گروه سیاسی: پنجشنبه هفته گذشته یک روز پس از گنده‌گویی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی علیه ایران، وزارت دفاع جمهوری اسلامی در اقدامی معنادار از سری چهارم موشک‌های خرمشهر به نام خیبر رونمایی کرد؛ موشک بالستیکی که حداقل  2000 کیلومتر برد داشته و قابلیت تغییر سر جنگی نسبت به انواع مأموریت را دارد. همچنین در صورت کاهش وزن کلاهک، برد موشک به بیش از 2000 کیلومتر هم افزایش می‌یابد که این موضوع برای رژیم موقت صهیونیستی و حامیان این رژیم جعلی در اروپا معنای خاصی داشت.

همین موضوع باعث شد رسانه‌های صهیونیستی به طور ویژه به رونمایی جدیدترین موشک بالستیک توسط کشورمان بپردازند. پس از روزنامه تایمز اسرائیل که همان ابتدا به رونمایی از این موشک بالستیک واکنش نشان داد و نامگذاری آن را پیام ایران خطاب به اسرائیل توصیف کرد، روز گذشته نیز روزنامه صهیونیستی اورشلیم‌پست در گزارشی نوشت: «موشک‌های ایران برای امنیت اسرائیل و ایالات متحده آمریکا تهدیدکننده است». این روزنامه صهیونیستی در گزارش مفصلی نوشت: ایران از دهه ۱۹۸۰ روی توسعه موشکی کار می‌کرد و امروز نیز به افزایش برد و دقت موشک‌های خود ادامه می‌دهد به طوری که هم‌اکنون تهران انواع  موشک‌ها از نظر برد، سوخت مصرفی و موارد به کارگیری در اختیار دارد. حالا حتی در اینکه کدام بخش از صنایع دفاعی یا سازمان هوافضای ایران این سامانه‌ها را تولید می‌کند هم تنوع و گستردگی وجود دارد. جروزالم‌پست در ادامه می‌نویسد: ایران به کار خود با موشک‌های سوخت مایع و سوخت جامد ادامه می‌دهد. همچنین به کار روی موشک‌هایی که می‌توانند ماهواره‌ها را پرتاب کنند، ادامه می‌دهد و تمرکز خاصی هم روی موشک‌های کروز و مهمات هدایت‌شونده دقیق دارد. این بدان معناست که ایران در زمینه تسلیحاتی که می‌تواند اسرائیل و آمریکا و اروپا و آسیا را تهدید کند، گزینه‌های زیادی برای اقدام دارد.

* موشک‌های ایران چه توانمندی‌هایی دارند؟

این روزنامه اسرائیلی درباره اینکه موشک‌های ایران چه توانمندی‌هایی دارد، نوشت: موشک‌های ایران اغلب در کانون توجه قرار دارند و اطلاعات زیادی درباره آنها وجود دارد. مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی مستقر در واشنگتن گزارشی درباره برنامه نظامی ایران دارد که با اکثر موشک‌های اصلی ایران سر و کار دارد. این لیست رصد و تحلیل، شامل موشک‌های بالستیک میان‌برد عماد، قدر یک، خرمشهر، سجیل و شهاب۳، همچنین  موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد ذوالفقار، تندر۶۹، شهاب یک و ۲، قائم یک، فاتح۱۱۰ و فاتح۳۱۳ است. این گزارش همچنین پرتابگرهای ماهواره‌ای سفیر و سیمرغ را هم شامل می‌شود. در ادامه این گزارش آمده است: در اینجا برای درک برد موشک‌های ایرانی، باید به برد موشک‌های خرمشهر که از نسل همان موشک‌هایی است که ایران اخیراً آزمایش کرده، اشاره کنیم. برد این موشک ممکن است بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر باشد، در حالی که برد موشک‌های عماد و قدر، چیزی بین ۱۷۰۰ تا ۱۹۵۰ کیلومتر است؛ شهاب ۳ هم بردی حدود ۱۳۰۰ کیلومتر دارد. در حالی که برد سجیل نیز مانند خرمشهر می‌تواند به ۲۰۰۰ کیلومتر برسد. ایران همچنین موشک کروز سومار را تولید می‌کند که مدعی است می‌تواند ۳۰۰۰ کیلومتر برد داشته باشد. علاوه بر این، از نظر ارتفاعی که می‌توانید ماهواره را در آن قرار دهید، اندازه‌گیری می‌شود و برد اکثر آنها ۵۰۰ کیلومتر است.

در بخش دیگری از گزارش اورشلیم‌پست آمده است: بسیاری از موشک‌های دوربرد مانند سیمرغ، عماد، قدر و خرمشهر همچنان در دست توسعه هستند. موشک‌ها را می‌توان به انواع مختلفی از سوخت مورد استفاده برای رانش تقسیم کرد، به عنوان مثال موشک‌های شهاب، عماد، قدر، خرمشهر و قیام همگی با سوخت مایع کار می‌کنند. موشک‌های سجیل، فاتح، دزفول، رعد، ذوالفقار و تندر با سوخت جامد عمل می‌کنند. این روزنامه عبری در ادامه نوشت: در برد این نوع سوخت‌ها تفاوتی وجود ندارد، زیرا هم جامد و هم مایع برای موشک‌های کوتاه و متوسط استفاده می‌شود. موشک‌های سوخت جامد ممکن است از نظر سرعت تکثیر مزایایی داشته باشند به طوری که ایران می‌تواند به سرعت از موشک‌های خود استفاده کند حتی اگر مورد حمله قرار گیرد.

* موشک‌های ایرانی، تهدیدی چندلایه علیه دشمنان

به نوشته اورشلیم‌پست، «موشک‌های ایران نشان‌دهنده یک تهدید چند لایه است، چرا که اول از همه، ایران با تلاش‌‌های مختلف به توسعه برنامه موشکی خود ادامه می‌دهد؛ از جمله از طریق سپاه پاسداران ایران و برنامه فضایی ایران. دوم اینکه ایران همچنان به صادرات موشک به متحدان خود در کشورهای منطقه ادامه می‌دهد». این روزنامه عبری‌زبان در ادامه نوشت: «ایران همچنین به دنبال ساخت موشک‌های پیچیده‌تر با استفاده از انواع سوخت یا سرمایه‌گذاری در موشک‌های کروز، مهمات مانور و همچنین صنایعی با دقت بیشتر است. ایران به دنبال استفاده هماهنگ از موشک‌ها و پهپادها در حملات خود است. واضح است که تلاش ایران برای توسعه موشک دوربردی که می‌تواند شامل کلاهک هسته‌ای باشد، اوج تهدید موشکی خواهد بود». جروزالم‌پست در پایان گزارش خود نیز نوشت: «آنچه اخیراً ایران درباره سرعت موشک‌ها و توانایی‌اش در گریز از رادار یا مهارت‌ها در جنگ الکترونیکی گفته است، مهم است و باید جدی گرفته شود؛ اگرچه نمی‌توان دقیق بودن آن را تشخیص داد. زمانی که ایران از موشک خیبر رونمایی کرد، رسانه‌های اسرائیلی تأیید کردند معرفی موشک جدید ایرانی و زمان‌بندی آن بخشی از تئوری بازدارندگی ایران است که هدف آن بازدارندگی اسرائیل و تهدیدات آن است.

حسن یزدانی با کسب 34 امتیاز در طول 9 دقیقه و 6 ثانیه، ۳ مبارزه خود در جام تختی را با موفقیت پشت سر گذاشت و صاحب دوبنده تیم‌ ملی شد. بدون شک حضور حسن یزدانی در هر تورنمنتی بویژه در داخل کشور به بالا رفتن اعتبار آن رقابت و حضور تماشاگران کمک شایانی می‌کند؛ اتفاقی که این بار در جام تختی و در شهر ارومیه رخ داد و روز جمعه 6 هزار تماشاگر از این شهر برای تماشای هنرنمایی مرد 8 مداله کشتی ایران و جهان به سالن غدیر ارومیه رفتند. حسن یزدانی که بی‌صبرانه منتظر راند ششم مبارزه با دیوید تیلور در جریان مسابقات جهانی 2023 صربستان است، مثل همیشه برای تصاحب دوبنده تیم‌ملی مقابل قانون انتخابی سر تعظیم فرود آورد و بدون هیچ بهانه‌ای برای مسابقه‌ای که برایش در نظر گرفتند، آماده شد. 

نابغه جویباری در حالی که حریف اصلی‌اش در این وزن یعنی علیرضا کریمی چند روز قبل از مسابقه به خاطر مصدومیت از حضور در رقابت‌ها انصراف داد، می‌دانست کار چندان دشواری برای قهرمانی در جام تختی ندارد اما باز هم با تمام توان روی تشک رفت تا حداقل طرفداران پرشمارش در سراسر کشور از دیدن نمایش او روی تشک لذت ببرند. 

دارنده 8 مدال جهان و المپیک که ۳ بار در ارومیه روی تشک رفت، در مجموع 34 امتیاز از حریفان گرفت و اجازه نداد هیچ‌کدام از رقبایش 6 دقیقه کامل را با او مبارزه کنند، البته یزدانی در فینال 2 امتیاز به حریفش داد تا از این حیث رکورددار نباشد. 

مجموع دقایق ۳ کشتی حسن یزدانی 9 دقیقه و 6 ثانیه بود و او با اجرای فنون مختلف موفق شد رقبایش را یکی پس از دیگری با امتیاز عالی شکست دهد تا مشخص شود بیش از هر زمان دیگری تشنه رقابت و کسب خوشرنگ‌ترین مدال در بازی‌های آسیایی و مسابقات جهانی است.

* آماده برای نبرد با تیلور

5 بار شاهد رویارویی حسن یزدانی با دیوید تیلور بودیم که در کمال ناباوری 4 بار، برنده کشتی‌گیر آمریکایی بوده است. در واقع در سال‌های اخیر چه در داخل و چه خارج از کشور کسی نتوانسته حسن یزدانی را شکست دهد و فقط این تیلور آمریکایی بوده که راه بردن یزدانی را خیلی خوب یاد گرفته است. راند ششم این مبارزه در مسابقات جهانی 2023 در صربستان در پیش است و به گفته کادر فنی، برنامه ویژه‌ای برای شکست دادن تیلور در ماه‌های آینده وجود خواهد داشت که حسن یزدانی همراه با پژمان درستکار احتمالا آن را بارها و بارها مرور خواهند کرد. قطعا حسن خوب می‌داند که مبارزه با تیلور با تمام کشتی‌های داخلی و خارجی او متفاوت خواهد بود و شاید اگر این نبرد را فاکتور بگیریم، یزدانی حتی با یک بدن ناآماده هم بتواند تا قهرمانی در جهان پیش برود.

گروه اقتصادی: در سال‌های اخیر سیر بی‌ثباتی دلار و خسارات مالی کشورهای طلبکار از عدم پرداخت بدهی‌های‌شان توسط آمریکا، کشورهای مختلف را به این فکر واداشته است که در نحوه مبادلات بازرگانی تجدیدنظر کرده و به فکر حذف دلار از مبادلات بین‌المللی خود بیفتند. از سوی دیگر تحریم‌های گوناگون و ظالمانه آمریکا و اتحادیه اروپایی علیه کشورهایی همچون ایران، روسیه، چین، ونزوئلا و دیگر کشورهای مخالف غرب، مقامات این کشورها را بر آن داشته تا به سمت کاهش استفاده از دلار در مبادلات تجاری خود حرکت کنند. در همین راستا بزرگ‌ترین کشورهای جهان با قدرتمندترین اقتصادها نیز از پرداخت به دلار آمریکا فاصله گرفته‌اند و به طور فزاینده‌ای از ارزهای محلی برای تجارت دوجانبه و چندجانبه استفاده می‌کنند. از جمله این کشورها می‌توان به روسیه، چین، هند، عربستان سعودی و ایران اشاره کرد. در راستای تحقق این شعار، اتحادیه پایاپای آسیایی شامل ۹ عضو اصلی با هدف کاهش نیاز و وابستگی به ارزهای جهانروا بویژه دلار در دهه ۷۰ میلادی تاسیس شد. پنجاه‌ویکمین اجلاس اتحادیه پایاپای آسیایی اواخر هفته گذشته به میزبانی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تهران برگزار شد.  

به گزارش «وطن امروز»، در حال حاضر بسیاری از کشورها طعم تجارت بدون دخالت دلار را چشیده‌اند و به نظر می‌رسد در آینده نزدیک تعداد کشورهایی که به سمت استفاده از ارزهای محلی در مبادلات تجاری دوجانبه و چندجانبه بروند افزایش خواهد یافت. بر این اساس رئیس دولت سیزدهم به بانک مرکزی ماموریت داد با همکاری دستگاه‌های مرتبط، زمینه‌های انجام معاملات تجاری بر اساس واحد پولی ایران و کشورهای هدف را فراهم و برای حذف تبادلات دلاری از چرخه معاملات‌ اقدام کند. رئیس‌جمهور چندی پیش با اشاره به گسترش برنامه‌ریزی کشورها برای کاهش و حذف تبادلات دلاری از چرخه معاملات‌‌شان، به بانک مرکزی ماموریت داد تا با همکاری دستگاه‌های مرتبط، زمینه‌های انجام معاملات تجاری بر اساس واحد پولی ایران و کشورهای هدف را فراهم کند. 

* دلار؛ ابزار تحریم 

دلار از جنبه‌های مختلف در فضای بین‌الملل موثر و مهم است؛ از یک‌طرف بیش از ۸۰ درصد انتقال ارزی در بستر سوئیفت روی دلار است و از طرف دیگر بخش مهمی از انتقال‌های غیر دلاری هم در بخشی از چرخه‌ انتقال خود، چرخه‌ دلار را لمس می‌کنند. از طرف دیگر سهم سرمایه‌گذاری با مبدأ دلاری نسبت به کل سرمایه‌گذاری، در مقایسه با سهم آمریکا از جمع «جی‌دی‌پی» دنیا به‌مراتب بیشتر است. 

 خزانه‌داری آمریکا برای اعمال تحریم‌های مالی از همین نیاز استفاده می‌کند. به‌عنوان مثال درباره‌ چارچوب تحریمی ایران، اگر موسسه‌‌ای مالی با یکی از اعضای ایرانی فهرست تحریمی آمریکا همکاری کند، بر خلاف تصور رایج، مجازات او نخست نه جریمه‌ نقدی که درواقع قطع شدن از چرخه‌ دلار است. به بیان دیگر، در صورتی که یک موسسه‌ غیرآمریکایی هدف مجازات وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار گیرد، در مرحله‌ اول دسترسی‌اش به اتاق پایاپای دلار دچار مشکل می‌شود و در مرحله‌ بعد اگر بخواهد مجدد وصل شود، بعد از پرداخت جریمه‌ تعیین‌شده، امکان وصل مجدد خواهد داشت. 

زیرساخت و امکانات فنی و روایی قضایی چرخه‌ دلار کاملا در اختیار آمریکایی‌هاست. طبیعتا در صورتی که ارتباط یک موسسه‌ اروپایی یا روسی یا آسیای شرقی توسط خزانه‌داری از چرخه‌ دلار قطع شود، دولت متبوع آن موسسه‌ تنبیه ‌شده، هیچ کار فنی‌ای برای وصل مجدد آن به چرخه‌ دلار و دفاع از بانک واقع‌شده در خاک خود نمی‌تواند بکند. از این حقیقت در محافل مالی و سیاسی به‌عنوان «اسلحه‌سازی دلار» یاد می‌شود.

* خلع سلاح آمریکا با کاهش سهم دلار 

بی‌شک هر نوع تلاش برای کاستن از سهم دلار در مراودات جهانی یک گام برای کاهش نیاز موسسات مالی به چرخه‌ دلار است. به بیان دقیق‌تر، اگر مثلا سهم دلار از مبادلات روی سوئیفت زیر ۵۰ درصد بود، عملا امکان استفاده‌ فوق از دلار برای آمریکایی‌ها فراهم نبود و تحریم‌های ثانویه مالی اساساً قابل اعمال نبود. از این نظر در بلندمدت، اثر ضد تحریمی حذف دلار از مبادلات دوجانبه امری واضح است. حال این سوال مطرح است که آیا حذف دلار از مبادلات یا ورود به استفاده از ارزهای محلی یا در نمونه‌ کامل‌تر، پیمان‌های پولی دوجانبه در کوتاه‌مدت اثر ضد تحریمی خواهد داشت؟

صاحب‌نظران معتقدند وقتی بین ۲ کشور، برای مثال ایران و ترکیه، پیمان پولی دوجانبه منعقد می‌شود، یک کانال ارزی جدید جدا از روش‌های موجود ایجاد می‌شود که مسدود کردن آن، مستلزم اعمال  تحریم از جانب آمریکایی‌هاست. این کانال جدید از ۲ جنبه مهم است: نخست اینکه چون انتقال ارزی جدا از بسترهای رسمی موجود و خارج از ارزهای جهان‌رواست، پایش آن به‌مراتب سخت‌تر و پیدا کردن هدف‌های تحریمی بسیار هزینه‌برتر خواهد بود. دوم اینکه بخش مهم یک پیمان دوجانبه‌ پولی، نقش بانک‌های مرکزی طرفین برای برقراری فرآیند است و به یک معنا امکان قطع این پیمان وجود ندارد مگر آنکه آمریکا، هم بانک عامل این پیمان و هم در مقیاس بزرگ‌تر، بانک‌های مرکزی طرفین پیمان را تحت تنبیه (قطع از سیستم دلار) یا تحریم قرار دهد که هزینه‌ مالی و سیاسی چنین اقدامی برای طرف آمریکایی بسیار بالا است. در واقع حتی در پرونده‌ هسته‌ای که یک رژیم تحریمی مبتنی بر قطعنامه‌های سازمان ملل ایجاد شده بود هم آمریکایی‌ها برای تحریم بانک مرکزی ایران ناچار از زمینه‌چینی فراوان و هزینه‌کرد سیاسی بسیار بودند. حال وضعیتی را فرض کنید که آمریکا برای بستن یک کانال انتقال ارز، ناچار از تنبیه بانک مرکزی ترکیه یا زراعت‌بانک ترکیه و نیز تحریم مجدد بانک مرکزی ایران برخلاف برجام باشد. هزینه‌ سیاسی چنین مواردی، آن را عملاً غیرممکن می‌کند.

 بنابراین به‌لحاظ فنی، حذف دلار از مبادلات و انتقال مراودات به ارزهای محلی در چارچوب پیمان‌های دوجانبه،  هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت به صورتی قابل اطمینان اثر ضد تحریمی خواهد داشت.

* حرکت به سمت دلارزدایی

همان‌طور که گفته شد دلازدایی از حوزه تجارت بویژه در کشورهای آسیایی در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. در همین راستا نیز پنجاه‌ویکمین اجلاس اتحادیه پایاپای آسیایی با حضور ۹ کشور عضو و ۳ کشور ناظر یعنی روسیه، بلاروس و افغانستان پایان هفته گذشته در ایران برگزار شد و در پایان این اجلاس، اصلاح اساسنامه اتحادیه به منظور تسهیل در پذیرش اعضای جدید، تعیین سبد جدید ارزی کشور‌های عضو به منظور تسویه مبادلات بدون نیاز به ارز‌های جهانروا، امکان‌سنجی و به‌کارگیری ارز‌های دیجیتال بانک‌های مرکزی برای پرداخت‌های برون‌مرزی و رونمایی از شبکه پیام‌رسان بین‌بانکی کشور‌های عضو اتحادیه از جمله مواردی بود که مورد بررسی قرار گرفت.

اتحادیه پایاپای آسیایی (ACU) یک نظام پرداخت است که اعضای آن پرداخت‌های مربوط به تراکنش‌های درون منطقه‌ای را بین بانک‌های مرکزی خود به صورت چندجانبه تسویه می‌کنند. اهداف اصلی اتحادیه پایاپای، تسهیل پرداخت‌ بین کشورهای عضو برای معاملات انجام شده، صرفه‌جویی در استفاده از ذخایر ارزی و هزینه‌های انتقال و همچنین ارتقای روابط تجاری و بانکی بین کشورهای عضو است.

* تشکیل اتحادیه پایاپای آسیایی

نیاز به تشکیل اتحادیه‌ پایاپای از اوایل دهه 1930 به دلیل کمبود ارز و فروپاشی بازارهای سرمایه بین‌المللی که دولت‌ها را مجبور به اعمال کنترل بر ارز و تجارت خارجی ‌می‌کرد، از یک سو و امضای قراردادهای تجاری و پرداخت دوجانبه از سوی دیگر، احساس شد. با این حال، پس از مدتی مشخص شد که ترتیبات تسویه دوجانبه اثر سرکوبگرانه‌ای بر تجارت داشته و منجر به استفاده ناکارآمد از منابع شده است. در اوایل دهه 1940، «جی‌ام کینز» یکی از اقتصاددانان برجسته انگلیسی نوعی اتحادیه پایاپای بین‌المللی را پیشنهاد کرد که بر مبنای چندجانبه‌گرایی فعالیت می‌کرد. 

در پایان جنگ دوم جهانی، کمبود ارزهای رایج در اروپا، کشورهای اروپای غربی را بر آن داشت تا بار دیگر قراردادهای دوجانبه متعددی را امضا کنند. این توافقات دوجانبه خیلی زود به محدودیت در پرداخت‌ها و اعتبارات رسید. در آن زمان کشورها به پرداخت‌های چندجانبه رو آوردند. به این ترتیب ۲ قرارداد برای تجارت چندجانبه، یکی در سال 1947 و دیگری در سال 1948 منعقد کردند. در اواسط سال 1950میلادی 18 کشور اروپای غربی به اتحادیه تجارت چندجانبه پیوستند. موفقیت این اتحادیه کشورهای در حال توسعه را تشویق به حرکت به سمت تجارت چندجانبه کرد و پس از آن اتحادیه‌های مشابهی در آفریقا، آمریکای لاتین و همچنین در آسیا و منطقه اقیانوس آرام ایجاد شد.

اتحادیه پایاپای آسیایی (ACU) به ابتکار کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه (ESCAP) تأسیس شد. تصمیم برای ایجاد ACU در چهارمین کنفرانس همکاری‌های اقتصادی آسیایی که در دسامبر 1970 در کابل برگزار شد، گرفته شد. پیش‌نویس موافقتنامه تاسیس ACU در نشست مقامات ارشد دولت‌ها و بانک‌های مرکزی که در بانکوک و در دسامبر 1974 برگزار شد، پس از امضای توافقنامه توسط 5 بانک مرکزی (هند، ایران، نپال، پاکستان و سریلانکا) نهایی شد. بنگلادش و میانمار ششمین و هفتمین امضاکنندگان این توافقنامه بودند. بوتان و مالدیو به ترتیب در سال‌های 1999 و 2009 این قرارداد را امضا کردند و تعداد شرکت‌کنندگان ACU به 9 عضو رسید؛ بانک مرکزی بنگلادش، بانک سلطنتی بوتان، بانک مرکزی هند، بانک مرکزی ایران، اداره پولی مالدیو، بانک مرکزی میانمار، بانک رسترا نپال، بانک مرکزی پاکستان و بانک مرکزی سریلانکا.

* در اجلاس اتحادیه پایاپای آسیا چه گذشت؟

در ابتدای نشست اجلاس اتحادیه پایاپای آسیا که با حضور معاون اول رئیس‌جمهوری و رؤسای کل بانک مرکزی کشورهای عضو و اعضای ناظر شامل رئیس کل بانک مرکزی روسیه، قائم مقام بانک مرکزی بلاروس و کشور افغانستان و همچنین نماینده بانک توسعه اسلامی در بانک مرکزی ایران برگزار شد، جمیل احمد، رئیس‌کل بانک مرکزی پاکستان ضمن واگذاری ریاست دوره‌ای اتحادیه به فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی ایران گفت: اتحادیه می‌تواند ایده‌های جدیدی را با استفاده از ارزهای جایگزین داشته باشد، که برای کشورهای صادرکننده و واردکننده هم مزایای بیشتری دارد.

وی با استقبال از توسعه روابط بانکی با ایران، از ایجاد پیام‌رسان غیرسوئیفتی، اتصال کارت‌های بانکی ۲ کشور و تجارت تهاتری در قالب ظرفیت‌های اتحادیه پایاپای آسیایی خبر داد و گفت: برای پیشرفت توسعه روابط بانکی آمادگی داریم با معرفی نماینده و ایجاد کارگروه مشترک زمینه‌های تعمیق روابط بانکی را فراهم کنیم.

یکی از موضوعات دارای اهمیت، تعیین سبد جدید ارزی کشور‌های عضو اتحادیه است؛ موردی که فرهاد مرسلی، دبیرکل اتحادیه پایاپای آسیایی با اشاره به آن گفت: از سال گذشته ما پیشنهاد کردیم ارز‌های محلی اعضا و برخی از ارز‌های غیرجهان‌روا همچون روبل روسیه، یوآن چین یا درهم امارات هم به سبد اتحادیه اضافه شود تا کشور‌های عضو بتوانند برای تسویه مبادلات تجاری و بانکی خود از این ارز‌ها بهره ببرند و از وابستگی آنها به دلار کاهش یابد.

تشکیل یک ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) مشترک میان اعضای اتحادیه، محور دیگری بود که این ایده با ابتکارعمل ایران مطرح شد تا کشور‌های عضو بتوانند روابط بانکی با یکدیگر را با تسهیل انجام دهند و برای تسویه‌ها از ذخایر ارزی خود کمتر استفاده کنند.

* تنوع‌بخشی به سبد ارزی با اعضای جدید

در این نشست رئیس کل بانک مرکزی هم  با مهم شمردن نقش اتحادیه در اقتصاد جهان، درباره اهداف آن گفت: پذیرش اعضای جدید با هدف هم‌افزایی، تنوع‌بخشی به سبد ارزی اتحادیه با استفاده از ارز‌های محلی کشور‌های عضو و سایر ارز‌های غیرجهانروا است که می‌تواند به تشویق دلارزدایی در مبادلات تجاری، حفظ و نگهداری هر چه بیشتر ذخایر مطلوب ارزی اعضا و نیز ایجاد یک چارچوب موثر برای تسویه تعهدات بینجامد.

محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور نیز در این نشست درباره میزان اهمیت عملیاتی شدن این هدف گفت: دیگر دلار‌زدایی یک انتخاب داوطلبانه توسط کشور‌ها نیست، بلکه یک پاسخ اجتناب‌ناپذیر کشور‌ها به پروژه سلاح‌سازی از دلار است. سلاح‌سازی از دلار در چند دهه گذشته از جمله مهم‌ترین عواملی است که کشور‌ها را وادار کرده به‌دنبال یافتن راهی برای رهایی از عواقب تحریم‌های دلاری احتمالی در آینده باشند.

به گفته وی، تضعیف دلار می‌تواند تهدیدی جدی برای نفوذ آمریکا در صحنه جهانی باشد. این چشم‌انداز برای آمریکایی‌ها نگران‌کننده است و این نگرانی در گزارش‌های اخیر اندیشکده‌های آمریکایی نیز به وضوح منعکس شده است. کشور‌ها به طور فزاینده‌ای به دنبال کاهش اتکای خود به دلار هستند. از نشانه‌های کاهش وابستگی کشور‌ها به استفاده از دلار، کاهش سهم دلار در ذخایر ارزی کشورهاست.

* تسهیل تحقق اهداف کشورها

کارشناسان درباره دلازدایی از اقتصاد ایران معتقدند حضور فعال در چنین اتحادیه‌هایی می‌تواند حائز اهمیت باشد، چرا که زمینه‌های عملیاتی شدن اهداف را به سهولت فراهم می‌کند و در حوزه تجارت کشور هم می‌تواند موثر واقع شود. همان‌طور که اعلام شد یکی از اهداف تشکیل این دوره جلسات اتحادیه پایاپای آسیایی ایجاد سبد ارزی کشور‌های عضو، توسعه روابط بانکی و حرکت به سمت دلارزدایی از تجارت کشور‌ها است که برای کشور ما نیز بسیار مهم تلقی می‌شود.

در واقع دلارزدایی برای اقتصادی مانند کشور ما که در دهه‌های اخیر با تحریم‌های بسیار سخت مواجه بوده و عملا استفاده از دلار هزینه‌های بسیاری را برای اقتصاد ایران به دنبال داشته، حائز اهمیت است، بنابراین پیگیری موضوع دلارزدایی و کاهش نقش دلار در معاملات پولی و تجاری با کشور‌های دیگر برای کشور ما مساله کلیدی است که این اتحادیه در جهت کمک به این مساله کلیدی می‌تواند موثر باشد.

ناگفته نماند با کاهش و حذف دلار از روابط پولی و تجاری بین‌المللی می‌توانیم اثرات روانی منفی را از تجارت کشور کم کنیم. دنیا نیز به این سمت در حالت حرکت است و ایران نیز باید به سوی این کاهش اثرگذاری بروید. پرواضح است که وقتی کشور تحریم است استفاده از دلار می‌تواند اقتصاد کشور را با هزینه و تنش بیشتری همراه کند، بنابراین باید به سمت کاهش اثر‌گذاری دلار در تجارت خود حرکت کنیم.

مطابق آمار صندوق بین‌المللی پول، سهم دلار در ذخایر ارزی کشورها، از ۷۱ درصد در سال ۲۰۰۰ به ۵۸ درصد در سال ۲۰۲۲ کاهش پیدا کرده است  و این مشخص‌کننده جهت حرکتی دنیا است؛ حرکتی که به گفته کارشناسان با برگزاری پنجاه‌ویکمین اجلاس اتحادیه پایاپای آسیایی پررنگ‌تر و هدفمندتر شد.

* حذف دلار از مبادلات زمانبر است

در رابطه با تاثیر حذف دلار از چرخه معاملات کشور اظهارنظرهای متعددی از سوی کارشناسان مطرح شده است. عده‌ای دلارزدایی را سراب اقتصادی در ایران می‌دانند و عده‌ای حذف دلار از مبادلات تجاری را در کاهش تورم، افزایش ارزش پول ملی و خنثی کردن تحریم‌های آمریکا عنوان می‌کنند اما اینکه حذف دلار از چرخه معاملات ایران چه تاثیری بر اقتصاد و فعالیت صنایع دارد به تراز تجاری کشور بازمی‌گردد.

اگر چه در حال حاضر در کل دنیا دلار و یورو بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند اما همان‌طور که گفته شد اقدام چین برای مبادله با واحد پول ملی خود یعنی یوآن نشان می‌دهد که پایان سطله دلار در جهان چندان دور از ذهن نیست. البته فقط چینی‌ها نیستند که به دنبال تغییر ارزهای رایج برای معاملات در سطح بین‌المللی هستند. روسیه نیز بویژه بعد از تحریم به دنبال ترویج واحد پول ملی خود یعنی روبل در معاملات تجاری است. ذکر این نکته ضروری است که معامله با واحد پولی کشورهای دیگر فقط در صورتی موفقیت‌آمیز است که بتوانیم نیازهای وارداتی کشور را هم از طریق همان واحد پولی برطرف کنیم.

بدون شک منظور از پایان سلطنت دلار یا همان دلارزدایی، حذف صددرصدی دلار از مبادلات اقتصادی در یک چشم برهم‌ زدن نیست و اتفاقاً کسانی که چنین می‌گویند یا فهم درستی از موضوع ندارند یا تلاش می‌کنند با انتقاد از این موضوع، آن را به انحراف بکشانند.

مسلماً دلار طی دهه‌ها به زیربنای مبادلات جهانی بدل شده و یک‌روزه و یک‌ساله حذف‌شدنی نیست. مساله این است که باید وابستگی به این سلاح آمریکایی به ‌مرور کاهش یابد و این اتفاق باید هر چه زودتر آغاز شود تا بخشی از وابستگی امروز اقتصاد ما به دلار و آثار مخرب آن برطرف شود. بدیهی است که این، همه راه‌حل نیست اما قطعه مهمی از پازل اصلاح اقتصادی است که برخی دلالان بزرگ نسبت به آن نگرانند و هر کاری می‌کنند تا به سرانجام نرسد.

***

بررسی 3 مصوبه مهم اتحادیه پایاپای آسیایی

گروه اقتصادی: دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) به‌ منظور ملاقات و گفت‌وگو با رئیس‌جمهور و وزیر نفت روز جمعه وارد تهران شد. هیثم الغیص دیروز به دیدار سیدابراهیم رئیسی و جواد اوجی رفت؛ بررسی وضع بازار نفت، چشم‌انداز عرضه و تقاضا و تبادل‌نظر درباره نشست پیش‌ روی اعضای اوپک و نشست وزارتی ائتلاف اوپک‌پلاس از محورهای این دیدارها بود. رئیس‌جمهور ظهر دیروز در دیدار دبیرکل سازمان اوپک، تعامل سازنده اعضای این سازمان با یکدیگر را عاملی مهم در موفقیت عملکرد این سازمان بین‌المللی دانست و افزود: جمهوری اسلامی ایران همواره همکاری سازنده‌ای  با این سازمان داشته و بنای ما تداوم و ارتقای سطح و تقویت این همکاری است.

به گزارش «وطن امروز»، رئیسی فلسفه تشکیل سازمان اوپک را حمایت از حقوق تولیدکنندگان نفت و ممانعت از تبعیض علیه آنان عنوان کرد و اظهار داشت: امیدوارم سازمان اوپک در دوره جدید فعالیت بتواند التهابات را مهار و آرامش را بر بازار نفت حاکم کند.

وی تصریح کرد: برخی کشورهای غربی به دنبال ایجاد تفرقه و اختلاف در میان کشورهای عضو اوپک هستند تا از این طریق منافع خود را تامین کنند که در مقابل این اقدامات، اعضای اوپک باید با تقویت انسجام میان خود مانع تحقق این اهداف شوند.

* ایران همواره همکاری سازنده‌ای با اوپک داشته است

دبیرکل اوپک نیز در این دیدار با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران به ‌عنوان یکی از اعضای مؤسس اوپک همواره همکاری مفید، مؤثر و سازنده‌ای با این سازمان و اعضای آن داشته است، یادآور شد: ایران چه در سطح وزیر و چه در سطح فنی همواره در مسیر تقویت انسجام و اتحاد اعضای اوپک عمل کرده است. وی همچنین با تشریح وضع بازار نفت گفت: امیدوارم با وحدت ‌نظر میان اعضای اوپک و بهره‌مندی از حمایت‌ها و همکاری‌های سازنده جمهوری اسلامی ایران، بتوانیم آرامش را بر بازار حاکم کنیم.

* رایزنی و تبادل‌نظر در تهران

هیثم الغیص یکم آگوست سال ۲۰۲۲ میلادی (دهم مرداد ۱۴۰۱) به‌عنوان بیست‌وچهارمین دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) کارش را آغاز کرد.

اعضای اوپک در نشست ویژه وزارتی این سازمان که سوم ژانویه ۲۰۲۲ (۱۳ دی ۱۴۰۰) تنها با دستور کار انتخاب دبیرکل برگزار شد، بر سر انتخاب الغیص به‌عنوان بیست‌وچهارمین دبیرکل این سازمان به اجماع رسیده بودند.

هیثم الغیص، نماینده پیشین کویت در هیات عامل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و مدیر ارشد چند زبانه صنعت نفت و گاز است که بیش از ۳۰ سال تجربه بین‌المللی دارد.

وی در بخش فروش و بازاریابی  نفت و گاز و توسعه تجارت فعالیت کرده و با تصدی سمت‌های کلیدی در کویت، پکن و لندن تجربه منطقه‌ای و بین‌المللی دارد.

کویت پیش از انتخاب هیثم الغیص به‌ عنوان دبیرکل اوپک در سال‌های ۱۹۶۵ و ۲۰۰۵ میلادی نیز عهده‌دار این پست بوده است. اشرف لطفی در سال ۱۹۶۵ به ‌مدت یک سال و  شیخ احمد فهد الاحمد الصباح  در سال ۲۰۰۵ به ‌عنوان دبیرکل به این سازمان خدمت کردند.

«محمد سانوسی بارکیندو» بیست‌وسومین دبیرکل اوپک اندکی پیش از پایان دوران خدمتش اوایل ماه ژوئیه (تیرماه ۱۴۰۱) درگذشت. وی اواسط سال ۲۰۱۶ این سمت را بر عهده گرفت و سال ۲۰۱۹ برای یک دوره 3 ساله دیگر انتخاب شده بود.

* ادامه رشد قیمت طلای سیاه

قیمت نفت روز جمعه که سرمایه‌گذاران پیشرفت مذاکرات برای افزایش سقف بدهی دولت آمریکا را دنبال کردند، با افزایش بسته و موفق شد دومین رشد هفتگی متوالی خود را به ثبت برساند. بهای معاملات نفت برنت با ۶۹ سنت معادل 0.9 درصد افزایش، در ۷۶ دلار و ۹۵ سنت در هر بشکه بسته شد. بهای معاملات وست‌تگزاس اینترمدیت آمریکا با ۸۴ سنت معادل 1.2 درصد افزایش، در ۷۲ دلار و ۶۷ سنت در هر بشکه بسته شد. هر دو شاخص برای دومین هفته متوالی افزایش یافت و نفت برنت 1.7  درصد و شاخص نفت آمریکا 1.6 درصد رشد هفتگی نشان داد. با این حال بازارها به دلیل ادامه مذاکرات پیرامون سقف بدهی دولت آمریکا، محتاط ماندند. نگرانی‌های جدیدی درباره افزایش نرخ بهره آمریکا از سوی فدرال رزرو در ماه آینده وجود دارد که پس از آمار هزینه قوی مصرف‌کننده و تورم، تقاضا را محدود خواهد کرد.

نفت برنت و شاخص نفت آمریکا پنجشنبه گذشته پس از اینکه الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه، احتمال کاهش بیشتر تولید اوپک پلاس در نشست چهارم ژوئن این گروه در وین را اندک شمرده بود، با بیش از 2 دلار کاهش در هر بشکه بسته شد.

به گفته 3 منبع آگاه، روسیه در آستانه نشست وزیران اوپک پلاس تمایل دارد حجم تولید نفت این گروه بدون تغییر حفظ شود، زیرا از قیمت و سطح تولید فعلی رضایت دارد. این تمایل، بر خلاف اظهارات هفته گذشته شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی است که به فروشندگان استقراضی هشدار داده بود مراقب باشند. بعضی سرمایه‌گذاران هشدار وزیر انرژی عربستان سعودی را به عنوان سیگنالی از احتمال تصمیم اوپک‌پلاس برای کاهش بیشتر تولید تفسیر کرده بودند.

اوایل آوریل، ساعاتی پس از اینکه اوپک‌پلاس دور جدید کاهش تولید به میزان بیش از یک میلیون بشکه را اعلام کرد که از ماه مه تا دسامبر انجام می‌شود، گلدمن ساکس پیش‌بینی خود از قیمت هر بشکه نفت برنت تا پایان سال ۲۰۲۳ را از ۹۰ دلار به ۹۵ دلار افزایش داد. این بانک همچنین در پیش‌بینی قیمت ۹۷ دلار نفت برنت برای سال ۲۰۲۴ تجدیدنظر کرد و اکنون انتظار دارد نفت برنت سال میلادی آینده به ۱۰۰ دلار برسد.

در بخش عرضه، شرکت خدمات انرژی بیکرهیوز اعلام کرد شمار دکل‌های حفاری نفت آمریکا هفته گذشته 5 حلقه کاهش یافت و به ۵۷۰ حلقه رسید. شمار دکل‌های حفاری نفت آمریکا در ماه مه ۲۱ حلقه کاهش یافت که بزرگ‌ترین کاهش ماهانه از ژوئن سال ۲۰۲۰ بود.

بر اساس گزارش رویترز، کندی رشد اقتصادی و تورم بالا در اروپا، رشد قیمت را محدود نگه داشته است. رئیس بانک مرکزی هلند گفته است بانک مرکزی اروپا باید حداقل 2 افزایش نرخ بهره ۲۵ واحدی را تصویب کند.

تا 2 هفته پیش که هنوز صندوق‌های دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه باز نشده بود، تصور عمومی بر این بود که زلزله زمستانی، آرزوهای بهاره اردوغان را بر باد خواهد داد اما حالا به نظر نمی‌رسد با توجه به واقعیات زمینی فلات آناتولی، فعلا هیچ زلزله‌ای حریف «رجب پاشا» شود. 

به اعتقاد «قوا مراد اوزتاسکین» مقاله‌نویس ترک روزنامه واشنگتن‌پست و از آشنایان مشترک اردوغان و مرحوم خاشقچی، زلزله دوقلوی ویرانگر اخیر در جنوب ترکیه - و شمال سوریه -  نه‌تنها پایه‌های قدرت سلطان پرزیدنت را نلرزاند، بلکه با مشاهده آرای مرحله اول در 6 استان زلزله‌زده و  فلاکت‌زده مزبور می‌توان گفت او به شکلی عجیب شکست را هم در این مناطق به پیروزی تبدیل کرده است. رئیس‌جمهوری که به نظر می‌رسید منفورترین شخصیت استان‌هایی باشد که بیشترین آمار تلفات و ویرانی ساختمان‌ها را در زلزله‌های 7.8 و 7.6 ریشتری - و صدها پس‌لرزه قوی دیگر - در بهمن گذشته به خود اختصاص داده‌اند، به شگفت‌انگیزترین شکل ممکن در این 6 استان به طور میانگین 63 درصد آرای انتخابات ریاست‌جمهوری 2023 را کسب کرده، در حالی که کل آرای رجب طیب اردوغان 49.52  درصد در مقابل 44.88 درصد کمال قلیچداراوغلو، رقیب قدیمی او، دبیرکل حزب جمهوری خلق و رهبر ائتلاف ملت- ائتلاف فراگیر 6 حزب مخالف دولت – بوده است.

اینکه چگونه اکثریت مردمی درمانده و عصبانی که خانه و کاشانه‌شان ویران شده و معیشت‌شان به سختی افتاده و خواه‌ناخواه همه‌کاره کشور در 2 دهه گذشته را مسؤول ساخت و سازهای غیرایمن و تورم وحشتناک 3 سال اخیر می‌دانند، باز هم به او رای می‌دهند، قطعا موضوعی عادی نیست و می‌توان دلایل آن را با  پیچیده‌ترین مطالعات جامعه‌شناسی یا آنطور که حامیان قلیچداراوغلو مدعی هستند، با واهی‌ترین اتهامات سیاسی – از جمله تقلب گسترده دولت برگزار‌کننده انتخابات – ریشه‌یابی کرد.

علاوه بر زلزله، بسیاری انتظار داشتند انواع بیماری‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و البته شخصی که گریبانگیر کشور  ترکیه و  جناب جمهورباشکانی-  عنوان رئیس‌جمهور ترکیه – شده‌، او را از پا درآورد ولی اردوغان با نحیف‌ترین ظاهر ممکن، همه ناخوشی‌های ملی و شخصی را هم به چالش کشیده است.

بر همین منوال به نظر نمی‌رسد پیش‌بینی‌های جدی و هراس‌آور از هوای توفانی اقتصاد ترکیه در روزهای پس از انتخابات دور دوم به واسطه بحران ارزی و سقوط هر چه بیشتر ارزش لیر نیز بر کلیت برتری آرای حامیان سنتی و محافظه‌کار اردوغان، نوعثمانی‌گرایان آک‌پارتی و گرگ‌های خاکستری حامی سنان اوغان،  رهبر ملی‌گرایان افراطی، نفر سوم دور اول انتخابات (با 5.2 درصد) و متحد جدید اردوغان تاثیر منفی بگذارد.

امروز دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه در حالی با رقابت نهایی اردوغان و قلیچداراوغلو برگزار می‌شود که گزارش‌ها بویژه از مناطق  کردنشین و علوی‌نشین این کشور حکایت از سرد شدن بعضی از مهم‌ترین پایگاه‌های رای مخالفان رجب پاشا در پشتیبانی از رهبری متزلزل چون «کمال بی» یا «آقا کمال» - لقبی که اردوغان روی رقیب خود گذاشته است -  دارد.

می‌توان حفظ برتری اردوغان و حزبش را نتیجه انعطاف‌پذیری سیاسی آنها و پایگاه‌های رای سیاسی و اجتماعی متنوع‌شان دانست.

البته آنچه را نمی‌توان دست‌کم در شرایط فعلی به روشنی توضیح داد، این است که با وجود ادامه اقبال اکثریت جامعه به مرد شکست‌ناپذیر 2 دهه اخیر فلات آناتولی، آیا خود جمهوری ترکیه در سست‌ترین وضعیت انسجام ملی می‌تواند دوام آورد یا خیر؟ 

اگرچه اردوغان فقط یک دهه است به عنوان دوازدهمین رئیس‌جمهور ترکیه بر قدرت تکیه‌ زده اما نباید فراموش کرد 2 دهه است رهبری حزب حاکم آک پارتی را بر عهده دارد و با تغییراتی که در قانون اساسی ایجاد کرده، واقعا اختیارات و قدرت دخالت یک سلطان عثمانی را در پوشش رئیس یک جمهوری توتالیتر کمالیستی به نام خود ‌زده است.

نزدیک ربع قرن حاکمیت مستقیم یا غیرمستقیم برکشور و قدرتمداری مشروط یا بی‌قید و شرط به واسطه تسلط حزب عدالت و توسعه که خود او از ابتدا مرشد اصلی‌اش محسوب می‌شده، از اردوغان یک رهبر قاهر شبیه آتاتورک ساخته که همانند سلفش قابلیت تلفیق دیکتاتوری با نوعی دموکراسی خاص ترکی را داشته است.

این همان کیش شخصیت اردوغانیسم (اردوغان‌گرایی) است که  به لطف اقتدار کاریزماتیک او و استقبال تاریخی اکثریت جامعه ترکیه از ایده‌های او برای احیای سنت‌های سرکوب شده دینی و ملی، باعث شده هنوز بر مرکب قدرت سوار بماند. 

 اگرچه اردوغانیسم قوی‌ترین پدیده در ترکیه پس از کمالیسم توصیف شده و دستاوردهای مثبت آن طی 2 دهه همزادپنداری گسترده‌ای را در سراسر کشور برانگیخته و حکومت آنکارا را از گردنه‌های مهمی مثل کودتای 2015 و بحران اقتصادی 2018 عبور داده اما نتوانسته کارکردی دقیقا مشابه کمالیسم برای وحدت ساختاری این کشور داشته باشد.

اردوغان با همه تلاشی که برای تبدیل شدن به جدی‌ترین سلف آتاتورک کرده اما به دست خود ایدئولوژی کمالیسم را که حدود یک قرن به «جمهوری ترکیه واحد» معنا بخشیده، تضعیف کرده است.

انتخابات 2023 نمود کامل سقوط ایدئولوژی حاکم کمالیستی در هر دو میدان رقابت سیاسی بود؛ میراث مصطفی کمال پاشا ملقب به آتاتورک که جمهوری ترکیه را سال 1920 بر ویرانه‌های امپراتوری فروپاشیده عثمانی  بنیان گذاشته بود.

کمالیسم تلفیقی بود از دموکراسی لائیک سنت‌ستیز و ملی‌گرایی اقتدارگرای پان‌ترک که توسط آخرین نسل نظامیان عثمانی تبدیل به یک ایده اجرایی برای تشکیل یک جمهوری جدید شد. با این حال در سال‌های اخیر از یک سو حزب عدالت و توسعه با تاکید بر بازگشت به نوعی قرائت اخوانی از اسلام و دامن زدن به روحیه نوعثمانی‌گرایی، اصل لائیسیته کمالیسم را به چالش کشیده و از سوی دیگر مخالفان لیبرال اردوغان در ائتلاف با کردها و دیگر اقلیت‌های قومی و مذهبی به دنبال به چالش کشیدن وجه اقتدارگرای کمالیسم حاکم بر ترکیه هستند که به مدت یک قرن نظامیان ضامن آن بوده‌اند. در کشور کودتاها، دخالت نظامیان حتی اردوغان را که با‌ثبات‌ترین رهبر سیاسی ترکیه – در قامت نخست‌وزیر یا رئیس‌جمهور -  70 سال اخیر ترکیه بود و روابطی تنگاتنگ با ارتش و پلیس برقرار کرده بود، بی‌نصیب نگذاشت، هر چند کودتای ضعیف تابستان 2015 به شکست انجامید. 

پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که امروز هم  اردوغانیسم یک گردنه دیگر را هم با پیروزی در دور دوم نفسگیرترین انتخاباتی که اردوغان از زمان رسیدن به قدرت تجربه کرده، پشت سر می‌گذارد. ائتلاف ملت که اردویی مشترک متشکل از جناح اصلی اپوزیسیون پارلمانی و رانده‌شده‌های حزب حاکم بود، نتوانست از مجموعه عواملی که علیه اردوغان به وجود آمده بود بهره‌برداری موثری کند. مهم‌تر آنکه قلیچداراوغلو و داوود اوغلو به طور مشخص هیچ برنامه‌ای برای پدید آوردن ایده‌ای منسجم در برابر اردوغانیسم یا دست کم قوت بخشیدن به کمالیسم برای به چالش کشیدن آن نداشتند. 

بدین ترتیب پیش‌بینی  چشم‌انداز آینده ترکیه چندان دشوار نیست. ترکیه کماکان به همان راهی می‌رود که اردوغان می‌رود. او تا 5 سال دیگر رئیس‌جمهور خواهد ماند اما اینکه آیا سلطان تا ابد به سلامت ماند، مساله دیگری است.

***

روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال جزئیاتی از روند میانجی‌گری چین در صلح میان روسیه و اوکراین منتشر کرد. این روزنامه طی گزارشی نوشت فرستاده چین برای برقراری صلح بین اوکراین و روسیه تلاش کرده اروپایی‌ها را متقاعد کند که باید خواستار آتش‌بس در اوکراین شوند و مناطق تحت کنترل این کشور توسط مسکو را به عنوان بخش‌هایی از روسیه به رسمیت بشناسند.

این روزنامه به نقل از مقام‌های غربی مطلع از روند مذاکرات «لی هوی» فرستاده ویژه دولت پکن برای برقراری آتش‌بس بین مسکو و کی‌یف در کشورهای اروپایی نوشت: این مقام چینی مسؤول اجرای برنامه صلح پکن برای اوکراین پیام واضحی داشت؛ متحدان آمریکا در اروپا باید استقلال خود را حفظ کنند و خواستار آتش‌بس سریع شده و مناطقی را که تحت کنترل روسیه درآمده به رسمیت بشناسند. وزارت خارجه چین هنوز به این اظهارات واکنشی نشان نداده است.

وال‌استریت ژورنال همچنین از قول این مقام‌های مطلع نوشت لی هوی که ماه جاری میلادی به کی‌یف، ورشو، برلین، پاریس و بروکسل رفته، به دولت‌های اروپایی تاکید کرده چین را یک جایگزین اقتصادی برای واشنگتن بدانند و افزوده آنها باید به سرعت درگیری بین روسیه و اوکراین را پیش از آنکه گسترش بیشتری یابد، متوقف کنند.

مقام‌های مطلع همچنین با بیان اینکه هنوز خیلی زود است تلاش‌های صلح‌طلبانه پکن را نادیده بگیرند، توانایی پکن را برای ایفای نقش یک میانجی صادق در مذاکرات به دلیل نزدیک بودن روابط این کشور با مسکو زیر سوال برده‌اند. آنها همچنین گفتند مادامی که نیروهای روس از اوکراین خارج نشوند، فکر نمی‌کنند دستیابی به صلح امکان‌پذیر باشد.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی که با لی هوی صحبت کرده، گفته است: ما تشریح کردیم که متوقف کردن درگیری در اوکراین به نفع جامعه بین‌الملل نیست، مگر آنکه نیروهای روس از اوکراین خارج شوند. به گفته این دیپلمات، به لی هوی گفته شد جدا کردن اروپا از آمریکا ممکن نیست و اروپا نمی‌تواند به این ترتیب از اوکراین حمایت کند.

به گفته یکی از مقام‌های مطلع، منفعت اصلی چین این است که مطمئن شود روسیه بازنده این جنگ نیست و مسکو از تسلیحات اتمی استفاده نمی‌کند.

به نوشته وال‌استریت ژورنال، دیپلمات‌های اروپایی در جریان دیدارشان با لی هوی گفته‌اند تلاش کرده‌اند 3 پیام کلیدی را منتقل کنند؛ چین باید به اعمال فشار بر روسیه ادامه دهد تا این کشور از تسلیحات اتمی استفاده نکند، پکن به روسیه کمک‌های نظامی ندهد و حمله روسیه به اوکراین را باید محکوم کند.

آنها همچنین از این دیپلمات چینی خواستند از تلاش‌های بین‌المللی برای ایمنی نیروگاه اتمی زاپروژیا حمایت کند که اکنون تحت کنترل روسیه است. لی هوی همچنین در سفرش به اوکراین به ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری این کشور گفت هیچ نوش‌دارویی برای حل این بحران نیست و تمام طرف‌ها باید اول از خودشان شروع کنند و به ایجاد اعتماد مشترک و شرایطی بپردازند تا این جنگ از طریق گفت‌وگو پایان یابد.

در همین حال وزیر خارجه روسیه در جریان دیدار با فرستاده ویژه چین برای برقراری آتش‌بس بین اوکراین و روسیه گفت «موانع جدی» بر سر راه‌حل صلح‌آمیز در اوکراین وجود دارد.

به گزارش رویترز، سرگئی لاوروف روز جمعه در دیدار با لی‌هوی، نماینده چین در مسکو از موضع متوازن پکن و تمایل این کشور برای ایفای نقشی مثبت قدردانی کرد اما گفت «موانع جدی» بر سر راه‌حل صلح‌آمیز در اوکراین وجود دارد.

وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «وزیر خارجه روسیه بر تعهد مسکو به نفع راه‌حل سیاسی - دیپلماتیک برای جنگ اوکراین تاکید کرد و به وجود موانع جدی در برابر از سرگیری مذاکرات صلح که اوکراین و حامیان غربی آن هستند، اشاره کرد». در این بیانیه آمده است: «سرگئی لاوروف از چین به خاطر موضع متعادلش در قبال بحران اوکراین و تمایل پکن برای ایفای نقش مثبت در حل و فصل آن قدردانی کرد».

فرستاده چین برای برقراری صلح بین روسیه و اوکراین هم گفت پکن به تقویت مذاکره بین تمام طرف‌های درگیر در بحران اوکراین ادامه می‌دهد و تلاش‌هایی را برای دستیابی به سازشی سیاسی انجام خواهد داد. وی در جریان دیدار و گفت‌وگو با وزیر خارجه روسیه در مسکو ادامه داد: بر اساس دورنمای سند موسوم به «موضع چین درباره سازش سیاسی در بحران اوکراین»، پکن به تقویت همکاری و گفت‌وگو با تمام طرف‌های مورد نظر در این جنگ شامل روسیه ادامه می‌دهد و اقداماتی را در راستای سازش سیاسی در این بحران انجام می‌دهد.

وزارت خارجه چین در پی این دیدار اعلام کرد پکن و مسکو به افزایش همکاری‌های چندجانبه و دوجانبه در حوزه‌های مختلف و تقویت روابط در یک دوره جدید ادامه خواهند داد.

دولت پکن یک طرح ۱۲‌بندی برای صلح در اوکراین ارائه کرده که شامل اعلام یک آتش‌بس است. این پیشنهاد از سوی کشورهای غربی بشدت مورد انتقاد قرار گرفته و ناتو می‌گوید پکن صلاحیت کامل را برای ایفای نقش میانجی در نبرد اوکراین ندارد.

***

گروه سیاسی: در ادامه اقدامات غیرعقلانی طالبان، روز گذشته درگیری‌هایی در مرز مشترک ایران و افغانستان رخ داد که بعد از ساعاتی تنش‌ها متوقف شد و مسؤولان مرزبانی ایران و طالبان تشکیل جلسه دادند تا دلایل تنش به وجود آمده را بررسی کنند.

بنا بر گزارش تسنیم، در ابتدا رسانه‌های محلی افغانستان با اشاره به درگیری در مرز مشترک با ایران، اعلام کردند این درگیری در منطقه ماککی ولسوالی کنگ ولایت نیمروز بین نیروهای طالبان و مرزبانان ایرانی رخ داده است. این درگیری ظهر روز شنبه در مرز سیستان‌وبلوچستان ایران و ولایت نیمروز افغانستان در مناطقی اطراف روستاهای ساسولی، حاتم و ماککی رخ داده است. در این درگیری از سلاح‌های سبک و نیمه‌سبک و توپخانه استفاده شده است. در پی این درگیری از ساعت ۱۲:۲۰ دقیقه روز گذشته، پل ابریشم توسط نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی ایران با توقف یک دستگاه کامیون روی این پل مسدود شد. ایوب کرد، مدیرکل حمل‌و‌نقل و راهداری سیستان‌وبلوچستان نیز از تعطیلی مرز میلک تا اطلاع ثانوی خبر داد و گفت: هرگونه مبادلات اقتصادی در مرز میلک با کشور افغانستان تا اطلاع ثانوی انجام نخواهد شد. همچنین خبرهایی مبنی بر بهره‌گیری نیروهای ایرانی از موشک و هدف قرار داده شدن فرودگاه زرنج در افغانستان توسط نیروهای ایرانی منتشر شد که غیرواقعی و کاملا کذب است و درگیری‌ها در همان اطراف مناطق گفته شده به وقوع پیوسته است. پس از شروع درگیری‌ها، مکاتبات و تماس‌هایی میان سفارت ایران در افغانستان و وزارت دفاع دولت طالبان برقرار می‌شود و بر همین اساس ساعاتی بعد این درگیری‌ها پایان می‌یابد. پیش از این نیز در چند مرحله در مرز ایران و افغانستان درگیری‌هایی رخ داده بود که بعد از گذشت زمان کمی ماجرا فیصله یافته و به پایان رسیده بود. در یکی از موارد کشاورزان ایرانی که زمین‌های‌شان آن سوی دیوار مرزی حائل قرار دارد طبق برنامه برای رسیدگی به زمین‌های‌شان از دیوار حائل عبور کردند که این موضوع با تیراندازی نیروهای مرزی افغانستان و پاسخ طرف ایرانی همراه بود اما پس از دقایق کوتاهی این ماجرا به پایان رسید.

* به احدی اجازه تعدی به مرزها ندهید

جانشین فرمانده انتظامی کشور روز گذشته در ارتباط با اقدام نسنجیده نیروهای طالبان در مرز ایران اظهار کرد: حدود ساعت 10 صبح (ششم خردادماه) نیروهای طالبان از سمت کشور افغانستان بدون در نظر گرفتن و رعایت قوانین بین‌المللی و حسن همجواری با انواع سلاح مبادرت به تیراندازی به پاسگاه ساسولی واقع در حوزه هنگ مرزی زابل کردند که با واکنش قاطعانه مرزبانان دلیر و شجاع فراجا مواجه شدند. سردار قاسم رضایی در ادامه توضیح داد: بعد از تیراندازی‌های طرف طالبان، بر اساس پروتکل‌های مرزی از سوی مرزبان درجه یک تذکرات لازم به نیروهای مهاجم داده شد اما متاسفانه مجددا ساعاتی بعد تیراندازی‌ها شروع و درگیری‌ها ادامه یافت. جانشین فرمانده کل انتظامی کشور همچنین عنوان کرد: در پی شروع درگیری‌های مرزی از سوی طالبان، سردار احمدرضا رادان، فرمانده کل انتظامی کشور دستورات قاطعانه لازم به مرزبانان را ابلاغ و تأکید کرده‌اند «شجاعانه و قاطعانه از مرزها دفاع کنند و به هیچ احدی اجازه تعدی و نزدیک شدن به مرزها را ندهند».

گفتنی است در این دستور تاکید شده بود «نیروهای مرزی جمهوری اسلامی ایران به هر گونه تعدی و تعرض مرزی قاطعانه پاسخ خواهند داد و حاکمان فعلی افغانستان باید در قبال عمل نسنجیده و مغایر با اصول بین‌المللی خود پاسخگو باشند».

* شهادت 2 نیروی مرزبان

بنا بر اعلام ایرنا، در جریان این درگیری ۲ نیروی مرزبان شهید و ۲ شهروند دیگر زخمی شدند. همچنین بر اساس اعلام پلیس سیستان‌وبلوچستان نام یکی از شهدای این حادثه سرباز وظیفه مهدی احمدی است. نیروهای مرزبانی در این درگیری اقدام متقابل داشته و تاکنون آماری از تلفات احتمالی طرف مقابل منتشر نشده است. هفته گذشته نیز فرمانده پاسگاه مرزی ساسولی توسط عناصر طالبان به شهادت رسیده بود.

* نماینده مجلس: تنش از سمت طالبان بوده است

نماینده مجلس شورای اسلامی نیز روز گذشته درباره تنش میان نیروهای نظامی ایران و طالبان در مرز نیمروز گفت: تنشی که ایجاد شد، عمدتا از سمت طالبان بوده است و نیروهای ما به اقدام متقابل پرداختند. شروع تنش از سمت طالبان بوده و نیروهای ما صرفا پاسخ داده‌اند. جلیل رحیمی جهان‌آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: متاسفانه از زمان روی کار آمدن طالبان ما شاهد بعضی اقدامات غیرعقلانی و تنش‌های مرزی بوده‌ایم که عمده این مشکلات به عدم آشنایی مرزبانان و نیروهای طالبان - که در مناطق مرزی مستقر هستند - بازمی‌گردد که با حدود مرزی و قوانین و پروتکل‌های بین‌المللی خیلی آشنایی ندارند. 

وی تاکید کرد: طالبان با بسیاری از الزاماتی که به لحاظ قانونی منعی برای آن وجود ندارد یا بسیاری از رفتارهایی که در عرف دیپلماتیک یا قوانین مرزبانی رایج است، چالش پیدا می‌کند و گاهی در قبال نیروهای ما رفتارهای ایذایی انجام می‌دهد اما ایران با صبر، متانت و حوصله با این رفتارهای طالبان برخورد کرده است. رحیمی جهان‌آبادی در ادامه عنوان کرد: اخیراً در مناطق مرزی شرق کشور به خاطر امنیت خودمان و برای اینکه بتوانیم کنترل بیشتر و استحکامات مرزی داشته باشیم، در برخی از مناطق احداث دیوارهای مرزی، سیم خاردار و ایجاد موانع در دستور کار ارتش قرار گرفته است. طالبان در این خصوص به‌رغم اینکه هفته پیش هیات‌هایی از ما در کابل حضور داشتند (چه هیات‌های دیپلماتیک، چه هیات‌های نظامی، مرزبانی و ستاد کل نیروهای مسلح) و به‌رغم قول مساعد و توافقات فی‌مابین باز هم رفتارهای ایذایی و چالشی انجام می‌دهد. وی تاکید کرد: مرزبانی ما این رفتارها را با صبر و متانت پاسخ می‌دهد اما گاهی چاره‌ای جز پاسخ مرزی به ایجاد تنش نیست. اگر حمله‌ای به مرزبانی ما شود، نیروهای ما پاسخ می‌دهند.

* طالبان خواستار حل مشکلات از طریق گفت‌وگو شد

در همین راستا حافظ ضیا احمد، سخنگوی وزارت خارجه حکومت طالبان در رشته توئیتی با انتشار عکس‌هایی از دیدار امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان و حسن کاظمی‌قمی، رئیس نمایندگی سیاسی جمهوری اسلامی ایران در کابل و نماینده ویژه رئیس‌جمهوری در امور افغانستان، نوشت: ۲ طرف در این دیدار درباره مسائل مختلف از جمله نشست اخیر دوحه و موضوعات مورد علاقه طرفین گفت‌وگو کردند و مقام افغان از موضع حمایتی جمهوری اسلامی ایران از افغانستان در نشست اخیر دوحه قدردانی کرد. بر اساس توئیت‌های سخنگوی وزارت خارجه حکومت طالبان افغانستان، امیرخان متقی در این ملاقات همچنین درباره از سرگیری روند انتقال زندانیان افغان از ایران به افغانستان و دیگر مسائل مربوط به این افراد و دیگر شهروندان افغان مقیم ایران با کاظمی‌قمی گفت‌وگو و تبادل نظر کرد.

سرپرست وزارت خارجه حکومت کنونی افغانستان همچنین با اشاره به موضوع حقابه ایران از رودخانه هیرمند، خاطرنشان کرد مسائل فی‌مابین از طریق گفت‌وگو و تفاهم، بهتر حل و فصل خواهد شد.

در حالی که قیمت دام زنده در بازار کاهش شدید داشته است اما قیمت گوشت قرمز همچنان بالاست و قصد پایین آمدن ندارد. طبق عرف معمول، قیمت گوشت تابعی از نرخ دام زنده و حدود 2 برابر آن است. در حال حاضر با اینکه قیمت گوسفند زنده به گفته مسؤولان اتحادیه کیلویی 150 هزار تومان است اما در بازار، قیمت گوشت با اعداد مختلف تا 400 هزار تومان در هر کیلو عرضه می‌شود.

عوامل مختلفی در مقاومت بازار تاثیر دارد. پیش از این هم کارشناسان پیش‌بینی  می‌کردند با رسیدن فصل بهار و امکان تعلیف دام در مراتع، بخش زیادی از وابستگی دامدار به خرید خوراک کم می‌شود و هزینه تولید کاهش می‌یابد. علاوه بر آن، بهار فصل زادآوری است که عرضه را در این فصل افزایش می‌دهد اما این سوال مطرح است که چرا با وجود این، نرخ گوشت در بازار کم نشده است؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت گوشت ران گوسفندی کیلویی 400 هزار تومان، گوشت ران گوساله 360 هزار تومان و گوشت منجمد کیلویی 330 هزار تومان به فروش می‌رود، حتی دنبه گوسفند که تقریبا مصرف غذایی کمتری دارد هر کیلو 300 هزار تومان فروخته می‌شود.

قیمت قطعه گوشت هم بسیار گران شده است به طوری که در حال حاضر پاچه گوساله کیلویی 59 هزار، قلم گوساله 30 هزار و سرسینه گوساله 90 هزار تومان به فروش می‌رود.

* چرا قیمت گوشت با وجود کاهش قیمت دام زنده پایین نمی‌آید

آن‌طور که رئیس اتحادیه دام سبک می‌گوید: قیمت دام زنده در بازار کاهش یافته اما قیمت گوشت که باید تابعی از این قیمت باشد کاهش نیافته است.

مدیرعامل اتحادیه دام سبک گفت: با توجه به ازدیاد عرضه و انباشتگی دام، قیمت هر کیلو دام زنده گوسفندی به ۱۵۰ هزار تومان رسیده است که پیش‌تر قیمت تا کیلویی 180 هزار تومان هم بالا رفته بود.

افشین صدردادرس گفت: با توجه به ازدیاد عرضه و کاهش تقاضا در برخی استان‌ها با انباشت دام مواجه هستیم.

در این راستا تلاش شده است با وام‌گیری از صحبت‌های کارشناسان و بررسی‌های میدانی، چند عامل مؤثر در قیمت گوشت را بررسی کنیم.

* مقابله دلالان با کاهش قیمت گوشت‌

نخستین متهم گران‌فروشی گوشت در بازار، وجود دلالانی است که سود آنها در فروش به قیمت‌های بالاست. طبق اعلام یکی از کارشناسان این حوزه، دام زنده تا به بازار عرضه برسد چهار دست بین د‌لالان می‌چرخد و همین عاملی برای افزایش قیمت می‌شود.

حسن رکنی، کارشناس حوزه دامپروری در این‌ باره به خبرنگار فارس می‌گوید:‌ دلالان دام و گوشت به چاودار معروف هستند. این افراد وقتی دام زنده را از دامدار می‌گیرند با سودی به دیگری می‌فروشند و این دست به دست شدن دام برخی مواقع تا ۴ بار ادامه می‌یابد. این واسطه‌ها اگر کمتر باشند، قطعا به بازاررسانی کمک می‌کند اما مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که‌ دست‌ دلال‌ها بیشتر می‌شود.

* عدم نظارت بر قیمت عرضه گوشت قرمز

از آن منظر که گوشت نرخ مصوب از سوی ستاد تنظیم بازار ندارد، قیمت آن را عرضه و تقاضا تعیین می‌کند و به همین دلیل دست دلالان و فروشندگان برای بالا بردن قیمت باز است. آنها تا حدی قیمت را بالا می‌برند که مشتری داشته باشند. بازرسی در این بخش بسیار کم است، چون معیاری برای گران‌فروشی وجود ندارد، علاوه بر آن چون قیمت‌‌گذاری نسبت به کیفیت و تناسب گوشت به استخوان انجام می‌شود، توجیه برای گران‌فروشی هم زیاد و راه‌ها برای سودجویی هموارتر است.

اگرچه وزارت جهاد کشاورزی هر از گاهی از بازرسی و نظارت بر بازار گوشت خبر می‌دهد اما این نظارت‌های جسته و گریخته، تاکنون نتوانسته است روی کاهش قیمت‌ها اثر بگذارد.

* قاچاق دام به کشورهای همسایه‌

طبق گزارش‌ها، قاچاق دام زنده به کشورهای همسایه بویژه دام سبک همچنان وجود دارد. این مساله بیشتر به دلیل خوش‌خوراکی بره‌های ایرانی و ارزان بودن آنها نسبت به همسایگان رخ می‌دهد‌؛ بویژه پس از افزایش قیمت ارز در داخل،‌ قاچاق دام به کشورهای همسایه برای قاچاقچیان سود بیشتری دارد.

* اهمیت خودکفایی و کاهش وابستگی به واردات گوشت

حسین میری، کارشناس امور دام در این زمینه  می‌گوید: ۲ عامل‌ در نابسامانی قیمت گوشت کشور در کنار دیگر عوامل موثر است و آن وابستگی به واردات گوشت و خوراک دام است. اصولا زمانی که تامین گوشت وابسته به واردات می‌شود، قیمت‌های داخلی هم متاثر از بازارهای جهانی خواهد شد و علاوه بر آن اثر روانی منفی بر قیمت‌های داخلی ‌دارد‌.

به گفته وی، در کشور سالانه یک میلیون تن گوشت قرمز مصرف می‌شود که 100 هزار تن آن معمولا از محل واردات تامین می‌شود و همین میزان کم صادرات هم قیمت داخلی را به هم می‌ریزد. نوسان قیمتی بازار جهانی، هزینه‌تراشی تحریم برای واردات، سوءاستفاده وارد‌کنندگان و بعضا رانت و فسادی که در این زمینه وجود دارد همه بر قیمت‌های داخلی تاثیر می‌گذارد.

* 70 درصد خوراک دام هم وابسته به واردات است

این کارشناس امور دام اضافه کرد: علاوه بر آن، کشور در تامین 70 درصد خوراک دام هم وابسته به واردات است که 70 درصد هزینه تولید را شامل می‌شود و اینها در کنار رانت و فسادی است که در این بخش وجود دارد. هفته گذشته قوه‌قضائیه هم به وجود 10 متهم در این زمینه اشاره کرد که پرونده آنها در دادگاه بررسی می‌شود. این افراد در آشفتگی بازار موثر بوده‌اند، زیرا با عملکرد آنها خوراک به موقع و به قیمت مناسب دست تولید‌کننده نمی‌رسد.

* توجهی به تولید کالاهای اساسی نمی‌شود

با توجه به بی‌ثباتی‌ای که در دنیا به‌واسطه جنگ روسیه و اوکراین، تغییرات آب و هوایی و گرم شدن کره زمین و رویکرد ذخیره‌سازی کشورها ایجاد شده است، کشورها تمرکز خود را روی تولید محصولات اساسی از جمله محصولاتی نظیر ذرت، جو و سویا برای تامین امنیت غذایی گذاشته‌اند اما در این زمینه آن‌طور که مسؤولان وزارت جهاد کشاورزی می‌گویند تامین اعتبار به کندی صورت می‌گیرد.

در این‌باره رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج جهاد کشاورزی با بیان اینکه در الگوی کشت باید 2 مورد افزایش بهره‌وری و ایجاد مطلوبیت برای کشت راهبردی را در نظر بگیریم، گفت: تا‌کنون اعتبار ویژه‌ای برای حمایت از کشاورزان و ایجاد مطلوبیت کشت راهبردی اختصاص داده نشده است.

مجتبی خیام نکوئی اضافه کرد: اجرای الگوی کشت‌ که عاملی برای سوق دادن تولید به سمت کالاهای اساسی است، تابعی از اختصاص اعتبار برای کالاهای اساسی ‌است که تاکنون اعتباری پرداخت نشده است.

‌به گفته حسین میری، کارشناس امور دام،‌ طبق پیش‌بینی نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان خواربار جهانی ملل متحد، شاخص قیمت غذا در سال جاری نسبت به سال گذشته کاهشی خواهد شد و در صورتی که مسؤولان در داخل کشور از ابزارهای کنترل قیمت نظیر کاهش هزینه تولید، افزایش تولید در داخل با هزینه کمتر و واردات به موقع در صورت نیاز استفاده کنند و از سویی نظارت‌های خود را بر گران‌فروشی و قاچاق افزایش دهند، شاهد کاهش قیمت‌ها خواهیم

 بود.

زهره فلاح‌زاده: چهارشنبه آخرین پرده از فصل فوتبالی ۱۴۰2-۱۴۰1 به نمایش در خواهد آمد؛ فصلی که فارغ از کم و کیف بازی‌ها نمی‌توان بر اشتباهات داوری در آن که تاثیرگذار روی نتایج بازی‌ها بود، چشم ‌پوشید. پیش از آغاز لیگ برتر بود که خبری منتشر شد مبنی بر مردود شدن تعداد زیادی از داوران در تست‌های آمادگی جسمانی. این اتفاق به خودی خود می‌توانست به فوتبالی‌ها بفهماند از نظر داوری لیگ خوبی در پیش نیست و متاسفانه همین‌طور هم شد و در طول فصل شاهد اشتباهات تاثیرگذاری از سوی داوران بودیم.

این وضعیت همه دست‌اندرکاران فوتبال را به یک نکته مشترک رساند؛ اهمیت و ضرورت وجود VAR در فوتبال ایران.

با توجه به اینکه در فصل سپری شده، اشتباهات فاحش داوری رخ داد و داوران وسط و کمک داوران سوت‌ها و پرچم‌های اشتباهی زدند، بدون شک وجود ویدئوچک کمک شایانی هم به خود آنها و هم فوتبال ایران خواهد کرد‌. همه اینها در حالی است که مسؤولان فدراسیون فوتبال فقط وعده آوردن VAR را می‌دهند و خبری از قرارداد بستن با هیچ شرکتی از سوی فدراسیون اعلام نشده است.

اینها را گفتیم تا به داربی ‌صدویکم پایتخت برسیم؛ داربی‌ای که می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین داربی‌های تاریخ ایران است، چرا که این‌ بار سرخابی‌ها در فینال جام حذفی به مصاف هم خواهند رفت و یک تیم با برد مقابل تیم دیگر، جام را بالای سر خواهد برد‌.

استقلالی‌ها در یک دهه اخیر در جام حذفی 3 بار به مصاف رقیب سنتی‌‌شان یعنی پرسپولیس رفته‌اند که در همگی پیروز میدان شده و قرمزها را حذف کرده‌اند. هر سه دیدار در وقت‌ قانونی به تساوی رسیده و در وقت اضافه یا ضربات پنالتی با پیروزی آبی‌پوشان پایان یافته است. حال باید دید در داربی چهارم  باز هم بخت با آبی‌ها یار است یا این ‌بار مرغ سعادت روی شانه‌ قرمزها می‌نشیند.

پرسپولیس که قهرمان لیگ برتر شده، به دنبال دبل کردن با قهرمانی در جام حذفی است. در طرف مقابل استقلالی‌ها که جام را در هفته‌های پایانی به رقیب واگذار کردند، به دنبال جبران هستند تا حداقل یک جام را در این فصل به خانه ببرند‌.

اما بازگردیم به قصه داوری فوتبال ایران. استقلالی‌ها که از داوری داربی لیگ برتر که ماه پیش برگزار شد، گله و شکایت زیادی داشتند، از فدراسیون خواستند برای این دیدار حساس که حکم مرگ و زندگی را برای هر دو تیم دارد، از داور خارجی استفاده شود، هر چند واضح بود این اتفاق قرار نیست بیفتد و فدراسیون تن به خواسته آبی‌ها نخواهد داد. به همین دلیل حواشی زیادی در فضای مجازی به وجود آمده است.

از گوشه و کنار خبر می‌رسد شانس بیژن حیدری برای قضاوت در داربی بیش از دیگر همکارانش است. این در حالی است که ماه پیش برادر او یعنی پیام حیدری نمره چندان خوبی در داربی لیگ برتر نگرفت. این موضوع این پرسش را مطرح می‌کند که چرا کمیته داوران سعی دارد در داربی‌ها از برادران حیدری استفاده کند؟

بیژن حیدری هفته آخر لیگ برتر بازی نساجی و پرسپولیس را قضاوت کرد و معمولا داور داربی فردی انتخاب می‌شود که بتازگی برای این دو تیم سوت نزده باشد.

به هر حال تمام هواداران سرخابی منتظر یک بازی جذاب و پرموقعیت هستند تا موقع دیدن آن چشم‌های‌شان تسلیم خواب نشود؛ دیداری که اشتباهات تاثیرگذار داوری نداشته باشد و تیمی که مستحق قهرمانی است، برنده میدان شود.

* مهدی: مسائل مالی فینال جام حذفی در اختیار سازمان لیگ خواهد بود

مسؤول کمیته مسابقات سازمان لیگ می‌گوید هر چند استقلال میزبان فینال جام حذفی است اما مسائل مالی مربوط به این بازی در اختیار سازمان لیگ است. سهیل مهدی درباره اینکه کدام تیم میزبان دیدار فینال جام حذفی خواهد بود و درآمدهای تبلیغات محیطی و بلیت‌فروشی این مسابقه به کدام تیم خواهد رسید، اظهار داشت: در قرعه‌کشی مرحله نیمه‌نهایی مشخص شد استقلال در صورت رسیدن به فینال، میزبان خواهد بود اما درآمدهای مربوط به این مسابقه در اختیار سازمان لیگ است و بخش مالی این سازمان درباره چنین موضوعی تصمیم می‌گیرد. همان‌گونه که مدیریت این بازی برعهده سازمان لیگ است. وی درباره اینکه آیا خود سازمان لیگ هزینه اجاره ورزشگاه را پرداخت خواهد کرد، گفت: تصمیم‌گیری مربوط به این بحث نیز در حوزه اختیارات بخش مالی سازمان لیگ است. مسؤول مسابقات سازمان لیگ درباره درخواست باشگاه استقلال برای قضاوت یک داور خارجی در فینال جام حذفی توضیح داد: این کار نوعی بازگشت به عقب است. ما داوران بین‌المللی خوبی داریم و کمیته داوران هم اعلام کرده از داور ایرانی برای فینال جام حذفی استفاده خواهیم کرد. به همین دلیل بحث استفاده از داور خارجی در این بازی منتفی است. مهدی درباره اینکه آیا حضور 30 تا 35 هزار هوادار در بازی پرسپولیس و استقلال با توجه به فک پلمب طبقه دوم ورزشگاه آزادی قطعی شده، توضیح داد: هنوز جلسات مربوط به بحث پذیرش تماشاگران و جلسه هماهنگی بازی برگزار نشده است. بحث قطعی درباره تعداد و نحوه حضور تماشاگران در ورزشگاه در این جلسات مشخص می‌شود. وی درباره احتمال حضور میهمان‌های ویژه خارجی در ورزشگاه آزادی برای داربی گفت: می‌دانم فدراسیون فوتبال در این باره تصمیماتی گرفته و پیگیر بودند میهمان‌هایی مثلا از عمان در ورزشگاه حضور داشته باشند. اینکه این موضوع تا چه اندازه محقق شود، روابط بین‌الملل فدراسیون بیشتر در جریان است.

* مخالفت قطعی با درخواست استقلال و پرسپولیس

سازمان لیگ با هماهنگی فدراسیون فوتبال درباره نحوه برگزاری داربی ۱۰۱ پایتخت طوری برنامه‌ریزی کرد که هیچ‌یک از خواسته‌های ۲ طرف را قابل قبول ندانست. داربی ۱۰۱ پایتخت بین تیم‌های پرسپولیس و استقلال در فینال جام حذفی چهارشنبه هفته جاری در حالی برگزار می‌شود که حاشیه‌های فراوانی را به همراه داشته است. آبی‌پوشان پایتخت خواستار قضاوت داور خارجی شدند و پرسپولیسی‌ها هم دنبال تعویق یک روزه این بازی برای استراحت بیشتر بودند؛ درخواست‌هایی که با صحبت‌های سرپرست باشگاه استقلال رنگ و بوی دیگری به خود گرفت. حجت کریمی در گفت‌وگو با اهالی رسانه گفت: ما حاضریم همه هزینه‌های حضور داور خارجی برای داربی فینال را پرداخت کنیم. با توجه به اتفاقاتی که در ماه‌های اخیر بویژه این اواخر در بحث داوری شاهدش بودیم، نمی‌خواهیم چیزی به اما و اگر سپرده شود. بحث یک جام و قهرمانی در میان است. از سوی دیگر یحیی گل‌محمدی ادعای استقلالی‌ها را توهین به جامعه داوران ایرانی و همچنین تحت فشار قرار دادن قاضی فینال جام حذفی دانست. او پس از پیروزی ۳ بر یک تیمش مقابل هوادار اظهار داشت: بحث داور خارجی بی‌احترامی بزرگی به داوران ما است. در این شرایط سختی که می‌دانیم چقدر مشکلات سخت‌افزاری و مالی دارند، این صحبت فقط یک دلیل دارد. آن هم اینکه تیم داوری داربی را زیر فشار ببرند. وی افزود: خودشان هم می‌دانند داور خارجی نمی‌آید ولی با این حرف‌ها می‌خواهند تیم داوری داربی را تحت فشار روحی - روانی قرار بدهند. این کارشان خیلی غیرحرفه‌ای بود. به موقع درباره این داستان‌ها صحبت خواهم کرد. پارسال اتفاقاتی افتاد و اعتراضاتی شد و ۶ جلسه من را محروم کردند ولی اتفاقاتی که امسال افتاد، یک مربی هرچه دلش خواست گفت و هر بی‌احترامی کرد، همه روی‌شان را برگرداندند. دلیلش چیست؟ این تبعیض است. اگر من این کار را کرده بودم مطمئنم تا سال بعد تیم نداشتم، محروم بودم و نمی‌توانستم مربیگری کنم.

حاشیه‌های قبل از یکصدویکمین داربی پایتخت باعث گفت‌وگوی ویژه مسؤولان سازمان لیگ با مدیران فدراسیون فوتبال شد تا خداداد افشاریان اظهارنظر مسؤولان باشگاه استقلال را غیرقابل قبول دانسته و خواستار رسیدگی به صحبت‌های اعضای این تیم درباره استفاده از داور خارجی شود. همچنین محمدرضا کشوری‌فرد، رئیس سازمان لیگ با مشورت سهیل مهدی و امیرحسین روشنک، مسؤولان اجرایی مسابقات لیگ برتر و جام حذفی درخواست پرسپولیس مبنی بر تعویق یک روزه فینال جام حذفی را غیرممکن دانست تا اینگونه برای برگزاری داربی ۱۰۱ برنامه‌ریزی کند. احتمال می‌رود ساعت شروع بازی روز چهارشنبه از ۱۸:۳۰ تغییر کند که بستگی به نظر مسؤولان شورای تأمین استان دارد. همچنین قرار است ۳۵ هزار بلیت برای این بازی فروخته شود که سهم هر دو باشگاه یکسان است.