«ذبیح‌الله مجاهد» سخنگو و معاون اطلاعات و فرهنگ طالبان ضمن رد گزارش رسانه‌ها، گفت هنوز هیچ توافقی با ترکیه و قطر بر سر مدیریت فرودگاه‌های افغانستان نشده است. وی افزود: رایزنی‌های ترکیه و قطر با دولت جدید افغانستان ادامه دارد اما هنوز هیچ توافقی انجام نشده است. 

 

گروه بین‌الملل: «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر عراق روز پنجشنبه 30 دسامبر یک روز پیش از پایان مهلت مقرر برای حضور نظامیان آمریکا در عراق در جلسه کابینه خود ضمن بیان دستاوردهای دولتش و بررسی شرایط فعلی عراق، از ورود تعدادی از نظامیان ائتلاف آمریکایی به عراق به بهانه مشاوره و آموزش خبر داد. به نوشته وبگاه المسله، او مدعی شد این نیروها برای پشتیبانی و حمایت از نیروهای نظامی عراق وارد این کشور شده‌اند. مصطفی الکاظمی مدعی شد نقش عملیاتی نیروهای ائتلاف آمریکایی پایان یافته و در عمل این نیروها از عراق خارج شده‌اند و امروز هیچ نیروی خارجی که برای نبرد در عراق باشد، حضور ندارد. این اظهارات در حالی است که طی هفته‌های اخیر بحث‌های جدی پیرامون آینده عراق و شکل حضور نظامیان خارجی (آمریکایی) در این کشور مطرح شده است. با توجه به اینکه در گفت‌وگوهای آمریکا و دولت الکاظمی به طور مشخص درباره آینده حضور نظامی آمریکا و نیروهای ائتلاف توافقی نشده و موضوعاتی نظیر کمک مستشاری و آموزش نظامی مطرح است، این مساله با واکنش گروه‌های مختلف مواجه شده است. نکته قابل تأمل اینکه نخست‌وزیر عراق این اظهارات را در حالی مطرح کرده که 10 روز دیگر موعد تشکیل جلسه پارلمان جدید عراق است و رایزنی‌ها برای معرفی نخست‌وزیر آغاز خواهد شد. از آنجا که تاکنون نامی از الکاظمی به عنوان نامزد مورد نظر گروه‌های سیاسی برای معرفی به عنوان نخست‌وزیر مطرح نشده است به نظر می‌رسد عمر سیاسی دولت او نیز کمتر از چند هفته باشد. با این حساب اظهارات و توافقات وی با آمریکا درباره نحوه حضور آمریکا در عراق نیز محل بحث خواهد بود، چرا که مطابق مصوبه سال 2020 پارلمان عراق، همه نیروهای نظامی آمریکا باید از عراق اخراج شوند اما همچنان مساله حضور آمریکا در عراق به شکل مستشاری از سوی دولت مطرح می‌شود؛ حضوری که از سوی گروه‌ها و تحلیلگران مسائل استراتژیک در عراق در کمترین حالت جنبه امنیتی خواهد داشت و طبیعتا بر روندهای نظامی عراق نیز اثرگذارخواهد بود. ضمن اینکه جابه‌جایی نیروها و تجهیزات آمریکا بین سوریه و عراق در هفته‌های اخیر و کویت و عراق در این مدت سوال‌برانگیز بوده است. علاوه بر این مساله حضور نظامی آمریکا در اقلیم کردستان موضوعی است که آینده آن نیز چندان مشخص نیست‌.

 

* موضع آمریکا درباره آینده حضور نظامی در عراق

پس از چند دور گفت‌وگوی راهبردی میان بغداد - واشنگتن، سرانجام ۲۶ ژوئیه گذشته ۲ طرف به توافق رسیدند نیروهای رزمی آمریکا تا پایان سال جاری میلادی از عراق خارج شوند و تنها تعدادی از نیروهای آمریکایی (که شمار آنها مشخص نشده است) برای مشاوره و آموزش نیروهای عراقی باقی بمانند. «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا در آن روز ادعا کرد: «آمریکا همزمان با پایان سال به مأموریت رزمی نیروهایش در عراق پایان خواهد داد تا مرحله جدیدی از همکاری‌های نظامی با این کشور آغاز شود. ما با پایان سال مأموریت رزمی نخواهیم داشت اما همکاری ما علیه تروریسم حتی در این مرحله جدید که در حال بحث و تبادل نظر درباره آن هستیم، ادامه پیدا خواهد کرد و نقش آمریکا در عراق به مشاوره‌دهی و آموزش تغییر خواهد یافت». 

نیروهای آمریکایی سال ۲۰۱۴ به درخواست دولت عراق برای مبارزه با داعش که آن زمان یک‌سوم خاک این کشور را اشغال کرده بود، وارد عراق شدند. آمریکا به این بهانه ۳۰۰۰ نیرو در قالب ائتلاف بین‌المللی موسوم به ضد داعش را که ۲۵۰۰ تن از آنها آمریکایی بودند، وارد این کشور کرد. پس از اعلام پیروزی بر داعش از سوی بغداد، مردم و دولت عراق بر ضرورت خروج نظامیان خارجی از  این کشور تاکید کردند. 

 

***

«اشرف غنی احمدزی» رئیس‌جمهور فراری افغانستان در نخستین گفت‌وگوی رسانه‌ای خود پس از فرار ناگهانی از این کشور بار دیگر با ادعای اینکه جانش در خطر بوده، گفت «حمدالله محب» مشاور امنیت ملی‌اش به او گفته بود گارد حفاظت از رئیس‌جمهور از هم پاشیده و اگر برابر طالبان مقاومت شود، همه آنها کشته می‌شوند. وی با ادعای اینکه صبح آن روز هیچ تصوری از این نداشت که بعدازظهر افغانستان را ترک می‌کند، تاکید کرد در صورت باقی ماندن او در کابل هیچ تغییری به وجود نمی‌آمد. اشرف غنی با اظهار اینکه مردم افغانستان برای سقوط سریع این کشور توسط طالبان او را سرزنش می‌کنند، افزود: دلیل اصلی این واقعه اعتماد او به «شرکای بین‌المللی» از جمله آمریکا بود. رئیس‌جمهور فراری افغانستان با اظهار اینکه درباره او «سیاه‌نمایی» شده است، ادامه داد: به دولت او هرگز فرصت گفت‌وگوی مستقیم با طالبان داده نشد و با آغاز نشست‌های مستقیم آمریکا (دولت ترامپ) با طالبان، مذاکرات به یک مساله آمریکایی تبدیل شد و دولت افغانستان در آن نادیده گرفته شد. نکته جالب توجه اینکه غنی که همواره با آمریکایی‌ها رابطه گرمی داشته در بحبوحه تحرکات نظامی طالبان در شهرها و ولایات افغانستان به واشنگتن سفر کرد و پس از آنکه متوجه عدم حمایت دولت بایدن شد به فکر بسیج نیرو افتاد. به عبارت دیگر او تا روزهای پایانی دولتش امیدوار به نقش‌آفرینی آمریکا در جریان تشکیل دولت آینده افغانستان بود. 

پس از تسلط طالبان بر افغانستان، این نخستین اظهارات غنی با رسانه‌ها در این باره است؛ گفت‌وگویی که توسط ژنرال «نیک کارتر» رئیس سابق ستاد ارتش انگلیس صورت گرفت. گفتنی است این گفت‌وگو نه به صورت زنده، بلکه به طور ضبط شده توسط بی‌بی‌سی منتشر شد و در حالی که منابع خبری می‌گویند نسخه اصلی ضبط شده آن 45 دقیقه است اما نسخه منتشر شده حدود 10 دقیقه بود. غنی در حالی تاکید دارد در صورت ادامه حضورش در کابل تغییری به وجود نمی‌آمد که پیش از این «حامد کرزی» رئیس‌جمهور اسبق افغانستان گفته بود فرار غنی تلاش‌های او و «عبدالله عبدالله» رئیس شورای عالی مصالحه ملی سابق افغانستان را برای اینکه طالبان به‌عنوان بخشی از یک توافق مذاکره وارد پایتخت شوند از بین برد. «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفته بود فرار غنی از ایجاد یک دولت فراگیر در افغانستان جلوگیری کرد. 

 

* فراز و فرود غنی

غنی که سال 2013 به انتخاب مجله «پرس پکت بریتانیا» دومین متفکر جهان(!) معرفی شده بود، اکنون در روزهای پایانی سال 2021 در فهرست فاسدترین شخصیت‌های دنیا قرار گرفته است. در سال 2013 این مجله اعلام کرده بود «دکتر اشرف غنی احمدزی از معدود دانشمندان جهان است که تفکراتی را در عمل پیاده کرده است». حالا پروژه گزارش‌دهی جرائم سازمان‌یافته و فساد اداری (OCCRP) اعلام کرده نام اشرف غنی، رئیس‌جمهور فراری افغانستان وارد فهرست نهایی فاسدترین افراد سال شده است. در گزارش این نهاد آمده است غنی قطعا مستحق این جایزه است، زیرا هم در فساد و هم در بی‌کفایتی فاحش سهیم بود. در این گزارش تأکید شده است که وی مردم خود را ترک کرده و آنان را در بدبختی و مرگ گذاشته است. 

 

* حامیان سابق، غنی را مقصر می‌دانند

از سوی دیگر، «عبدالکریم خرم» رئیس دفتر ریاست‌جمهوری سابق افغانستان در واکنش به این اظهارات تاکید کرد مصاحبه اشرف غنی با بی‌بی‌سی مملو از تناقض و دروغگویی است. وی در فضای مجازی با اشاره به این تناقض‌ها نوشته است اشرف غنی «مثلا درباره فرارش در جایی می‌گوید برای جلوگیری از خونریزی، مشروعیت نبخشیدن به کودتا و... رفتم. گویی همه را سنجیده است اما بعد تصمیم به فرار گرفته. اما در جای دیگری می‌گوید حمدالله محب مرا مجبور کرد، حتی به من ۲ دقیقه وقت نداد». در همین حال «زلمی خلیلزاد» نماینده ویژه سابق آمریکا در امور افغانستان گفت: اگر اشرف غنی فرار نمی‌کرد درباره یک دولت فراگیر توافق صورت می‌گرفت. 

وی تصریح کرد: درصورت عدم فرار ناگهانی اشرف غنی از افغانستان، لویه جرگه برگزار شده و انتقال قدرت به طور رسمی انجام می‌شد. امرالله صالح، معاون اول سابق دولت افغانستان اما در این باره در صفحه فیسبوک خود نوشت: یک روز پیش از سقوط کابل، حمدالله محب، مشاور امنیت ملی و فضل محمود فضلی، رئیس دفتر اشرف غنی، هنگامی که به دیدار وی آمدند او از عدم اعلام مقاومت ملی خشمگین و ناراضی بود. به گفته صالح، پیش از این قرار شده بود در برابر طالبان مقاومت ملی اعلام شود. صالح درباره جزئیات این دیدار نوشت: محب و فضلی در ابتدا از وی درباره برنامه‌های وی پرسیدند و در نهایت مشورت دادند به این دلیل که دیگر چیزی به عنوان صلح وجود ندارد، باید اقداماتی انجام شود که طالبان از داشتن مشروعیت محروم شود. معاون غنی در ادامه نوشت: وی با نظر آنها درباره فروپاشی صلح موافق بوده و در نهایت از لابه‌لای سخنان 2 مشاور ارشد اشرف غنی دریافته رئیس‌جمهور پیشین به دنبال خروج از افغانستان است.

سقوط 20 درصدی لیر طی هفته گذشته

در معاملات روز جمعه، ارزش واحد پول ترکیه برای پنجمین روز متوالی کاهش یافت که به منزله کاهش ارزش 20 درصدی آن نسبت به پایان هفته گذشته (جمعه) است. به گزارش رویترز، در معاملات کم‌حجم روز جمعه (آخرین روز کاری هفته در ترکیه) هر لیر 3/13 در برابر دلار فروخته شد که 6/0 درصد ارزان‌تر از روز پنجشنبه بود. این یعنی ارزش لیر ترکیه در یک هفته کاری 20 درصد سقوط کرده است.

بدین ترتیب نرخ تورم سالانه ترکیه در سال 2021 به بالای 21 درصد رسید و پیش‌بینی می‌شود سال جدید میلادی (2022) به بالای 30 درصد برسد. جرقه بحران ارزی در ترکیه با کاهش شدید نرخ بهره توسط بانک مرکزی این کشور زده شد. 

با ادامه نگرانی سرمایه‌گذاران از سیاست پولی غیرمتعارف این کشور و افزایش تورم، افزایش ارزش‌هایی که طی یک هفته گذشته به دست آمده بود، از بین می‌رود. هر چند با معرفی یک طرح دولتی برای حفاظت از ذخیره ارز ملی در برابر سایر ارزهای معتبر، ارزش لیر در برابر دلار طی هفته گذشته از 4/18 به 25/10 رسید اما باز هم درآمد مردم ترکیه در ماه‌های اخیر کاهش یافته است. 

***

توقف پروازهای 7 کشور به ترکیه

در پی شیوع سویه جهش‌‌یافته ویروس کرونا موسوم به اُمیکرون در ترکیه، کشورهای هلند، اسپانیا، ایسلند، سوییس، ایتالیا، لوکزامبورگ و کرواسی پروازهای خود به این کشور را ممنوع کرده و پروازهای وارد از آن را نیز پذیرش نمی‌کنند. با وجود تزریق 130 میلیون دوز واکسن کرونا در ترکیه که 83 درصد جمعیت هدف این کشور را تشکیل می‌دهد، کرونا در این کشور همچنان تلفات بالایی می‌گیرد، به طوری که روزانه بیش از 36 هزار مبتلا و 140 جان باخته در ترکیه به ثبت می‌رسد. در چنین شرایطی احتمال قرنطینه مسافرانی که وارد این کشور می‌شوند نیز وجود دارد. مسافران باید واکسن خود را 14 روز پیش از سفر به ترکیه ‌زده باشند.

 اداره کل هواپیمایی کشوری ترکیه در بیانیه‌ای اعلام کرد افرادی که قصد ورود از سوئد را دارند می‌توانند با کارت واکسن وارد شوند. در این بیانیه آمده است: افرادی که به عراق پرواز می‌کنند نیز ممکن است تا 14 روز در قرنطینه بمانند. کسانی که به بغداد، نجف و بصره می‌روند حداکثر باید ظرف 72 ساعت قبل و کسانی که به سلیمانیه می‌روند حداکثر 48 ساعت قبل باید تست پی‌سی‌آر منفی داشته باشند. این در حالی است که مدیرکل حمل‌ونقل بین‌المللی سازمان راهداری کشورمان نیز از هفته گذشته سفر به ترکیه را به دلیل شیوع سویه اُمیکرون ممنوع اعلام کرد. کسانی که از ترکیه به ایران می‌آیند نیز باید حداکثر 72 ساعت قبل تست منفی داشته باشند. در مقابل کسانی که تست نداشته باشند، نمی‌توانند وارد ترکیه شوند.

***

احتمال دیدار نمایندگان دولت‌های آنکارا و ایروان

ارمنستان تحریم کالاهای ترکیه را برمی‌دارد

وزیر خارجه ترکیه با اشاره به روند عادی‌سازی روابط بین این کشور با ارمنستان، از دیدار نمایندگان ۲ طرف ظرف روزهای آتی خبر داد. این در حالی است که قرار است رهبران آذربایجان و ارمنستان برای حل‌و‌فصل نهایی مساله قره‌باغ و راه ترانزیتی بین ۲ کشور، طی نخستین روزهای سال جدید میلادی (2022) با هم دیدار کنند که سومین دیدار علی‌اف و پاشینیان طی یک سال خواهد بود. مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه روز پنجشنبه گفت: «با پایان جنگ قره‌باغ، جمهوری آذربایجان نیز برای عادی‌سازی اقداماتی را انجام داده و نزد ما نیز جنگ تمام شده است. با گام‌هایی که از سوی ارمنستان برداشته شده، باید بگوییم نگاه مثبتی به این موضوع وجود دارد؛ طبیعی است که این وضعیت باید ماندگار شود. ما پیش‌داوری نمی‌کنیم اما در برخی موضوعات، ممکن نیست با یکدیگر هم‌نظر باشیم». به گفته وی، ترکیه و ارمنستان نمایندگان ویژه برای عادی‌سازی روابط با یکدیگر را تعیین کرده‌اند اما هنوز تاریخ دقیقی مشخص نشده است ولی ماه ژانویه احتمال آن وجود دارد. چاووش‌اوغلو با اشاره به وجود گروهی در ارمنستان که با شکست در جنگ 44 روزه سال 2020 در قره‌باغ تندروتر نیز شده‌اند، مدعی شد کابینه فعلی ایروان - یعنی همان دولتی که در جنگ 44 روزه با باکو نیز در رأس کار بود- بی‌نهایت منطقی بوده و به عادی‌سازی روابط کمک می‌کند. با این حال چاووش‌اوغلو، علیه جامعه ارامنه دیاسپورا (خارج از ارمنستان) چنین سخن گفت: «ما تاکنون ندیده‌ایم از جامعه ساکن خارج یک کشور تا این اندازه در راه منفی استفاده شود اما خود جامعه ساکن خارج، بویژه تندروهای آن یک مساله هستند». با وجود ادعای وزیر خارجه ترکیه، شواهدی وجود دارد که هر دو لابی آذربایجانی‌ها و ارمنی‌های آمریکا در کنگره توسط لابی بزرگ اسرائیلی موسوم به آیپک حمایت می‌شود. هفته گذشته نیز نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان گفته بود آماده عادی‌سازی روابط با ترکیه بدون پیش‌شرط است. دیروز هم وزارت اقتصاد ارمنستان اعلام کرد در سال جدید میلادی تحریم واردات کالاهای ترکیه‌ای را تمدید نمی‌کند. این تصمیم از اول ژانویه سال 2021 میلادی به دلیل حمایت ترکیه از جمهوری آذربایجان گرفته شده بود و یک دوره 6 ماهه نیز تمدید شد. 

وزش بی‌سابقه تندباد در بخش‌هایی از ایالت کلرادوی آمریکا باعث قطع گسترده برق شد و مسؤولان را به تخلیه هزاران نفر از جمله صدها بیمار بستری در بیمارستان‌ها از ۲ شهر در شمال این ایالت وادار کرد. به گزارش شبکه بلومبرگ، سرعت تندباد در شهر بولدر این ایالت به ۱۷۷ کیلومتر بر ساعت رسید. این تندباد تاریخی باعث تخریب خطوط انتقال برق در این شهر و ایجاد آتش‌سوزی‌های اولیه شد که صدها خانه و ساختمان بر اثر گسترش سریع شعله‌های آتش توسط تندباد آتش گرفته و ویران شدند. 

به گزارش رادیو ملی آمریکا (ان‌پی‌آر) علاوه بر خانه‌ها، یک هتل و مرکز خرید نیز در آتش‌سوزی‌ها از بین رفته و آتش‌‌ اکنون به نزدیکی یک بیمارستان رسیده است. 

«جو پله» کلانتر بولدر گفت: «تاکنون بیش از 370 خانه در این آتش‌سوزی‌ها به طور کامل نابود شده و بیش از 210 خانه نیز در شهر مجاور به طور کامل در آتش سوخته است».

این بحران باعث شده مسؤولان آمریکایی از ساکنان ۲ شهر سوپریور و لوئیزویل که مجموعا 33 هزار نفر جمعیت دارند بخواهند این مناطق را تخلیه کنند. سازمان هواشناسی ملی ایالات متحده روز پنجشنبه در توئیتی به اهالی منطقه توفان‌زده لوئیزویل هشدار داد: «اگر در لوئیزویل هستید با خطر جانی مواجه هستید به سرعت منطقه را ترک کنید». تصاویر راداری سازمان هواشناسی آمریکا نشان می‌دهد ستونی از دود منطقه‌ای به وسعت بیش از ۷۰ مایل را دربر گرفته است. رسانه‌ها گزارش داده‌اند برق بیش از ۴۷۰۰۰ واحد مسکونی و تجاری در ایالت کلرادو قطع شده است. این اتفاق نزدیک به ۲۰ روز بعد از وقوع گردباد بی‌سابقه در ایالت کنتاکی رخ داد که جان دست‌کم یکصد نفر را گرفت.