علی عوض‌خواه: اغتشاشاتی که پاییز سال قبل به بهانه فوت مهسا امینی در برخی مناطق کشور به راه افتاد، محل رویارویی گروه‌های اپوزیسیون با مردم ایران بود؛ گروه‌هایی که با تمام اختلافاتی که داشتند، با ائتلاف با یکدیگر و برگزاری نشست‌های مشترک، ابتدا به دنبال پیشبرد پروژه براندازی جمهوری اسلامی و سپس تجزیه ایران و تقسیم غنائم بودند. سازمان منافقین، گروه‌های کرد تجزیه‌طلب، سلطنت‌طلبان و تازه به دوران رسیده‌هایی مثل حامد اسماعیلیون به رغم اختلافات موجود و طبق دستوری که از کارفرما رسیده بود، در اتحادی نانوشته علیه مردم ایران صف‌آرایی کردند. این افراد و گروه‌ها به قدری در رویای شوم خود غرق شده و نسبت به نتیجه اغتشاشات زن، زندگی، آزادی امیدوار بودند که بهمن‌ماه 1401 در دانشگاه جورج تاون شهر واشنگتن آمریکا گرد هم آمدند تا تشکیل شورای «مهسا» برای پیشبرد مقابله با جمهوری اسلامی و مضحک‌تر از آن، اداره امور در دوران گذار از نظام اسلامی را اعلام کنند. با این حال، اتحاد مضحک گروه‌های ضدایرانی چند صباحی بیشتر دوام نیاورد و هریک از آنها خود را رهبر بالقوه اپوزیسیون می‌دانستند. چنانکه شاهد بودیم دیکتاتورزاده پهلوی با به راه انداختن پویش «وکالت» از مردم ایران خواست برای پیشبرد امور در دوران پساجمهوری اسلامی، به او وکالت دهند. البته نیاز به توضیح ندارد که پویش ابلهانه «من وکالت می‌دهم» برخلاف تصور پهلوی و سلطنت‌طلبان حتی با استقبال سایر گروه‌های ضدایرانی نیز همراه نشد و بر عکس، واکنش انتقادآمیز این گروه‌ها را در پی داشت. در مقابل سلطنت‌طلبان، سازمان تروریستی منافقین نیز با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد تنها عفریته‌ای به نام مریم رجوی رئیس‌جمهور مردم ایران است و رهبری اپوزیسیون برای پیشبرد امور در فردای براندازی جمهوری اسلامی نیز متعلق به منافقین است. اما این رویاپردازی‌ها زودگذر بود و شرایط آنطور که در خیالبافی‌های اپوزیسیون می‌گذشت، پیش نرفت.

* پایان زودهنگام رؤیای شوم

به رغم تلاش‌های همه‌جانبه اپوزیسیون ایرانی که با حمایت‌ کشورهای خارجی از جمله آمریکا، انگلیس و فرانسه همراه بود، اغتشاشات 1401 که پروژه براندازی جمهوری اسلامی و تجزیه ایران را دنبال می‌کرد، زودتر از چیزی که اپوزیسیون انتظارش را داشت با شکست مواجه شد. عدم همراهی جامعه ایرانی با جریان آشوب از یک سو و زیر ضربه رفتن هسته‌های خرابکار این جریان از سوی نهادهای امنیتی و انتظامی کشور از سوی دیگر، پروژه براندازی جمهوری اسلامی را با بن‌بست روبه‌رو کرد. از همین رو جریان آشوب نیز برای خروج از بن بست و شکست زودهنگام، با کنار گذاشتن شعارهای ظاهری در ارتباط با آزادی و زندگی، رو به ترور و خشونت حداکثری آورد. با این حال تروریسم عریان نیز به نتیجه‌ای نرسید و پس از چند ماه آشوب و خشونت، پروژه زن، زندگی، آزادی با شکست قطعی روبه‌رو شد؛ شکستی که حامیان غربی جریان آشوب را برای چندمین بار به این نتیجه رساند که رویای شوم براندازی جمهوری اسلامی و تجزیه ایران هیچ زمانی رنگ واقعیت به خود نخواهد گرفت. همین مساله باعث شد گروه‌های ضدایرانی اهمیت خود برای غرب را از دست بدهند و حمایت از این گروه‌ها بلاموضوع شود و هر کدام از گروه‌های ضدایرانی، از تجزیه‌طلبان گرفته تا سلطنت‌طلبان، به پستوها بخزند و دیگر محلی از اعراب نداشته باشند.

* آوارگی اپوزیسیون

روزهای پایانی خرداد امسال در حالی که چند ماه از پایان اغتشاشات زن، زندگی، آزادی در ایران می‌گذشت، پلیس آلبانی با حمله به مقر سازمان تروریستی منافقین، ضمن ضبط و توقیف تجهیزات موجود در کمپ اشرف 3، تعدادی از منافقین را دستگیر کرد. بنا بر اعلام منافقین، در جریان حمله پلیس پایتخت آلبانی، یکی از اعضای رده بالای سازمان به نام عبدالوهاب فرجی‌نژاد به هلاکت رسید اما بدبیاری منافقین به همین جا ختم نشد و دولت آمریکا در واکنش به بیانیه منافقین که خواستار برخورد ایالات متحده با آلبانی شده بودند، جانب دولت آلبانی را گرفت. وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای که در ارتباط با اتفاقات 30 خردادماه 1402 منتشر شد، اعلام کرد: «آمریکا آگاه است که پلیس آلبانی با حکم دادگاه وارد مجتمع مجاهدین خلق (منافقین) در شهر ساحلی دورس شد. ما از حق دولت آلبانی برای تحقیق درباره هرگونه فعالیت بالقوه غیرقانونی در داخل مرزهایش حمایت می‌کنیم. ایالات‌متحده از این گروه حمایت نمی‌کند».

چند روز بعد نیز ادی راما، نخست‌وزیر آلبانی در گفت‌وگویی با روزنامه اشپیگل آلمان، به صراحت اعلام کرد: گروهک تروریست منافقین اگر سودای جنگ و رویارویی با ایران را دارد، باید خاک آلبانی را ترک کند. اما بداقبالی منافقین دومینو وار ادامه یافت. در حالی که ۲ هفته از حمله پلیس آلبانی به مقر سازمان تروریستی منافقین می‌گذشت، مشخص شد بخشی از اطلاعات موجود در دستگاه‌های ضبط‌شده توسط آلبانی، به تهران انتقال پیدا کرده و دستگاه‌های اطلاعاتی ایران در حال تحلیل و بررسی این اطلاعات هستند. این خبری بود که سپهر خلجی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت با اعلام آن نوشت: بخشی از هارد و کیس‌ها رسید؛ مشغول بازیابی اطلاعات، شناسایی رابطان و هسته‌های تخریب و نقاط کور هستند. نتایج تا الان امیدوار‌کننده است. وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی نیز در بیانیه‌ای ضمن تقدیر از اقدام آلبانی علیه تروریست‌های منافق، به سلسله اقدامات جنایتکارانه این سازمان در جریان اغتشاشات 1401 اشاره و تاکید کرد ایران تعقیب تروریست‌ها را در خارج از مرزهای خود به صورت جدی دنبال می‌کند. پس از این بیانیه وزارت اطلاعات و اظهارات سپهر خلجی، گمانه‌زنی‌هایی شکل گرفت مبنی بر اینکه جمهوری اسلامی محاکمه جدی اعضای سازمان تروریستی منافقین را در دستور کار خود قرار داده و حمله پلیس آلبانی به مقر تروریست‌ها در تیرانا، سرآغازی بر این اقدام است.

* تشکیل پرونده برای 104 منافق

روز شنبه هفته جاری دادگاه کیفری یک استان تهران با انتشار یک آگهی عمومی، از 104 عضو متواری سازمان تروریستی منافقین خواست وکیل قانونی خود را به این دادگاه معرفی کنند تا در فرآیند رسیدگی به پرونده‌ای که برای آنها تشکیل شده از این افراد دفاع کنند. مسعود رجوی، مریم رجوی، مهدی ابریشمچی، زهره اخیانی، فهیمه اروانی، علی خدایی‌صفت، محمد طریقت منفرد، جمیله ابریشمچی و محمود قجرعضدانلو از جمله اعضای سازمان هستند که بنا بر اعلام دستگاه قضا، برای آنها پرونده تشکیل شده است. 

شاید یکی از نکات قابل توجه در ارتباط با لیستی که دستگاه قضا از منافقینی که قرار است محاکمه شوند منتشر کرده، نبودن اسم مسعود کشمیری، عامل انفجار ساختمان نخست‌وزیری و شهادت شهیدان رجایی و باهنر و همچنین محمدرضا کلاهی عامل انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی است که به شهادت شهید بهشتی منجر شد. در ارتباط با این موضوع باید گفت چند سال قبل اخباری غیررسمی مبنی بر کشته شدن کشمیری در آلمان منتشر شد که هیچ‌گاه از سوی سازمان منافقین تکذیب نشد. درباره کلاهی نیز باید گفت وی آذرماه  سال 94 در شهر آلمیره هدف گلوله 2 مرد ناشناس قرار گرفت و به هلاکت رسید.

جدای از اقدامات دستگاه‌های امنیتی کشور در دهه 60 که منجر به هلاکت تعدادی از اعضای رده بالای سازمان و فروپاشی آن در داخل کشور شد و فارغ از عملیات مرصاد که مردادماه 67 یگان‌های نظامی سازمان را نابود کرد، باید به این نکته اشاره کرد که محاکمه اعضای باقیمانده سازمان تروریستی منافقین اگرچه با چند دهه تأخیر آغاز شده اما اقدام مبارک و قابل تقدیری است که دستگاه قضا و نهادهای امنیتی کشور در دستور کار خود قرار داده‌اند. آغاز فرآیند تعقیب و محاکمه منافقین می‌تواند آغازی بر محاکمه و پایان کار سایر گروهک‌ها و افراد خائن به مردم ایران باشد که جنایت‌های بسیاری را علیه مردم ایران انجام داده‌اند. پس از منافقین، از تروریست‌های تجزیه‌طلب و تحریک‌کنندگان مردم ایران به ایجاد آشوب و ناامنی گرفته تا تروریست‌های رسانه‌ای که جوانان ایرانی را ترغیب به بی‌حجابی و فحشا می‌کنند و نمونه آن را در ایام عزاداری سیدالشهدا(ع) مشاهده کردیم نیز باید پاسخگوی جنایت‌ها و اقدامات ضدایرانی خود باشند. چهره‌های ضدایرانی مثل مسیح علینژاد، علی کریمی، حمید فرخ‌نژاد و عبدالله مهتدی می‌توانند جزو این گزینه‌ها باشند. این موضوعی بود که حجت‌الاسلام محسنی‌اژه‌ای، رئیس دستگاه قضا نیز در جریان نشست روز گذشته شورای عالی قوه‌قضائیه بر آن تاکید کرد.

* یک به یک پای میز محاکمه می‌آیند

رئیس قوه‌قضاییه روز گذشته در نشست شورای عالی قوه قضاییه، با اشاره به اینکه رسیدگی به پرونده‌های گروهک‌هایی که اوایل انقلاب علیه مردم و کشور مرتکب جنایت شدند یکی از دستور کار‌های این دوره قوه‌قضائیه است، اظهار کرد: گروه و ستادی را مامور و موظف کرده‌ایم برخی پرونده‌های عقب‌مانده بویژه پرونده‌های گروهک‌هایی را که اوایل انقلاب همچنین در طول سال‌های پس از انقلاب علیه اقشار و طبقات مختلف مردم و کشور دست به جنایت می‌زدند، به سرانجام برسانند. حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی‌اژه‌ای تصریح کرد: به این گروه و ستاد تکلیف کرده‌ایم که در رسیدگی‌های خود ضمن رعایت قانون و اتخاذ تدبیر، درک درستی را در قبال جنایات این گروهک‌ها داشته باشند و این قبیل موضوعات را لحاظ کنند که این گروهک‌ها چه جنایاتی را علیه کودکان و زنان روا می‌داشتند و مردم عادی را هدف قرار می‌دادند و با دشمن متجاوز و متخاصم نیز همراهی و هماهنگی داشتند و به او اطلاعات می‌دادند. پس از اعلام دستگاه قضا مبنی بر اینکه اعضای منافقین پای میز محاکمه خواهند آمد، این هراس در میان گروه‌های اپوزیسیون ایجاد شده که پس از منافقین، نوبت به آنها برسد. در همین رابطه مجری شبکه ضدایرانی بی‌بی‌سی فارسی در گفت‌وگو با یکی از کارشناسان این شبکه در ارتباط با موضوع آغاز فرآیند محاکمه منافقین، می‌گوید این زنگ خطر است و پس از سازمان منافقین، نوبت ما و سایر اپوزیسیون می‌رسد. این شروع یک روند است.

گروه سیاسی: سخنگوی وزارت امور خارجه روز گذشته در نشست خبری هفتگی خود با رسانه‌ها از دعوت حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی به اجلاس آینده سران بریکس خبر داد.

ناصر کنعانی درباره اجلاس آتی بریکس و روند عضویت ایران در آن سازمان گفت: از حجت‌الاسلام رئیسی برای شرکت در اجلاس آتی سران بریکس دعوت به عمل آمده  که در زمان خودش جزئیات این سفر اطلاع‌رسانی می‌شود. وی در این زمینه گفت: ایران به عنوان یک کشور مهم، تمایل و علاقه‌مندی خود را برای عضویت در این مجموعه اعلام کرده است و اعضای بریکس هم برای ایران اهمیت خوبی قائل هستند.کنعانی ادامه داد: ظرفیت‌های اقتصادی ایران کمک می‌کند در صورت عضویت در بریکس همکاری‌های مکملی در راستای اهداف این سازمان داشته باشیم و همانطور که می‌دانید بریکس اهداف اقتصادی دارد که می‌تواند با عضویت ایران منافع متقابلی برای دو طرف به همراه داشته باشد.

* طالبان درباره حقابه مسؤولانه عمل کند

کنعانی درباره موضوع حقابه هیرمند و پیگیری‌های وزارت امورخارجه در این زمینه گفت: ما همچنان احقاق حقوق ایران درباره حقابه هیرمند را دنبال می‌کنیم و جزو اولویت‌های اصلی وزارت نیرو و وزارت امور خارجه و سایر دستگاه‌های‌های ذی ربط است. وی گفت: این موضوع یکی از دستورکارهای گفت‌وگوهای مستمر ما با مقامات سرپرستی موقت افغانستان است و توافقاتی هم به طور میدایی وجود دارد و ما انتظار داریم مقامات افغانستان در این خصوص مسؤولانه عمل کنند. سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین بیان کرد: همان‌طور که آنها بارها گفتند حقابه ایران را بر اساس توافقنامه میان دوطرف قبول دارند و باید به وظیفه خودشان عمل کنند.

* مصمم به احقاق حقوق ملت ایران هستیم

کنعانی درباره شکایت حقوقی از کره‌جنوبی برای بازگشت پول بلوکه‌شده ایران اظهار داشت:  بارها اعلام کردیم دولت ایران و دستگاه دیپلماسی مصمم به احقاق حقوق ملت ایران هستند. روند پیگیری‌های ما از کره‌جنوبی به رغم وعده‌های مقامات کره، پیشرفت مورد انتظار را نداشته است. اقدام حقوقی ایران گامی تکمیلی برای تضمین بازگشت منابع مالی قانونی ایران‌ از کره‌جنوبی است و ما از مسیر حقوقی برای تکمیل این موضوع در کنار اقدامات دیپلماتیک استفاده می‌کنیم. سخنگوی وزارت امور خارجه تصریح کرد: ما در رایزنی مستمر با طرف کره‌ای هستیم و انتظار داریم دولت سئول با اقدام مدبرانه و عاقلانه به آزادسازی پول‌های ایران عمل کند و در راستای بازگشت روابط عادی دوجانبه به سهم خودش گامی بردارد. کنعانی درباره آزادی یک تبعه آذربایجانی در ایران نیز گفت: با جمهوری آذربایجان گفت‌وگو و تبادل نظر داریم و آزادسازی و تبادل زندانیان بخشی از همکاری‌های 2 کشور است. سخنگوی وزارت امور خارجه درباره میزبانی عربستان برای حل بحران اوکراین نیز اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر حل موضوع از طریق راهکارهای سیاسی، از هر اقدام و ابتکاری برای کمک به راهکار سیاسی برای پایان بخشیدن به بحران اوکراین استقبال می‌کند.

* به دنبال حل مسائل مرزی با همسایگان هستیم

سخنگوی وزارت امور خارجه درباره میدان نفتی و گازی آرش که با کویت مشترک است نیز با اشاره به موضع‌گیری وزیر نفت در این خصوص گفت: ایران همواره از حل و فصل دوستانه مسائل مرزی و دریایی با همسایگان خودش حمایت می‌کند و به آن پایبند است. کنعانی با تاکید بر اینکه در ارتباط با نحوه بهره‌برداری از میادین مشترک نفت و گاز با همسایگان نیز همیشه راه مذاکره و تفاهم را در پیش گرفتیم و به آن پایبند بودیم، افزود: درباره استفاده از میدان نفتی و گازی آرش هم همان‌طور که رسما اعلام کردیم، خواهان استفاده مشترک در بهره‌برداری از این میدان هستیم.

گروه بین‌الملل: نشست اضطراری سازمان همکاری اسلامی در سطح وزرا عصر دیروز برگزار شد و کشورهای اسلامی اهانت چندباره به قرآن در سوئد و دانمارک را محکوم کردند. در پی هتک حرمت مکرر به قرآن کریم در سوئد و دانمارک، سازمان همکاری اسلامی نشست اضطراری در سطح وزرا را برای بررسی مهم‌ترین اقدامات و مواضع اتخاذشده از سوی اعضای این سازمان در واکنش به هتک حرمت قرآن کریم برگزار کرد. این نشست بنا به درخواست عراق برگزار شد. در همین راستا، فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق در سخنرانی خود در این نشست عنوان داشت: آتش زدن قرآن تهدیدی برای همزیستی میان ادیان است و پدیده اسلام‌هراسی را تشدید می‌کند. وی افزود: ما از جامعه بین‌الملل می‌خواهیم به مسؤولیت‌ها و تعهدات اخلاقی و تمدنی خود به صورت برابر عمل کند. بر اساس اصول حقوق بشر، ما هیچ آزادی بیانی در اهانت به عقاید و کتب آسمانی نمی‌بینیم. ابتدای هفته گذشته وزارت خارجه عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد: در پاسخ به درخواست ارائه‌شده وزارت خارجه عراق به سازمان همکاری اسلامی در پی آنچه در سوئد و پس از آن در دانمارک در اهانت به قرآن کریم و مقدسات و تحریک احساسات ۲ میلیارد مسلمان در جهان رخ داد، نشست اضطراری وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی برای بررسی مهم‌ترین اقدامات و مواضع جمعی کشورهای عضو سازمان در این باره برگزار خواهد شد. از سویی وزیر فرهنگ دولت پیشبرد امور لبنان از تعلیق همکاری و ارتباطات فرهنگی با سوئد و دانمارک در محکومیت اهانت به قرآن کریم در این کشور خبر داد. «محمد وسام المرتضی» گفت که تمام ارتباطات و همکاری فرهنگی با سوئد و دانمارک و سفارتخانه‌های این ۲ کشور تعلیق شده است. به نوشته وبگاه العهد، المرتضی در نامه‌ای به «باریسا لیلگستراند» همتای سوئدی و «ژاکوب انگل اشمیت» همتای دانمارکی خود، اهانت چند باره به قرآن کریم در این کشورها را بشدت محکوم کرد. وی با اشاره به اینکه اهانت به قرآن کریم و حمایت از آن هر دو یکسان است، گفت: «اگر اجازه مقامات رسمی سوئد و دانمارک برای اهانت به قرآن نبود، این رفتار زشت و قبیح اصلا سر نمی‌زند که احساسات همه لبنانی‌های مسلمان و مسیحی را جریحه‌دار کند». وزیر فرهنگ لبنان همچنین گفت این وزارتخانه علاقه‌مند به برقراری روابط فرهنگی با دانمارک و سوئد است اما باید این روابط بر اساس اصل حفظ ارزش‌ها و احترام به عقاید باشد و بر این اساس وزارت فرهنگ لبنان تمام همکاری‌های فرهنگی با سوئد و دانمارک و سفارتخانه‌های آنها در بیروت را تا زمان اصلاح شدن این وضعیت، تعلیق می‌کند. در این میان نخست‌وزیر سوئد یکشنبه ۳۰ ژوئیه گفت با همتای دانمارکی خود «مته فردریکسن» در رایزنی نزدیک درباره هتک حرمت قرآن کریم در کشورهای‌شان است. وی گفت «سوئد جدی‌ترین وضعیت امنیتی از زمان جنگ دوم جهانی را تجربه می‌کند» و افزود: می‌دانیم دولت‌ها و بازیگران شبه‌دولتی فعالانه از این وضعیت سوءاستفاده می‌کنند. به گزارش خبرگزاری آناتولی ترکیه، وی ضمن تاکید بر اهمیت آنچه «آزادی بیان و حق اعتراض» خواند، گفت: وضعیت خطرناک است و اقداماتی برای تقویت تاب‌آوری ما لازم است. در سوئد تحلیل وضعیت قانونی را آغاز کرده‌ایم. از جمله قانون نظم عمومی با هدف بررسی دامنه اقداماتی که امنیت ملی ما و امنیت سوئدی‌ها در سوئد و خارج از آن را تقویت می‌کند.

اظهارات وی در حالی است که هتک حرمت قرآن کریم دیروز بار دیگر در این کشور بعد از صدور مجوز از سوی پلیس تکرار شد. خبرگزاری فرانسه گزارش داد ۲ مرد که یکی از آنها «سلوان مومیکا» سوئدی عراقی‌تبار بود دیروز مقابل پارلمان سوئد در استکهلم مشابه موارد انجام شده قبل که خشم مسلمانان جهان را در پی داشته، دست به سوزاندن قرآن زدند. پیش‌تر رسانه‌های محلی گزارش داده بودند پلیس سوئد مجوز اقدام دیروز مقابل پارلمان را که سازمان‌دهندگان آن قصد سوزاندن قرآن را داشتند، صادر کرده بود. «سلوان نجم» عامل دیگر اقدام که او هم عراقی‌تبار است، به روزنامه «اکسپرسن» گفته بود: «بارها آن را می‌سوزانم تا ممنوعش کنید». نجم در ۲ اقدام قبلی در استکهلم، مقابل مسجد اصلی در پایتخت سوئد و بعد مقابل سفارت عراق به مومیکا پیوسته بود. همچنین کشورها و ملت‌های اسلامی در حال تحریم روابط تجاری و اقتصادی خود با سوئد و تحریم کالاهای سوئدی هستند که ضرر و زیان‌های زیادی به اقتصاد این کشور وارد خواهد کرد. کشورهای مسلمان به سوئد و دانمارک هشدار داده‌اند اهانت به مقدسات مسلمانان صرفا در مسیر نفرت‌پراکنی و خشونت‌طلبی با سوءاستفاده از اصل آزادی بیان است. از سویی یک منبع در وزارت خارجه ترکیه یکشنبه خبر داد «هاکان فیدان» وزیر خارجه ترکیه از سوئد خواسته گام‌های استواری برای جلوگیری از هتک حرمت قرآن اتخاذ شود. فیدان در تماس تلفنی با «توبیاس بیلستروم» همتای سوئدی خود اعلام کرد چنین «اقدامات پستی» تحت پوشش آزادی بیان غیرقابل قبول است.

ثمانه اکوان: رسانه‌های آمریکایی در چند روز اخیر و بعد از سفر «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی بایدن به عربستان، گمانه‌های مختلفی را راجع به طرح ایالات متحده درباره عادی‌سازی روابط عربستان و رژیم صهیونیستی مطرح کردند. با وجود اینکه تا چند ماه پیش، بایدن اذعان می‌کرد عادی‌سازی روابط سعودی با رژیم صهیونیستی اقدامی پیچیده، زمانبر و بسیار سخت است، حالا او در مقابل هوادارانش بیان می‌کند «شاید عادی‌سازی روابط در حال انجام باشد». بایدن البته جزئیاتی از این توافق را اعلام نکرد اما جزئیات گفت‌وگوهای جیک سالیوان با همتایان عربستانی وی نشان‌می‌دهد دولت بایدن آن‌چنان که مطرح می‌کند به این توافق یا به ‌بیان توماس فریدمن، خبرنگار معروف روزنامه نیویورک‌تایمز «معامله بزرگ» نزدیک نیست. پایگاه خبری آکسیوس اخیرا نوشته است دولت بایدن تلاش دارد عادی‌سازی روابط عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی قبل از آغاز کمپین انتخاباتی بایدن برای انتخابات سال 2024 به نتیجه برسد. دولت بایدن بر این باور است چنین توافقی می‌تواند یک پیشرفت تاریخی در صلح خاورمیانه باشد و منجر به تشویق سایر کشورهای عرب برای عادی‌سازی روابط‌شان با این رژیم باشد. با این حال خبرهایی که از شروط عربستان برای آغاز مذاکرات در این زمینه منتشر می‌شود، نشان‌می‌دهد دولت بایدن راه زیادی برای رسیدن به هدف مورد نظر خود دارد که به احتمال‌زیاد تا زمان آغاز رقابت‌های انتخاباتی به ثمر نمی‌نشیند. به جرأت می‌توان گفت بسیاری از رؤسای‌جمهور آمریکا - بویژه رؤسای‌جمهور دموکرات این کشور - در طول سال پایانی فعالیت خود در کاخ سفید تلاش کرده‌اند برنامه خود جهت صلح بین فلسطین و رژیم صهیونیستی را به نتیجه برسانند. با این حال تعداد کمی از آنها موفق شده‌اند گام‌های کوچکی در این زمینه بردارند. اگرچه این تلاش‌ها منجر به یک جایزه صلح نوبل برای کارتر به ‌عنوان رئیس‌جمهور دموکرات دهه 70 میلادی در آمریکا شد، در نهایت نتوانست منطقه را با آرامش بیشتری همراه سازد. نگاهی به جزئیات برنامه‌های بایدن در این زمینه نشان‌می‌دهد تنیده شدن منافع ملی آمریکا در مذاکرات صلح بین فلسطین و رژیم صهیونیستی یا حتی عادی‌سازی روابط اعراب و این رژیم، مهم‌ترین عاملی است که این تلاش‌ها را با شکست مواجه می‌سازد. آمریکا در اصل به‌عنوان کشوری که منفعت مستقیم در این مذاکرات دارد، نمی‌تواند نقش میانجی را ایفا کند و این عامل، از مهم‌ترین عوامل شکست این نوع مذاکرات است. در مذاکرات فعلی نیز رقابت‌های اقتصادی ایالات متحده با چین و تلاش این کشور برای جبران خروج فضاحت‌بارش از منطقه غرب آسیا، سایه‌ای جدی بر مذاکرات انداخته ‌است. عامل دیگر که نهایتا می‌تواند به شکست مذاکرات منجر شود، این است که هیچ تضمینی وجود ندارد اعضای دولت رژیم صهیونیستی (از هر گروه و جناحی که باشند) در نهایت به وعده‌های ارائه‌شده توسط دولت ایالات متحده پایبند باشند و عدم ثبات در شرایط سیاسی سرزمین‌های اشغالی نیز بر پیچیدگی‌های این مساله افزوده ‌است. 

اما مهم‌ترین موانع بر سر «معامله بزرگ» در غرب آسیا چیست؟

اولین مانع بر سر معامله بزرگ آمریکا با عربستان و تلاش برای عادی‌سازی روابط خاندان سعودی با رژیم صهیونیستی، نادیده گرفتن بازیگران دیگر در منطقه به‌خصوص در فلسطین است. بایدن مانند مقامات پیشین ایالات متحده به‌دنبال توافقی با اعراب بر سر فلسطین است که گروه‌های فلسطینی و حتی تشکیلات خودگردان فلسطینی در مذاکرات آن حضور نداشته و نقشی به آنها در این زمینه داده نشده است. غیر از تشکیلات خودگردان فلسطینی که در بسیاری از موارد، نقش هموارکننده تصمیمات رژیم صهیونیستی را برای فلسطینیان داشته است، سایر گروه‌های فلسطینی به‌خصوص گروه‌های مقاومت در منطقه مطمئنا با این معامله بزرگ مخالفت کرده و بدین ترتیب راه برای اجرایی شدن آن بسیار دشوار می‌شود. تصور اینکه نزدیک شدن اعراب به رژیم صهیونیستی می‌تواند مقاومت در فلسطین را با مانع مواجه سازد، تصوری ساده‌لوحانه و بسیار غلط است. 

دومین مانع بر سر توافق اعراب با رژیم صهیونیستی، ماهیت این رژیم و استراتژی قدیمی آن برای تصاحب سرزمین فلسطینیان است. رژیم صهیونیستی همان‌طور که از سال‌ها پیش تاکنون رهبران آن همواره بیان کرده‌اند، تنها به سرزمین‌های فعلی رضایت نمی‌دهد و در نهایت تلاش دارد غیر از تمام سرزمین فلسطین، حتی بر بخش‌هایی از لبنان و سوریه و حتی اردن نیز حاکمیت داشته ‌باشد و برقراری توافق‌های موقت برای جلوگیری از گسترش سرزمینی این رژیم با اهرم زور، نمی‌تواند این نقشه را با خلل مواجه سازد و در نهایت هیچ اعتباری نمی‌توان برای وعده‌های این رژیم و سرانش قائل شد. از طرف دیگر، ایالات متحده نیز به‌دنبال جلوگیری از ادامه این وضعیت نیست. اگر دولت‌های مختلف آمریکا می‌خواستند جلوی شهرک‌سازی‌های غیرقانونی را بگیرند، از زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون تاکنون اقدامی در این باره انجام داده و حداقل در مجامع عمومی از اقدامات این رژیم حمایت نمی‌کردند. به نظر می‌رسد اگر قرار باشد توافقی با اعراب منطقه بر سر فلسطین شکل بگیرد، در نهایت وعده‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی به اعراب، بسیار مبهم و غیرقابل اجرا باشد و حتی تضمینی برای اجرایی‌ شدن «راه‌حل دو دولتی» که اکنون کشورهای غربی از آن به ‌صورت لفظی حمایت می‌کنند نیز به فلسطینیان ندهد.

سومین مانع در این زمینه، منافع عربستان سعودی و شروطی است که این کشور برای عادی‌سازی روابطش با رژیم صهیونیستی در نظر گرفته است. این همان مساله‌ای است که توماس فریدمن نیز با جزئیات به آن اشاره کرده و نوشته است خاندان سعودی خواهان یک برنامه هسته‌ای تحت نظارت ایالات متحده بوده، از دولت آمریکا می‌خواهد قرارداد دفاعی‌ای مانند ناتو با این کشور ببندد که از هر حمله‌ای در امان باشد و در عین حال خواستار خرید تسلیحات پیشرفته از ایالات متحده است که دولت بایدن به ‌دلیل مخالفت کنگره اصولا قادر به انجام آن نیست، بنابراین در بهترین شرایط، قراردادی که ایالات متحده با عربستان می‌بندد در کنگره تصویب نمی‌شود و همان بلایی بر سر آن می‌آید که هر قرارداد غیرتاییدشده‌ای در کنگره با آن مواجه می‌شود: نادیده گرفتن مفاد قرارداد و فروپاشی توافق. 

چهارمین مانع معامله بزرگ در غرب آسیا تغییر نظم جهانی و به‌ صورت ویژه دولت‌های چین و روسیه هستند. شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، چندی پیش سفری به عربستان داشت و در این سفر قراردادهای بزرگ اقتصادی، امنیتی و تسلیحاتی بین 2 کشور بسته شد. حالا آمریکا قصد دارد برای نگه داشتن عربستان تحت سیطره سیاسی خود، با نزدیک کردن ریاض به تل‌آویو، شروط خود را نیز به این کشور تحمیل کند و آن بیرون راندن چین از منطقه و لغو تمام قراردادهای پیشین ریاض با پکن است. این مساله مطمئنا با سکوت چینی‌ها همراه نخواهد شد و در عین حال روسیه نیز که تاکنون در ماجرای حمله به اوکراین حمایت عربستان به‌صورت معنوی را نیز همراه خود داشت، با پیوستن دوباره این کشور و اعراب منطقه به دایره متحدان آمریکا در منطقه موافقت نخواهد کرد. شاید آمریکایی‌ها بیان کنند به‌دنبال بهتر کردن شرایط منطقه برای رژیم صهیونیستی هستند و تلاش دارند صلح را در منطقه به ارمغان بیاورند اما مهم‌تر از این نیات مطرح‌شده، حفظ منافع ملی آمریکا در منطقه است که مورد نظر بایدن بوده و به همین دلیل این مساله با واکنش جهانی روبه‌رو شده و احتمالا زمین نبرد نیابتی دیپلماتیک دیگری را بین قدرت‌های جهانی از جمله چین و روسیه و ایران و ایالات متحده در زمین عربستان و سایر کشورهای عرب منطقه باز می‌کند. همه این موانع نشان‌می‌دهد دولت بایدن ناامیدانه در سال پایانی فعالیت خود به‌دنبال دستاوردی در حوزه سیاست خارجی در منطقه غرب آسیا است؛ منطقه‌ای که ایالات متحده را در دوران ریاست جمهوری او از غرب آسیا اخراج کرده است. نشانه‌ها و تحلیل‌ها در این خصوص اما نشان‌می‌دهد تلاش‌های بایدن به ‌دلیل پیچیدگی‌های شرایط سیاسی و جغرافیایی منطقه همچنین تغییر نظم جهانی و نقش مؤثر منطقه در ایفای نقش کاتالیزور برای این نظم، با موفقیت روبه‌رو نخواهد شد. متحدان آمریکا در منطقه غرب آسیا، مدت زیادی است به این نتیجه رسیده‌اند باید شرایط جدید مستولی‌شده بر جهان را بپذیرند. دولت بایدن برای تغییر این نگاه باید امتیازهای چشمگیری به کشورها بدهد که به نظر نمی‌رسد ایالات متحده آمادگی چنین کاری را داشته ‌باشد. معامله بزرگ جدید در منطقه بیشتر از اینکه یک برنامه راهبردی از سوی دولت ایالات متحده باشد، یک برنامه فریب است که هیچ دستاوردی برای کشورهای منطقه نخواهد داشت و مساله صلح در منطقه را نیز با پیچیدگی‌های بیشتری مواجه می‌کند. 

یک بانو، نماد حضرت زینب و بانوانی نماد بانوان حرم، پوشیه‌زده گوشه‌ای از مراسم بایستند... مثل زن‌های حرم که عقیله‌العرب را تنها نگذاشتند.

لشکر دمام‌زنان بیایند و علمدار، علم را تحویل بانو دهد... باشکوه بود و غمبار؛ درست مثل تاریخ!

چند ساعت بعد، دسته از در ورودی دانشگاه وارد دالان اصلی هیات شد.

5 بانوی نقاب‌زده به سمت دسته حرکت کردند و گوشه‌ای از دسته که خیمه‌ بانوان و جمع بانوان عزادار پشت سرشان ایستاده بودند، اندک اندک به دسته رسیدند. به جای فریادهای «حیدر حیدر» از میان دسته نوای «زینب زینب» بلند شد.

زمین و زمان دم گرفته بود و اشک‌ها روی گونه‌ها سر می‌خورد؛ گاهی از روی حسرت، گاهی از روی غم، گاهی از حجم شکوه تصویر....

روضه شروع شد:

گل من

یک

نشانی

در

بدن داشت...

اگر پیدا کنم

زیبا گلم را...

به آب دیدگان می‌شویم او را...

نمی‌دانم روضه‌خوان آشفته می‌خواند یا ذهن من نامنظم و

تکه‌تکه می‌شنید؟!

سوز سنج که بالا گرفت، صدای گریه‌ چند زن بلند شد.

انگار تاریخ به عقب برگشته بود و ذوالجناح با زین واژگون‌شده به خیمه رسیده بود.

غباری فضا را گرفته بود که نفس را تنگ می‌کرد، شاید هم غبار نبود، سنگینی این غصه و این روایت، فضا را سنگین کرده بود.

این نخستین اجرای بانوان کنار دسته‌ دمام‌زنی بود و ناهماهنگی‌هایش طبیعی بود. جمعیت زیادی به بازیگر نقش حضرت زینب نزدیک شده بودند و دید زیادی نداشتیم اما علمش بلند بود، به بلندای تاریخ، نه مثل هر شب که سنگینی دسته‌ چوبی علم نمی‌گذاشت یک بانو آن را بالا ببرد، بچرخاند و آهنگ رزم سر بدهد... آرام و باوقار.

مجلس تمام شد. دسته پراکنده شد و من به این فکر می‌کردم که ما حتی تصویر کاملی از سختی‌ها و بی‌حرمتی‌هایی که به بی‌بی جان شد را نتوانستیم نشان دهیم. دل‌مان نیامد به بازیگر بانو بگوییم علم را بالا ببر حتی اگر سنگین است! نتوانستیم حرفی از اجرای لحظات اسیری بانو بزنیم! بازیگردان گروه اجازه نداد حتی فکر اضافه کردن نقش اشقیا را بکنیم.

ما حتی نتوانستیم شبیه بانو شویم و همین ابتدای راه، کم آوردیم....

امشب از تماشای بانویی که مردان احترامش کردند و زنان دورش را گرفتند تا تنها نماند، گریستیم.

برای نقشی که اجرا نکردیم، گریستیم.

گریستیم تنها برای روضه‌هایی که در حافظه‌‌مان ثبت شده بود و بازیگر به جرقه‌ای آتش‌مان زد!

گروه اقتصادی: کمیته پیگیری اسناد و تفاهمات سفر رئیس‌جمهور به دمشق به ریاست وزیر راه‌وشهرسازی ایران و وزیر اقتصاد و تجارت خارجی سوریه به عنوان رؤسای کمیسیون‌های مشترک اقتصادی 2 کشور دیروز در ساختمان شهید دادمان وزارت راه‌وشهرسازی برگزار شد.

مهرداد بذرپاش، وزیر راه‌وشهرسازی و رئیس کمیسیون اقتصادی مشترک ایران و سوریه در جلسه افتتاحیه کمیته پیگیری اسناد و تفاهمات سفر رئیس‌جمهور کشورمان به دمشق، با اشاره به سفر اخیر ابراهیم رئیسی به سوریه گفت: در این سفر ۱۶ سند همکاری بین 2 کشور به امضا رسید و یکی از اصلی‌ترین وظایف ما در کمیسیون پیگیری اجرایی شدن این سندهاست.

وزیر راه‌وشهرسازی خاطرنشان کرد: طبق تاکیدات روسای جمهوری 2 کشور باید هرچه سریع‌تر این تفاهمات را به مرحله اجرا برسانیم.

بذرپاش ضمن قدردانی از سفیران 2 کشور گفت: تحول قابل توجهی در پیگیری‌ها و به سرانجام رسیدن پروژه‌ها رخ داده است.

وی با اشاره به جلسه با وزیر حمل‌ونقل سوریه گفت: گزارش‌ها حاکی از پیشرفت مناسب در امور و پروژه‌های مشترک بود.

رئیس کمیسیون اقتصادی مشترک ایران و سوریه ادامه داد: دیدارهای متعدد و موثری نیز برای هیات سوری با مقامات و مسؤولان ایرانی تدارک دیده شده تا مذاکرات درباره تفاهمات انجام شده، ادامه یابد.

* ایجاد تحولات جدید در منطقه

محمد سامر الخلیل، وزیر اقتصاد و تجارت خارجی سوریه نیز در این نشست ضمن تشکر از دعوت وزیر راه‌وشهرسازی و میزبانی شایسته وی، بر تکلیف رئیس‌جمهور سوریه برای اجرایی شدن تفاهمات انجام‌شده در سفر تاریخی رئیس‌جمهور ایران به دمشق تاکید کرد.

وی افزود: در سفر و ملاقات تاریخی میان روسای جمهور ایران و سوریه نقطه تحول جدیدی در روابط اقتصادی و تجاری ایجاد شده است.

وزیر اقتصاد و تجارت خارجی سوریه گفت: شاهد تحولات جدیدی در منطقه هستیم و امیدواریم این تلاش‌ها به نتیجه ملموس برسد.

سامر الخلیل اظهار کرد: تشکیل جلسه پیگیری بعد از تنها 2 ماه از سفر رئیس‌جمهور ایران به سوریه نشان‌دهنده جدیت ایران در اجرای توافقات مهم میان 2 کشور است.

وی افزود: جلسه مهمی با وزیر راه‌وشهرسازی ایران داشتیم و موضوعات مهمی در بسیاری از حوزه‌ها مطرح شد که در حاشیه این جلسات برخی جزئیات این توافقات اعلام خواهد شد.

همچنین وزیر راه‌وشهرسازی توافقات انجام شده با سوریه در حوزه‌های مختلف بانک و بیمه، حمل‌ونقل، تجارت، گردشگری، ارتباطات، ترانزیت و نفت را تشریح کرد.

بذرپاش سفر هیات سوری و جدیت و پیگیری وزیر اقتصاد و تجارت خارجی سوریه را قابل تقدیر دانست و گفت: امروز گزارش پیشرفت پروژه‌ها توسط دستگاه‌های مختلف ارائه شد و نشان‌دهنده آن بود که تعداد زیادی از توافقات اجرایی شده است.

وی با اشاره به گذشت کمتر از ۳ ماه از سفر تاریخی رئیس‌جمهور به سوریه بیان کرد که پیگیر توافقات مورد تاکید روسای جمهور 2 کشور است تا این کار هر چه سریع‌تر به سرانجام برسد.

* تأسیس شرکت بیمه مشترک ایران و سوریه

بذرپاش خاطرنشان کرد: در حوزه بیمه‌ای پیشرفت خوبی حاصل شد؛ شرکت مشترک بیمه‌ای ایران و سوریه تاسیس شده است که امروز می‌توانند به شرکت‌های ایرانی و مسافران و زوار ایرانی خدمات ارائه دهند.

* آغاز فعالیت بانک ایرانی در سوریه طی هفته‌های آتی

وزیر راه‌وشهرسازی همچنین درباره توافقات انجام شده در حوزه بانکی گفت: برای فعالیت مشترک بانکی، بانک طرف ایرانی معرفی و مجوز بانک مرکزی صادر شد.

وی افزود: به این ترتیب بانک طرف ایرانی طی هفته‌های آتی فعالیت خود را در سوریه آغاز خواهد کرد.

به گفته بذرپاش، این کار در حالت عادی حداقل یک سال طول می‌کشد اما در مدت کمتر از ۳ ماه بانک ایرانی در سوریه برای تسهیل فعالیت تجار آغاز به کار می‌کند.

* حذف تعرفه تجاری کالاهای 2 کشور 

رئیس کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و سوریه گفت: حذف تعرفه تجاری کالاهای 2 کشور در توافقنامه 2 رئیس‌جمهور به امضا رسید و امروز تقریبا در همه کالاها تعرفه تجاری به صفر رسیده و بزودی به گمرک نیز ابلاغ می‌شود. بنابراین تجار می‌توانند همه کالاهای مورد نظر خود را با تعرفه صفر به سوریه صادر یا از آن کشور وارد کنند.

بذرپاش خاطرنشان کرد: اعزام زائران به سوریه برای زیارت و گردشگری پس از سال‌ها معطلی با چند پرواز آغاز شد و سالی ۵۰ هزار زائر ایرانی به سوریه اعزام می‌شوند که البته این رقم باید افزایش یابد.

وزیر راه‌وشهرسازی تاکید کرد: اپراتور سوم و فعال‌سازی شرکت‌های اپراتور سیار ایرانی در سوریه نیز مورد توافق با وزارت اتصالات و ارتباطات سوریه قرار گرفت و پروژه دیگری بعد از سال‌ها در حال اجرایی شدن است که خبر بسیار خوبی برای حوزه ارتباطات کشور است.

بذرپاش در ادامه به اقدامات انجام شده در حوزه تسهیل ترانزیت و فعال‌سازی زیرساخت‌های ترانزیتی در حوزه‌های جاده‌ای، ریلی و خطوط کشتیرانی اشاره‌ کرد و گفت: در این زمینه‌ها توافقات خوبی به نتیجه رسید و انضباط در ارسال کشتی‌های ایرانی به بنادر سوریه و بالعکس مورد توافق قرار گرفت.

وی افزود: مقرر شد این اتفاق با زیرساخت بندری مناسب در قالب یک بندر خاص یا یک اسکله مشخص برای پهلوگیری کشتی‌های بزرگ‌تر محقق شود یا پس‌کرانه‌هایی در بنادر فعال سوری در اختیار ایران برای ترخیص بار و کالا قرار گیرد تا هزینه حمل به حداقل برسد.

رئیس کمیسیون اقتصادی مشترک ایران و سوریه خاطرنشان کرد: مسیر ایران - عراق - سوریه یک مسیر کریدوری بسیار خوب برای 3 کشور است که دسترسی از طریق سوریه به اروپا از این مسیر به صرفه‌تر و آسان‌تر است.

وی ادامه داد: زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای هم موجود است که البته به بازسازی‌های اساسی نیاز دارد و قرار شد این کریدور برای سهولت بهتر تردد کامیون‌ها و قطارها تجهیز شود.

* از سرگیری تولید 2 خودروساز ایرانی در سوریه

وزیر راه‌وشهرسازی گفت: سرمایه‌گذاری خودروساز‌های ایران در سوریه با وقفه مواجه شده بود که تسهیلات خوبی از سوی سوریه برای این 2 شرکت خودروسازی در نظر گرفته شد تا این 2 شرکت با رعایت استانداردها و مقررات سوریه تولید خود را از سر بگیرند.

بذرپاش گفت: همچنین مذاکرات برای تولید تراکتور و فعالیت کارخانه تولید لاستیک در سوریه انجام شد و به نتیجه رسید.

وی افزود: توافقات نفتی خوبی هم میان 2 کشور انجام شده و مذاکرات در این خصوص ادامه دارد که وزیر نفت کشورمان جزئیات آن را به اطلاع خواهد رساند.

بذرپاش در ادامه درباره همکاری‌های 2 کشور در حوزه گردشگری توضیح داد: از زیرساخت‌های اصلی توسعه گردشگری، حمل‌ونقل و اقامت در هتل‌های مناسب گردشگران است که در فاز اول پروازها میان 2 کشور آغاز شده است.

* حذف هزینه خدمات فرودگاهی 

وی افزود: برای ارزان‌تر شدن سفرها مقرر شد هزینه خدمات فرودگاهی 2 کشور حذف شود و به صفر برسد که در کاهش هزینه تمام‌شده گردشگران تاثیرگذار است.

وزیر راه‌وشهرسازی درباره معرفی ظرفیت‌های گردشگری ایران توضیح داد: مکانی به عنوان نمایشگاه دائمی ایران در سوریه در نظر گرفته شده تا خدمات گردشگری و زیرساختی ایران و کالاهای کشورمان معرفی شود.

وی ادامه داد: همچنین در نمایشگاه‌های فصلی نیز به معرفی کالاها و خدمات در حوزه سلامت و تجهیزات پزشکی و خدمات درمانی، محصولات های‌تک و نانو، خدمات فنی - مهندسی، محصولات کشاورزی، منسوجات و لوازم خانگی، کالاهای صنعتی، تجهیزات پولی و بانکی و حوزه پتروشیمی می‌پردازیم.

رئیس کمیسیون اقتصادی مشترک ایران و سوریه گفت: در حوزه فعالیت‌های تجاری توافق شد هر جایی که امکان داشت مبادله کالا با ارز ملی 2 کشور انجام شود و استفاده از ارزهایی مثل یورو و دلار به حداقل برسد.

* گام‌های بلندی برای افزایش سطح همکاری‌ها برداشته شده است

محمد سامر الخلیل، وزیر اقتصاد و تجارت سوریه نیز در این نشست خبری، انجام سفر هیات سوری به ایران را تکلیفی از سوی رئیس‌جمهور دانست و گفت: این سفر با هدف پیگیری و اجرای مباحث و توافقات انجام شده در سفر رئیس‌جمهور ایران به سوریه انجام شد تا مباحث مرتبط و همکاری‌های اقتصادی در همه زمینه‌ها را به سرانجام برسانیم.

وی افزود: تاکید ما آن است که آنچه به دست می‌آید، در راستای مصالح و منافع 2 کشور باشد.

سامر الخلیل ادامه داد: جلسه مفصلی در حوزه همکاری‌های اقتصادی 2 طرف داشتیم و امروز هم مباحث مختلفی درباره همه حوزه‌های همکاری و ظرفیت‌های 2 کشور در این زمینه مطرح شد.

وی افزود: گام‌های بسیار زیادی طی 2 ماه گذشته در حوزه‌های بانکی، بیمه‌ای، حمل‌ونقل، تجارت آزاد، گردشگری و زیارت برداشته شده و از همه تلاش‌های انجام شده از سوی 2 دولت، مجموعه‌ها و شرکت‌های خصوصی ایرانی بویژه وزیر راه‌وشهرسازی ایران تشکر می‌کنم.

* لزوم پیگیری مصوبات سفر اردیبهشت رئیس‌جمهور به سوریه 

۱۳ اردیبهشت امسال حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی در رأس هیاتی متشکل از وزرای راه‌وشهرسازی، امور خارجه، نفت و ارتباطات و فناوری اطلاعات و جمعی از تجار و بازرگانان راهی سوریه شد.

این سفر پس از 13 سال، نخستین سفر یک رئیس‌جمهور ایران به سوریه بود که در راستای توسعه روابط دوجانبه انجام شد.

رئیسی و بشار‌ اسد، رئیس‌جمهور سوریه در این سفر برنامه جامع همکاری‌های راهبردی و بلندمدت ایران و سوریه در حوزه‌های مختلف را امضا کردند، همچنین مقامات ارشد ایران و سوریه در حضور رؤسای جمهور 2 کشور ۱۴ سند همکاری‌ در حوزه‌های همکاری‌های تجاری، نفت‌ و انرژی، فنی-مهندسی، مسکن، حمل‌و‌نقل ریلی‌ و هوایی، مناطق آزاد و بخش خصوصی، ارتباطات و فناوری‌ و زلزله و امدادرسانی و تسهیل امور زیارتی به امضا رساندند.

* توسعه زیرساخت و حمل‌و‌نقل 2 کشور محور اصلی پیگیری‌ها

۱۵ اردیبهشت امسال، وزیر راه‌وشهرسازی طی سفر به سوریه، از نمایشگاه آفاق المستقبل در دمشق بازدید و با هیات ‌مدیره این‌ نمایشگاه دیدار و گفت‌وگو کرد. از سویی در این‌ مدت موضوع افزایش پروازهای میان ایران و سوریه، توسعه خطوط ریلی سوریه با توان متخصصان ایرانی و اقتصاد دریامحور از جمله زمینه‌های همکاری مشترک عنوان شده است. طی سال‌های اخیر صاحبنظران همواره نسبت به تبادلات تجاری اندک‌ میان ایران و سوریه نقد وارد کرده‌اند. محورهایی نظیر مسیر غیر بهینه صادرات کالا به سوریه و تاخیر در تحویل محصولات، عدم توجه به خط کشتیرانی منظم برای صادرات به سوریه و نیاز به کشتی رو رو در بنادر طرابلس و مرسین از جمله نقدهای وارد شده به تعامل اقتصادی ایران و سوریه بوده است.

پیش‌تر نیز رئیس وقت سازمان توسعه تجارت از مانع‌تراشی برخی سازمان‌های داخلی برای صادرات به سوریه خبر داده بود.

******

نشست رؤسای کمیسیون مشترک  همکاری‌های اقتصادی ایران و سوریه در تهران برگزار شد

گروه سیاست خارجی: بعدازظهر دیروز وزیر خارجه سوریه که به تهران سفر کرده است، با وزیر امور خارجه کشورمان دیدار و گفت‌وگو کرد. حسین امیرعبداللهیان در نشست خبری مشترک درباره موضوعات مورد گفت‌وگو در این دیدار، گفت: در جریان سفر هیات عالی‌رتبه سوریه به تهران علاوه بر همکارم آقای مقداد، ۲ تن از اعضای دیگر کابینه سوریه حضور دارند. ما همزمان گفت‌وگو با وزیر خارجه سوریه، نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ۲ کشور را به ریاست آقای بذرپاش شاهد هستیم. وی ادامه داد: یکی از اولویت‌های مشترک ما پیگیری توافقات ۲ کشور در جریان سفر آقای رئیسی به دمشق بود. خرسندیم که در هفته‌های گذشته با کوشش سفرای ۲ کشور و پیگیری وزرای کابینه شاهد پیشرفت‌هایی در اجرایی کردن توافقات اقتصادی تجاری و فناوری هستیم. توافقاتی در راستای منافع ۲ کشور بررسی شده است. توافق برای معاملات تجاری با پول ملی ۲ کشور که در حال اجرایی شدن است، آغاز سفر زائرین ایرانی به سوریه، تقویت همکاری‌های بخش خصوصی و تجار ۲ کشور، همچنین افزایش پروازهای هوایی بین ۲ کشور، برخورداری تجار از حذف تعرفه‌های تجاری و ترانزیت از جمله موضوعات پیشرفت‌کرده بین تهران و دمشق است. وی ادامه داد: ایران به تلاش‌ها و حمایت خود برای تحقق ثبات در منطقه ادامه خواهد داد. ما اتفاق نظر داشتیم که صلح در سوریه جز از عدم دخالت کشورهای بیگانه، بازگشت آوارگان و لغو تحریم‌های یکجانبه غرب محقق نخواهد شد. همچنین لزوم ادامه نشست‌های روند آستانه در این جلسه مورد تاکید قرار گرفت. اخیرا نشست بیستم کارشناسان ارشد در فرمت آستانه برگزار شد و اتفاق نظر وجود دارد که این فرمت به فعالیت خود ادامه دهد. امیرعبداللهیان همچنین گفت: حملات مکرر رژیم صهیونیستی به سوریه را قویا محکوم می‌کنیم. این رژیم اصلی‌ترین منبع بی‌ثباتی در منطقه به شمار می‌رود. تاکید می‌کنیم حاکمان رژیم جعلی درک کردند که هیچ اقدام صهیونیست‌ها بی‌پاسخ نمانده و نخواهد ماند و منطقه فتنه‌انگیزی‌های صهیونیستی را برنمی‌تابد. ایران قاطعانه از حق مردم سوریه برای حمایت از استقلال و حاکمیت این کشور حمایت می‌کند. حضور نظامی کشورهای خارجی در سوریه هیچ کمکی به امنیت این کشور نخواهد کرد. نگرانی‌های کشور همسایه و برادر ترکیه را بخوبی درک می‌کنیم اما معتقدیم روش نظامی در خاک سوریه راه‌حل نیست. ما چارچوب نشست چهارجانبه را مناسب‌ترین مسیر دیپلماتیک برای توافق و استقرار امنیت در مرزهای مشترک سوریه و ترکیه می‌دانیم.

وی افزود: خروج فوری نیروهای نظامی آمریکا از خاک سوریه را کمکی بزرگ به ثبات این کشور و منطقه می‌دانیم. بر بازگشت آوارگان سوری به مناطق مسکونی قبلی خود تاکید داریم و معتقدیم برخی کشورهای اروپایی که مانع بازگشت آنان هستند باید روش مناسبی اتخاذ کنند. وی ادامه داد: درباره همکاری در موضوع ترانزیت، مسیر زمینی ترانزیتی ایران به عراق، سوریه و لبنان و از لبنان به دیگر کشورها جریان دارد. ما موانعی را در چند روز اخیر شاهد بودیم و اکنون موانع برطرف شده است. از زمانی که برنامه همکاری بلندمدت تهران و دمشق در جریان سفر رئیس‌جمهور به امضای دو کشور رسید، کمیته‌های مختلفی برای اجرایی شدن این سند جامع بر تمرکز بر همکاری‌های تجاری و فناوری تشکیل شده و کار به سرعت در حال انجام است. فیصل مقداد، وزیر خارجه سوریه نیز در این نشست گفت: ما به کشورهای مخل روابط می‌گوییم کشورها به ستوه آمده‌اند و ما در کنار ملت فلسطین می‌ایستیم. اتفاقاتی که در رژیم صهیونیستی رخ می‌دهد به خاطر عمق بحران‌هایی است که در آن وجود دارد. ملت اصیل در این منطقه ملت فلسطین است. ما رژیم صهیونیستی را به خاطر جنایت‌هایی که مرتکب می‌شود محکوم می‌کنیم. حدود 300 فلسطینی از ابتدای سال به شهادت رسیده‌اند. رژیم صهیونیستی جنایت مختلفی را در فلسطین انجام می‌دهد و کشورهای حمایت‌کننده در این جنایت‌ها شریک هستند. این اقدامات رژیم صرفا علیه فلسطین نیست و علیه مردم منطقه جولان اشغالی هم کشیده شده است. ما از مبارزات آنان تمجید می‌کنیم. جولان به زودی به وطن خود سوریه باز خواهد گشت. مقداد افزود: ما امروز درباره تمام تحولات سیاسی در منطقه صحبت کردیم. جنایت‌هایی که روزانه صورت می‌گیرد امکان ندارد ادامه داشته باشد. جنایت‌های جنگی آمریکا قطعا پایان خواهد یافت و ملت سوریه اجازه نمی‌دهند ادامه یابد. وجود آمریکا در شمال شرق سوریه نامشروع است و درخواست سوریه نیست. سوریه خواهان خروج نیروهای آمریکایی و ائتلاف بین‌المللی است. همچنین می‌خواهم به کشورهای دوست اعلام کنم سوریه ناتوان نیست و توانست به وجود داعش پایان دهد. مقداد درباره روابط ایران با کشورهای منطقه گفت: برادرانمان در تهران حمایت مجدد خودشان را از سوریه اعلام کردند. در زمینه روابط ایران و کشورهای عربی ما از این روابط استقبال می‌کنیم. ما خواستار روابط متوازن بین همه طرف‌ها هستیم.

وزیر خارجه سوریه تاکید کرد: ملت ما تلاش می‌کند در سوریه به بطری آب دسترسی پیدا کند اما کشورهای غربی با تحریم‌های یکجانبه خود مانع آن می‌شوند. این کشورها وقتی صحبت از حقوق بشر می‌کنند، دروغ می‌گویند. روز گذشته آمریکا 45 کامیون مربوط به نفت را متوقف کرد. ما شاهدیم که آمریکا با این غارت به دنبال تحقق اهداف خودش است. ما می‌خواهیم این اقدامات متوقف شود. روش‌های آمریکا در سرتاسر جهان برای همگان آشکار شده است. فیصل مقداد در پاسخ به سوالی درباره افزایش نظامیان آمریکایی در منطقه گفت: هدف آمریکا از افزایش نیروهایش در سوریه ادامه دادن به تجاوزگری و غارت سوریه است. تعجب ندارد که آمریکا از تروریسم حمایت کند. آمریکا برای تحقق اهدافش تروریست‌ها را جا به جا می‌کند، همین وضع هم در شمال سوریه جاری است. هدف دیگر پیشگیری از حل مشکل در سوریه و تضعیف دولت سوریه است. دولت و ملت سوریه خواهان آزادسازی جولان اشغالی و به دست گرفتن منابع سوریه هستند. فیصل مقداد درباره مقاومت در منطقه گفت: تقریبا نزدیک به 300 هزار تروریست به خاک سوریه وارد شدند و ما به لطف محور مقاومت و ارتش شجاع سوریه و ایمان ملت سوریه پیروز شدیم. تجاوز مستقیم آمریکا علیه سوریه، باعث قتل بیش از 250 شهروند سوری شد. اوضاع در شمال سوریه بخوبی پیش نمی‌رود و ارتش بیگانه ترکیه بخشی از سرزمین ما را اشغال کرده است. هیچ دشمنی بین ما وجود ندارد اما می‌خواهیم نیروهای خارجی از سرزمین‌های ما بیرون بروند. یکسری کشورها با قدرت‌های شر همپیمان شدند و برخی از این کشورها رویکرد داعش را پیگیری کردند. این نیروهایی که وارد خاک سوریه شدند با مقاومت ملت سوریه مواجه خواهند شد. همچنین اقدامات غربی‌ها که باعث کشتار در سوریه شد قطعا با مقاومت ملت مواجه خواهد شد. هیچ تفاوتی بین داعش و آمریکا و رژیم صهیونیستی وجود ندارد. ما جنایت‌ها علیه سوریه را فراموش نخواهیم کرد. وزیر خارجه سوریه درباره روابط و کمک‌های ایران به سوریه گفت: ایران همه تلاش‌های خود را برای کمک به سوریه انجام داد. ما از ایران برای همه این کمک‌ها تشکر می‌کنیم. ایران آنچه بعد از زلزله اخیر در سوریه انجام داد، کمک‌های بزرگی بود. ما از رهبری ایران تشکر می‌کنم.

نرخ ۷ هزار تومانی گاز، برخی صنایع بورسی را با مشکل مواجه کرده است و به عقیده اکثر کارشناسان بازار سرمایه، همین موضوع باعث ریزش‌های اخیر بازار است اما از سوی دیگر فروش متانول خام از نظر اقتصادی غیرقابل دوام است و این روش باید بتدریج حذف شود. با اتخاذ این رویکرد، ایران می‌تواند بر تقویت زنجیره ارزش متانول تمرکز کند که نه‌تنها درآمد بیشتری ایجاد می‌کند، بلکه باعث ایجاد اشتغال و فعالیت اقتصادی در سایر بخش‌ها می‌شود. مزایای این تغییر فراتر از یک بخش است و بر کل اقتصاد تأثیر مثبت می‌گذارد.

ایران دارای ذخایر گاز طبیعی قابل توجهی است و این مزیت آن را به یک بازیگر مهم در صنعت پتروشیمی جهانی و همچنین یک بازیگر فرامنطقه‌ای برای تجارت گاز تبدیل می‌کند. با این حال، ایران در توسعه بخش متانول خود، بویژه در زنجیره ارزش تولید این محصول با چالش‌هایی مواجه است. در حال حاضر، ایران عمدتا متانول خام را که ارزش افزوده کمی دارد، به بازارهای انحصاری شرق آسیا با قیمت بسیار پایین صادر می‌کند. این رویکرد نه‌تنها مانع رشد اقتصادی می‌شود، بلکه پتانسیل تبدیل متانول به محصولات با ارزش بالاتر را نیز محدود می‌کند و منجر به ایجاد نگرانی‌های اقتصادی مرتبط با استراتژی صادرات متانول فعلی ایران شده است که لزوم و اهمیت توسعه زنجیره ارزش متانول در کشور را بسیار مهم جلوه می‌دهد.

صنعت متانول ایران به‌شدت به ارائه رانت ارزان خوراک گاز برای حفظ فروش متانول خام متکی است اما این رویکرد فاقد کارایی است و نمی‌تواند از پتانسیل محصولات با ارزش افزوده مانند پلی‌پروپیلن و پلی‌اتیلن استفاده کند. علاوه بر این، فروش متانول خام آسیب‌پذیری قابل توجهی را متوجه صنعت پتروشیمی ایران می‌کند؛ ایران با صادرات بیشتر تولید متانول خود به عنوان یک محصول خام، فرصت‌ها را برای به حداکثر رساندن دستاوردهای اقتصادی خود از این محصول از دست می‌دهد.

* داستان خام‌فروشی متانول و اثرات آن بر تحمیل کسری بودجه بر دولت از کجا شروع شد؟

نرخ گاز صنایع همواره یکی از نکات مهم قابل بحث بوده است؛ عده‌ای از کارشناسان به دنبال قیمت ارزان و بدون قید و شرط گاز برای صنایع بودند و از طرف دیگر عده‌ای نیز به دنبال آزادسازی کامل آن بودند. در این میان برخی نیز معتقد به حمایت از صنعت داخل با اعطای تخفیفات مدت‌دار و مشروط به منظور توسعه زنجیره ارزش بودند. این روزها که درباره  نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بحث می‌شود و تعیین این نرخ به موضوعی جدی برای صنعت متانول تبدیل شده است. 

در حال حاضر به دلیل عدم توسعه زنجیره ارزش متانول و فروش بالای متانول خام، به بزرگ‌ترین فروشنده آن در دنیا تبدیل شده‌ایم و بیش از 95 درصد تولید متانول ایران به بازارهای انحصاری شرق آسیا صادر می‌شود. ایران هم‌اکنون بیشتر تولید متانول خود را به عنوان یک محصول خام با ارزش افزوده پایین صادر می‌کند که نگرانی‌های جدی اقتصادی را برای کشور در پی داشته است. در پتروشیمی‌های متانولی دغدغه‌ای برای توسعه زنجیره ارزش وجود ندارد و  آنها مصرانه به دنبال تداوم خام‌فروشی متانول هستند. منتقدان دلیل عدم توسعه زنجیره ارزش را مساله حاشیه سود رانتی بالای خام‌فروشی متانول حاصل از گاز ارزان دریافتی می‌دانند. 

با توجه به خام‌فروشی بیش از 95 درصدی متانول و همچنین عدم توسعه زنجیره ارزش، سازوکار خام‌فروشی متانول یا خام‌فروشی گاز طبیعی خوراک پتروشیمی‌های متانولی کاملا یکسان است و تنها باید سودآوری و درآمدزایی کشور و منافع ملی را در این بین تشخیص داد که در کدام حالت بیشتر است. 

دولت سال گذشته حدود 1.2 میلیارد دلار از اعطای خوراک ارزان به پتروشیمی‌های متانولی درآمد داشته است، در حالی که اگر این گاز صادر می‌شد بیش از 3 میلیارد دلار برای دولت درآمد داشت. با توجه به تفاوت ارائه رانت ارزان خوراک و صادرات گاز طبیعی، کشور بیش از 1.8 میلیارد دلار ضرر کرده و کاهش درآمد داشته است.

استراتژی فعلی فروش متانول خام به جای توسعه زنجیره ارزش آن دارای چند پیامد اقتصادی است. اولاً، کمبود مصرف داخلی متانول در داخل ایران وجود دارد که در نتیجه اتکای زیادی به صادرات دارد. ثانیاً، سود حاصل از رانت ارزان خوراک گاز که توسط تولیدکنندگان متانول به دست می‌آید، به سمت توسعه زنجیره ارزش هدایت نمی‌شود. در نتیجه، تحت تحریم‌ها، ایران با کاهش قابل ‌توجهی در درآمدها مواجه می‌شود که بیش از 1.8 میلیارد دلار تخمین ‌زده می‌شود؛ به دلیل تفاوت بین ارائه رانت ارزان خوراک و صادرات گاز طبیعی. این از دست دادن درآمد، نیاز فوری به یک رویکرد پایدارتر برای تولید متانول در کشور را نشان می‌دهد.

* راه‌حل برای سرمایه‌گذاران متانول چیست؟

در حال حاضر مناسب‌ترین راه‌حل برای سرمایه‌گذاران متانول، در ارائه رانت خوراک ارزان و ادامه مشروط فروش خام برای یک دوره محدود، بویژه 3 سال، برای تسهیل توسعه زنجیره ارزش نهفته است. روش فروش متانول خام از نظر اقتصادی غیرقابل دوام است و باید به‌تدریج حذف شود. با اتخاذ این رویکرد، ایران می‌تواند بر تقویت زنجیره ارزش متانول تمرکز کند که نه‌تنها می‌تواند درآمد بیشتری ایجاد می‌کند، بلکه باعث ایجاد اشتغال و فعالیت اقتصادی در سایر بخش‌ها می‌شود. مزایای این تغییر فراتر از یک بخش است و بر کل اقتصاد تأثیر مثبت می‌گذارد.

توسعه زنجیره ارزش متانول برای افزایش ارزش اقتصادی محصولات پتروشیمی در ایران حیاتی است. رویه فعلی صادرات متانول خام بدون تکمیل زنجیره ارزش ناکارآمد بوده و منجر به از دست رفتن منابع ارزی ارزنده می‌شود. با تاکید بر توسعه زنجیره ارزش متانول، ایران می‌تواند مسیر پتانسیل محصولات با ارزش بالاتر را باز کند و در نتیجه باعث افزایش درآمد و رشد اقتصادی شود. این رویکرد با روندهای جهانی در صنعت پتروشیمی هماهنگ است، جایی که تمرکز به سمت محصولات با ارزش افزوده تغییر می‌کند.

بخش متانول ایران پتانسیل قابل توجهی برای رشد و توسعه اقتصادی دارد. با این حال، رویه فعلی صادرات متانول خام بدون توسعه زنجیره ارزش، ناپایدار و از نظر اقتصادی مضر است. با هدایت مجدد تلاش‌ها به سمت توسعه زنجیره ارزش متانول، ایران می‌تواند صنعت پتروشیمی خود را متحول کند، همچنین درآمد بیشتری و فرصت‌های شغلی جدید ایجاد کند. اجرای یک رویکرد مرحله‌ای که ترکیبی از اجاره ارزان خوراک و فروش مشروط نفت خام برای یک دوره محدود است، می‌تواند این انتقال را تسهیل کند. برای ایران ضروری است که از این فرصت استفاده و رویکردی پایدارتر و از نظر اقتصادی سودمندتر برای تولید متانول اتخاذ کند.

* حمایت رانتی از صنایع ممنوع

عضو کمیسیون برنامه، و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی درباره لزوم افزایش قیمت خوراک گاز پتروشیمی‌ها در لایحه بودجه ۱۴۰۲ گفت: ما باید نگاه‌مان این باشد که هیچ مجموعه‌ای از لحاظ رقابتی در حوزه تولید تجارت ‌و بازار متفاوت و دارای امتیاز ویژه نسبت به بخش خصوصی نباشد.

احسان ارکانی اظهار کرد: حمایت از تولید این نیست که بیاییم بخش‌های خاصی را جدا کنیم و نرخ برق وگاز را به قیمت پایین به آنها بدهیم و باعث شویم بخش‌های خاصی از حوزه صنعت ما به صورت کاریکاتوری و بادکنکی همانند صنعت فولاد بزرگ و‌ سایر بخش‌ها دچار مشکل و شکست شوند.

وی ادامه داد: با تصویب نرخ پایین خوراک گاز برای پتروشیمی‌ها حمایت رانتی از این صنایع می‌کنیم و اگر به دنبال حمایت واقعی از تولید هستیم باید اجازه دهیم این مجموعه‌ها خوراک گاز را با نرخ آزاد خریداری کنند و با نوسانات نرخ ارز مواجه شوند، یعنی همانگونه که با تولید‌کننده عادی در فلان شهرستان دورافتاده در حوزه نرخ ارز و خوراک گاز رفتار می‌کنیم با پتروشیمی‌ها نیز همانگونه رفتار کنیم. 

نماینده مردم نیشابور در مجلس گفت: دلیل ندارد از یک قسمت خاصی از اقتصاد به صورت ویژه چنین حمایت خاصی انجام دهیم و سایر حوزه‌های تولید را رها کنیم. اگر روزی ما توانستیم به همه تولیدکننده‌ها این امتیاز را بدهیم اشکال ندارد ولی اگر نتوانستیم به همه این امتیاز را بدهیم، اینکه فقط به گروه و اقلیت خاصی مثل پتروشیمی‌ها بدهیم درست نیست و خلاف عدالت است.

وی خاطرنشان کرد: خوراک گازی که به پتروشیمی‌ها و صنایع می‌دهیم جزو ‌منابع درآمدی دولت است. اینکه به شرکت‌های پتروشیمی که خیلی از این شرکت‌ها دولتی و خصولتی هستند خوراک گاز با نرخ پایین داده شود اساسا فلسفه تولید آن حوزه را زیر سوال می‌برد. این حمایت ویژه از شرکت‌های پتروشیمی و بخش‌های خصولتی با عدالت در توزیع امکانات و تسهیلات و هدایت‌های مالی در حوزه صنایع منافات دارد.

* ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان متانول جهان

سال گذشته حمید حسینی، عضو هیات مدیره اتحادیه صادرکننده‌های فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی درباره آمار صادرات فرآورده‌های نفتی امسال گفته بود: در ۹ ماه امسال، بالاترین حجم صادرات مربوط به متانول با ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تن بوده که بخش عمده آن در نیمه نخست انجام شده و ارزآوری یک میلیارد و ۸۷۰ میلیون دلاری برای کشور به همراه داشته است. این به معنای آن است که ایران سهم عظیمی از صادرات متانول در جهان را به خود اختصاص داده است. شاید حجم بالای تولید متانول ایران موجب شده است در برخی از برهه‌ها قیمت متانول به صورت هیجانی تحت تأثیر قرار بگیرد و بازار ایران بر قیمت جهانی نفت تأثیرگذار باشد.

* ورشکستگی متانولی‌ها با نرخ ۷ هزار تومانی خوراک

افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها مخالفانی دارد اما این بار تنها مخالفان این افزایش قیمت پتروشیمی‌ها نیستند بلکه برخی کارشناسان نیز نسبت به این افزایش واکنش نشان داده و گفته‌اند نرخ ۷ هزار تومانی خوراک گاز پتروشیمی‌ها منجر به ورشکستگی پتروشیمی‌ها می‌شود.

همانطور که گفته شد برخی کارشناسان معتقدند قیمت‌گذاری ۷ هزار تومانی نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها منجر به ورشکستگی شرکت‌های متانولی‌ می‌شود. 

عزت‌الله اکبری‌تالارپشتی، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در این زمینه می‌گوید: انجمن کارفرمایان پتروشیمی بویژه پتروشیمی‌های تولید‌کننده متانول نسبت به افزایش قیمت خوراک معترض بودند. در نامه این انجمن تصریح شده است که افزایش قیمت خوراک متانول می‌تواند عاملی برای افزایش قیمت تولید باشد، چرا که اکنون قیمت خوراک ۷ هزار تومانی با احتساب عوارض به ۸۵۰۰ تومان و سوخت نیز از ۳ هزار تومان به ۵ هزار تومان رسیده است.

رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: صاحبان این صنایع می‌گویند در هر تن متانول تولیدی باید عملاً ۶۵ الی ۱۰۰ دلار مازاد تولید پرداخت کنند و ادامه این افزایش قیمت‌ها تولیدکنندگان را با مشکل جدی مواجه خواهد کرد.

همچنین محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در واکنش به این موضوع می‌گوید: تصمیم اخیر دولت درباره تعیین نرخ خوراک پتروشیمی‌ها دارای اشکالات اساسی است و کمیسیون اقتصادی مجلس در نامه‌ای به رئیس جمهور، خواستار بازنگری در این تصمیم شده است. وقتی قصد ایجاد منابع را در حوزه‌ای داریم، باید هزینه‌های این اقدام در بخش‌های دیگر بررسی شود، آثار تصمیم غیرکارشناسی درباره نرخ خوراک بر بازار سرمایه مشهود است، این در حالی است که اکنون ۴۰ درصد از ذی‌نفعان بخش پتروشیمی و پالایشگاهی، سهامداران عدالت و توده مردم و همچنین صندوق‌های بازنشستگی هستند که با این روند درآمدهای‌شان تحقق نمی‌یابد.

رئیس کارگروه متانول ایران نیز در واکنش به این موضوع گفت: نرخ خوراک پتروشیمی در ایران مناسب نیست، ما تلاش کردیم فرمول آن تغییر کند و از تک‌نرخی بودن خارج شود و تابعی از نرخ بین‌المللی باشد.

به گفته متین دیداری، وزارت نفت مکلف است نرخ خوراک پتروشیمی‌ها را به گونه‌ای تعیین کند که قابلیت رقابت‌پذیری داشته باشد به گونه‌ای که برای سرمایه‌گذار هم ایجاد انگیزه کند.

وی اضافه کرد: وابسته بودن نرخ خوراک به بودجه اشتباه است، زیرا میزان مصرف گاز متانولی‌های در مدار تولید کشور ۳.۵ درصد و حداکثر ۴ درصد کل گاز کشور است و ظرفیت عملیات تولید این بخش ۹ میلیون تن در سال است؛ شرکت‌های متانول حدود ۲ میلیارد دلار ارزآوری داشته‌اند و این دور از عدالت است که افزایش نرخ خوراک به این بخش تحمیل شود.

دیداری ادامه داد: با نرخ‌های جدید گاز و خوراک، واحدهای متانولی 3 ماهه نخست امسال زیان‌ده می‌شوند و نمی‌توان ادامه فعالیت داد، بنابراین انتظار منطقی از مجلس و دولت این است که نسبت به این مصوبه‌ای که کارشناسی نشده یا توسط افراد آگاه، مورد کارشناسی قرار نگرفته، بازنگری کنند.

وی افزود: نرخ‌گذاری دستوری و تثبیتی طبق تمام تجربیات گذشته، منجر به شکست می‌شود و نرخ‌گذاری دستوری باید با نرخ‌گذاری فرمولی جایگزین شود.

***

عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «وطن امروز»:

گروه بین‌الملل: بعد از کودتای نظامی ضد رئیس‌جمهور وابسته به فرانسه در نیجر و حمله مردم به سفارت فرانسه در این کشور، زمزمه‌هایی از دخالت نظامی فرانسه در کشور آفریقایی نیجر به گوش می‌رسد؛ موضوعی که نشان‌دهنده تکرار مدل استعماری فرانسوی‌های برای خاموش کردن صدای مردم آفریقاست. در همین رابطه مقام‌های جدید نیجر در اقدامی پیش دستانه، صادرات اورانیوم و طلا به فرانسه را ممنوع اعلام کردند. نیجر هفتمین تولیدکننده اورانیوم در جهان به شمار می‌رود. رسانه‌های این کشور آفریقایی گزارش کردند ۱۵ تا ۱۷ درصد از این اورانیوم برای تولید برق در فرانسه به کار برده می‌شود. در همین حال اخیرا آلمان و اسپانیا نیز تصمیم گرفتند همکاری با نیجر را در پی کودتا در این کشور به حالت تعلیق درآورند. بر اساس اعلام وزارت خارجه فرانسه، پاریس نیز برنامه‌های حمایت مالی از نیجر را تا زمانی که نظم قانون اساسی در این کشور برقرار نشود، به حالت تعلیق درآورده است. چهارشنبه گذشته بخش‌هایی از گارد ریاست‌جمهوری نیجر با محاصره کاخ ریاست‌جمهوری در نیامی، پایتخت این کشور و مسدود کردن دفتر و اقامتگاه «محمد بازوم» رئیس‌جمهور نیجر، شورش و کودتای نظامی را آغاز کردند. دیروز سخنگوی گروه «شورای ملی حفاظت از میهن» نیجر وابسته به فرانسه اعلام کرد «حسومی مسعودو»، نخست‌وزیر موقت نیجر قانونی را امضا کرده که به فرانسه اجازه می‌دهد به بهانه آزادی محمد بازوم، به کاخ ریاست‌جمهوری نیجر حمله کند. از سوی دیگر معترضان به دخالت‌های خارجی برای دومین روز متوالی مقابل سفارت فرانسه در نیجر تجمع کردند. هزاران نفر با پلاکاردهای ضد فرانسوی مقابل سفارت فرانسه در نیامی گرد آمده و شعارهایی در حمایت از حاکمان نظامی جدید نیجر سر دادند. 

نظامیان نیجر می‌گویند فرانسه در حال برنامه‌ریزی برای آزادی محمد بازوم، رئیس‌جمهور سرنگون شده است. حکومت نظامی نیجر می‌گوید دولت سرنگون شده به فرانسه اجازه داده است به منظور تلاش برای آزادی بازوم، حملاتی را به کاخ ریاست‌جمهوری انجام دهد. حکومت نظامی که از چهارشنبه بازوم را در کاخ ریاست‌جمهوری محصور کرده است، قبلاً نسبت به تلاش‌های خارجی برای بیرون کشیدن او هشدار داده و گفته بود این اقدام منجر به خونریزی و هرج‌ومرج خواهد شد. معترضان روز گذشته خواستار بسته شدن تمام پایگاه‌های خارجی و تعطیلی نمایندگی دیپلماتیک فرانسه در این کشور آفریقایی شدند. در پی انتشار گزارش‌هایی درباره طرح فرانسه و «جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا» موسوم به اکُواس برای حمله به نیجر، مردم نیجر در حمایت از رهبری نظامی این کشور به خیابان‌ها آمدند؛ حکومتی که در پی کودتای اخیر و بازداشت محمد بازوم، رئیس‌جمهور نیجر که مواضعی نزدیک به فرانسه داشت، روی کار آمد. 

از سویی ریاست‌جمهوری فرانسه هشدار داد هرگونه حمله به شهروندان فرانسوی، ‌سربازان یا دیپلمات‌های آن در نیجر با واکنش فوری مواجه خواهد شد. همچنین پاریس خشونت در مقابل سفارت خود در نیجر را محکوم کرده و از مقامات نیجر خواست امنیت آن را تضمین کنند. در این میان سخنگوی گروه «شورای ملی حفاظت از میهن» نیجر دیروز اعلام کرد حسومی مسعودو، نخست‌وزیر موقت نیجر قانونی را امضا کرده که به فرانسه اجازه می‌دهد به بهانه آزادی محمد بازوم، رئیس‌جمهور نیجر، به کاخ ریاست‌جمهوری حمله کند. 

خبرگزاری اسپوتنیک نوشت در فرمان نخست‌وزیر موقت آمده است: من، حسومی مسعودو، وزیر خارجه و نخست‌وزیر موقت نیجر این قانون را امضا کرده‌ام و به موجب آن به فرانسه، کشور شریک اجازه می‌دهم برای آزادی محمد بازوم که گروگان گرفته شده است، به کاخ ریاست‌جمهوری نیجر حمله کند. 

وزارت خارجه فرانسه گفت امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری این کشور روز جمعه با بازوم صحبت کرده و پاریس همچنان او را به عنوان رهبر قانونی و مشروع نیجر به ‌رسمیت می‌شناسد. در همین حال منابعی در ریاست جمهوری فرانسه اعلام کردند هرگونه حمله به شهروندان فرانسوی، ‌سربازان یا دیپلمات‌های آن در نیجر با واکنش فوری مواجه خواهد شد. پاریس خشونت در مقابل سفارت خود در نیجر را محکوم کرده و از مقامات نیجر خواست امنیت آن را تضمین کنند. این وزارتخانه همچنین افزود در صورت هرگونه حمله به اتباع یا سفارت فرانسه در نیجر، دولت فرانسه فورا تلافی خواهد کرد. 

در همین حال پوسترهایی علیه فرانسه و در حمایت از نیجر و روسیه در دست تظاهرات‌کنندگان دیده شده است. آنها با  قصد احتمالی فرانسه برای حمله به کشورشان و سرنگونی حاکمان فعلی مخالفند. و در تجمع خود فریاد «زنده‌باد پوتین» و «زنده‌باد روسیه» و «مرگ بر فرانسه» سر دادند. 

ژنرال «عمر چیانی»، فرمانده گارد ریاست‌جمهوری نیجر روز گذشته به ‌عنوان رئیس «شورای ملی دفاع» در تلویزیون این کشور ظاهر شد. چیانی پس از آن به این عنوان منصوب شد که محمد بازوم، رئیس‌جمهوری نیجر در پی کودتای مسلحانه از قدرت کنار‌ زده شد. در همین حال «آمادو عبدالرحمان» سخنگوی شورای نظامی نیجر گفت: «هدف از نشست اکواس موافقت با طرحی برای تجاوز به نیجر از طریق مداخله نظامی قریب‌الوقوع در نیامی با همکاری کشورهای آفریقایی غیر عضو در اکواس و برخی کشورهای غربی است. ما بار دیگر به گروه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا یا هر ماجراجوی دیگری می‌گوییم برای دفاع از وطن‌مان اراده راسخ داریم». شورای نظامی شامگاه شنبه از شهروندان در پایتخت خواست وارد خیابان‌ها شده و به اکواس اعتراض کرده و حمایت خود را از رهبران نظامی جدید اعلام کنند. کودتای نظامی در نیجر با محکومیت گسترده‌ای از سوی همسایگان و شرکای بین‌المللی این کشور مواجه شده که با به رسمیت شناختن رهبران جدید مخالف و خواهان بازگشت بازوم به قدرت هستند. نیجر یکی از فقیرترین کشورهای جهان است که سالانه کمک‌هایی را به ارزش 2 میلیارد دلار دریافت می‌کند. همچنین شریک امنیتی اصلی برای برخی کشورهای غربی مثل فرانسه و آمریکاست که از آن به عنوان پایگاهی برای مهار خشونت افراد مسلح در منطقه ساحل غرب و مرکز آفریقا استفاده می‌کنند. 

بارندگی‌های سیل‌آسای اخیر ناشی از فعال شدن سامانه مونسون در سیستان‌وبلوچستان اگر چه خسارات فراوانی به بخش‌های کشاورزی و زیرساختی وارد کرد اما وضعیت ذخایر آبی سدهای این استان را که شرایط بحرانی داشتند، بهبود بخشید. بارندگی‌های شدید و مستمر موجب شد طی 2 روز ابتدای هفته جاری 34 ایستگاه هواشناسی استان گزارش باران به ثبت برسانند و سیلاب شهرها و روستاها را فرا بگیرد. بر اثر بارندگی شدید ناشی از فعالیت سامانه مونسون در جنوب استان سیستان‌وبلوچستان رودخانه سرباز ‌طغیان کرد‌ و در بخش مرکزی شهرستان سرباز سیلاب جاری شد. از سویی در ایستگاه باران‌سنجی دهیرک کاجو 25 میلیمتر، ساربوک 14 میلیمتر، قصرقند 7.5 میلیمتر و هلنچکان 8 میلیمتر بارش ثبت شد. همچنین ذخایر سدهای منطقه که به دلیل کاهش میزان باران شرایط خوبی نداشت، در پی این بارش‌ها تا حدودی بهبود یافت.

بارش‌های سیلابی تابستانی در استان سیستان‌وبلوچستان باعث ورود حجم فراوان آب به سدهای این استان شد. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان‌وبلوچستان گفت: حجم ورودی به سدهای استان در اثر سامانه بارشی مونسون ۱۴۰ میلیون مترمکعب است. محمدامین بارانی در گفت‌وگو با ایرنا اظهار داشت: حجم فعلی سدهای استان سیستان‌وبلوچستان نسبت به مدت مشابه سال آبی قبل ۲۸ درصد کاهش یافته است. وی بیان کرد: حجم آب موجود در مخازن سدهای سیستان‌وبلوچستان ۲۹ درصد حجم کل مخازن است‌. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان‌وبلوچستان افزود: حجم آب سد ماشکید شهرستان سراوان با ظرفیت ۶۷ میلیون مترمکعب هم‌اینک 42.45 میلیون مترمکعب است که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش نداشته است. وی بیان کرد: سد خیرآباد شهرستان نیکشهر با ظرفیت ۲۷.۳ میلیون مترمکعب با حجم آب موجود ۱۷.۴۹ میلیون مترمکعب در مقایسه با سال آبی قبل 7 درصد کاهش داشته است. بارانی گفت: سد پیشین سرباز نیز با ظرفیت ۱۷۵ میلیون مترمکعب هم‌اینک دارای حجم آبگیری 128.10 میلیون مترمکعب است که نسبت به سال قبل ۶ درصد افزایش نشان می‌دهد. وی افزود: از مجموع ظرفیت 10.8 میلیون مترمکعبی سد شی‌کلک شهرستان چابهار، 10.70 میلیون مترمکعب آن آبگیری و ذخیره شده که نسبت به سال قبل ۷۳ درصد افزایش داشته است. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان‌وبلوچستان اظهار داشت: همچنین ذخیره آب موجود در سد زیردان شهرستان چابهار با ظرفیت ۲۰۷ میلیون مترمکعب، هم‌اینک 172.45 میلیون مترمکعب بوده که نسبت به سال آبی قبل 7 درصد افزایش داشته است.

* گاندوها، تهدیدی برای اهالی جنوب سیستان و بلوچستان

باران‌های موسمی مونسون اگر چه موجب جاری شدن سیل و طغیان رودخانه‌ها در محدوده تاثیر‌پذیر از مونسون می‌شود اما منطقه گرم و کویری سیستان‌وبلوچستان و بخش‌هایی از استان‌های کرمان و هرمزگان را از نعمت آب و هوایی لطیف برخوردار و سدها و بندها و هوتک‌ها را پرآب می‌کند. از طرفی  طغیان رودخانه‌های فصلی در جنوب سیستان‌وبلوچستان منجر به تخریب زیستگاه تمساح‌ها و جابه‌جایی آنها می‌شود، از این رو سیل‌زدگان استان باید مراقب حمله گاندوها باشند. تنها زیستگاه گاندو در ایران، جنوب سیستان‌وبلوچستان، منطقه حفاظت شده «باهوکلات» و «رودخانه سرباز» و «کاجو» است. رودخانه سرباز مهم‌ترین ناحیه زیست این گونه در ایران است و برخی گاندوها نیز در رودخانه باهوکلات و کاجو قصرقند زیست می‌کنند. در همین ارتباط سرپرست اداره کل حفاظت محیط ‌زیست سیستان‌وبلوچستان گفت: جریان‌های آبی فصلی موسوم به بارش‌های مونسون موجب جابه‌جایی گاندوها در مناطق جنوب استان می‌شود. محمدرضا علیمرادی اظهار کرد: شروع بارش‌های فصلی و ایجاد جریان‌های آبی در جنوب استان علاوه بر ایجاد خطر بروز سیلاب در منطقه، موجب جابه‌جایی تمساح پوزه‌کوتاه یا همان گاندو بین آبگیرها و هوتک‌ها می‌شود که مردم باید مراقب حمله آنها باشند. وی تأکید کرد: شهروندان از تردد در مناطق سیلابی، حاشیه رودخانه باهوکلات، هوتک‌ها، مرداب‌ها و مناطق حاشیه‌ای که محل تجمع آب‌های راکد شده است، خودداری کنند. وی افزود: احتمال حضور گاندوها در زیستگاه‌های انسانی از قبیل روستاها، کنار رودخانه‌های دوردست از حوزه زیستی یا در سایر مناطق با توجه ‌به جریان‌های آبی، وجود دارد و به تمام هم‌استانی‌ها، مسافران و گردشگران توصیه می‌شود از حضور در کنار رودخانه‌ها، آبگیرها یا هوتک‌ها و سایر مناطقی که در مسیر آب است، خودداری کنند.

***