معاون هنری وزیر ارشاد در نخستین روز کاری به خانه هنرمندان رفت

نادره رضایی، معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نخستین روز کاری خود از نمایشگاه هفته تصویرگری ۱۴۰۳ در گالری‌های ممیز، زمستان و پاییز بازدید و با تعدادی از هنرمندان حاضر در این نمایشگاه دیدار و گفت‌وگو کرد. رضایی همچنین در گالری بهار خانه هنرمندان ایران به تماشای عکس‌های تئاتر اختر تاجیک با عنوان «یادها و خاطره‌ها» نشست.

در جریان این بازدید سعید اسلام‌زاده، مدیر روابط‌ عمومی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز حضور داشت.

***

پخش مستندهای ویژه روز جهانی علم از شبکه آموزش

به مناسبت ۱۹ آبان که روز جهانی علم است، مستند «کهربا» شنبه ۱۹ آبان ساعت ۲۰ از شبکه آموزش سیما پخش می‌شود. این مستند به بازنمایی سیمای نخبگان و دانشمندان برجسته کشور می‌پردازد.

همچنین، مجموعه مستند 3 قسمتی «علم و اسلام» از شنبه ۱۹ تا ۲۱ آبان هر شب ساعت ۱۹ از شبکه آموزش روی آنتن می‌رود. در این مجموعه جیم الخلیلی فیزیکدان به کشورهایی چون ایران، تونس، عراق و مصر می‌رود تا درباره دانشمندان بزرگ جهان اسلام که دستاوردهای علمی حال حاضر جهان وابسته به آنان است، بیشتر بداند. «زبان علم»، «امپراطوری منطق» و «قدرت تردید»، عناوین هر یک از قسمت‌های این مجموعه است.

مستند «جهان به هم پیوسته» نیز مستند دیگری است که به مناسبت روز جهانی علم یکشنبه ۲۰ آبان ساعت ۲۰:۳۰ از این شبکه پخش می‌شود. این مجموعه مستند به بررسی محتویات خاک صحرای آفریقا و نقش آن بر حاصل‌خیزی جنگل‌های آمازون در آمریکای جنوبی می‌پردازد.

***

«ردپای خوب زیستن در شرایط بحرانی» بررسی می‌شود

نشست «ردپای خوب زیستن در شرایط بحرانی» توسط نشر دکسا پنجشنبه این هفته ۱۷ آبان‌ماه در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می‌شود. این‌ برنامه به بهانه چاپ کتاب‌های مجموعه «شکوفایی» توسط انتشارات دکسا برگزار می‌شود. 

محور موضوعی آن هم از این ‌قرار است که چگونه می‌توان در شرایط بحرانی به شکوفایی، شادکامی و بهزیستی اندیشید و آنها را زندگی کرد. رویکردها در پاسخ به این پرسش گوناگون است و هر طیف و طبقه، نقطه‌نظر ویژه خود را به این پرسش دارد. برای برخی امید رسیدن به شکوفایی و شادی به اتمام رسیده و برای برخی همچنان روزنه‌هایی وجود دارد و برای برخی دیگر نیز آینده تماما روشن است.

مصطفی ملکیان، هادی صمدی، سروش صحت و گلی امامی در این نشست حضور یافته و سخنرانی می‌کنند. این ‌برنامه روز پنجشنبه ۱۷ آبان‌ماه از ساعت ۱۴ در خانه اندیشمندان علوم‌انسانی برگزار می‌شود.

***

تمدید مهلت ارسال آثار به جشنواره سما

مهلت ارسال آثار به دومین جشنواره تولیدات رسانه‌ای جهادی سما که در ۲ بخش «حرفه‌ای» و «مردمی» برگزار می‌شود، تا یکشنبه ۲۰ آبان‌ماه تمدید شد. این‌رویداد در هفته بسیج و با هدف تقدیر از آثار مروج گفتمان سازندگی، محرومیت‌زدایی و امیدافزایی برگزار می‌شود.

جشنواره «سما» نگاهی جریان‌ساز و مستمر برای تحقق جهاد تبیین دارد و تلاش خواهد کرد در این دوره‌، ظرفیت بی‌مانند جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و فعالان مردمی را به‌کار گیرد. در بخش حرفه‌ای، آثار در 4 بخش مستند تلویزیونی، تولیدات رادیویی، خبری و فضای مجازی و در بخش مردمی، آثار در بخش‌های تولیدات تصویری و فضای مجازی، ایده داستان و فیلمنامه، کتاب، شعر و دل‌نوشته پذیرش می‌شوند. علاقه‌مندان می‌توانند برای ارسال آثار خود به وبگاه جشنواره به نشانی samafest.iriborg.ir یا @samafest در بله و ایتا مراجعه کنند.

***

چاپ یک داستان عاشقانه از موراکامی

کتاب «شهر و دیوارهای نامطمئنش» نوشته هاروکی موراکامی به تازگی با ترجمه امیر دیانتی توسط نشر نیماژ منتشر شده است. این ‌کتاب از زبان ژاپنی به فارسی ترجمه شده و هنوز ترجمه‌ انگلیسی آن منتشر نشده است.

«شهر و دیوارهای نامطمئنش» داستانی عاشقانه درباره جست‌وجو؛ قصیده‌ای است در بزرگداشت کتاب‌ها و کتابخانه‌هایی که این گنجینه‌ها را در خود جای داده‌اند و تمثیلی است برای این روزگار غریب. داستان در مرز خیال و واقعیت روایت می‌شود و میان شهر محصورشده، میان دیوارها و دنیایی که می‌شناسیم یا تصور می‌کنیم می‌شناسیم، رفت‌ و برگشت دارد. داستان این کتاب ماجرای پسر و دختری نوجوان است که عاشق هم می‌شوند. دختر به او می‌گوید خود واقعی‌اش جای دیگری است. شهری محصورشده میان دیوارها که تک‌شاخ‌ها در آن جولان می‌دهند و کتابخانه‌ها به‌جای کتاب رویاهای باستانی دارند و تکنولوژی در آن جایی ندارد. در ادامه داستان دختر ناگهان و به ‌شکل مرموزی ناپدید می‌شود، مرد در میانسالی به شهر محصور و میان دیوارها می‌رسد و دختر هنوز در همان سنی است که مرد اولین ‌بار دیده بودش. همه‌چیز همان‌گونه است که دختر گفت اما پشت نقابی دل‌فریب، ماجرایی شوم خفته است.

‌هاروکی موراکامی، نویسنده ژاپنی، از نویسندگانی است که تایید مخاطبان جهانی و منتقدان ادبی را با هم دارد؛ او در ایران بیشتر با کتاب‌های «کافکا در کرانه»، «جنگل نروژی» و «از دو که حرف می‌زنم، از چه حرف می‌زنم؟» شناخته شده است. این کتاب با ۵۵۰ صفحه و قیمت ۵۴۰ هزار تومان عرضه شده است.

محمد محمدی: چهل‌ودومین جشنواره جهانی فیلم‌های ورزشی میلان ایتالیا در حالی از روز گذشته آغاز به کار کرد که در این دوره نیز همانند ادوار گذشته این جشنواره میزبان نمایش چند فیلم ایرانی خواهد بود. در این دوره از جشنواره فیلم‌های ورزشی میلان، فیلم‌های سینمایی «پرویز خان» به کارگردانی علی ثقفی و تهیه‌کنندگی عطا پناهی، «هوک» به کارگردانی حسین ریگی و تهیه‌کنندگی علی آشتیانی‌پور، مستند «اژدها وارد می‌شود» به کارگردانی محمدحسین عباسی و تهیه‌کنندگی محمدحسین میثاقی، مستند «باشگاه اندیشه» به کارگردانی جعفر صادقی و فیلم کوتاه «فم فوتبال» به کارگردانی شقایق آسیایی به عنوان نمایندگان رسمی ایران در این جشنواره حضور دارند.

در چند دوره گذشته، فیلم‌های منتخب جشنواره فیلم‌های ورزشی ایران در جشنواره جهانی میلان جوایز اصلی بخش‌های مختلف را کسب کرده‌اند که می‌توان به درخشش فیلم‌هایی مانند «لاله»، «آتلان»، «صفر تا سکو»، «مستطیل قرمز»، «من ایرانی‌ام»، «رویاهای خالکوبی شده» و... اشاره کرد. اما آنچه مشخص است اینکه همواره سینمای مستند در این رویداد مهم سینمایی در جهان درخشیده است و متاسفانه سینمای داستانی از این فستیوال دست خالی به کشور بازگشته است. نکته مهم اما این است که اساسا سینمای ایران با توجه به سوژه‌ها و ایده‌های فراوان در حوزه ورزش چرا سبد بسیار خالی در این زمینه دارد، در حالی که در سینمای مستند سالانه شاهد تولید حداقل بیش از 50 فیلم مستند ورزشی پیرامون اتفاقات، اشخاص و حتی واقعه فردی و حاشیه در حوزه ورزش هستیم. اما تاسف‌آور این است که در حوزه سینمای داستانی حتی جمع کل فیلم‌های ورزشی در طول 4 دهه گذشته از عدد 20 بیشتر نشده است، بنابراین می‌توان به جرأت گفت سینمای داستانی در حوزه ورزش با توجه به ظرفیت‌های موجود دست خالی را داد. 

با مروری بر گذشته سینمای ورزشی می‌توان گفت فیلم «ببر مازندران» ساخته مرحوم ساموئل خاچیکیان در سال 47 را باید جزو نخستین فیلم‌های ورزشی سینمای ایران دانست. خاچیکیان که سال‌ها در تلاش بود فیلمی با حضور جهان‌پهلوان تختی بسازد و نتوانسته بود این اسطوره ایرانی را راضی به انجام چنین کاری کند، «ببر مازندران» را با حضور امامعلی حبیبی، قهرمان اسبق جهان و المپیک روی پرده برد. حبیب‌الله بلور، مربی اسبق تیم‌ ملی کشتی و حسین ملاقاسمی از قهرمانان کشتی فرنگی ایران و دارنده چند مدال جهان از دیگر بازیگران این فیلم بودند.

«ببر مازندران» با ترکیب قصه پوریای ولی و مایه‌هایی از ملودرام روز قرار بود آغازی بر سلسله فیلم‌های ورزشی باشد، ولی فیلم به اندازه‌ای که توقع می‌رفت با استقبال مواجه نشد. امامعلی حبیبی هم با وجود بازی در فیلم‌های «جهنم سفید» خاچیکیان، «آدم و حوا» امیر شروان، «رام‌کردن مرد وحشی» و «مرد جنگلی» کمال دانش‌جم، هنرپیشه موفقی نشد. رقم فروش فیلم «ببر مازندران» در نشریات پیش از انقلاب ثبت نشده، ولی جمال امید در کتاب «تاریخ سینمای ایران» از این فیلم به‌ عنوان یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های سال ۴۷ یاد کرده است. این فیلم در نخستین جشنواره تاشکند که بین ۴۶ کشور آسیایی و آفریقایی شرکت کرده بود مقام نخست را به‌ دست آورد.

پس از این فیلم آثار دیگری نیز پیش از انقلاب تولید شد که همگی در سطحی بسیار نازل  و بی‌کیفیت و در حد فیلم‌فارسی روی پرده رفتند که حتی قابلیت دیدن و بازگو کردن نیز ندارند اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی وضعیت این گونه سینمایی تغییر کرد و اندک فیلمسازان با نگاه جدی و البته هنری به ساخت این گونه آثار وارد شدند. از همین رو نخستین  فیلم سینمایی با موضوع ورزش  پس از انقلاب را باید فیلم «خط پایان» به کارگردانی  محمدعلی طالبی در سال  1365 دانست؛ فیلمی با بازی ایرج طهماسب، پرویز پورحسینی و حمید جبلی که روایتی از خلیل سمندر؛ کارگر یک کارگاه تولیدی، شیفته دوچرخه‌سواری و عضویت در باشگاه ایران‌جوان است. او با وساطت هوشنگ، رئیس باشگاه ایران‌جوان به‌ عنوان ذخیره وارد باشگاه شده و در مسابقه‌ای اول می‌شود و پس از قهرمانی دچار مشکلات و معضلات خاصی می‌شود. این فیلم از سال ۶۵ تا ۶۹ روی پرده بود و در نهایت نیز با 3 میلیون مخاطب از اکران کنار رفت. پس از اکران «خط پایان» و استقبالی که از آن شد شاهد تلاش‌های مختلفی برای تولید فیلم‌های داستانی ورزشی بودیم که بسیاری از آنها به دلایلی چون عدم رضایت سوژه‌ها، نبود اسناد کافی و حتی عدم حمایت‌ مالی از سوی متولیان سینمایی کشور در همان سال‌ها عقیم ماندند و اساسا تولید نشدند اما در سال‌ها و بویژه چند سال اخیر وضعیت تولیدات داستانی ورزشی رو به بهبود رفت و در نهایت شاهد تولیدات موفقی در این زمینه بودیم که با استقبال مخاطبان نیز روبه‌رو شدند، از همین رو نگاهی گذار به برخی از شاخص‌ترین و مهم‌ترین آنها خواهیم انداخت.

***

گروه فرهنگ و هنر: برنامه نمایش و نشست نقد و بررسی فیلم مستند «جشن سده» ساخته زنده‌یاد منوچهر عسکری‌نسب با حضور ارد عطارپور کارگردان و تهیه‌کننده شناخته‌شده سینمای مستند، فخرالدین سیدی مستندساز پیشکسوت و محمد مقدم مستندساز و پژوهشگر سینما در قالب برنامه «شب‌های مستند» موزه سینما با همکاری انجمن تهیه‌کنندگان سینمای مستند در سالن فردوس موزه سینما برگزار شد.

محمد تهامی‌نژاد، پژوهشگر و مستندساز پیشکسوت به دلیل کسالت امکان حضور در این برنامه را پیدا نکرد و متن نوشته شده توسط او درباره فیلم «جشن سده» قرائت شد.

فخرالدین سیدی که اجرای برنامه را بر عهده داشت در ابتدای این نشست گفت: ۲ فیلمی که از زنده‌یاد منوچهر عسکری‌نسب به نمایش درآمدند به ترتیب در سال‌های ۱۳۴۶ و ۱۳۵۰ ساخته شده‌اند. زمانی که عسکری‌نسب فیلم اول را کارگردانی کرد، زنده‌یاد فریدون رهنما به او گفت این فیلم به صورت سیاه و سفید فیلمبرداری شده است، در صورتی که سرخی و زردی آتش در جشن سده اهمیت زیادی دارد و به او پیشنهاد می‌دهد این فیلم را بار دیگر به شکل رنگی بسازد. این اثر پایان‌نامه تحصیلی عسکری‌نسب بود و ساخت آن به سفارش تلویزیون انجام شد.

* نقاط قوت و کاستی‌های جشن سده

در ادامه این برنامه ارد عطارپور، کارگردان و تهیه‌کننده شناخته‌شده سینمای مستند گفت: من یک ترم شاگرد مرحوم عسکری‌نسب بودم. ایشان در باغ فردوس کارگردانی سینمای مستند تدریس می‌کرد. آن روزها او بیشتر به ساخت فیلم‌های داستانی می‌پرداخت و فیلم‌های مستند عسکری‌نسب بیشتر مربوط به پیش از انقلاب بود.

وی با بیان اینکه منوچهر عسکری‌نسب همیشه سینمای مستند را دوست داشت و آن را کاری دشوار می‌دانست، بیان کرد: روزگار عسکری‌نسب را به سمتی برد تا علاقه او در سینمای داستانی متجلی شود. البته علاقه به ساخت فیلم‌های داستانی از ابتدا در او وجود داشت و زمانی که از کرمان به سمت تهران آمد، قصد داشت روزی بازیگر شود اما بعدها در تلویزیون به ساخت فیلم‌های مستند مشغول شد و آثار مختلفی را کارگردانی کرد. به نظرم فیلم اول «جشن سده» اثر خوبی است. این فیلم امروز دارای وجه استنادی است و شاهدی بر مصاحبه با استاد پورداوود است و پلان‌های گرفته‌شده کادربندی دقیق، خوب و به یادماندنی دارد.

عطارپور با بیان اینکه «جشن سده» نقاط قوت و کاستی‌هایی دارد، ادامه داد: در هر صورت این فیلم به عنوان یک سند ارزشمند باقی خواهد ماند. همچنین مساله کمال‌گرایی فیلمساز همواره وجود دارد و فیلمساز معمولا بزرگ‌ترین منتقد خویش است. یک کارگردان نمی‌تواند آنچه را که در ذهن دارد به تمامی عرضه کند و همیشه از این مساله دچار رنج است. به همین دلیل گاهی یک فیلمساز برای رهایی از چنین رنجی، به ساخت فیلمی دیگر درباره همان موضوع روی می‌آورد.

وی اظهار کرد: درباره «جشن سده» می‌توان گفت فیلم دوم در واقع همان فیلم اول بوده که دوباره به صورت رنگی ساخته شده است. این موضوع در سینمای ایران و جهان دارای سابقه است برای مثال، آلفرد هیچکاک فیلم «مردی که زیاد می‌دانست» را یک بار به صورت سیاه و سفید کارگردانی کرد و سال‌ها بعد عین آن را به صورت رنگی ساخته است که در آن ابهت و پختگی بیشتری دیده می‌شود. فرانسو تروفو فیلم اول را متعلق به هیچکاک آماتور و فیلم دوم را مربوط به هیچکاک می‌داند. در ایران نیز محمدرضا اصلانی فیلم فوق‌العاده و سیاه و سفید «جام حسنلو» را پس از نزدیک به 40 سال دوباره به صورت رنگی کارگردانی کرده است.

* یک مستند گزارشی از یک آیین تاریخی

در ادامه محمد مقدم، مستندساز و پژوهشگر سینما نیز گفت: در فیلم «جشن سده» شاهد یک مستند گزارشی از یک آیین تاریخی هستیم. میان ۲ فیلمی که امروز به نمایش درآمدند، فاصله 4 ساله وجود دارد و شاهد تفاوت‌های فاحشی میان آن ۲ هستیم که این موضوع باعث می‌شود تا به موارد بسیاری فکر کنیم. از جمله اینکه درباره نحوه شکل‌گیری آیین‌ها و تغییرات آنها نکاتی وجود دارد و آنچه به ما رسیده است با آنچه تصور می‌کردیم متفاوت است.

در ادامه سعید رشتیان، مستندساز و تهیه‌کننده پیشکسوت سینمای مستند نیز گفت: آثار و تجارب اینچنینی باید مورد تکریم قرار بگیرند. برای من جذابیت فیلم‌های به نمایش درآمده در برنامه «شب‌های مستند» در این است که بدانیم سینمای مستند ایران از چه زمینه‌هایی برآمده و آنچه امروز میراث‌دار آن هستیم از چه فضاهایی آغاز شده و چگونه پیش رفته است.

در انتهای این نشست فخرالدین سیدی که اجرای برنامه را بر عهده داشت از زحمات لادن طاهری، مدیر فیلمخانه ملی برای قرار دادن فیلم‌های مستند برای نمایش تشکر و قدردانی کرد.

در این برنامه سعید رشتیان، مهدی مدنی، ارد عطارپور، محمد مقدم، محمود گبرلو، مهدی پاک‌نژاد، علی شوقیان، مهدی حسابی، شیرین جاهد، همایون علیخانی، صادق حدادی و محسن شهابی حضور داشتند.