صنعت برق برای نصب کنتورهای هوشمند نیز گفت: این کنتورها با اولویت مشترکان پرمصرف و واحدهای مسکونی که از کنتورهای اشتراکی استفاده می‌کنند، در حال نصب است که بر اساس برنامه‌ریزی، تعداد کنتورهای هوشمند نصب شده تا تابستان سال آینده به 5 میلیون دستگاه خواهد رسید. وی امکان پایش، گزارش‌گیری لحظه‌ای میزان و رفتار مصرفی مشترکان و امکان برنامه‌ریزی مصرف توسط مشترک را از مزایای این نوع کنتورها برشمرد. 

سخنگوی صنعت برق همچنین با اشاره به اینکه اجرای مصوبه مربوط به آیین‌نامه نحوه محاسبه برق مصرفی مشترکان از ابتدای بهمن‌ماه در کشور کلید خواهد خورد، خاطرنشان کرد: برق مصرفی دی‌ماه مشترکان مشمول این مصوبه نخواهد بود. 

 

* مصرف 8 برابری پرمصرف‌ها نسبت به کم‌مصرف‌ها

به نظر می‌رسد اصلاحات اساسی انجام‌شده توسط دولت سیزدهم در حوزه تعرفه‌گذاری برق زمینه از میان رفتن اسراف برق توسط اقلیت پرمصرف عمدتا ثروتمند را مهیا خواهد کرد. بر اساس آمار مصرف سالانه برق در سال 1399، اگر میزان حد پرمصرفی را در حداقلی‌ترین آمار برابر 300 کیلووات ساعت در کل ماه در نظر بگیریم و به مشترکانی که در ماه‌های غیر گرم بین 200 تا 300 کیلووات ساعت برق مصرف می‌کنند، عبارت پرمصرف را اطلاق نکنیم، تنها 14 درصد از مشترکان برق خانگی مدیریتی بر مصرف خود ندارند و به عنوان پرمصرف در صنعت برق شناسایی می‌شوند. 

نکته مهم اینجاست که این اقلیت 14 درصدی نزدیک به یک‌سوم میزان برق مصرف شده در بخش خانگی را می‌بلعند. این مساله در شرایطی اتفاق می‌افتد که 27 درصد مشترکان کم‌مصرف برق کشور تنها 8 درصد از برق کشور را مصرف می‌کنند. مقایسه این آمار بیانگر آن است که مشترکان پرمصرف عمدتا ثروتمند بخش برق بیشتر از 8 برابر مشترکان کم‌مصرف برق استفاده می‌کنند. 

گروه سیاسی: ماهواره‌بر سیمرغ ۳ محموله تحقیقاتی را با موفقیت به فضا پرتاب کرد. 

سخنگوی فضایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح دوشنبه گذشته با اعلام خبر پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره‌بر سیمرغ به فضا، اظهار داشت: پس از دستیابی کشور به توانمندی بومی فضایی و ایجاد قابلیت پرتاب ماهواره‌های کوچک با ماهواره‌برهای سفیر و قاصد، توسعه پرتابگرهای با قابلیت بالاتر مدنظر قرار گرفت و در همین راستا طراحی و توسعه پایگاه فضایی حضرت امام خمینی(ره) و ماهواره‌بر سیمرغ در برنامه صنعت فضایی کشور قرار گرفت. سیداحمد حسینی درباره عملکرد ماهواره‌بر سیمرغ گفت: در این پرتاب عملکرد اجزای پایگاه فضایی و عملکرد مراحل ماهواره‌بر بدرستی انجام و در نهایت اهداف تحقیقاتی مدنظر از این پرتاب محقق شد. وی خاطرنشان کرد: در این مأموریت تحقیقاتی فضایی، برای نخستین بار ۳ محموله تحقیقاتی به صورت همزمان به ارتفاع ۴۷۰ کیلومتری و با سرعت ۷۳۵۰ متر بر ثانیه به فضا پرتاب و هدف ماموریت محقق شد. وی با بیان اینکه در این پرتاب داده‌های تله‌متری از فرآیند پرتاب به طور کامل احصا شد، افزود: با تطبیق داده‌ها و تطبیق عملکرد‌ها، برنامه‌ریزی لازم جهت پرتاب عملیاتی انجام خواهد شد. 

 

* پرتاب ماهواره‌بر‌های جدید در دهه فجر

جانشین وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با بیان جزئیاتی از محموله اخیر ارسالی توسط این وزارتخانه گفت: خوشبختانه با طی کردن موفق فرآیند پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ ۶ که حامل ماهواره‌ ققنوس و ۲ کیوب‌ست(ماهواره مکعبی) در حوزه فضایی بود، تقریبا ۲ گام جلو آمدیم. سردار سیدمهدی فرحی افزود: این افتخاری بزرگ است و اهل فن می‌دانند ایران گام بسیار بزرگی در جهت توسعه و بلوغ فناوری‌های ماهواره‌بر و پرتاب ماهواره‌های چندگانه برداشته است. جانشین وزیر دفاع با بیان اینکه «موضوع پرتاب ماهواره مسیر بلوغی دارد»، خاطرنشان کرد: ما از ماهواره‌بر جدید سیمرغ ۶ استفاده می‌کنیم و این ماهواره‌بر مؤلفه‌های فناورانه برتری دارد که ما گام به گام آن را طی می‌کنیم. وی همچنین درباره برنامه وزارت دفاع در زمینه پرتاب ماهواربر گفت: تا پایان سال جاری و همچنین به مناسبت دهه فجر شاهد پرتاب‌های دیگری خواهیم بود. 

سیمرغ، یک ماهواره‌بر ۲ مرحله‌ای است که با خوشه‌ای کردن 4 موتور سفیر در مرحله اول توانایی حمل ماهواره‌های ایرانی را داراست. این قابلیت باعث می‌شود امکان ارسال ماهواره‌های سنگین‌تری نیز به مدار وجود داشته باشد، از طرفی هم می‌توان چندین ماهواره کوچک را در یک پرتاب به فضا پرتاب کرد. این ماهواره‌بر طولی در حدود ۲۵/۹ متر، وزنی در حدود ۸۷ تن و سرعتی تا حدود ۷ هزار و ۵۰۰ متر بر ثانیه دارد. باید این نسل از سیمرغ را بهبودیافته نسل‌های قبل دانست، چرا که ویژگی‌های فنی این موشک نسبت به نسل‌های قبلی ارتقا پیدا کرده است. دارا بودن سوخت پیشران مایع و ۴ موتور بهینه‌شده پیشران، قابلیت پرتاب ماهواره تا ۲۵۰ کیلوگرم و پرتاب ماهواره به مدار حدود ۵۰۰ کیلومتری زمین، توان تزریق ماهواره‌های چند صد کیلوگرمی در مدار‌های نزدیک به زمین و امکان انتقال ماهواره‌ها در مدار بازگشت‌ناپذیر بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر از سطح زمین از جمله ویژگی‌های فنی این ماهواره‌‌بر است. 

 

* خشم آمریکا از پرواز سیمرغ

پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ تنها چند روز پس از برگزاری رزمایش پیامبر اعظم 17 با واکنش واشنگتن همراه شد. در همین زمینه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: «ایالات‌متحده همچنان نگران توسعه پرتابگرهای فضایی ایران است که خطر گسترش سلاح‌های هسته‌ای را به همراه دارد». ند پرایس با این حال افزود واشنگتن خواهان بازگشت به توافق سال ۲۰۱۵ میلادی با هدف جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است. وی ضمن تاکید بر این نکته که برنامه هسته‌ای ایران عملا توسط برجام محدود شده بود، گفت: ایالات‌متحده از تمام ابزارهایی که در اختیار دارد برای جلوگیری از پیشرفت بیشتر برنامه‌های موشکی ایران استفاده خواهد کرد و از دیگر کشورها می‌خواهد برای توقف فعالیت‌های موشکی این کشور گام بردارند. 

 

* هدف 36 هزار کیلومتری

اوایل آذرماه سال جاری بود که پس از وقفه‌ای 11ساله جلسه شورای عالی فضایی بار دیگر به ریاست حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی برگزار شد. رئیس‌جمهور در این جلسه ضمن تاکید بر ارزان و بومی‌سازی صنعت فضایی گفت: همه بخش‌های فعال در این صنعت باید با همپوشانی و همگرایی و استفاده از تجربیات یکدیگر و پرهیز از کارهای موازی دست به دست هم بدهند و خواسته مقام معظم رهبری را برای رسیدن به مدار ۳۶ هزار کیلومتری محقق کنند. این اظهارات رئیسی در حالی بود که در دوره 8 ساله ریاست‌‌جمهوری حسن روحانی هیچ‌گاه جلسه شورای عالی فضایی برگزار نشده بود و از سرگیری مجدد این جلسه به ریاست رئیس‌جمهور در دولت سیزدهم نشان از عزم دولت جدید برای پیگیری نقشه راه فناوری فضایی کشور دارد. لازم به ذکر است مطابق نقشه راه ۱۰ساله فناوری فضایی کشور، تحقق ۴ گام برای تثبیت و دستیابی به فناوری فضایی مدنظر است: 1- دستیابی کشور به مدار ۲۵۰ کیلومتر زمین است که در این گام ۴ ماهواره امید، نوید، فجر و رصد در این مدار قرار گرفتند. 2- ماهواره‌های ایرانی در مدار ۵۰۰ کیلومتری از سطح زمین قرار گیرند و در این راستا پرتابگر سیمرغ و ماهواره‌های پارس، ظفر و طلوع طراحی و ساخته شدند. 3- ایران باید بتواند ماهواره خود را در مدار هزار کیلومتر از سطح زمین قرار دهد تا دستیابی به مدار لئو تکمیل و تثبیت شود. 4- کشورمان به مدار ژئو که ۳۶ هزار کیلومتری سطح زمین است، دست پیدا کند و فناوری فضایی به تثبیت نهایی برسد. 

حنیف غفاری*: توصیف منازعات اخیر در اوکراین به طور کلی سهل و ممتنع است! ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه تکلیف خود را با گسترش ناتو به شرق و حمله ارتش اوکراین به مناطق شرقی این کشور (که طرفداران روسیه در آنها مستقر هستند) مشخص کرده است. برگزاری مانور نظامی اخیر هزاران نیروی ارتش روسیه در مرزهای اوکراین نیز نشان‌دهنده عزم مسکو جهت پاسخ‌دهی به ماجراجویی‌های کی‌یف و اصلی‌ترین حامی آن یعنی واشنگتن است. در مقابل، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا تاکید کرده است حتی در صورت درگیری نظامی، حاضر به اعزام نیروی نظامی به اوکراین (در نبرد با روسیه) نیست. بایدن در حالی آب پاکی را بر دستان «ولودیمیر زلنسکی»، رئیس‌جمهور غربگرای اوکراین و دیگر مقامات این کشور ریخته است که کی‌یف از زمان کودتای سال 2014 به بازی مستقیم در زمین ناتو، اتحادیه اروپایی و آمریکا ادامه داده و تابع مطلق و بی‌اراده غرب در مواجهه با مسکو بوده است. براستی چه اتفاقی در اوکراین رخ داده است و در مرزهای این کشور با روسیه چه می‌گذرد؟

بهتر است جهت درک واقعیت صحنه، گریزی به نبرد روسیه و گرجستان ‌زده و ماجرای استقلال آبخازیا و اوستیای جنوبی را مورد بررسی قرار دهیم. ماه آگوست سال 2008 میلادی، میخائیل ساکاشویلی، رئیس‌جمهور وقت گرجستان با تصور اینکه از حمایت مطلق غرب و ناتو در منازعه با مسکو برخوردار است، به تصرف مناطق خودمختار (طرفدار روسیه) در کشورش دست زد. در مواجهه با این موضوع، روس‌ها وارد نبرد مستقیم با گرجستان شدند و این کشور را به صورت کامل محاصره کردند. کار به جایی رسید که نیروهای روس تا 30 کیلومتری تفلیس پیشروی کردند و در آستانه تسخیر این شهر قرار گرفتند. با این حال در نهایت، با عقب‌نشینی کامل دولت ساکاشویلی، این جنگ کوتاه به اتمام رسید. پس از رسیدن به صلحی ناپایدار و پایان درگیری‌ها، دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهور وقت روسیه در نطقی تلویزیونی، استقلال جمهوری‌های اوستیای جنوبی و آبخازیا را اعلام کرد و دومای روسیه نیز رأی به استقلال این ۲ منطقه داد. در مقابل، اعضای اتحادیه اروپایی و ناتو، بویژه دولت آمریکا که محرک گرجی‌ها در تقابل با مسکو بودند، جملگی به صدور بیانیه‌های شدیداللحن اکتفا کرده و صرفا از پذیرش رسمی استقلال آبخازیا و اوستیای جنوبی امتناع کردند! در نتیجه این جنگ، گرجستان یک میلیارد دلار خسارت دید و تا سال‌ها شاهد کاهش رشد اقتصادی این کشور بودیم. به نظر می‌رسد اکنون تاریخ در حال تکرار است! 

آنچه امروز در «دونتسک» و دیگر مناطق شرق و جنوب شرق اوکراین می‌گذرد، به وضوح بیانگر تکرار یک خطای استراتژیک از سوی ناتو و مهره بازی این مجموعه یعنی کی‌یف است. در حالی که آمریکا تلاش می‌کند کشورهای غرب را برای حمایت از ایده موهوم حمله احتمالی روسیه به اوکراین پشت سر خود جمع کند اما رسانه‌ها از اختلاف نظر برلین با واشنگتن در این باره خبر می‌دهند. مخالفت اعضای اروپایی ناتو با رویکرد آمریکا در قبال اوکراین و تحولات این کشور، ریشه در موقعیت ژئوپلیتیک اوکراین و مختصات میدان نبرد احتمالی میان مسکو و کی‌یف دارد: در این معادله، قطعا اروپا به لحاظ راهبردی و جغرافیایی به مراتب آسیب‌پذیرتر از آمریکا خواهد بود! بدیهی است در چنین موقعیتی بسیاری از اعضای اروپایی ناتو نمی‌خواهند هزینه حمایت آمریکا و اقدامات تحریک‌آمیز کی‌یف را پرداخت کنند. 

شاید بهتر بود دولت زلنسکی در اوکراین قبل از بازی چشم‌بسته در زمین کاخ سفید به ۲ سوال مهم که حتی در ذهن غربگرایان این کشور نیز نقش بسته است، پاسخ می‌داد:

نخست: چرا به‌رغم گذشت ۷ سال از سرنگونی دولت یانوکوویچ بر اثر کودتای غربگرایان، کشورهای به اصلاح دلسوز اروپایی که اکثر آنها عضو ناتو هستند اقدامی در راستای عضویت رسمی اوکراین در این ۲ مجموعه صورت نداده‌اند؟

دوم: اگر اقدامات تحریک‌آمیز اوکراینی‌ها و بازی دولت زلنسکی در زمین واشنگتن و ناتو منجر به نبرد مستقیم با روس‌ها شود، کی‌یف تا چه اندازه‌ای می‌تواند روی حمایت واقعی غرب از خود حساب باز کند؟ 

اوکراینی‌ها به صورت خودخواسته، به مهره بازی ناتو در مواجهه با کاخ کرملین تبدیل شده‌اند، بدون آنکه چشم‌اندازی از آینده تاریک خود در هر گونه نبرد احتمالی با مسکو داشته باشند. بهتر است زلنسکی سرنوشت ساکاشویلی در نبرد سال 2008 میلادی را یک بار مرور کند! میان ماجراجویی گرجی‌ها و اوکراینی‌ها در ۲ دهه ابتدایی هزاره سوم تفاوت چندانی وجود ندارد و نتیجه هر دو این اقدامات تحریک‌آمیز یکسان است. جو بایدن، مکرون، اولاف شولتس و دیگر مقامات غرب در نهایت پس از استفاده ابزاری از دولت اوکراین، دولت زلنسکی را نیز قربانی مطامع و اهداف توسعه‌طلبانه خود خواهند کرد و در نهایت نه خبری از دولت غربگرا در اوکراین خواهد بود و نه خبری از گسترش ناتو به شرق! 

* دکترای روابط بین‌الملل

در سومین دیدار ولادیمیر پوتین و جو بایدن ظرف کمتر از ۷ ماه، شاخ و شانه کشیدن‌های شرق و غرب برای یکدیگر به اوج رسید. رهبر کرملین، ادامه روابط فدراسیون روسیه و ایالات متحده را در صورت ندادن تضمین‌های امنیتی توسط آمریکایی‌ها به چالش کشید و مستأجر کاخ سفید که مدام درباره خطر وقوع جنگ هسته‌ای بین ۲ طرف هشدار و انذار می‌داد از اعمال تحریم‌های سنگین‌تر علیه مسکو گفت. در عین حال داغ‌تر شدن مباحثات مستقیم ولادیمیر پوتین و جو بایدن، نشان از آن دارد که ۲ طرف به مرحله‌ای حساس رسیده‌اند که در آن امتیازها و تضمین‌های لازم رد و بدل می‌شود. محتوای بحث‌های ۲ طرف در نخستین دیدارشان به عنوان رؤسای‌جمهوری روسیه و آمریکا که خردادماه گذشته در کنار دریاچه ژنو برگزار شد، با آنکه هرگز رسما انتشار نیافت اما درباره مسائل کلی جهان بود و نسبتا دوستانه به نظر می‌رسید. در دیدار دوم که یک دیدار مجازی از طریق ویدئوکنفرانس در اواسط آذرماه گذشته و در اوج تنش‌ها میان روسیه با اوکراین و ناتو بود، طرفین 121 دقیقه در آرامش نسبی درباره اختلافات موجود و تعیین چارچوب مذاکرات و همکاری‌های آتی بویژه در قالب طرح پیشنهادی مسکو درباره پیمان دوجانبه و ضمانت‌های امنیتی بحث کردند. این پنجشنبه اما گفت‌وگوی 50 دقیقه‌ای پوتین و بایدن که باز هم به شکل مجازی انجام شد، با وجود فروکش کردن نسبی تنش‌های شرق اروپا، تبدیل به نوعی اتمام حجت دوطرفه شد. شب پیش از این کنفرانس ویدئویی بین کرملین و کاخ سفید، پوتین در پیام تبریک سال نو میلادی (2022) که برای همتای آمریکایی خود ارسال کرد، ابراز امیدواری کرده بود مذاکرات آتی بویژه در ژنو، موثر و سازنده باشند. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه پیش‌تر، این تماس در سطح رؤسای‌جمهوری را نوعی آماده‌سازی این کشور برای دیدار 10 ژانویه با دستور کار بررسی پیش‌نویس ۲ توافقنامه اصولی پیشنهادی روسیه، یکی درباره تضمین‌های امنیتی دوجانبه بین مسکو و واشنگتن و دیگری توافقنامه اقدامات ضروری برای تأمین امنیت روسیه و کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) برشمرد. زاخارووا همچنین یادآور شد ریاست هیات نمایندگی روسیه در مذاکرات 10 ژانویه در ژنو بر عهده سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه این کشور خواهد بود و در مقابل او وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا خواهد نشست. یوری اوشاکوف، دستیار رئیس‌جمهور روسیه در امور خارجه و باثبات‌ترین سفیر (پیشین) این کشور در ایالات متحده که فعلا منبع اصلی صحبت‌های رد و بدل شده پوتین و بایدن محسوب می‌شود، صبح دیروز در جمع خبرنگاران حاضر شد و مهم‌ترین فرازهای خط و نشان‌های ۲ طرف خطاب به یکدیگر را اعلام کرد. به گزارش نووستی، خبرگزاری دولتی روسیه به نقل از اوشاکوف، بایدن هم مانند پوتین خود را بخوبی برای این مذاکره جدی آماده کرده بود. او از هشدار پوتین خطاب به همتای آمریکایی خود پرده برداشت که اعمال تحریم‌های ضدروسی واشنگتن را بی‌سابقه و اشتباهی بزرگ نامیده که می‌تواند روابط ۲ کشور را از بین ببرد. اوشاکوف گفت: «بسیار مهم است که رئیس‌جمهور بایدن در جریان گفت‌وگوها چندین بار تأکید کرد نباید اجازه داد یک جنگ هسته‌ای آغاز شود و چنین جنگی برنده‌ای نخواهد داشت». این مقام ارشد روس همچنین اعلام کرد بایدن به پوتین اطمینان داده واشنگتن قصد ندارد تسلیحات نظامی تهاجمی در خاک اوکراین مستقر کند. این یکی از همان تضمین‌هایی است که طرف روس از آمریکایی‌ها خواسته است؛ با این حال در شرایطی که هر گونه توافق کتبی و رسمی میان روسیه با دولت فعلی دموکرات و متزلزل ایالات متحده، توسط جمهوری‌خواهانی که ممکن است کمتر از ۳ سال دیگر روی کار بیایند - همانند برجام- نقض شود، معلوم نیست قول شفاهی بایدن در عمل چقدر ارزش دارد. بویژه که این قول درست همان هفته‌ای ارائه می‌شود که موضوع عهدشکنی آمریکا علیه روسیه در جریان نخستین توافق امنیتی واشنگتن ـ مسکو پس از فروپاشی شوروی در دهه 1990 میلادی، نقل رسانه‌های روسی است. به گفته دستیار پوتین، نقطه اوج این ویدئو آنجا بود که بایدن همتای روس خود را تهدید کرد در صورت ادامه وخامت اوضاع، غرب تحریم‌های گسترده‌ای در عرصه‌های اقتصادی و مالی به منظور بازدارندگی روسیه در نظر خواهد گرفت. اینجا بود که رئیس‌جمهور روسیه پاسخ داد: «اگر کشورهای غربی تصمیم به اعمال تحریم‌های بی‌سابقه بگیرند، این مساله می‌تواند منجر به از بین رفتن کامل روابط شود که آسیب بسیار جدی به مذاکرات خواهد زد». وی گوشزد کرد: «چنین اقدامی اشتباه بزرگی خواهد بود که نتیجه آن برای نسل‌های آینده باقی می‌ماند، همان‌طور که نتیجه چنین اشتباهاتی طی 30 سال گذشته نیز مشخص شده است».

به گفته اوشاکوف، این گفت‌و‌گوی رو در رو ادامه مذاکرات منطقی کنفرانس ویدئویی رهبران روسیه و آمریکا در ماه دسامبر بوده که قرار است نقطه اوج آن دیدار مجدد 10 روز دیگر رهبران مسکو و واشنگتن در تاریخ 10 ژانویه (20 دی‌ماه) در ژنو باشد.

گروه سیاسی: دور هشتم نشست کمیسیون مشترک برجام در حالی به دلیل تعطیلات سال نو میلادی موقتا به پایان رسید که همه طرف‌ها از پیشرفت نسبی مذاکرات خبر می‌دهند. بر این اساس دور بعدی مذاکرات به علت تعطیلات سال نو میلادی تا دوشنبه هفته جاری (۱۳ دی) به تعویق افتاد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، رئیس هیات ایرانی با مثبت ارزیابی کردن دور هشتم مذاکرات وین گفت: تمرکز اصلی مذاکرات بر موضوع لغو تحریم‌ها بود. علی باقری درباره روند مذاکرات وین گفت: تمرکز اصلی مذاکرات دور هشتم بر موضوع لغو تحریم‌ها بود. در چند عرصه گفت‌وگوها و تعاملات بین طرف ایرانی و طرف مقابل ادامه داشت. باقری در ادامه گفت: در موضوع راستی‌آزمایی جلساتی بین طرف ایرانی با هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک و همین‌طور جلسه‌ای جداگانه با ۳ کشور اروپایی برگزار شد. در عرصه لغو تحریم‌ها هم مکاتباتی بین ۲ طرف انجام شد و پیشرفت‌های خوبی در چند روز آغازین دور هشتم صورت گرفت‌. رئیس هیات مذاکره‌کننده ایران افزود: امیدواریم بعد از بازگشت همکاران غربی از کشورهای‌شان پس از تعطیلات سال نو میلادی کار جدی‌تر در موضوع لغو تحریم‌ها توسط طرف‌های مختلف مورد پیگیری قرار گیرد. باقری همچنین در پایان، مذاکرات روزهای اخیر ایران با کشورهای غربی در وین را مثبت ارزیابی کرد. در همین حال «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در نهادهای بین‌المللی مستقر در وین هم روز جمعه گفت، برای نخستین‌بار از ماه ژوئن ارزیابی‌ها حاوی مولفه‌های مثبت محتاطانه درباره مذاکرات وین هستند. دیپلمات ارشد روس در واکنش به اظهارات سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مبنی بر «پیشرفت نسبی» در مذاکرات وین گفت: «به‌درستی ما شاهد پیشرفت در ۲ مسیر هستیم: بر سر میز مذاکره و در ارزیابی‌های عمومی از وضعیت مذاکرات وین». اولیانوف افزود:‌‌ «اکنون برای نخستین‌بار از ماه ژوئن، این ارزیابی‌ها حاوی مولفه‌های مثبت محتاطانه‌ای هستند. این بدان معناست که مذاکره‌کنندگان واقعا در حال حرکت به جلو هستند».

از طرف دیگر دیپلمات‌های اروپایی هم از روند رو به جلوی مذاکرات خبر دادند. در این راستا خبرگزاری آلمان به نقل از شرکت‌کنندگان در مذاکرات وین گزارش داد روند مذاکرات «سازنده و مثبت» بوده است. یک منبع آگاه در ارتباط با گفت‌وگوهای وین به خبرگزاری آلمان گفت: ایران به نوعی می‌خواهد اطمینان حاصل کند توافقات آتی رعایت شود. این خواست ایران را همه پذیرفته‌اند ولی اجرای آن بسیار سخت و دشوار است و پویایی لازم هنوز برای دستیابی به یک توافق نهایی در چند هفته وجود ندارد. شبکه «الجزیره» هم در گزارشی مشابه خبرگزاری آلمان به نقل از منابع اروپایی نزدیک به مذاکرات وین این مذاکرات را مثبت ارزیابی کرد اما مدعی شد هنوز تا رسیدن به توافق فاصله زیادی وجود دارد. طبق این گزارش، منابع مذکور گفتند «تعهدات هسته‌ای [ایران] در مسیر خوبی پیش می‌رود اما اختلاف بر سر رفع تحریم‌ها همچنان عمیق است».

منابع مورد اشاره الجزیره در ادامه مدعی شدند «ما همچنان پایین‌تر از سطح کار لازم برای احیای توافق هسته‌ای هستیم». بر اساس این گزارش، آنها افزودند: تعیین چارچوب زمانی برای مذاکرات غیرممکن است اما ما درباره هفته‌ها صحبت می‌کنیم. 

دور هشتم مذاکرات ایران و ۱+۴ با برگزاری نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام از عصر دوشنبه ششم دی‌ماه در شهر وین آغاز شد. علی باقری، رئیس تیم مذاکره‌کننده ایرانی در این نشست با اشاره به پیشرفت‌های صورت‌گرفته در دور پیشین، بر لزوم رفع تحریم‌ها و ارائه تضمین‌های عینی و کافی از سوی طرف مقابل و راستی‌آزمایی این اقدامات تأکید کرد و گفت که هیأت ایرانی مانند دور قبل برای تعامل جدی و پیشبرد گفت‌وگوها آمادگی کامل دارد. در این نشست، تمام هیأت‌ها به پیشرفت حاصل‌ شده در دور پیشین گفت‌وگوها اشاره کرده و برای ادامه رایزنی‌های فشرده اعلام آمادگی کردند و همچنین عنوان شد اغلب پیشنهادات ایران، در متن جدید گنجانده شده است. در پایان نشست مقرر شد مذاکرات و کار روی متن از روز سه‌شنبه هفتم دی‌ماه در سطوح و فرمت‌های مختلف ادامه یابد که از روز سه‌شنبه تا پنجشنبه ادامه پیدا کرد. 

 

* مسکو: ایران نقشی در کاهش سرعت مذاکرات وین ندارد

«ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه در یک کنفرانس خبری تصریح کرد روسیه هیچ‌ شواهدی مبنی بر اینکه ایران سرعت مذاکرات برای رفع تحریم‌های یکجانبه علیه جمهوری اسلامی را کاهش می‌دهد، مشاهده نمی‌کند. به گزارش خبرگزاری روسی «تاس»، زاخارووا در کنفرانس خبری روزانه خود در این باره گفت: «ما هیچ دلیلی برای بیان این مطلب نمی‌بینیم که طرف ایرانی در حال مانع‌تراشی در مسیر این فرآیند است. تحریم‌ها همچنان بر جای خود باقی است».

سخنگوی وزارت خارجه روسیه با انتقاد از خروج یکجانبه آمریکا از برجام ادامه داد که واشنگتن، «بیش از یک بار از تصمیم مهلک دولت قبلی برای نقض توافق هسته‌ای با ایران پشیمان شده است». زاخارووا ادامه داد: «ایالات متحده به سادگی و به صورت یکجانبه و در تضاد با روش‌ها و اشکال خروج از توافقی که خود دیپلمات‌های آمریکایی به وجود آورده بودند، از توافق هسته‌ای ایران خارج شد».