پیکر اسماعیل احمدی تشییع شد

مراسم تشییع پیکر مرحوم اسماعیل احمدی، مدیرکل فقید حوزه وزارتی وزارت ورزش و جوانان برگزار شد. آخرین وداع جامعه ورزش و جوانان و همکاران وزارت ورزش و جوانان با پیکر شهید اسماعیل احمدی، مشاور وزیر و مدیرکل دفتر حوزه وزارتی ورزش و جوانان دیروز در جوار ۲ شهید گمنام آرمیده در وزارت ورزش و جوانان برگزار شد. در این مراسم علیرضا زاکانی شهردار تهران، محمود خسروی‌وفا رئیس کمیته ملی المپیک، مناف هاشمی دبیرکل کمیته ملی المپیک، مهدی علی‌نژاد معاون سابق وزارت ورزش و جوانان، معاونان وزارت ورزش و جوانان، مهدی تاج رئیس فدراسیون فوتبال، روسای فدراسیون‌های ورزشی و ورزشکاران و مسؤولان ورزشی حضور داشتند.

***

ایران- عراق، احتمالاً در مشهد یا اصفهان

احتمال دارد دیدار ایران - عراق خارج از تهران و در یکی از شهرستان‌ها برگزار شود. فدراسیون فوتبال با اینکه هنوز سرمربی جدید تیم ‌ملی را انتخاب نکرده اما برنامه‌های آماده‌سازی در فیفادی پیش رو را مشخص کرده است(!) بر این اساس ۲ دیدار دوستانه با روسیه و عراق در تعطیلات نوروز 1402 برنامه‌ریزی شده که 3 فروردین دیدار با روسیه برگزار می‌شود و تیم ‌ملی روز 7 فروردین مقابل عراق قرار می‌گیرد. اگرچه مشخص است دیدار ایران و روسیه در ورزشگاه آزادی و بعد از افطار برگزار می‌شود اما هنوز محل برگزاری دیدار ایران و عراق تعیین نشده است. مسؤولان فدراسیون فوتبال بدشان نمی‌آید بازی ایران با عراق در شهری غیر از تهران برگزار شود. در این باره هنوز تصمیم‌گیری انجام نشده اما شنیده می‌شود مشهد یا اصفهان گزینه‌های اصلی میزبانی از دومین مسابقه دوستانه ایران در نوروز هستند. با این حال اگر شرایط برای برگزاری بازی در شهر دیگری فراهم نشود، این مسابقه نیز در ورزشگاه آزادی خواهد بود. فدراسیون فوتبال قرار است تا آخر این هفته درباره جزئیات بازی ایران و عراق و محل برگزاری آن اطلاع‌رسانی کند.

***

وزیر ورزش در خواب مصنوعی است

با اعلام مدیرکل دفتر امور مشترک فدراسیون‌ها، وزیر ورزش و جوانان به علت شدت مصدومیت در خواب مصنوعی به سر می‌برد. چند روز از سانحه سقوط بالگرد حامل وزیر ورزش و جوانان می‌گذرد و همچنان اخبار زیادی درباره وضعیت حمید سجادی شنیده می‌شود. طبق آخرین اخبار با اصرار خانواده سجادی، او از کرمان به تهران منتقل شده و در بخش مراقبت‌های ویژه یکی از بیمارستان‌های تهران بستری است. البته وزیر ورزش ممنوع‌الملاقات شده تا روند درمان او با آرامش بیشتری دنبال شود. آرش فرهادیان، مدیرکل دفتر امور مشترک فدراسیون‌ها در گفت‌وگو با ایرنا درباره آخرین وضعیت وزیر ورزش گفت: «با تمهیداتی که در نظر گرفته شد، وزیر به همراه محسن معتمدکیا و روحانی از تیم تشریفات شب گذشته به تهران منتقل شدند و در حال حاضر در یکی از مراکز درمانی تهران مشغول مداوا هستند. البته به دلیل شدت صدمات، وزیر ورزش در خواب مصنوعی است تا روند درمان بخوبی طی شود و از مردم و ملت شریف ایران درخواست داریم همچنان با دعای خیر خود خادمان ورزش ایران را حمایت کنند تا ان‌شاءالله هر چه زودتر به کانون گرم خانواده و جامعه ورزش بازگردند». پیش‌تر علیرضا دبیر، رئیس فدراسیون کشتی نیز اعلام کرده بود سطح هوشیاری سجادی متغیر است و مردم برای او دعا کنند.

***

فرکی: دوست دارم حقم را بگیرم

گزینه هدایت تیم ‌ملی فوتبال می‌گوید دوست دارد به تیم ‌ملی فوتبال کمک کند و اگر کاری از دستش برآید برای تیم ‌ملی انجام دهد.حسین فرکی درباره مطرح شدن نامش در بین گزینه‌های هدایت تیم ‌ملی فوتبال اظهار کرد: به من پیشنهادی شد و تماسی از فدراسیون گرفته شد. برایم دعوتنامه فرستادند و برای حضور در تیم ‌ملی و شرکت در جام ملت‌های آسیا از من برنامه خواستند. ما هم پیگیر این مساله شدیم. البته گزینه‌های دیگری هم هستند و زمانی هم برای پاسخگویی مشخص کردند. وی ادامه داد: به هر حال تیم ‌ملی است و جایی است که سال‌ها بازی کردم و تجربه مربیگری در آن را داشتم. در یکی دو سال اخیر در زمینه باشگاهی هم پیشنهاداتی داشتم که برای آن‌ تصمیمی نگرفتم. دلیلش هم یکی بحث کرونا بود و بعد از آن هم تشخیص دادم جایی که می‌خواهم بروم شرایط کار کردن داشته باشد. دوست داشتم جایی باشم که شرایط فراهم باشد تا بتوانم تاثیرگذار باشم. مربی سابق تیم ‌ملی اضافه کرد: جایی اگر احساس کنم کاری بشود انجام داد، روی آن فکر می‌کنم. اکثر مردم به من محبت دارند و خیلی دوست داشتند این اتفاق برای من رخ دهد و چیزی را که حقم است، بگیرم. نظرات متفاوتی در این رابطه هست؛ یکی موافق و یکی مخالف است اما نظرات همه قابل احترام است و تصمیم من هم به خاطر محبت دوستان است. او با بیان اینکه کارنامه‌اش در بازیگری و مربیگری مشخص است، گفت: دوست دارم اگر کاری از دستم بر آید، انجام دهم. امیدوارم هر چیزی که خیر است اتفاق بیفتد. تا این لحظه هنوز برنامه‌ام را نفرستاده‌ام اما آن را تنظیم کرده‌ام تا به فدراسیون اعلام کنم. تا فردا برنامه‌ام را می‌فرستم و دیگر نتیجه‌اش هرچه قسمت است، رخ می‌دهد. فرکی درباره انتخاب مربی ایرانی یا خارجی برای تیم ‌ملی عنوان کرد: دوست ندارم درباره گمانه‌زنی‌ها صحبت کنم. به هر حال تصمیم‌گیرنده فدراسیون فوتبال است. خیلی از مربیان ما آینده‌دارند و آرزوی قلبی هر مربی حضور در تیم ‌ملی کشورش است. باید به مربی ایرانی هم انگیزه دهیم تا تلاش کند و دیده شود. او در پایان اضافه کرد: مربیان خارجی هم جایگاه خودشان را دارند اما در این رابطه قبلا هم گفتم بهتر است به ایرانی‌ها فرصت و شانس بدهیم. در نهایت تصمیم نهایی را فدراسیون فوتبال می‌گیرد اما امیدواریم فدراسیون همه جوانب را در نظر بگیرد.

محبوبیت ریکاردو ساپینتو بین هواداران استقلال مورد توجه رسانه‌های پرتغالی قرار گرفته است. وب‌سایت observador در پادکست خود به این موضوع پرداخت و اعلام کرد ساپینتو این روزها یک قهرمان و بت واقعی برای هواداران استقلال است. در این برنامه ضمن تشریح عملکرد ساپینتو، صدای تشویق هواداران استقلال (با فریاد ساپینتو) هم پخش شد و مجریان این پادکست هم اسم سرمربی استقلال را بعد از هر بار تشویق هواداران تکرار کردند!

با وجود اعلام نام چند گزینه ایرانی برای هدایت تیم ملی، فدراسیون فوتبال همچنان روی جذب مربی خارجی تاکید دارد و در حال مذاکره با گزینه‌های مدنظر خود است. ماجرای انتخاب سرمربی جدید تیم‌ ملی فوتبال ایران همچنان ادامه دارد و هر روز اسامی جدیدی منتشر می‌شود. چندی پیش فدراسیون فوتبال 5 گزینه خارجی و امیر قلعه‌نویی را به عنوان تنها گزینه داخلی مدنظر داشت اما با گذشت زمان، 4 مربی داخلی و 3-2 گزینه خارجی دیگر به فهرست قبلی اضافه شد. حسین فرکی، مهدی تارتار، جواد نکونام و فرهاد مجیدی مربیان داخلی هستند که نام‌شان در کنار قلعه‌نویی قرار گرفت. سرمربی گل‌گهر اما دیروز انصراف خود را از سرمربیگری اعلام کرد تا جدی‌ترین گزینه داخلی از فهرست کنار برود و شانس انتخاب مربی ایرانی به حداقل برسد. اینکه تا چه حد می‌توان فهرست مربیان داخلی را جدی گرفت، خود محل بحث است. فدراسیون به صورت رسمی تایید کرده از ۵ مربی ایرانی برنامه خواسته اما به نظر می‌رسد این کار فدراسیون به این دلیل بوده که بگوید گزینه‌های محدودی در داخل کشور وجود دارد. فضای منفی‌ای که بعد از این اتفاق به وجود آمد نیز به فدراسیون کمک می‌کند تا در راستای هدف خود که همان انتخاب سرمربی خارجی است، حرکت کند. به همین دلیل هم هست که نمی‌توان فهرست اعلام شده از سوی فدراسیون را چندان جدی گرفت و شاید بتوان گفت با انصراف قلعه‌نویی، کلا نباید این فهرست را جدی گرفت! فدراسیون فوتبال اما علاوه بر ژوزه مورایس (سرمربی سپاهان)، پاکو خمز (سرمربی تراکتور) و هروه رنار، یکی دو مربی دیگر از جمله فیلکس سانچس، سرمربی پیشین تیم‌ ملی قطر را مدنظر قرار دارد. یکی دیگر از گزینه‌های فدراسیون فوتبال، یک مربی ایتالیایی است که مذاکرات اولیه با وی انجام شده است. این مربی که در تیم‌های مختلفی حضور داشته، برای حضور در کشورمان ابراز تمایل کرده و چراغ سبز نشان داده است. مذاکرات با این مربی ادامه دارد و البته فدراسیون با سایر گزینه‌های خارجی نیز در حال مذاکره مستقیم و غیرمستقیم است. آنچه مشخص است اینکه اولویت فدراسیون فوتبال مربی خارجی است و به دنبال این است که موانع موجود از جمله موضوع اختصاص ارز نیمایی، نحوه واریز پول به حساب مربی خارجی و البته مسائلی مانند آزاد شدن پول ایران در فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا حل و فصل شود. در حال حاضر می‌توان گفت مربیان ایرانی شانسی برای حضور روی نیمکت تیم‌ ملی ندارند، مگر اینکه اتفاقات خاصی رخ دهد.

* نمایش بی‌برنامه

فدراسیون فوتبال روندی را برای انتخاب سرمربی تیم‌ ملی ایران کلید ‌زده که بیشتر به یک نمایش شباهت دارد تا یک روند عمل‌گرایانه و منطقی! تیم ملی فوتبال ایران در برهه‌ای به سر می‌برد که سرمربی ندارد و برای پرهیز از تکرار اتفاقاتی مانند انتخاب مارک ویلموتس، هیچ‌کس فشاری روی فدراسیون فوتبال برای انتخاب سرمربی جدید نگذاشته اما این بار هم فدراسیون فوتبال - که سعی دارد اختیار عمل را در دست خود بگیرد - به بیراهه رفته و نمی‌داند چطور این اوضاع را مدیریت کند. با رفتن کی‌روش، فدراسیون فوتبال برنامه مشخصی برای سپردن نیمکت این تیم به یک مربی جدید ندارد و نتوانسته به یک گزینه مشخص دست یابد به طوری که از جمعه نمایشی تحت عنوان گرفتن برنامه از مربیان ایرانی به راه افتاده که در همین چند روز، غیرمنطقی بودن این اقدام فدراسیون برای اهالی فوتبال، عجیب و سوال‌برانگیز جلوه کرده است. روز جمعه  خبری از فدراسیون به بیرون درز کرد که مدیران این فدراسیون از ۵ مربی ایرانی برای هدایت تیم‌ ملی در جام ملت‌ها برنامه خواسته‌اند. این ۵ مربی شامل حسین فرکی، امیر قلعه‌نویی، جواد نکونام، فرهاد مجیدی و مهدی تارتار بودند. انتشار این فهرست در شرایطی رقم خورد که در میان تمام فدراسیون‌های عضو فیفا، ایران تنها کشوری است که به این سبک و سیاق برای نیمکت تیم‌ ملی به دنبال سرمربی می‌گردد. این نمایش عجیب برای گزینه‌های هدایت تیم‌ ملی هم سوال برانگیز است و مشخص نیست فدراسیون در پس این نمایش چه هدفی را دنبال می‌کند؟ آیا این نمایش، پلی برای رسیدن به مربیان خارجی است؟ آیا قرار است کارنامه مربیان ایرانی به رخ اهالی فوتبال کشیده شود، در حالی که برخی از آنها حتی در چند سال گذشته فعالیتی در مسابقات باشگاهی ایران هم نداشته‌اند؟!

* فهرست پر ایراد

اگر چه به همین اقدام هم ایراد وارد است اما در این میان حتی از مربیانی برنامه گرفته شده که سال‌هاست فعالیتی در لیگ برتر و حتی دسته یک ندارند و برخی هم دستاورد بزرگی در فوتبال نداشته‌اند. 

برخی از این مربیان با تیم‌های خود قرارداد دارند و برنامه دادن به فدراسیون فوتبال مصداق بارز تخطی از اصول حرفه‌ای است. فدراسیون فوتبال درباره مذاکره با برانکو به عنوان یک گزینه خارجی، قرارداد او با عمان را پیش کشیده اما فراموش کرده فرهاد مجیدی با یک تیم اماراتی قراردارد دارد و قلعه‌نویی و تارتار هم در اواسط فصل در حال همکاری با باشگاه‌های خود هستند. حتی این فدراسیون نام مربیان خارجی شاغل در ایران را هم وسط کشیده (هر چند به طور مشخص نامی از آنها برده نشده است) اما این مربیان حرفه‌ای هم با تیم‌های خود قرارداد دارند. از هر سمت که به این رویه نگاه می‌کنیم، سراسر اشکال و ایراد است و مشخص نیست چرا این اسامی که هنوز برنامه خود را هم تحویل فدراسیون نداده‌اند، به طور رسمی در رسانه‌ها اعلام می‌شوند.

* انصراف مربیان ایرانی

امیر قلعه‌نویی نخستین نفری بود که خودش را از این نمایش کنار کشید. سرمربی باتجربه گل‌گهر که از مدت‌ها قبل به عنوان گزینه‌ای بالقوه برای هدایت تیم‌ ملی ایران مطرح شده بود - پس از اتفاقات روز جمعه و مطرح شدن برخی سناریوها و برخی احتمالات که در پشت این نمایش وجود دارد - از هدایت تیم‌ ملی انصراف داد. مهدی تارتار هم چنین کرد تا خودش را وارد این بازی نکند. بعید نیست دیگر نام‌های این فهرست هم خود را از این نمایش کنار بکشند. برای فدراسیون فوتبال ایران که از قدرت‌های آسیا به شمار می‌رود، بهتر است این نمایش هر چه زودتر تمام شود و به جای بازی با اذهان عمومی، سراغ یک راه‌حل عمل‌گرایانه رفت و نیمکت تیم‌ ملی را به یک مربی شایسته واگذار کرد، نه اینکه نام مربیان جوان، کم‌تجربه و حتی بدون افتخار را در رسانه‌ها مطرح کند.

در شرایطی که تیم فوتبال الهلال در دیدار قبلی خود در لیگ قهرمانان آسیا مقابل الاهلی، صدرنشین فعلی لیگ امارات هم چندان مطمئن ظاهر نشده بود و شاید با کمی خوش‌شانسی تیم اماراتی حتی بازی را به حریف خود می‌باخت، این اتفاق در دیدار مقابل فولاد نیز تکرار شد و نماینده ایران با ارائه یک بازی تهاجمی بویژه در ابتدای مسابقه عرصه را بر حریف نامدار خود تنگ کرد؛ حریفی که بتازگی از مسابقات جام باشگاه‌های جهان بازگشته و به نظر خسته و ناآماده می‌رسید. در این شرایط که فولاد با وجود ماه‌ها انتظار در نهایت با اختلافاتی عمیق به دوحه رفته بود، بعد از پیروزی مقابل الفیصلی می‌توانست با روند عادی مقابل الهلال به برتری نیز بیندیشد اما تصمیم عجیب نکونام در استعفا و ترک اردوی تیم، اتفاقی که هرگز در حافظه تاریخی علاقه‌مندان فوتبال مشابهی ندارد، همه چیز را تغییر داد. اگرچه بازیکنان فولاد با همان روش و ترتیبی باز کردند که نکونام از آنها می‌خواست و قطعا تلاش خود را کردند تا به قول فوتبالی‌ها برای سرمربی سابق خود مایه بگذارند اما تردیدی نیست که حضور خود نکونام در کنار خط می‌توانست برای این تیم موثر واقع شود. به واقع این یک فرصت بزرگ و تاریخی بود که طبق معمول از دستش دادیم. همان‌طور که وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم، چه بسیار افتخارات بزرگی که فوتبال ایران آنها را به واسطه ندانم‌کاری‌ها و تصمیمات اشتباه لحظه‌ای از دست داده است، اگرنه چه در رده باشگاهی و چه ملی، از پرافتخارترین‌های آسیا می‌بودیم. ما در جام ملت‌های آسیا از سال 1976 به بعد هرگز به فینال این رقابت‌ها نرسیده‌ایم، درحالی‌که حداقل در ۴ یا ۵ دوره شانس اول قهرمانی این تورنمنت بوده‌ایم و در رقابت‌های جام قهرمانی و لیگ قهرمانان نیز فرصت‌های زیادی را برای قهرمانی از کف داده‌ایم که مهم‌ترین آن به ۲ دوره‌ای بازمی‌گردد که استقلال به عنوان نماینده ایران میزبان دور پایانی مسابقات آسیایی بود  و کاملا در شرایط قهرمانی قرار داشت.

اما در فوتبال ایران اساسا درس گرفتن از تجارب گذشته چندان مرسوم نیست؛ فوتبال ایران این بار هزینه تصمیم آنی سرمربی فولاد را داد که انتقادات بسیاری به آن وارد است، چرا که او حتی اگر از اتفاقات رخ داده در فولاد بسیار ناراحت بود، می‌توانست به شکلی دیگر آن را نشان دهد یا کناره‌گیری خود را به زمان دیگری موکول کند که در این صورت محبوب قلب‌های هواداران فولاد نیز می‌شد اما حالا همه از خود سؤال می‌کنند: اگر این اتفاقات رخ نمی‌داد، آیا فولاد به فینال آسیا صعود نمی‌کرد؟ البته شاید حتی با حضور جواد نکونام نیز الهلال با بازیکنان تاثیرگذارش از این بازی به سلامت عبور می‌کرد اما در آن صورت ما حداقل همه توان‌مان را خرج کرده و سنگ خود را تا حد توان پرتاب کرده بودیم. در نهایت چیزی نمی‌شود گفت، جز اینکه افسوس بزرگ از این دوره رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا در ذهن ما باقی خواهد ماند؛ دوره‌ای که با خودباوری و اعتماد گروهی و یکپارچگی می‌توانستیم از آن با قدرت عبور کنیم و اعتماد به‌ نفس خدشه‌دار شده‌مان در جام‌جهانی را تا حدی بازیابیم.

حادثه سقوط بالگرد وزیر ورزش و هیات همراه، ابهاماتی را درباره اجرای بموقع برخی برنامه‌ها از جمله مجمع انتخاباتی فدراسیون‌ها ایجاد کرده است. به دنبال حادثه سقوط بالگرد حامل حمید سجادی و همراهانش که منجر به درگذشت مشاور وزیر ورزش و همچنین آسیب‌دیدگی شدید خود وزیر و مدیران و دیگر همراهان وی شد، برخی نیروهای وزارت ورزش برای پیگیری وضعیت این افراد و انجام اقدامات لازم برای تسریع روند درمان آنها در تهران و کرمان بسیج شده‌اند. همین مساله ابهاماتی را درباره برگزاری سر وقت مجمع انتخاباتی فدراسیون‌ها ایجاد کرده است، بویژه که در پی حادثه رخ داده، برخی نشست‌های خبری و رقابت‌های از پیش تعیین‌شده مانند مسابقات مقدماتی قهرمانی بانوان کشور لغو شد. طبق آنچه وزارت ورزش پیش از این اعلام کرده بود، به دنبال مجمع برگزار شده برای فدراسیون‌های شمشیربازی، دوچرخه‌سواری و قایقرانی باید مجمع ۶ فدراسیون دیگر هم تا پایان سال برگزار شود که نخستین آنها مربوط به هندبال می‌شود که برای ۱۰ اسفند پیش‌بینی  شده است. در ادامه هم برگزاری انتخابات هاکی (۱۴ اسفند)، وزنه‌برداری (۱۵ اسفند)، کاراته (۱۶ اسفند)، ناشنوایان (۲۳ اسفند) و ژیمناستیک (۲۴ اسفند) در برنامه است، البته اگر شرایط فعلی منجر به لغو آنها نشود. آرش فرهادیان، مدیرکل دفتر امور مشترک فدراسیون‌ها در گفت‌وگو با مهر در این باره گفت: در این شرایط خاص و بحرانی، تصمیم‌گیری درباره برنامه نیازمند تفکر و تدبیر است، نه اینکه به صورت هیجانی و احساسی تصمیمی گرفته شود، آن هم درباره موضوع مهمی مانند انتخابات فدراسیون‌ها که تکلیف ۴ سال آینده فدراسیون‌ها در گرو آن است. وی ادامه داد: معقول آن است که به جای تصمیم‌گیری در لحظه، منتظر بمانیم تا شرایط به وضعیت پایدار و با ثباتی برسد، سپس تصمیم‌ لازم گرفته شود. طبق برنامه نخستین انتخاباتی که در پیش داریم، برای ۱۰ اسفند است. یعنی هنوز زمان داریم و نیاز نیست با عجله تصمیم‌گیری شود. مدیرکل دفتر امور مشترک فدراسیون‌ها در عین حال تاکید کرد: فعلا برنامه‌ای برای لغو انتخابات فدراسیون‌ها نداریم اما با این حال بعد از پایدار شدن شرایط، تصمیم نهایی اتخاذ می‌شود. در حال حاضر بنده همراه معاون توسعه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای، مدیرکل حقوقی و رئیس مرکز فناوری اطلاعات در کرمان پیگیر وضعیت آسیب‌دیدگی ۳ مدیرکل تهران، آذربایجان شرقی و کرمان هستیم. فرهادیان تصریح کرد: حادثه سقوط بالگرد حادثه ناگواری بود که به خاطر آن یکی از همکاران خوب‌مان در وزارت ورزش را از دست دادیم. شخص وزیر هم دچار عارضه شده است. مدیران کل هم هر یک در بیمارستان بستری و روند درمان­‌شان ادامه دارد. دیگر افراد حاضر در این حادثه هم مصدومیت‌هایی پیدا کرده‌اند. فعلا اولویت رسیدگی به وضعیت این عزیزان است اما درعین حال تلاش داریم دیگر برنامه‌ها هم سر وقت اجرا شود.

در واقع، کرامت امام مخصوص طبقه خاصی نبود. حتی با برده‌ها هم ‌چنین می‌کردند. ایشان در خطاب به بردگان، آنان را «بنُیَّ» صدا می‌زدند؛ یعنی با تعبیر محبت‌آمیز «پسرم» و «پسرکم». با کنیزی که پس از مادر، دایه‌اش بود، به ‌احترام، هم‌غذا نمی‌شدند. کنیزی دیگر ظرف را سهوا به سر حضرت زد و سر امام شکست اما ایشان وقتی دیدند کنیز ترسیده و ناراحت شده است، او را آزاد کردند. از این ‌رو گفته‌اند کمتر پیش می‌آمد عبد و بنده‌ای تمام یک سال را در خانه حضرت بماند و آزاد نشود و وقتی آزاد می‌فرمودند، آنقدر به او می‌بخشیدند که به دیگران نیازی نداشته باشد.  

ایشان گاهی کنیزان را جمع می‌کردند و می‌فرمودند: «اگر دوست دارید با کسی ازدواج کنید، بگویید برای‌تان اقدام کنم». اگر یکی از آنها خطایی می‌کرد که باید برای عبرت دیگران مجازات می‌شد، به او یاد می‌دادند چگونه عذرخواهی کند که بتوانند او را ببخشند.  

این مهربانی امام با حیوانات هم دیده می‌شد به ‌گونه‌ای‌ که بیش از 20 بار با شترشان از مدینه برای حج سفر می‌کنند و حتی یک بار هم افسار را بر پشت یا گردن حیوان نمی‌زنند و وقتی مرکب‌شان می‌میرد، آن را دفن می‌کنند که جسمش طعمه درندگان نشود.