گروه اجتماعی: افزایش تعداد اتباع غیرمجاز نسبت به ظرفیت‌های کشور باعث نگرانی‌هایی شده است، از این رو وزیر کشور بر ساماندهی آنها و اخراج اتباع غیرمجاز از ایران تاکید ویژه دارد. موضوع مهاجرت اتباع غیرمجاز به ایران تبدیل به یکی از مهم‌ترین مسائل کشور شده است. اهمیت این موضوع تا جایی است که یکی از اولویت‌های دولت چهاردهم، «ساماندهی وضعیت مهاجرت اتباع خارجی» و «اخراج حداقل 2 میلیون مهاجر غیرقانونی» تا پایان سال است. از طرفی برای ساماندهی اتباع خارجی همه مدیران کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی استان‌ها موظف شده‌اند فهرستی را از میزان نیازشان برای مشاغلی که اتباع خارجی می‌توانند در آنها مشغول باشند احصا و به کمیسیون شوراهای مجلس ارائه کنند. علاوه بر این تاکید شده است هیچ کارگاه حق به کارگیری اتباع بیگانه غیرمجاز را ندارد، چرا که پر شدن فرصت‌های شغلی برای شهروندان ایران با توجه به حضور مهاجران غیرمجاز یکی از انتقادهای مطرح شده در این روزهاست. این در حالی است که تمایل کارفرمایان ایرانی برای به کارگیری نیروی مهاجر با دستمزد کمتر و بدون پرداخت حق بیمه باعث شده است فرصت اشتغال برای نیروهای بومی تا حدی از دست برود. حال طرح ساماندهی اتباع خارجی، با هدف کنترل حضور آنها، افزایش بهره‌وری در بازار کار و رعایت قوانین داخلی و بین‌المللی در حال اجراست و البته در تهران با سرعت بیشتری پیش می‌رود. با افزایش جمعیت اتباع خارجی که اکثر آنها به صورت غیرمجاز به ایران آمده‌اند، ساماندهی این جمعیت به اولویت‌های اصلی دولت و مجلس شورای اسلامی تبدیل شده است. در این راستا کمیسیون شوراهای مجلس جلساتی با حضور مسؤولان مرتبط برگزار کرده است تا تدابیری برای کنترل، ساماندهی و بهره‌برداری از نیروی کار مجاز و طرد اتباع غیرمجاز اتخاذ شود. یکی از اقدامات مهم کمیسیون، درخواست از مدیران ‌کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی استان‌ها برای ارائه فهرستی از مشاغلی است که اتباع خارجی می‌توانند در آنها فعالیت کنند. بر اساس این فهرست، در هر استان و شهرستان نیازسنجی می‌شود و نیروی کار مورد نیاز از بین اتباع خارجی تأمین خواهد شد، این اقدام با هدف تخصیص هدفمند نیروی کار خارجی و افزایش بهره‌وری انجام می‌شود. در مرحله بعد، کارفرمایانی که اتباع ساماندهی‌شده را به ‌کار می‌گیرند، موظف به تأمین بیمه، تغذیه، معیشت و درمان این افراد و خانواده‌های‌شان هستند. این اقدام به ‌منظور حمایت از نیروی کار خارجی و کاهش مشکلات اجتماعی و اقتصادی آنها در ایران است. در این میان استاندار تهران بر لزوم تدوین اطلس اشتغال و تعیین محدوده‌های مشخص برای استقرار اتباع مجاز تأکید کرده و اعلام داشته است مرزبندی‌های دقیقی در زمینه اشتغال این افراد تعیین خواهد شد. این اقدام به ‌منظور بهبود مدیریت و افزایش بهره‌وری نیروی کار اتباع مجاز در حال انجام است، در این راستا مذاکراتی با سازمان‌های مرتبط انجام شده  و استانداری تهران به ‌طور ویژه ساماندهی اتباع خارجی را در دستور کار خود قرار داده است. علیرضا فخاری در ادامه بیان کرد: یکی از اقدامات کلیدی در طرح ساماندهی اتباع، شناسایی و طرد اتباع غیرمجاز از استان تهران بوده است. وی تصریح کرد: اداره‌ کل کار استان مکلف به ارائه پیشنهادها و راهکارهای عملی برای ساماندهی اشتغال اتباع مجاز شده است. استاندار تهران با تأکید بر اینکه هیچ‌گونه مماشاتی با اتباع غیرمجاز نخواهد شد، خاطرنشان کرد: هر فرد خارجی که خارج از ضوابط قانونی وارد خاک ایران شود، غیرمجاز تلقی می‌شود و باید از کشور اخراج شود. وی اضافه کرد: تمام فرمانداران و مسؤولان مرتبط موظف به شناسایی و طرد اتباع غیرمجاز در استان تهران شده‌اند و تا امروز جمعیت قابل‌توجهی از اتباع غیرمجاز شناسایی و از استان خارج شده‌اند. فرماندار تهران نیز در این رابطه گفت: حضور اتباع باید در چارچوب قوانین و کنترل شده باشد. 

احمد قیومی در گفت‌وگو با «وطن امروز» گفت: یک بانک اطلاعاتی قوی از تعداد مهاجران و اتباع بیگانه‌ای که در پایتخت حضور دارند وجود دارد که مجموعه ما برای شناسایی افراد غیرمجاز آن را رصد می‌کند و این افراد در صورت نداشتن مجوز از کشور ترد خواهند شد. وی با بیان اینکه هر ماه تعداد بسیار زیادی از اتباع غیرمجاز در تهران شناسایی می‌شوند، افزود: کلونی‌های جمعیتی مهاجران و اینکه آنها دارای چه شغلی هستند و در کجا کار می‌کنند و حتی چه تخصص و مهارتی دارند را داریم. بر این اساس نیروهای ما در حال شناسایی غیرمجازها در این امکان هستند و هر روزه تعداد زیادی از آنها شناسایی و برای اخراج از ایران به مرزها هدایت می‌شوند. 

وی ادامه داد: طرح شناسایی و طرد اتباع بیگانه غیرمجاز در کشور همچنان به قوت خود باقی است و با برنامه‌ریزی‌های انجام شده در صددیم هیچ تبعه غیرمجازی در کشور وجود نداشته باشد. به طوری که هم اکنون محله به محله را برای شناسایی اتباع خارجی غیرمجاز رصد می‌کنیم تا آنها را به کشورشان برگردانیم.

قیومی گفت: سازمان ملی مهاجرت یک طرح خاص را در وزارت کشور مکتوب و تکالیفی را برای همه استانداران مشخص کرده است. در تهران نیز  در جلسات ویژه‌ای موضوع و مساله حضور اتباع بیگانه در پایتخت مورد توجه قرار گرفته است. وی افزود: بی‌تردید حضور اتباع خارجی باید کنترل‌شده و در چارچوب ضوابط و قوانین باشد. در همه کشورهای جهان به دلایل مختلف حضور اتباع وجود دارد اما مساله مهم این است که باید این حضور اتباع کنترل‌شده باشد. قیومی ادامه داد: در تهران نیز کار شناسایی اتباع، منطقه به منطقه و محله و محله با توجه به ظرفیت‌های موجود انجام شده است و حضور اتباع در مشاغل نیز یک به یک رصد شده است. فرماندار تهران تاکید کرد: بحث اتباع غیرمجاز و طرد آنها به صورت جدی پیگیری خواهد شد. قیومی با بیان اینکه تعداد زیادی از اتباع غیرمجاز شناسایی و از استان طرد شده‌اند، افزود: این اقدام در راستای رعایت قوانین بین‌المللی و حفظ امنیت و رفاه شهروندان انجام شده است. 

مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران نیز با یادآوری ممنوعیت به‌کارگیری اتباع غیرمجاز در زیرمجموعه‌های شهرداری تهران تأکید کرد: اتباع غیرقانونی نه‌تنها به ‌عنوان پاکبان، بلکه در هیچ بخش دیگری از شهرداری نباید فعالیت کنند. به گزارش تسنیم، طرح ساماندهی اتباع خارجی، بویژه اتباع افغانستانی، با هدف کنترل حضور آنها، افزایش بهره‌وری در بازار کار و رعایت قوانین داخلی و بین‌المللی در حال اجراست. دولت و مجلس با همکاری نهادهای مختلف در تلاشند با ایجاد نظم و انسجام بیشتر در این حوزه، به ‌صورت هدفمند از نیروی کار اتباع خارجی بهره‌برداری کنند و همزمان با طرد اتباع غیرمجاز، امنیت و رفاه جامعه را تضمین کنند.

محمد محمدی: انیمیشن «شمشیر و اندوه» اثری 90 دقیقه‌ای است که برهه‌ تاریخی بعد از شهادت امام حسن مجتبی(ع) تا ورود امام حسین(ع) به کربلا را روایت می‌کند. روایت این اثر از زاویه‌ دید یک ایرانی است که در شهر مدائن زندگی می‌کند و منجر به پیوستنش به قافله‌ امام حسین(ع) خواهد شد. مخاطب این انیمیشن نوجوان و جوان در نظر گرفته شده و در خلاصه داستان آن آمده است: «برای تحقق رویایی که‌ داری مبارزه کن...»

این انیمیشن پس از حضور موفق و کسب دیپلم افتخار بهترین انیمیشن در جشنواره فیلم فجر راهی اصفهان شد و در سی‌وششمین جشنواره فیلم کودک و نوجوان موفق به کسب جایزه ویژه در بخش بهترین دستاورد‌های فنی شد. از همین رو با عماد رحمانی، کارگردان این فیلم به گفت‌وگو نشستیم.

* آقای رحمانی! ضمن تبریک بابت کسب جایزه ویژه جشنواره فیلم کودک، لطفا پیرامون دستاورد‌های فنی فیلم «شمشیر و اندوه» بفرمایید و اینکه چه پارامترهایی باعث شد این انیمیشن موفق به دریافت این جایزه شود؟

در رابطه با فیلم انیمیشن «شمشیر و اندوه» از جنبه هنری چند نکته را باید عرض کرد که به عنوان دستاورد هنری می‌توان درباره آنها صحبت کرد؛ نخست اینکه ما در این کار به استفاده حداکثری از موضوع واقع‌گرایی در محیط‌ها اهتمام ویژه‌ای داشتیم، ما در این کار اصطلاحا با انیمیشن رئال طرف هستیم که به‌رغم وجود برخی سکانس‌های فانتزی در اکت‌ها و انیمیت‌ها، تلاش کردیم فضای کار به صورت کلی به فضای رئال و واقعیت نزدیک باشد و همین پارامتر باعث شده است جامعه هدف ما که همان نوجوانان هستند با اثر ارتباط بهتری و قابل تاملی برقرار کنند. این حس واقعیت‌گرایی در تمام ابعاد و بخش‌ها چون شبیه‌سازی‌های مو، جنس لباس‌ها، حرکت‌های صورت و... ایجاد شده است. از سمت دیگر استفاده از تکنیک‌هایی چون متاهیومن که تاکنون در ایران استفاده نشده بود، کمک کرد حداکثر واقع‌گرایی در اثر و کاراکتر‌ها به وجود آید تا مخاطب نوجوان بتواند بیشترین ارتباط را با فیلم برقرار کند. در واقع این توجه و تمرکز بر واقع‌گرایی باعث ایجاد یک فضای کاملا رئال شد و همین تاکید و حرکت ما به سوی واقعیت، «شمشیر و اندوه» را کمی به سمت ویدوگیم سوق داد و از همین رو بود که بسیاری از مخاطبان ما چه در جشنواره فیلم فجر و چه در جشنواره کودک اصفهان که با این فضاها در گیم‌ها آشنا بودند، این فیلم را پسندیدند و آن را با گیم‌های مهم مورد قیاس قرار دادند، البته این نمونه در آثار خارجی نیز مانند انیمیشن معروف اساسین‌کرین رخ داده است و این اثر هم در فضایی کاملا واقع‌گرایانه تولید شد و مورد استقبال هم قرار گرفت. 

* از جمله ویژگی‌های انیمیشن «شمشیر و اندوه» تنوع در میزانس‌ها بود، در حالی که ما هم فضای سرما و زمستانی را دیدیم و هم فضای خشک و بیابانی؛ در این باره توضیح بفرمایید.

بله! درباره تنوع میزانس‌ها و اساسا در بخش هنری این فیلم باید عرض کنم تاکنون این میزان تنوع از میزانس‌های اقلیمی و آب و هوایی در آثار ایرانی عملا و تحقیقا وجود نداشته، به گونه‌ای که اغلب و  اکثرا فضا‌های فیلم‌های انیمیشن یا ساده و کوچک هستند یا در نهایت از یک فضای اقلیمی برخوردارند اما ما در این انیمیشن فضاهای اقلیمی بسیار متنوع و زیادی را ایجاد کردیم، به گونه‌ای که امروز می‌توانم به شما بگویم «شمشیر و اندوه» با بیش از 30 لوکیشن با شرایط آب و هوایی مختلف آن هم در مدت زمانی حدود 90 دقیقه  یک اتفاق ویژه را رقم ‌زده است. ما در این فیلم فضاهای بسیار متنوع و بسیار جدی را به مخاطب ارائه کردیم و همین موضوع باعث شده فیلم در طول مدت زمان نمایش برای مخاطب جذاب و نو باقی بماند.

* با توجه به اینکه هنوز فیلم برای مخاطبان و مردم اکران نشده است، می‌توانید درباره این تنوع میزانسنی که فرمودید چند نمونه ذکر کنید؟  

در زمینه شبیه‌سازی‌ها باید عرض کنم شبیه‌سازی‌های بسیار جدی را در طول فیلم انجام دادیم؛ چه در بخش‌های بارانی و چه در بخش‌های زمستانی و برفی. حتی در موضوع پوشش‌های گیاهی و واکنش‌های شخصیت‌های اثر به نور خورشید و بارش باران و وزش بادها، باید به جرأت بگویم این حجم از ریزه‌کاری‌ها هرگز در هیچ فیلم انیمیشی رخ نداده است و عملا ما در «شمشیر و اندوه» برای نخستین‌بار آن را لحاظ کردیم. 

* طبیعتا این شیوه کار از یک پشتوانه فنی برخوردار است، به همین دلیل نیز به عنوان اثر برگزیده در جشنواره فیلم کودک اصفهان موفق به کسب جایزه شده است؛ لطفا کمی درباره این حوزه بگویید. 

بله! همانطور که عرض کردم تمام این اتفاقات در فیلم برای نخستین‌بار در کشور انجام شده و قطعا این موفقیت مرهون یک پشتوانه فنی بوده است که این خود یک دستاورد ویژه برای صنعت انیمیشن‌سازی در کشور به شمار می‌رود. استفاده از تکنیک‌هایی که برای لیگ اتفاق افتاده، برای شخصی‌سازی لیگ متاهیوم و برای انیمیت و کنترل‌های آن رخ داده، بحث پای پرن رندری که در این پروژه استفاده شده و فضاهای فنی و موشن‌کپچرهای صورت که امری بسیار سخت و حساس و وقت‌گیر است، کمک کرد از نظر فنی پروژه یک پروژه پیشرو نوآور و رو به جلو باشد. 

* از ویژگی‌های «شمشیر و اندوه» ازدیاد کاراکتر‌ها و فضاها هست؛ درباره این تعدد کاراکترها توضیح بدهید؟ 

تعداد زیاد کاراکتر‌ها و محیط‌های شلوغ هم همانطور که گفتید از ویژگی‌های این فیلم به شمار می‌رود؛ پارامتری که در اغلب انیمیشن‌های ایرانی بسیار کم رخ می‌دهد و اساسا دیده نمی‌شود  اما ما و تیم فنی‌مان در «شمشیر و اندوه» با کیفیت و حجم بسیار این مهم را انجام دادیم و با علم بر سختی پیش رو، در مرحله نگارش فیلمنامه وارد کار شدیم. همین موارد است که باعث شده امروز شاهد یک اثر کاملا  شاخص در حوزه انیمیشن ایران باشیم. به هر حال چیزی که درباره انیمیشن «شمشیر و اندوه» می‌شود گفت اینکه این نخستین تجربه ما در تولید یک فیلم انیمیشن بلند فارغ از هر کم و کاستی‌ بود.

* فیلم طی چند ماه گذشته در جشنواره‌های مختلف بین‌المللی نیز جوایز متعددی را کسب کرده، درباره حوزه بین‌الملل کار و افتخارات آن بفرمایید.

در بازار بین‌المللی، فیلم «شمشیر و اندوه» بسیار خوش درخشید. ما طی چند ماه گذشته 18 جایزه ویژه بین‌المللی از جمله بهترین انیمیشن جشنواره انایروس (Oniros) ایالات متحده آمریکا، بهترین انیمیشن جشنواره پنج قاره (FICOCC) ونزوئلا، بهترین کارگردان جوان جشنواره 5 قاره (FICOCC) ونزوئلا، بهترین انیمیشن جشنواره فیلم و آکادمی هنر جنوب (SFAAF) شیلی، دیپلم افتخار بهترین طراحی صدای جشنواره فیلم و آکادمی هنر جنوب (SFAAF) شیلی، بهترین انیمیشن جشنواره کراون وود (Crown Wood International Film Festival) هند، بهترین انیمیشن اکشن جشنواره بین‌المللی فیلم رم (Rome International Movei Awards) ایتالیا، بهترین فیلم بلند جشنواره سوکال (SoCal) آمریکا و انتخاب در جشنواره بین‌المللی فیلم‌های سرخ (The RED Movie Awards) فرانسه را کسب کردیم و در کنار این افتخارات بین‌المللی، خوشحالیم که کار در جشنواره‌های داخلی و جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان هم دیده شد. البته ما در جشنواره فیلم فجر هم حضور داشتیم که خب به هر صورت داوران کلا در دوره قبل فیلم‌های انیمیشن را ندیدند و بخش انیمیشن تنها یک دیپلم افتخار کسب کرد.

* آیا فیلم با توجه به فضای انیمیشن در اکران عمومی، تغییراتی به نسبت اکران در جشنواره فیلم فجر و کودک اصفهان خواهد داشت؟ 

با توجه به شرایطی که در جشنواره فیلم فجر برای تمامی انیمیشن‌ها رخ داد، ما این جشنواره را به‌مثابه یک فرصت فوق‌العاده برای مواجهه مخاطب با فیلم دیدیم که بر اساس آن  و نظرات و واکنش‌های که از سوی مخاطبان داشتیم، تغییرات متعددی را برای جشنواره فیلم کودک اصفهان لحاظ کردیم؛ تغییراتی چون ریتم، بازنویسی دیالوگ‌ها، لیپ سینک و صداگذاری که باعث بهتر شدن کار شد و در نهایت اینکه بازخورد‌های بسیار مثبتی را در اکران اصفهان دریافت کردیم اما نسخه اکران عمومی قطعا نسخه متفاوت از این 2 جشنواره خواهد بود، من همواره گفته‌ام مخاطبان «شمشیر و اندوه» در اکران عمومی با تجربه بسیار متفاوتی از فیلم فجر و فیلم اصفهان مواجه خواهند شد. در واقع نسخه اکران عمومی در سینما نسخه بسیار خوبی شده که بخشی از آن را در اکران فیلم در اصفهان شاهد بودیم. 

گروه سیاسی: سفر روز گذشته دکتر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی به بیروت بازتاب‌های بسیاری در رسانه‌های مختلف منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای داشت.  دیروز قالیباف در حالی در مرکز بیروت قدم می‌زد که چند روز قبل اسرائیل 2 ساختمان را در همین نقطه از پایتخت لبنان ویران کرده بود. حضور رئیس مجلس در چنین شرایطی و در محل ساختمان‌های بمباران شده، پیام‌های روشنی را به رژیم صهیونیستی و سراسر منطقه مخابره می‌کند که از آن می‌توان با عنوان سفری برای تغییر موازنه سیاسی و حتی رسانه‌ای تعبیر کرد.    

به گزارش «وطن امروز»، هواپیمای حامل رئیس مجلس شورای اسلامی و هیات همراهش روز گذشته در حالی در فرودگاه بیروت به زمین نشست که خود قالیباف خلبانی آن را بر عهده داشت. کمی آن طرف‌تر، دود ناشی از بمباران جنگنده‌های اسرائیلی در لنز دوربین فیلمبردار دیده می‌شد. مثل چند روز پیش که عراقچی به بیروت سفر کرد، اسرائیل مدام در حال بمباران پایتخت لبنان است و برای هواپیماهای ایرانی که قصد ورود به این شهر را دارند خط و نشان می‌کشد اما مقامات کشورمان بی‌توجه به این هشدارها پشت سر هم به آنجا سفر می‌کنند و دیدارهای دیپلماتیک و هماهنگی‌های لازم برای حمایت از مقاومت را انجام می‌دهند.

فعالیت‌های دیپلماتیک و حضور میدانی مقتدرانه مقامات ایرانی پس از عملیات «وعده صادق۲»، کاملا ملموس بوده است. درست چند ساعت بعد از عملیات «وعده صادق2»، رئیس‌جمهور به قطر رفت و اندکی بعد از آن وزیر خارجه رهسپار لبنان شد! گویی دیپلماسی پس از میدان و انجام بزرگ‌ترین و دقیق‌ترین عملیات موشکی علیه رژیم صهیونیستی، ماموریتی برای مقامات ایرانی است که از دوحه تا بیروت، دمشق، ریاض، عشق‌آباد و... با جدیت دنبال می‌شود.

* پیام قاطع حمایت از مقاومت اسلامی

در تمام سفرهای مقامات مختلف کشورمان به هر بهانه و مناسبتی که باشد، پیام حمایت ایران از مقاومت اسلامی به صراحت بیان می‌شود. 3 روز پیش (19 مهر) که عراقچی به ریاض رفت، هر چند از قبل یکی از اهداف حضور او در عربستان بررسی مناسبات دوجانبه اعلام شده بود اما وزیر خارجه به محض ورود به پایتخت سعودی، در گفت‌وگو با خبرنگاران اعلام کرد در این سفر صرفا می‌خواهد درباره تحولات منطقه و خصوصا لبنان رایزنی کند و «مناسبات رو به رشد دوجانبه، ان‌شاءالله در سفری دیگر بررسی می‌شود».

قالیباف نیز قرار بود دیروز به ژنو برود تا در اجلاس اتحادیه بین‌المجالس جهانی (IPU) شرکت کند اما ترجیح داد پیش از عزیمت به ژنو، به بیروت برود تا «اعلام همبستگی ملت ایران با مقاومت لبنان و فلسطین» را در ابتدا از بیروت جنگ‌زده اعلام کند و سپس رهسپار ژنو شود. در همین باره «محمدسعید احدیان» دستیار سیاسی - رسانه‌ای رئیس مجلس با اشاره به سفر قالیباف به بیروت، در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «سفر دکتر قالیباف به لبنان و ابلاغ پیام رهبر انقلاب به مردم و مسؤولان لبنان در میان تهدیدات رژیم نامشروع و قبل از سفر به ژنو، حامل پیام روشن برای مردم مقتدر لبنان و البته رژیم حرامزاده صهیونیستی است: جمهوری اسلامی ایران تا آخر و برای همیشه در میدان در کنار حزب‌الله و محور مقاومت است».

به نظر می‌رسد پس از موفقیت در میدان جنگ سخت و انجام عملیات تاریخی «وعده صادق 2»، ایران به عنوان قدرت اول منطقه و اصلی‌ترین حامی جریان مقاومت در مبارزه با صهیونیست‌ها، قصد دارد موفقیت در میدان رزم را در میدان دیپلماسی کامل کند. اعلام صریح حمایت از مقاومت در تمام مراودات دیپلماتیک (از عشق‌آباد تا دوشنبه و بیروت) نمود بارز چنین هدفی است.

19 مهر که مسعود پزشکیان برای شرکت در همایش بین‌المللی «ارتباط متقابل زمان‌ها و تمدن‌ها؛ مبنای صلح و توسعه» که به مناسبت سیصدمین سالگرد تولد «مختومقلی فراغی» شاعر بزرگ ترکمن برگزار شده بود، به عشق‌آباد پایتخت ترکمنستان رفت، حضور در این همایش فرهنگی را نیز فرصتی برای حمایت از مقاومت اسلامی و مردم غزه و لبنان قرار داد. او گفت: «هنوز هم بسیاری از مؤلفه‌های یکجانبه‌گرایی، هم‌زیستی جامعه انسانی را با اختلال مواجه کرده است. مصداق روشن آن را امروز در فلسطین در نادیده انگاشتن حقوق ملتی می‌بینیم که دارای تاریخ، فرهنگ و عناصر هویتی مشخص و مختص خود هستند. وقتی صحبت از ظلم و بی‌عدالتی می‌شود، تصویر رنج‌ مردم بی‌پناه غزه در ذهن ما نقش می‌بندد. عمق بحران غزه و قساوت به کار رفته در این جنگ نابرابر و حملات وحشیانه صهیونیست‌ها به شهرهای لبنان، خارج از توصیف است».

* جنگ رسانه‌ای در بیروت

حضور رئیس مجلس شورای اسلامی در پایتخت لبنان که ابتدا با تصاویر خلبانی او در میان بمباران اطراف فرودگاه بیروت آغاز شد و سپس با قدم زدن قالیباف در مناطق مورد هدف قرار گرفته مرکز بیروت ادامه یافت، بار روانی بسیاری به رژیم صهیونیستی وارد می‌کند. اسرائیل حتی پیش از سفر عراقچی اعلام کرده بود اجازه نخواهد داد حتی هواپیماهای غیرنظامی ایران به بیروت بیایند، حالا پشت‌ سر هم مقامات کشورمان به لبنان می‌روند و حتی در خیابان‌های این کشور قدم می‌زنند!

بعد از ترور و شهادت آیت‌الله سیدحسن نصرالله توسط جنگنده‌های رژیم صهیونیستی، اسرائیل سعی می‌کرد هم خود را پیروز میدان جنگ سخت معرفی کند و هم در عرصه رسانه و جنگ روانی، برتری خود را به طرف مقابل دیکته کند. اعلام عدم ورود هواپیماهای ایرانی به بیروت، در راستای چنین هدفی بود. آنها می‌خواستند اعلام کنند لبنان را در اختیار گرفته‌اند و هر کاری که بخواهند در آنجا انجام خواهند داد. اما فقط 4 روز پس از ترور شهید نصرالله (6 مهر) ایران اسلامی عملیات بزرگ «وعده صادق 2» را در شامگاه دهم مهر انجام داد و سپس روز بعد از انجام این عملیات، ابتدا پزشکیان به دوحه رفت و روز 13 مهر نیز عراقچی وارد بیروت شد و حالا قالیباف مانور مقتدرانه‌ای در بیروت نشان می‌دهد. 

ایران در حال استفاده از ابزارهای خود برای فشار بر دشمنی است که تمام بلوک غرب را پشت خود دارد. یکی از این ابزارها، شجاعت مسؤولان عالی‌رتبه کشورمان در مواجهه با تهدیدهای دشمن است. از «جمعه نصر» که راهبرد ترس‌آفرینی رژیم در منطقه و کشور را از بین برد و دل‌ها را استوار کرد تا حضور مقام‌های عالی جمهوری اسلامی در بیروت زیر آتش، ایران اکنون در حال عقب زدن دشمن هم در جریان جنگ زمینی و هم در جریان جنگ ‌شناختی و رسانه‌ای است. رساندن این پیام که حزب‌الله زنده و دارای پشتیبانی کامل ایران است به معنای ناممکن بودن هرگونه آینده سیاسی در لبنان بدون حضور حزب‌الله و پافشاری مقاومت بر اصول و شروط خود در جنگ با رژیم صهیونیستی است.

شجاعت و خونسردی مقامات ایرانی در برابر تهدیدهای اسرائیل و هیاهوی رسانه‌های غربی درباره حمله احتمالی این رژیم به ایران، استراتژی اثرگذاری است که کشورمان در مقابله با دشمن اتخاذ کرده است. همین خونسردی و اعتماد به نفس است که باعث شد «عبدالباری عطوان» از تحلیلگران سرشناس جهان عرب با اشاره به سفرهای مقامات کشورمان در میان تهدیدهای رژیم صهیونیستی بگوید: «ایران حقیقتا خونسرد است! یعنی صحبت از حمله اسرائیل با هماهنگی آمریکاست اما ایران کاملا خونسرد رفتار می‌کند. ببینید! وزیر امور خارجه ایران به بیروت می‌رود. رئیس‌جمهورشان به دوحه می‌رود و آنجا سخنرانی می‌کند و بازمی‌گردد».

***

قالیباف‌: آمادگی داریم کریدور هوایی از تهران به بیروت برقرار کنیم

گروه بین‌الملل: روز جمعه نجیب میقاتی، نخست‌وزیر لبنان از پذیرش قطعنامه 1701 توسط حزب‌الله لبنان خبر داد. طبق این قطعنامه نیروهای حزب‌الله لبنان باید تا پشت ساحل رود لیتانی عقب‌نشینی کرده و نیروهای سازمان ملل متحد و یونیفل در مناطق جنوبی لبنان مستقر شوند و به موازات آن ارتش رژیم صهیونیستی نیز مناطق اشغالی جنوب لبنان را تخلیه کند؛ اقدامی که با توجه به بافت جمعیتی منطقه جنوب لبنان و ریشه مستحکم مقاومت در این منطقه بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسید. همچنین پذیرش این قطعنامه از سوی حزب‌الله لبنان با مواضع دبیرکل شهید این گروه و عملکرد نیروهای مقاومت لبنان در تناقض بود. در کنار این مساله اعتماد حزب‌الله لبنان به رژیم صهیونیستی درباره عمل به قطعنامه بسیار دور از ذهن بود اما با این وجود پس از گذشت چند ساعت از طرح این ادعا توسط مقام نخست‌وزیری لبنان، حزب‌الله لبنان با صدور بیانیه‌ای به شایعات پایان داد. اتاق عملیات مقاومت اسلامی در روز جمعه با صدور بیانیه‌ای به تشریح عملیات‌های چند روز گذشته نیروهای حزب‌الله لبنان و ناکام گذاشتن تلاش نیروی زمینی ارتش رژیم صهیونیستی پرداخت. در این بیانیه حزب‌الله همچنین به سوءاستفاده ارتش رژیم از خانه شهرک‌نشینان به عنوان مقر نظامی اشاره شد و این منازل و مواضع را جزو اهداف حزب‌الله لبنان نام برد. حزب‌الله لبنان در انتهای بیانیه خود به پایبند بودن نیروهای حزب‌الله لبنان به عهد خود با شهید سیدحسن نصرالله اشاره و اعلام کرد تا پایان جنگ غزه و لبنان شهرک‌های شمالی رژیم صهیونیستی را خالی از شهرک‌نشینان صهیونیست نگه خواهند داشت. قسمت آخر بیانیه روز جمعه حزب‌الله لبنان پاسخی به تمام شایعات درباره پذیرش قطعنامه توسط حزب‌الله لبنان بود و نشان از ادامه عملیات‌ها تا توقف تجاوزات رژیم صهیونیستی به غزه و لبنان داشت. 

عملیات‌های حزب‌الله لبنان در روز شنبه و پس از ادعاهای مطرح شده ادامه یافت تا حکم پایان تمام شایعات را امضا کند. حزب‌الله لبنان روز شنبه و طی بیانیه‌های متعددی از پاسخ به اقدامات تروریستی و تجاوزکارانه ارتش رژیم صهیونیستی در غزه و لبنان خبر داد. نیروهای موشکی، پهپادی و رزمندگان حزب‌الله لبنان در ادامه عملیات‌های ضدصهیونیستی خود شهرک‌های زوفولون، مسکفعام، پایگاه پدافند هوایی کریات ایلعیز، مارگالیوت، المناره، کفر گلعادی، خربت نفحا، پایگاه مخابراتی کرن نفتالی، کفریوفال، متولا، طبریه، بلیدا، کارخانه تسلیحات جنوب حیفا، خربت زرعیت، سایت نظامی رامیا، معیلیا، سایت نظامی الجرداح و چندین موضع و تجمعات نظامی دیگر رژیم صهیونیستی را با حملات موشکی، راکتی و پهپادی هدف قرار دادند. تفاوت حملات روز شنبه مقاومت اسلامی لبنان با حملات روزهای گذشته در استفاده گسترده از پهپادهای انتحاری هدایت‌شونده بود. استفاده از این پهپادها علیه رژیم صهیونیستی پس از آن رخ داد که طی روزهای گذشته تصاویر پهپاد شناسایی حزب‌الله لبنان از مواضع نظامی و مراکز نیروگاهی و اقتصادی رژیم صهیونیستی توسط حزب‌الله لبنان منتشر شد و پیغام حملات پهپادی دیروز برای رژیم صهیونیستی ورود به مرحله جدیدی از جنگ است.

* پیغام حزب‌الله برای شهرک‌نشینان

حزب‌الله لبنان همچنین با صدور بیانیه‌ای پس از حملات دقیق و ویرانگر خود به مواضع ارتش رژیم صهیونیستی در مناطق مختلف شمالی و مرکزی سرزمین‌های اشغالی که منجر به هدف قرار دادن و اصابت به چند پایگاه نظامی و سامانه پدافندی رژیم صهیونیستی شد، بیانیه‌ای هشدار‌آمیز خطاب به ساکنان شهرهای حیفا و طبریه صادر کرد. در این بیانیه نیروهای حزب‌الله لبنان از هدف قرار دادن منازل شهرک‌نشینانی که از آنها به عنوان پایگاه نظامی استفاده می‌شود خبر داد و به شهرک‌نشینان غاصب و اشغالگر مستعمره‌نشین‌های طبریه و حیفا هشدار داد قبل از شروع عملیات‌های حزب‌الله لبنان علیه این منازل آنها را تخلیه کنند. این پیغام حزب‌الله لبنان در کنار انتشار تصاویر مراکز حساس و مهم نظامی، امنیتی و اقتصادی حیفا و شهرک‌های شمالی رژیم صهیونیستی توسط پهپاد هدهد خبر از ورود جنگ حزب‌الله لبنان و رژیم صهیونیستی به مرحله جدیدی می‌دهد. پیش از این نیز شهرداران شهرهای شمالی سرزمین‌های اشغالی در پی افزایش حملات موشکی و راکتی حزب‌الله لبنان خواستار تخلیه شهرها توسط شهرک‌نشینان شده بودند. وقوع این حوادث نشان‌دهنده تحقق وعده شهید سیدحسن نصرالله است که در پاسخ به شروع جنگ رژیم صهیونیستی علیه لبنان وعده تخلیه بیشتر شهرک‌های شمالی و حتی مرکزی سرزمین‌های اشغالی را داده بود؛ وعده‌ای که سربازان وی همچنان به آن پایبند بوده و تا پایان جنگ در نوار غزه و لبنان به عملیات‌های خود علیه اشغالگران صهیونیست ادامه خواهند داد.

***

تداوم عملیات‌های پهپادی مقاومت اسلامی عراق

مقاومت اسلامی عراق در ادامه عملیات‌های موشکی و پهپادی خود علیه رژیم صهیونیستی و در دفاع از مقاومت غزه و ملت لبنان، با پهپادهای انتحاری خود در روز شنبه 21 مهر مواضع رژیم صهیونیستی در جولان اشغالی را هدف قرار داد. در بیانیه مقاومت اسلامی لبنان آمده است: در راستای یاری و حمایت از مردم غزه و در پاسخ به جنایاتی که رژیم غاصب علیه غیرنظامیان فلسطینی اعم از زنان و کودکان و سالخوردگان مرتکب می‌شود، رزمندگان مقاومت اسلامی عراق با استفاده از پهپادهای انتحاری، اهداف مهمی در جولان اشغالی را مورد حمله قرار دادند. با انجام این عملیات، تعداد عملیات‌های پهپادی و موشکی مقاومت اسلامی عراق به مواضع رژیم صهیونیستی به عدد211 رسید. شب گذشته نیز مقاومت اسلامی عراق با ارسال پهپاد به 2 منطقه بندر ایلات در جنوب سرزمین‌های اشغالی و جولان اشغالی موفق به هدف قرار دادن مواضع صهیونیست‌ها شد؛ حملاتی که تصاویر اصابت آنها در بندر ایلات در فضای مجازی و رسانه‌های عبری منتشر شد و نشان از دقت بالای پهپادهای مقاومت اسلامی عراق و شکست سامانه‌های پدافندی رژیم صهیونیستی در مقابله با آنها دارد.

زهره فلاح‌زاده: درست ۹ روز دیگر استقلال باید در دوبی به مصاف النصر عربستان برود اما همچنان وضعیت نیمکتش مشخص نیست.

باشگاه استقلال پس از استعفای جواد نکونام و پذیرش آن، بیانیه‌ای صادر کرد که با سرمربیگری موقت سهراب بختیاری‌زاده، بزودی تکلیف نیمکت خود را مشخص خواهد کرد و یک مربی معتبر خارجی استخدام می‌کند اما روزها گذشت و یک هفته هم از دیدار این تیم در لیگ برتر سپری شد و هنوز خبری از انعقاد قرارداد نیست.

مدیران استقلال با ۳ گزینه اروپایی به طور همزمان مذاکره کردند که ۲ گزینه خیلی زود جواب منفی دادند و گزینه سوم یعنی پل لو گن فرانسوی بیش از آن ۲ مربی خواستار خرید وقت بود. قرار بود که این مربی نام‌آشنای اروپایی چهارشنبه‌شب جواب نهایی را (یعنی امضای قرارداد) به باشگاه بدهد و حتی توافقی هم حاصل شده بود اما با توجه به اینکه خبر تغییر محل برگزاری بازی استقلال - النصر و رفتن به زمین بی‌طرف منتشر شد، این مربی هم از آمدن به ایران انصراف داد و روز پنجشنبه همه درهای مذاکره با این مربی بسته شد.

گفته می‌شود باشگاه استقلال با گزینه‌های دیگر خارجی در حال مذاکره است، هر چند این گزینه‌ها سطح پایین‌تری نسبت به گزینه‌های قبلی دارند و مثل پل لو گن مربیان رزومه‌دار و پرافتخاری در سطح یک فوتبال اروپا محسوب نمی‌شوند. 

از طرفی گفته می‌شود اختلاف بین مدیرعامل و رئیس هیات‌مدیره همچنان وجود دارد و هر کدام از طرفین برای برهم زدن معادلات و مذاکرات دیگری تلاش می‌کنند، به طوری که اسامی مربیان مدنظر از داخل باشگاه به رسانه‌ها و حتی برخی کانال‌های هواداری داده می‌شود تا ایجنت‌ها و دلال‌ها به موضوع ورود کرده و مانع آمدن‌ مربیان موردنظر باشگاه به ایران شوند‌.

اما سوال مهم این است: باشگاه استقلال که پیش از اخذ مجوز جواد نکونام با یک مربی درجه چندم مذاکره و حتی قرارداد هم بسته بود و حتی شنیده می‌شود این مربی در ایران هم حضور پیدا کرده بود، چطور نمی‌تواند پای یک مربی دیگر را به ایران بکشاند و تکلیف تیمش را مشخص کند؟

چگونه آن زمان اختلاف چندانی بین مدیرعامل و رئیس هیات‌مدیره نبود و هر دو به طور هماهنگ با بازیکنان خارجی و مربی خارجی قرارداد می‌بستند و صدای اعتراض کسی بلند نمی‌شد اما حالا اختلافاتی به وجود آمده که گزینه‌ها پشت‌سر هم منتفی می‌شوند؟!

به هر حال آن چیزی که برای هواداران استقلال آزاردهنده است، وعده‌های پوچ مدیران و عدم توانایی آنها برای اداره تیم است؛ مدیرانی که در کانال رسمی بیانیه‌ حمایتی از سرمربی‌شان منتشر می‌کردند اما در خفا به دنبال زیر گرفتن او بودند و قول به خدمت گرفتن مربی معتبر خارجی می‌دادند. به هر شکل این رفتارها باعث شده کمتر هواداری به مدیران استقلال اعتماد و اعتقادی داشته باشد.

آن چیزی که مشخص است، خبری از مربی معتبر خارجی نخواهد بود و در نهایت یا گزینه نامعتبر خارجی به تیم قالب می‌شود یا همان مربی ایرانی که شیطنت‌هایش تمامی ندارد و منتظر این است لقب ناجی استقلال را به او دهند تا به ایران بازگردد، به عنوان سرمربی انتخاب می‌شود.

هر چه هست با این وضعیت استقلالی‌ها نمی‌توانند خیلی روی کمک مدیران‌شان حساب کنند. درواقع به جای اینکه کادر مدیریت کنار هم به دنبال جنگیدن با رقبا باشند، بیشتر به دنبال مچ‌اندازی با خودی هستند تا هر که زورش بیشتر بود و برنده دوئل شد، دیگری را از میدان به در کند.

***

گمانه‌زنی درباره گزینه‌ها

گروه اقتصادی:‌ تسهیلات خرد نه‌تنها به رفع نیازهای فوری افراد کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به رشد و توسعه اقتصادی کشور نیز منجر شود، بنابراین تسهیل در دسترسی به این نوع وام‌ها باید یکی از اولویت‌های بانک‌ها باشد. یکی از گلایه‌های مشترک افرادی که برای دریافت وام‌های خرد بین 50 تا 100 میلیون تومان یا وام ازدواج، ودیعه مسکن، جعاله یا ساخت مسکن به بانک‌ها مراجعه می‌کنند، عدم تأمین اعتبار و پاسخ «اعتبار نداریم» از سوی بانک‌ها است که این موضوع نشان‌دهنده مشکلات جدی در دسترسی به تسهیلات خرد است. امیرحسین بانکی‌پورفرد، رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره استنکاف بانک‌ها از پرداخت تسهیلات خرد، با اظهار تأسف از عدم پرداخت تسهیلات ازدواج، فرزندآوری و تأمین زمین برای خانواده‌های دارای سه فرزند در استان‌های کشور گفت: باید مقصر اصلی در این زمینه معرفی شود تا پاسخگویی مدیران و متولیان را در این بخش شاهد باشیم. وی خاطرنشان کرد: بانک‌ها نمی‌توانند از اجرای قانون عدول کنند و بهتر است در این زمینه مدیران بانک‌ها پاسخگو باشند که چرا در پرداخت تسهیلات ضعیف عمل کردند. رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت اضافه کرد: متأسفانه بانک‌های عامل به جای پرداخت تسهیلات کم‌بهره ازدواج و فرزندآوری، به پرداخت تسهیلات برای کارکنان خود بیشتر اهتمام می‌کنند و در این زمینه باید پاسخگویی صریحی را از سوی بانک‌های عامل شاهد باشیم. بانکی‌پورفرد در ادامه بیان کرد: در کنار اولویت در اجرای طرح‌ها و نگاه رویکردی متفاوت در بخش فرهنگ، بهتر است اولویت اصلی افزایش جمعیت در بین خانواده‌ها باشد. عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی یادآور شد: وضعیت خطرناک جمعیتی در کشور را شاهد هستیم و اگر تدبیری در این زمینه نیندیشیم طی سال‌های آینده با سیاه‌چاله پیری جمعیت روبه‌رو می‌شویم، آنگاه همه آرزو می‌کنیم که بهتر بود تدبیری بهتر و شایسته‌تر در این حوزه می‌اندیشیدیم.

***

آمار تسهیلات پرداختی در سال ۱۴۰۳

بر اساس آمار بانک مرکزی، در نیمه اول سال ۱۴۰۳، تسهیلات پرداختی بانک‌ها به بخش‌های مختلف اقتصادی و خانوارها به حدود ۲ هزار و ۲۹۵ همت (هزار میلیارد تومان) رسید که این رقم نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۴۴۳ همت (معادل 23.9 درصد) افزایش نشان می‌دهد. از این مجموع، ۵۵۹ همت (معادل 24.4 درصد) به مصرف‌کنندگان نهایی (خانوارها) اختصاص یافته است.

* توزیع تسهیلات پرداختی

از کل تسهیلات پرداختی، مبلغ ۱۷,۳۶۳ هزار میلیارد ریال (معادل 75.6 درصد) به صاحبان کسب‌وکار (حقوقی و غیرحقوقی) و ۵,۵۹۳ هزار میلیارد ریال (معادل 24.4 درصد) به مصرف‌کنندگان نهایی اختصاص یافته است.

* سهم تسهیلات خرد

آمارها نشان می‌دهد از کل تسهیلات پرداختی در این دوره، ۵,۸۳۱ هزار میلیارد ریال (معادل 25.4 درصد) به صورت تسهیلات خرد اعطا شده است. همچنین 315 هزار میلیارد ریال از طریق کارت‌های اعتباری پرداخت شده که با احتساب این مبلغ، کل تسهیلات پرداختی خرد (کمتر از سه میلیارد ریال) به ۶,۱۴7 هزار میلیارد ریال (معادل 26.7 درصد) می‌رسد.

* اهمیت تسهیلات خرد در اقتصاد

در نظریات اقتصادی، تسهیلات خرد به عنوان یکی از بهترین ابزارها برای کمک به تولید داخلی و ایجاد تقاضای خرید شناخته می‌شود. این وام‌ها می‌توانند به گره‌گشایی از مشکلات مالی مردم و افزایش تقاضا در اقتصاد کمک کنند. بنابراین بانک مرکزی باید نظارت بیشتری بر پرداخت وام‌های خرد داشته باشد تا افراد بیشتری بتوانند از این تسهیلات بهره‌مند شوند و از سودجویی‌های احتمالی جلوگیری شود.

با توجه به اهمیت تسهیلات خرد در بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی، نیاز به ایجاد بسترهای مناسب برای دسترسی آسان‌تر به این وام‌ها احساس می‌شود. این اقدام‌ها می‌تواند به افزایش رضایت عمومی و بهبود شرایط اقتصادی کشور منجر شود.

***

چرا بانک‌ها باید تسهیلات خرد را به آسانی در اختیار مردم قرار دهند؟

تسهیلات خرد می‌تواند به‌سرعت به بهبود وضعیت اقتصادی افراد و جامعه کمک کند. این وام‌ها به عنوان یک محرک مالی عمل کرده و می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی و افزایش سطح رفاه اجتماعی منجر شوند، لذا این روند را از برخی زوایا باید مد نظر داشت:

۱- حمایت از معیشت خانوارها

تسهیلات خرد می‌تواند به تأمین نیازهای اولیه خانوارها کمک کند. این وام‌ها به افراد اجازه می‌دهد در مواقع ضروری، مانند هزینه‌های درمان، تحصیل یا خرید کالاهای اساسی، از منابع مالی لازم برخوردار شوند.

۲- تقویت اقتصاد محلی

پرداخت تسهیلات خرد می‌تواند به تقویت کسب و کارهای کوچک و محلی کمک کند. زمانی که افراد به راحتی به وام‌های خرد دسترسی داشته باشند، می‌توانند کسب‌وکارهای خود را راه‌اندازی یا گسترش دهند که این امر به ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی محلی منجر می‌شود.

۳- افزایش تقاضا در بازار

تسهیلات خرد می‌تواند به افزایش تقاضا برای کالاها و خدمات کمک کند. با تأمین منابع مالی، افراد قادر به خرید کالاهای مورد نیاز خود می‌شوند و این امر به تحریک تولید و رشد اقتصادی کمک می‌کند.

4- کاهش فشار بر سیستم‌های حمایتی

تسهیلات خرد به عنوان یک ابزار مالی می‌تواند فشار روی سیستم‌های حمایتی اجتماعی را کاهش دهد. به جای اینکه دولت‌ها مجبور به ارائه کمک‌های مالی به افراد در شرایط سخت شوند، وام‌های خرد می‌تواند به آنها در مدیریت مالی کمک کند.

5- ترویج فرهنگ پس‌انداز و مدیریت مالی

تسهیلات خرد می‌تواند به افراد کمک کند با استفاده از وام‌ها، مهارت‌های مدیریت مالی و پس‌انداز را یاد بگیرند. این امر می‌تواند به بهبود وضعیت مالی آنها و افزایش آگاهی مالی در جامعه منجر شود.

6- کاهش کلاهبرداری‌ها

با فراهم کردن تسهیلات خرد در شرایط شفاف و تحت نظارت، بانک‌ها می‌توانند از کلاهبرداری‌هایی که در فضای غیررسمی رخ می‌دهد جلوگیری کنند. شفافیت در ارائه این وام‌ها می‌تواند اعتماد مردم به نظام بانکی را افزایش دهد.

۷- تسریع در بهبود وضعیت اقتصادی

تسهیلات خرد نه‌تنها به رفع نیازهای فوری افراد کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به رشد و توسعه اقتصادی کشور نیز منجر شود، بنابراین تسهیل در دسترسی به این نوع وام‌ها باید یکی از اولویت‌های بانک‌ها باشد.

***

رونق بازار وام‌های غیرواقعی در سایه کم‌کاری بانک‌ها

موانع موجود در پرداخت تسهیلات خرد توسط بانک‌ها، باعث شده بازار خرید و فروش امتیاز و تسهیلات غیرواقعی رونق بگیرد. در حالی که بانک مرکزی سقف تسهیلات خرد را در شبکه بانکی مشخص کرده است، ارقام غیرعادی و فراتر از این میزان به طور جدی جنبه کلاهبرداری پیدا می‌کند.

* آگهی‌های فریبنده وام

با یک گشت و گذار در خیابان‌های شهر یا چند کلیک ساده در فضای مجازی، می‌توان به انبوهی از آگهی‌های خرید و فروش وام دسترسی یافت. این تبلیغات عموماً با عناوین فریبنده‌ای مانند «دریافت وام بانکی فوری در تمام شهرها»، «وام با 2 سال تنفس» و «وام بدون نیاز به ضامن دولتی» جلوه‌گری می‌کنند. همچنین ادعاهایی درباره ارائه وام‌های بانکی ۵۰۰ میلیون تومانی و حتی وام‌هایی از ۲ تا ۹ میلیارد تومان از لیزینگ‌های معتبر به چشم می‌خورد.

* رونق بازار وام‌های فوری

تبلیغات مربوط به وام‌های فوری و بدون ضامن موضوع تازه‌ای نیست و در سال‌های گذشته نیز مشاهده می‌شد اما با پیچیده‌ و سخت‌تر شدن شرایط پرداخت تسهیلات به متقاضیان در سال‌های اخیر، به نظر می‌رسد بازار این شرکت‌ها با رونق بیشتری مواجه شده است. برخی از این شرکت‌ها وام‌ها را به‌صورت خرید و فروش عرضه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر ادعای دسترسی به وام‌های خاص در بانک‌ها را دارند.

* قوانین و محدودیت‌ها

بر اساس آیین‌نامه تبلیغات در حوزه پولی و بانکی کشور، بند «ت» ماده ۱۴ مصوب سال ۹۸ و ماده ۹، هرگونه تبلیغات مرتبط با خرید و فروش تسهیلات بانکی، سپرده‌ها و مجوزهای تأسیس مؤسسات پولی و بانکی ممنوع است. این قوانین برای جلوگیری از کلاهبرداری و حفظ سلامت نظام بانکی تدوین شده‌اند. 

***

برای گرفتار نشدن در دام کلاهبرداران مردم باید به چه نکاتی توجه کنند؟

با توجه به تخلفات رایج در خرید و فروش وام، ضروری است متقاضیان وام با احتیاط عمل کنند و تنها به منابع معتبر و رسمی برای دریافت تسهیلات مراجعه کنند. توجه به قوانین و مقررات می‌تواند از بروز مشکلات و کلاهبرداری‌ها جلوگیری کند.

* تخلف خرید و فروش وام؛ چالش‌های قانونی و نظارتی

به گفته علیرضا قیطاسی، دبیر شورای هماهنگی بانک‌های دولتی و نیمه‌دولتی، تبلیغات خرید و فروش وام به‌طور کامل خلاف مقررات است. وی تأکید کرد:  بانک‌ها بر اساس دستورالعمل‌های مشخصی عمل می‌کنند که روی وب‌سایت‌های‌شان بارگذاری شده است. اگر خود بانک‌ها تبلیغاتی برای وام انجام دهند، این امر در چارچوب مقررات مجاز است اما تبلیغات غیررسمی که در جاهای مختلف مشاهده می‌شود، مغایر با قوانین بوده و دستگاه‌های نظارتی با آنها برخورد خواهند کرد.

* عدم اعتبار آگهی‌های غیررسمی خرید و فروش وام

کورش پرویزیان، رئیس شورای عالی کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری خصوصی کشور نیز در این باره می‌گوید هیچ‌گونه آگهی رسمی درباره خرید و فروش وام در شبکه بانکی وجود ندارد. وی افزود: «تمام عقود بانکی تحت نظارت بانک مرکزی و با چارچوب‌های مشخص انجام می‌شود، بنابراین هیچ مجوزی برای ایجاد موسسات واسط جهت پرداخت وام صادر نشده است». پرویزیان به مردم توصیه کرد به این آگهی‌ها اعتماد نکنند و در صورت نیاز به وام، تنها از شعب بانک‌ها و مجاری رسمی اقدام کنند.

***

تخلفات در تسهیلات قرض‌الحسنه

حجت‌الله فرزانی، کارشناس پولی و بانکی به تخلفات مربوط به خرید و فروش تسهیلات قرض‌الحسنه اشاره کرد. وی اظهار داشت: برخی افراد در شبکه‌های اجتماعی، امتیاز سپرده‌های خود را برای فروش عرضه می‌کنند. فرزانی تأکید کرد این وام‌ها تنها قابل واگذاری به خویشاوندان درجه یک و ۲ افراد هستند.

* روند نقل و انتقال تسهیلات بانکی؛ چالش‌ها و فرصت‌ها

نقل و انتقال تسهیلات بانکی یکی از موضوعات مهمی است که در حال حاضر در بازار مالی کشور مورد توجه قرار دارد. برخی افراد با استفاده از حساب قرض‌الحسنه خود در موسسات مالی یا بانک‌ها، پس از ایجاد میانگین گردش حساب، به امتیاز تسهیلات دست پیدا می‌کنند. در صورتی که این افراد نیازی به دریافت وام نداشته باشند، می‌توانند این امتیاز را به اقوام درجه یک و ۲ خود منتقل کنند. این نوع واگذاری معمولا به تعداد محدودی انجام می‌شود.

فرزانی به نقل و انتقال امتیاز تسهیلات به عنوان عاملی اشاره کرد که باعث ایجاد یک بازار غیررسمی و بدون تایید بانک مرکزی شده است. وی افزود: «تنگناهای اعتباری بانک‌ها و مشکلات پرداخت وام، موجب شده ارقام نقل و انتقال امتیاز به طرز غیرمنتظره‌ای بالا باشد. در شرایط تورمی کنونی، این ارقام واقعا تعجب‌آور هستند».

* آیا امتیاز وام قابل خرید و فروش است؟

فرزانی در پاسخ به این سوال که آیا امتیاز وام قابل خرید و فروش است، گفت: بانک مرکزی تاکنون بر این عملیات صحه نگذاشته است. وی خاطرنشان کرد: اگر مقام ناظر یا بانک مرکزی به‌طور رسمی به این حوزه ورود کند و این موضوع را غیرقانونی اعلام کند، مشکلات موجود برطرف خواهد شد. وی تأکید کرد: فضایی که برای خرید و فروش تسهیلات ایجاد شده، مناسب نیست و نیاز به ساماندهی دارد.

فرزانی همچنین اشاره کرد: شرعی و قانونی بودن این عملیات باید در شورای فقهی بانک مرکزی بررسی شود. در صورت تایید، این فرآیند باید به‌صورت رسمی و با نرخ‌های مشخص و عادی انجام گیرد، نه به شکلی که در فضای مجازی مشاهده می‌شود.

* تبلیغات فریبنده در فضای مجازی

کارشناس پولی و بانکی درباره تبلیغات فریبنده در فضای مجازی و سطح شهر گفت: «رقم‌های مشخصی برای تسهیلات خرد در شبکه بانکی تعیین شده است؛ برای مثال ۵۰۰ میلیون تومان برای متقاضیان حقوقی و ۳۰۰ میلیون تومان برای اشخاص حقیقی در نظر گرفته شده است. البته قرار است این مبالغ به ۴۰۰ و ۷۵۰ میلیون تومان افزایش یابد اما پرداخت تسهیلات ۲ میلیارد تومانی یا با تنفس چند ساله، به هیچ‌وجه مورد تایید نیست».

* هشدار درباره کلاهبرداری‌های تسهیلات بانکی

فرزانی به نکته‌ مهمی اشاره کرد و گفت: شرکت‌های مدعی پرداخت تسهیلات معمولا از ارائه اطلاعات درباره بانک مرجع خودداری می‌کنند. وی افزود: «اگر به بانک مراجعه کنید، در این زمینه اظهار بی‌اطلاعی می‌شود». این موضوع نشان‌دهنده این است که چنین تبلیغاتی بیشتر به حقه‌های فضای مجازی شباهت دارد. اغلب، این شرکت‌ها مبلغی به‌عنوان بیعانه برای ثبت‌نام وام از متقاضیان دریافت می‌کنند و پس از آن، دسترسی آنها به خدمات قطع می‌شود.

فرزانی ارقام فریبنده‌ای مانند پرداخت وام‌های سنگین یا با اقساط طولانی را به ‌عنوان نشانه‌هایی از کلاهبرداری در فضای مجازی معرفی کرد. وی یادآور شد بانک مرکزی سقف تسهیلات خرد را در شبکه بانکی مشخص کرده و برای افراد حقیقی، این سقف ۳۰۰ میلیون تومان است. بنابراین هرگونه مبلغی خارج از این حد، به ‌وضوح نشان‌دهنده کلاهبرداری است.

* لزوم نظارت بر تبلیغات تسهیلات

وی سادگی ایجاد سایت و تبلیغات در فضای مجازی را عاملی برای افزایش آگهی‌های خرید و فروش تسهیلات بانکی دانست. وی تاکید کرد: با وجود این تبلیغات، در صورت گزارش به پلیس فتا، مشخص خواهد شد آیا این ادعاها قانونی هستند یا به کلاهبرداری مربوط می‌شوند. فرزانی اظهار داشت: «این‌گونه تبلیغات در شبکه بانکی عادی و مرسوم نیست و ضرورت ورود نهاد ناظر، بویژه پلیس فتا، به این موضوع بیش از پیش احساس می‌شود».

* بانک‌ها در وضعیت بی‌تفاوتی نسبت به پرداخت تسهیلات

کارشناس پولی و بانکی همچنین برخی طرح‌های پرداخت تسهیلات بانکی را مبتنی بر امتیاز سپرده دانست. وی توضیح داد: در این طرح‌ها، بانک مرکزی به استعلام درخواست وام بر اساس امتیاز سپرده افراد پاسخ می‌دهد. این طرح‌ها به‌طور قانونی بر اساس میانگین رسوب سپرده در حساب متقاضیان تعریف شده و هیچ مشکلی از نظر قانونی ندارند.

حجت‌الله فرزانی با اشاره به ماده ۶ قانون عملیات بانکی بدون ربا بیان کرد: این قانون به بانک‌ها اجازه می‌دهد تا طرح‌هایی را تعریف و اقدام به سپرده‌گیری کنند و در مقابل، امتیازات تسهیلاتی برای سپرده‌گذاران در نظر بگیرند. با این حال، برخی بانک‌ها میانگین سپرده را ارقامی تعیین کرده و دوره بازپرداخت را کوتاه‌مدت انتخاب می‌کنند. این امر به دلیل افزایش بهای تمام‌شده پول در بانک‌هاست.

وی بانک‌ها را در وضعیت بی‌تفاوتی نسبت به پرداخت تسهیلات دانست و گفت: «این مساله به این معناست که هزینه پول افزایش یافته و مدت زمانی که بانک‌ها می‌توانند پول را در اختیار تسهیلات‌گیرندگان قرار دهند، کاهش یافته است». در گذشته، با نرخ پایین هزینه تجهیز منابع، بانک‌ها قادر به ارائه تسهیلات با مدت بازپرداخت 5 ساله بودند، زیرا بازپرداخت پول از نظر اقتصادی برای آنها صرفه داشت.

کارشناس امور بانکی نرخ سپرده‌پذیری برای بانک‌ها را 22.5 درصد اعلام کرد و توضیح داد: «هزینه‌های بانک‌ها در زمینه فناوری اطلاعات و هزینه‌های پرسنلی به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است». این افزایش هزینه‌ها به بالا رفتن بهای تمام‌شده پول برای بانک‌ها منجر شده و به همین دلیل، بانک‌ها برای حفظ صرفه اقتصادی، مدت زمان تسهیلات‌دهی خود را به زیر ۳ سال کاهش می‌دهند.

* زیان‌دهی تسهیلات با بازپرداخت بالای ۳ سال

فرزانی میانگین صرفه اقتصادی برای شبکه بانکی را 3-2 سال اعلام کرد و افزود: «در شرایط کنونی، اگر بانک‌ها تسهیلاتی با بازپرداخت بالای 3 سال پرداخت کنند، برای آنها صرفه اقتصادی نخواهد داشت». به همین دلیل، بانک‌ها برای جبران هزینه‌ها و تأمین منافع خود، مدت زمان بازپرداخت تسهیلات را کوتاه‌تر می‌کنند و طرح‌های مبتنی بر امتیاز نیز رونق بیشتری می‌یابند.

* پرداخت وام‌های قرض‌الحسنه

کارشناس امور بانکی همچنین به تبلیغات بانک‌های تجاری برای پرداخت وام قرض‌الحسنه اشاره کرد و گفت: «پرداخت این نوع تسهیلات با توجه به سود سپرده‌ها در بانک‌ها به نظر عقلانی نمی‌رسد اما ایجاد میانگین سپرده‌پذیری و تأمین هزینه‌های این موسسات مالی موجب توجه بیشتر به این نوع تسهیلات می‌شود».

***

مجازات بانک‌ها در صورت عدم تخصیص تسهیلات تکلیفی

براساس قوانین و مقررات بانکی، بانک‌ها موظفند تسهیلات تکلیفی را به متقاضیان واجد شرایط ارائه دهند. در صورتی که بانک‌ها از این وظیفه کوتاهی کنند، می‌توانند با مجازات‌ها و تبعات مختلفی مواجه شوند. در ادامه به برخی از این مجازات‌ها اشاره می‌شود:

۱- جریمه‌های مالی

بانک مرکزی می‌تواند جریمه‌های مالی برای بانک‌هایی که به تعهدات خود در زمینه تخصیص تسهیلات تکلیفی عمل نمی‌کنند، تعیین کند. این جریمه‌ها بسته به شدت تخلف متغیر است.

۲- کاهش اعتبار

بانک‌ها که از تخصیص تسهیلات تکلیفی خودداری می‌کنند، ممکن است اعتبار آنها نزد بانک مرکزی و سایر نهادهای مالی کاهش یابد. این امر می‌تواند به کاهش توانایی آنها در جذب سپرده‌ها و منابع مالی جدید منجر شود.

۳- محدودیت در فعالیت‌ها

بانک مرکزی می‌تواند محدودیت‌هایی را برای فعالیت‌های بانک‌های متخلف وضع کند. این محدودیت‌ها ممکن است شامل کاهش سقف تسهیلات‌دهی یا محدودیت در ارائه خدمات جدید باشد.

۴- نظارت بیشتر

بانک مرکزی می‌تواند نظارت بیشتری بر عملکرد بانک‌های متخلف اعمال کند. این نظارت می‌تواند شامل بازرسی‌های دوره‌ای و بررسی‌های دقیق‌تر روی فعالیت‌های مالی و تسهیلات‌دهی بانک‌ها باشد.

۵- اقدامات قانونی

در صورت تکرار تخلفات یا تخلفات جدی، بانک‌ها ممکن است تحت پیگرد قانونی قرار گیرند. این امر می‌تواند شامل طرح شکایت از سوی نهادهای ناظر یا دیگر ذی‌نفعان باشد.

۶- تعلیق مجوز فعالیت

در موارد شدید، بانک مرکزی می‌تواند مجوز فعالیت بانک‌های متخلف را معلق کند. این اقدام معمولا به عنوان آخرین راه‌حل مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به اهمیت تسهیلات تکلیفی در حمایت از بخش‌های مختلف اقتصادی و خانوارها، ضروری است بانک‌ها به تعهدات خود عمل کنند. مجازات‌های تعیین‌شده می‌تواند به عنوان ابزاری برای تشویق بانک‌ها به رعایت قوانین و مقررات و بهبود وضعیت تسهیلات‌دهی کمک کند.

******

الف- معرفی حمل‌ونقل دریایی و ریلی در ایران

بررسی سیستم حمل‌ونقل دریایی ایران، از جمله بنادر مهم و ظرفیت‌های آنها

بررسی سیستم حمل‌ونقل ریلی ایران از جمله شبکه راه‌آهن و قطارهای موجود

ب- ارزیابی وابستگی حمل‌ونقل دریایی در ایران

تحلیل و ارزیابی وابستگی حمل‌ونقل دریایی به زیرساخت‌ها و تسهیلات موجود

بررسی نقاط قوت و ضعف حمل‌ونقل دریایی در ایران

پ- ارزیابی وابستگی حمل‌ونقل ریلی در ایران

تحلیل و ارزیابی وابستگی حمل‌ونقل ریلی به زیرساخت‌ها و تسهیلات موجود

بررسی نقاط قوت و ضعف حمل‌ونقل ریلی در ایران

ت- تحلیل فرصت‌ها و چالش‌ها در تبدیل‌ شدن به هاب ترانزیت

ارزیابی فرصت‌های موجود برای تبدیل‌ شدن حمل‌ونقل دریایی و ریلی به هاب ترانزیت غرب آسیا

شناسایی و بررسی چالش‌هایی که می‌تواند تبدیل‌ شدن به هاب ترانزیت را محدود کند.

ث- استراتژی‌ها و پیشنهادها برای تحقق هاب ترانزیت

ارائه استراتژی‌ها و راهکارهایی برای افزایش وابستگی حمل‌ونقل دریایی و ریلی به زیرساخت‌ها و توسعه تسهیلات

پیشنهادها برای ایجاد هماهنگی بین حمل‌ونقل دریایی و ریلی به‌منظور توسعه هاب ترانزیت

ارائه راهکارهایی برای مدیریت و حل چالش‌های موجود در تبدیل‌ شدن به هاب ترانزیت

در پایان باید بیان کرد نتایج بررسی و تحلیل میزان وابستگی حمل‌ونقل دریایی و ریلی در ایران برای تبدیل‌ شدن به هاب ترانزیت غرب آسیا در تکمیل ارتباط و اتصال این ۲ نوع حمل‌ونقل در کشور خلاصه می‌شود.

با عنایت به آنچه تا اینجا آوردیم «وعده صادق 2» را نباید به‌عنوان نقطه پایانی بر جنگی که ما در میانه آن هستیم در نظر بگیریم. این تنها یک تحول جدی و قدمی تأثیرگذار است که باید آن را درست در معنای حقیقی خود فهمیده و برای قدم‌های بعدتر از آن آماده شویم. سفرهایی که بعد از پاسخ ایران به شرارت‌های رژیم صهیونیستی از طرف رئیس‌جمهور و وزیر امور  خارجه دولت جمهوری اسلامی ایران انجام شد، در کنار برگزاری نماز جمعه با حضور با صلابت رهبر انقلاب در مصلای امام خمینی تهران، دنباله‌های این پاسخ معنادار بودند. همه اینها یک معنای مشخص دارند: ما در یک وضعیت عادی نیستیم اما هراسی هم از آن نداریم. یعنی هم برای هر دقیقه از آن و تحولاتی که آبستن آن است برنامه‌های مشخصی داریم و هم در عالی‌ترین سطح از مقامات، حاضریم هزینه این دفاع‌مقدس از ایران و ایده مقاومتی را که از ارزش‌های اساسی آن نیرو گرفته است بپردازیم. این موضوعی است که هنوز به طور کافی و به شکلی متکافی در رسانه‌های ما به آن پرداخته نشده است.

* دل‌های قوی، اذهان روشن

پاسخ غافلگیرکننده ایران به شرارت‌های ارتش رژیم صهیونیستی علیه تمامیت ارضی و منافع مستقیم دولت جمهوری اسلامی ایران بعد از اجرای عملیات «وعده صادق2» شرایط جدیدی را در جنگ ما با رژیم اشغالگر قدس به وجود آورده است؛ شرایط تازه‌ای که بر اساس آن کابینه امنیتی نتانیاهو یا باید شکست در مقابل ایران را پذیرفته و به روندهای دیپلماتیکی که از آلام مردم مسلمان در منطقه غرب آسیا می‌کاهد تن بدهد،  یا باید در عملیاتی کور دامنه نزاع را گسترده‌تر کرده و در پاسخ به اقدام ایران علیه رژیم صهیونیستی، پاسخی نظامی را تدارک ببیند. 

اینطور به نظر می‌رسد که کابینه نتانیاهو که گسترده‌تر کردن جنگ را به ‌عنوان سرپوشی برای شکست‌های معناداری که در میدان خورده، انتخاب کرده است، در مسیر دوم حرکت خواهد کرد. به همین خاطر است که دستگاه تبلیغاتی رژیم سعی می‌کند با بحث ‌کردن مدام درباره حمله به ایران یا منافع مستقیم ما در محدوده سرزمینی خودمان ترسی که برای مدت‌ها در سرزمین‌های اشغالی احساس می‌شد را در ایران تولید کند. آگاهی ما از این موضوع نباید ما را در موقعیتی قرار دهد که واقعیت نزاع سختی که در آن قرار داریم را فراموش کنیم. این بازی روانی را باید در کنار مجموعه دیگری از اقدامات، از جمله فعال ‌شدن دوباره بال تبلیغاتی وابسته به رضا پهلوی و البته خبر بازگشت تلویزیون منوتو به‌ عنوان بازوی تبلیغاتی این جریان در نظر بگیریم. این یک بسته ترکیبی برای وارد شدن به جنگی ترکیبی است؛ جنگی که احتمالا با حمایت سربازان صهیونیست فارسی‌زبان جریان می‌یابد. ما نباید فراموش کنیم و نباید صحبت ‌کردن درباره این موضوع را کنار بگذاریم که «ما در میانه جنگ هستیم، جنگی بنیادین برای حفاظت از حیثیت وجود شناختی خودمان در مقام یک واحد سیاسی». تنها در چنین حالتی است که می‌توانیم انتظار داشته باشیم مردم ما با دل‌های قوی و اذهانی آماده به استقبال شریرترین دشمنان تاریخ ایران خواهند رفت.

پژوهشگر اندیشه‌های سیاسی *

محمد طاهر رحیمی: اخیرا بانک مرکزی با هدف بهبود بازگشت ارز صادرکنندگان خرد و همچنین تقویت بازار رسمی ارز، اقداماتی را در دستور کار خود قرار داده است. یکی از مهم‌ترین این اقدامات، راه‌اندازی تالار ارز اشخاص یا همان بازار ارز توافقی است که قرار است در این قالب نرخ ارز صرفا با مکانیسم عرضه و تقاضا کشف شود.

* هدف از راه‌اندازی بازار ارز توافقی

بازار توافقی در فاز اول قرار است بستری باشد برای بازگشت ارز صادرکنندگان خرد و نیز ارزهای متفرقه‌ای که در دست اشخاص مختلف حقیقی و حقوقی است. یکی از مشکلاتی که صادرکنندگان خرد با آن مواجهند، مسائل مربوط به تعهدات ارزی و بازگشت ارز به کشور است اما با این حال، فرآیند بازگشت ارز گاهی با چالش‌هایی مواجه می‌شود که منجر به نوسانات و بی‌ثباتی در بازار ارز می‌شود. از همین رو، بانک مرکزی تصمیم گرفته است با راه‌اندازی بازار ارز توافقی، شرایط بهتری برای بازگشت ارز صادرکنندگان فراهم کند. رئیس‌کل بانک مرکزی تاکید کرده است با راه‌اندازی این سامانه، صادرکنندگان خرد بخش خصوصی می‌توانند ارز خود را با قیمت توافقی در بستر یک بازار رسمی و ضابطه‌مند عرضه کنند. بانک مرکزی نیز به عنوان ناظر و تنظیم‌گر در این بستر حضور خواهد داشت و در صورت لزوم برای تثبیت قیمت‌ها مداخله خواهد کرد.

* شرایط لازم برای مؤثر شدن ایده تک‌نرخی‌سازی ارز و توفیق بازار توافقی ارز

بازار توافقی ارز و توسعه آن برای سایر صادرکنندگان و واردکنندگان خرد و کلان در شرایط عادی می‌تواند حائز مزایای قابل توجهی برای کشور باشد اما لازم به ذکر است شرایط عادی ارزی چند شاخصه بسیار مهم دارد که عبارتند از:

1- وجود تعادل پایدار و بلندمدت در تراز پرداخت‌های بین‌المللی کشور به گونه‌ای که عرضه ارز با احتساب ریسک ناشی از نوسانات دسترسی به ارزهای نفتی کشور، توان پاسخگویی به همه تقاضاهای ارزی کشور را داشته باشد.

2- قرار داشتن بانک مرکزی روی صندلی حکمرانی و بازارسازی ارزی که این مهم مستلزم بهره‌گیری بانک مرکزی از ابزارهای حکمرانی ریال، حکمرانی مالی و ارزی برای کنترل سیالیت و مصارف بازار غیررسمی از جمله قاچاق و خروج سرمایه است.

3- اصلاح جدی در نظام گمرکی کشور به منظور جلوگیری از کم‌اظهاری‌های صادراتی و بیش‌اظهاری‌های وارداتی و نیز مقابله با قاچاق که منابع اصلی تأمین سیالیت بازار غیررسمی هستند.

4- ساماندهی سازوکار صراف - کارگزار و نیز مکانیسم تبادلات ارزی تراستی‌محور ذیل بانک مرکزی اما واضح است شرایط کنونی کشور اساسا فاقد تقریبا همه این شاخصه‌هاست از این رو راه‌اندازی بازار توافقی و واسپاری نرخ ارز به بازار برای کشف آن می‌تواند تهدیداتی جدی برای نظام ارزی کشور داشته باشد که در ادامه به آن نیز خواهیم پرداخت.

* مزایای بازار توافقی ارز

در صورت وجود شاخصه‌های چهارگانه فوق، راه‌اندازی بازار توافقی رسمی ارز چندین مزیت مهم به همراه دارد که می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کند. از جمله این مزایا عبارتند از:

1- تسهیل دسترسی به ارز برای واردکنندگان: با افزایش عرضه ارز در بازار توافقی، واردکنندگان می‌توانند با سرعت و راحتی بیشتری به ارز مورد نیاز خود دسترسی یابند. این مساله باعث تسهیل واردات کالاهای  مورد نیاز کشور خواهد شد.

2- کاهش فشار بر بازار غیررسمی ارز: یکی از مشکلات اصلی بازار ارز در کشور، وجود فشار تقاضا بر بازارهای غیررسمی است. این فشار ناشی از تقاضای واردکنندگان ارز است که در صف تخصیص مانده‌اند. با راه‌اندازی بازار توافقی و تسهیل دسترسی به ارز رسمی، این فشار کاهش می‌یابد و می‌تواند منجر به تعدیل نرخ ارز در بازار غیررسمی شود.

3- حفظ اعتبار واردکنندگان: یکی دیگر از مزایای این اقدام، حفظ اعتبار واردکنندگان در برابر فروشندگان خارجی است. با تسریع در بازگشت ارز و تسویه بموقع تعهدات ارزی، واردکنندگان می‌توانند روابط تجاری خود با شرکت‌های خارجی را حفظ کرده و از مخدوش شدن اعتبارشان جلوگیری کنند.

* تشریح یک چالش و تهدید بزرگ

همان‌طور که گفته شد از آنجا که نظام ارزی کشور فاقد مختصات چهارگانه مذکور در این یادداشت است، شروع اصلاحات ارزی از راه‌اندازی بازار توافقی می‌تواند چالش بزرگ‌تری برای اقتصاد کشور خلق کند. مداخلات بازارسازانِ بازار غیررسمی (بازار سیاه) یا همان صاحبان معاملات فردایی که عمدتا در دوبی و ترکیه و سپس هرات و سلیمانیه قرار دارند، یکی از تهدیدات اصلی است که می‌تواند با راه‌اندازی بازار توافقی رخ دهد. این بازارسازان مخرب با راه‌اندازی بازار توافقی طبیعتا با کاهش سیالیت و ورود ارز به بازار غیررسمی مواجه می‌شوند و در نتیجه به منظور تامین تقاضاهای نامشروع و غیرقانونی از جمله قاچاق، خروج سرمایه و پولشویی دچار چالش می‌شوند و از آنجا که تقاضای ارزی قاچاقچیان و متقاضیان خروج سرمایه که از متمولان جامعه هستند اساسا کشش‌پذیری بسیار پایینی به قیمت ریالی ارز دارد، بنابراین این بازارسازان غیررسمی برای تأمین سیالیت بازار سیاه یا همان بازار غیررسمی و جذب ارزهای صادرکنندگان پیشنهاد قیمت‌های بالاتر می‌دهند تا آنها را ترغیب کنند ارز خود را به جای عرضه در بازار رسمی، در بازار غیررسمی بفروشند؛ از این رو نرخ ارز در بازار توافقی و بازار غیررسمی در یک تسلسل تا جایی رو به افزایش می‌گذارد که نظام اقتصادی - اجتماعی کشور دچار بحران بسیار جدی شود، از این رو بانک مرکزی دوباره ناگزیر به سقف‌گذاری حتی برای بازار توافقی می‌شود و اساسا بازار توافقی به تعطیلی کشیده می‌شود اما این بار به قیمت جهش‌های بزرگ در نرخ ارز و متعاقبا تنگ‌تر شدن شرایط معیشتی مردم و شرایط اقتصادی بنگاه‌های بخش مولد اقتصادی کشور.

در صورتی که نظام ارزی کشور حائز شاخصه‌های 4 گانه مذکور باشد یا مثل دهه ۸۰ یا نیمه اول دهه ۹۰ خورشیدی تراز پرداخت‌های کشور از محل وفور ارزهای نفتی در تعادل و حتی دارای مازاد ارزی باشد، بازار ارز از چنین تهدیداتی مصون می‌ماند اما در شرایط کنونی که تراز پرداخت‌های کشور تعادل بسیار ناپایدار و بسیار وابسته به ارزهای نفتی دارد، شروع اصلاح سازوکار ارزی کشور با ایده‌هایی نظیر بازار توافقی، شناورسازی ارزی، تک‌نرخی شدن ارز و... باعث تولد دوباره نظام چندنرخی، البته این بار به قیمت گزاف بروز جهش‌های ارزی می‌شود کما اینکه تجربه نیمه اول سال 1401 آخرین تجربه‌ای است که نشان داد تک‌نرخی کردن و شناورسازی نرخ ارز در مختصات فعلی اقتصاد ایران به عنوان نقطه آغازین اصلاحات نظام ارزی در کشور می‌تواند ظرف مدت 5 ماه باعث جهش بیش از 100 درصدی نرخ ارز شود.

از این رو توصیه می‌شود قبل از راه‌اندازی بازار توافقی، به صورت ابزارمحور کنترل دقیق‌تری بر مصارف ارزی غیرقانونی اعمال شود. بویژه تقاضای ارز برای قاچاق کالا، خروج سرمایه از کشور و پولشویی باید به دقت رصد و مدیریت و محدود شود تا بازار توافقی بتواند بدون مشکلاتی که اشاره شد، به کار خود ادامه دهد. مهم است سیاست‌گذار ارزی کشور بداند هر راهی برای اصلاحات نظام ارزی کشور که از محدودسازی ابزارمحور سیالیت و نقدشوندگی بازار غیررسمی عبور نکند، با پاسخ محکم قیمتی بالاتر توسط بازیگران بدون شناسنامه در بازار غیررسمی مواجه می‌شود و می‌تواند باعث جهش‌های ارزی دیگری در کشور شود.