از جمله نکاتی که رهبر معظم انقلاب در مراسم سی‌وپنجمین سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) مجددا بر آن تاکید کردند «ضرورت حاکم بودن اخلاق در رقابت‌های انتخاباتی بین نامزدها» بود. ایشان همچنین گفتند: «بدگویی، تهمت‌زنی و لجن‌پراکنی کمکی به پیشرفت کارها نمی‌کند و به آبروی ملی هم لطمه می‌زند». البته پیش از آن نیز رهبر انقلاب در بیانات دیگری بر این مساله تاکید کرده بودند. رهبر انقلاب سال 1381 در دیدار اعضای ستادهای نماز جمعه گفته بودند: «مسؤولان دولتی و قضایی باید با کسانی که شایعه‌پراکنی می‌کنند و دروغ به خورد مردم می‌دهند، برخورد کنند».

رهبر انقلاب همچنین آبان سال 1385 در دیدار مردم گرمسار گفتند: «چندى پیش رئیس‌جمهور محترم از مطبوعات گله کرد که بدگویى مى‌کنند، بددهنى مى‌کنند، لجن‌پراکنى مى‌کنند و بعضى از مطبوعات اعتراض کردند. من معمولا مطبوعات را مى‌بینم؛ من حق را به رئیس‌جمهور دادم. من معتقدم - نمى‌گویم همه مطبوعات - بعضى مطبوعات نه اینکه انتقاد مى‌کنند - انتقاد ایرادى ندارد - بى‌انصافى مى‌کنند؛ از روش‌هاى تبلیغاتى و رایج دنیا استفاده مى‌کنند تا آن کارى را که در دولت به نفع مردم انجام گرفته، زیر سوال ببرند یا نادیده بینگارند و اگر عیبى هست - ولو کوچک هم باشد - آن عیب را بزرگ کنند. این را انسان در بسیارى از مطبوعات مى‌بیند».

روز گذشته، قوه‌قضائیه در راستای برخورد با افرادی که از طریق شبکه‌های اجتماعی یا رسانه‌های در اختیار خود اقدام به انتشار محتوای خلاف واقع کرده و به شایعات دامن می‌زدند، حکم ۲ نفر از کسانی را که پیش از این حکم قطعی آنها صادر شده بود اجرایی کرد و یک نفر دیگر را احضار کرد. «علی‌اکبر رائفی‌پور»، «یاشار سلطانی» و «صفورا آذرپیک» افرادی بودند که روز گذشته توسط قوه‌قضائیه خواسته شدند. از جمله نکاتی که در این بین وجود دارد این است که چرا برخی از این متهمان که حکم آنها قبلا قطعی شده بود، اجرای حکم آنها تا امروز به تاخیر افتاده است.

«وطن امروز» روز گذشته در گزارشی با عنوان «مردم از رئیس‌جمهور چه می‌خواهند؟» نوشت: «باید توجه داشت در سال‌های گذشته دغدغه جامعه در پاسخ به این پرسش که «به نظر شما در حال حاضر اصلی‌ترین مشکل کشور کدام است» در مساله «بی‌تدبیری و ضعف مدیران» کاهش جدی داشته است اما در سوی دیگر ماجرا شاخص «گرانی و تورم» رشد فزاینده‌ای را تجربه کرده است، همچنین در حالی که مساله «رانت و فساد» در حال کاهش بوده است در ماه‌های منتهی به سال 1403 و ایام انتخابات مجلس شورای اسلامی به واسطه برخی طراحی‌های رسانه‌ای مجددا رشد کرده و تا حدودی به حالت قبل بازگشته است». این مساله نشان می‌دهد که برخی از همین رفتار‌های بدگویی، تهمت‌زنی و لجن‌پراکنی در انتخابات گذشته موجب شد انگاره فساد در بین جامعه رشد کند؛ موضوعی که در مدت ایام انتخابات نیز محل سوال بود. انتشار برخی گزاره‌ها بدون سند و طرح برخی از بحث‌ها با سوگیری خاص موجب شده است اعتماد جامعه به مسؤولان تا بخش زیادی آسیب ببیند. همواره مطالبه جامعه این بوده است که قوه‌قضائیه افراد و جریان‌ها را به واسطه اظهارات‌شان و طرح برخی موضوعات بازخواست و سند برخی اظهارات آنها را مطالبه کند؛ موضوعی که به نظر می‌رسد تا حدودی بدان توجه شده است اما حرکت کندی دارد. 

* رائفی‌پور به دادستانی تهران احضار شد

مرکز رسانه قوه‌قضائیه اعلام کرد طی روز‌های اخیر علی‌اکبر رائفی‌پور مطالبی را در فضای مجازی منتشر کرد که با توجه به گزارش ضابطان، پرونده‌ای با عنوان نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی برای نامبرده تشکیل شد. در پی گزارش ضابطان صبح دیروز دادستانی تهران وی را با عنوان اتهامی نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی احضار کرد.

* از سلطانی تا آذرپیک

یاشار سلطانی در پرونده‌ای که ۱۷ شاکی دارد، پس از تجدیدنظرخواهی و رای نهایی و قطعی دادگاه به اتهام نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی (11 فقره)، به یک سال و ۲ ماه حبس تعزیری محکوم شده است. این گزارش حاکی است یاشار سلطانی پس از احضار به دادستانی تهران جهت اجرای حکم قطعی قضایی وارد زندان شد.

در پی قطعی شدن حکم قضایی صفورا آذرپیک، این فرد جهت اجرای احکام صادره وارد زندان شد. بر اساس حکم صادره صفورا آذرپیک بابت ۵ فقره نشر اکاذیب به تحمل ۲ سال حبس تعزیری و پرداخت جریمه نقدی و اعاده حیثیت از شکات از طریق عذرخواهی از ایشان در یکی از روزنامه‌های رسمی و بابت ۵ فقره جرم افترا نسبت به شکات به پرداخت جزای نقدی محکوم شده است. همچنین این فرد بابت جرم تهدید به تحمل یک سال حبس تعزیری محکوم شده است. براساس حکم صادره، متهم به جهت بی‌توجهی به مقررات قانونی و حقوق سایر افراد جامعه، نوع جرایم ارتکابی و خسارات ناشی از آن جهت تکمیل کیفر اصلی به ممنوعیت فعالیت در رسانه‌های اجتماعی به مدت ۲ سال و انتشار حکم محکومیت قطعی در رسانه رسمی محکوم شده است. بر اساس مفاد پرونده آذرپیک در این پرونده، ۷ شاکی خصوصی دارد. روند قضایی پرونده دیگر صفورا آذرپیک با ۸ شاکی خصوصی نیز در حال بررسی است و حکم نهایی آن هنوز صادر نشده است.

علی عسگری:‌ انتخابات را در یک کلمه می‌توان به عنوان عرصه ظهور امر ملی صورت‌بندی کرد. این موضوع درست است که انتخابات محل بازیگری گروه‌ها، احزاب، جناح‌ها یا حتی برخی شبه‌جریان‌های نوظهور بوده اما موضوعی که باید محل توجه قرار گیرد آن است که منطق حاکم بر رفتار این مجموعه‌ها، متناسب با ماهیت انتخابات، بر اساس امر ملی باید تنظیم شود. بر همین اساس هر رفتاری که شائبه تهدید و تخریب کلیت امر جمعی و ملی را در اذهان تداعی کند، مبتنی بر یک خرد و آگاهی جمعی باید از سوی حوزه عمومی مذموم و طرد شود. پرسش جدی در اینجا آن است: ظهور و بروز امر ملی در حوزه انتخابات چگونه ممکن بوده و از طرف دیگر چه سازوکار‌ها یا چه رویه‌هایی این مساله را مورد تهدید قرار می‌دهد؟ پیرامون پرسش نخست باید گفت ظهور امر ملی در حوزه انتخابات، هنگامی ممکن می‌شود که موضع‌گیری‌ها، برنامه‌ها و کنشگری‌ها مبتنی بر منافع و مصالح عموم مردم و نه یک قشر و جریان خاص تنظیم شود. جریان حاضر در انتخابات باید بر سر مسائل جدی که عموم مردم ایران را از خود متأثر کرده وقوف داشته باشد و کنشگری کند. نظام حزبی اگر به معنای موقف یا ایستادنگاه نظری و سیاسی تلقی شود که از منظر آن جریان‌های سیاسی اقدام به مساله‌یابی و پاسخ به مساله می‌کنند، می‌تواند به پیشبرد امور و تقویت جمهوریت نظام بینجامد، در غیر این صورت اگر روابط حزبی و جناحی به جای تمرکز بر این بنیاد‌ها برای پاسخ به مسائل بر سر روابط و منافع گروهی بایستند، طبیعتا امر ملی در انتخابات به حاشیه رانده می‌شود. به واقع آنچه می‌تواند سازوکار تحزب در نظام ما را تقویت و از قبال آن سیاست را به حافظ امر تبدیل کند، غلبه رویکرد هویتی به احزاب است. این رویکرد می‌تواند احزاب را از فضای باندبازی و سیاست‌زدگی رهایی بخشیده و به سیاست‌ورزی آنان تشخص بخشد. مساله بعد در واقع پاسخ به این پرسش است: چه رویه‌ها یا سازوکار‌هایی امر ملی در حوزه انتخابات را مورد خدشه قرار می‌دهد؟ با تبار‌شناسی تاریخ انتخابات‌ها در طول دوران پس از انقلاب اسلامی آنچه به نظر می‌رسد این است که شیوه و مدل کنشگری اهالی سیاست پس از دوران ۸۸ وضعیت متفاوتی را به خود گرفته است. سیاست در طی نزدیک به 2 دهه گذشته از امر ملی تا حدی فاصله گرفته و به عرصه بی‌اخلاقی‌های حزبی نزدیک‌تر شده است. در این وضعیت به دلیل غلبه فضای رسانه‌ای، بویژه رسانه‌های دیداری و شبکه‌های مجازی، نوعی فرهنگ هواداری بر کنش سیاستمداران حاکم شده است. در این سازوکار افراد گمان می‌کنند به صرف ایجاد دوقطبی‌های کاذب، با چاشنی چند افشاگری درست و نادرست، می‌توانند عرصه رسمی از قدرت را تحت تصرف خود در بیاورند. به نحو اجمال آنچه ما تحت عنوان رسانه‌ای شدن کنش سیاسی صورت‌بندی می‌کنیم چند آسیب جدی را متوجه امر ملی در حوزه انتخابات می‌کند. نخستین چالش این وضعیت، تغییر اولویت‌ها و انحراف اذهان از مسائل جدی است که عموم مردم ایران با آن درگیرند. حاصل این تغییر اولویت‌ها باقی ماندن مسائل مردم و تلنبار آنان بر روی یکدیگر و در نهایت افزایش سطح نارضایتی عمومی است. از طرف دیگر غلبه کنش گروهی و شبه‌حزبی سلبی مبتنی بر افشاگری و بی‌اخلاقی در نهایت منجر به کاهش شدید سطح اعتماد عمومی به کلیت نظام خواهد بود. حاصل این دو امر شکل‌گیری انتخابات‌های ضعیف و روی کار آمدن دولت‌هایی با پشتوانه‌های ضعیف مردمی است. در نقطه مقابل این کنش رسانه‌ای می‌تواند کنش سیاسی مبتنی بر خرد را جایگزین کرد. فعالان اجتماعی و مراجع اجتماعی باید مردم را به سمت گزینش مبتنی بر خرد، سابقه و عملکرد سوق دهند. طبیعتا تقویت مراجع سیاسی و کسانی که به نوعی پاسبانی می‌کنند از خرد سیاسی در این عرصه‌ها می‌تواند در نهایت منجر به تضعیف فرهنگ هواداری و فرهنگ رسانه‌ای شود که به نوعی دامنگیر عرصه سیاست در کشور ما شده است.

به واقع آنچه ما در این نوشتار از آن بحث می‌کنیم نوعی دغدغه فراگیر و بعضا جهانی است. پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان از سیاست در برابر نوعی ترامپیسم دفاع کرد پرسش جدی است که اهل خرد سیاسی در تلاش برای پاسخ به آن هستند. مشخصه الگوی بارز کنش ترامپیسم، از میان بردن وجهه ملی و مخدوش ساختن امر جمعی است. آنچه در حوادث تسخیر کنگره توسط هواداران ترامپ رخ داد، حالت حادی از وجهه مخرب بی‌اخلاقی سیاسی است که دامنگیر آمریکا شد. در کشور ما طبیعتا به دلیل قوت مرجعیت سیاسی ولی فقیه و وجود سازوکار‌های نظارت، به ضمیمه قوت فرهنگی مردم طبیعتا زمینه برای ظهور مدل حاد سیاست ترامپیسم وجود ندارد اما نسخه‌های فروکاسته‌شده این بی‌اخلاقی‌های سیاسی با تکیه بر فرهنگ‌های هواداری، متأسفانه امروز در میان برخی جریان‌ها شکل گرفته است. برای نشان دادن وجه مساله‌مندی بیشتر این قضیه تنها کافی است به این موضوع توجه کنیم که بی‌اخلاقی‌های سیاسی و مدل‌های رفتاری رسانه‌ای گاه در سطح فردی رخ داده و گاه در سطح اجتماعی شکل می‌گیرد.

 در این ۲ ساحت هر فرهنگی در دل خود سازوکار‌های طرد اینگونه رفتار‌ها را تدارک دیده و در نهایت، خصلت خود‌ترمیم جامعه می‌تواند مانع از رسوخ این مدل از رفتار‌ها در لایه‌های عمیق خود شود اما در عرصه سیاست مدل رفتاری مبتنی بر سیاست ترامپیسم می‌تواند بسیار مخرب عمل کند. در ساحت سیاست این شیوه از رفتار در نهایت به رفتار‌سازی در میان گروه‌های اجتماعی نیز منجر خواهد شد و این به این معناست که ابتذال سیاست به ابتذال در جامعه خواهد انجامید. لذا فعالان سیاسی، همچنین آنچه تحت عاقله نظام اسلامی از آن یاد می‌شود، باید هشیار باشد تا در برابر این مدل از سیاست‌ورزی مخرب سازوکار‌هایی را تدارک دید تا در نهایت به کنترل این نحوه از سیاست‌ورزی منجر شود. نکته مهم آن است که سیاست مبتنی بر دوقطبی‌های هیجانی، افشاگری و بی‌اخلاقی هرچند در کوتاه‌مدت می‌تواند به صورت محدود منافعی را برای شخص به همراه آورد اما در بلندمدت امر ملی را به ورطه نیستی خواهد کشاند.

رئیس سازمان صداوسیما در یک نشست خبری با حضور محسن برمهانی معاون سیما، علی بخشی‌زاده معاون صدا، سیدباقر حاجی‌سیدرضی رئیس مرکز تولید و فنی سیما، حسین قرایی مدیرکل روابط عمومی صداوسیما و اهالی رسانه به شرح برنامه‌های رسانه ملی برای تبلیغات نامزدهای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در رسانه ملی پرداخت.

* ۵ برنامه مناظره برای نامزدهای ریاست‌جمهوری

پیمان جبلی در ابتدای سخنان خود گفت: به شهادت مرکز نظرسنجی، بعد از تشییع شهدای خدمت، اعلام مشارکت در انتخابات در نظرسنجی‌ها بالاتر رفته است. در نظرسنجی‌هایی که قبل و بعد از شهادت رئیس‌جمهوری انجام شد، با افزایش ۱۲درصدی مشارکت و کاهش ۲۰ درصدی عدم مشارکت قطعی مواجه بودیم. بخشی از این آمار می‌تواند با انعکاس مناسب این رویداد بزرگ یعنی تشییع شهدای خدمت مرتبط باشد. تبیین ابعاد شخصیت و اقدامات و روحیه خدمتگزارانه به مردم در تمایل به شرکت در انتخابات و تعیین رئیس‌جمهوری آینده هم تأثیر داشت.

وی افزود: برای این دوره 5 برنامه مناظره در نظر گرفتیم که 3.5 تا 4 ساعت خواهد بود. از ظرفیت کارشناسان برای طراحی سوالات کمک گرفتیم و زمانی هم برای جمع‌بندی در نظر گرفته شد.

رئیس رسانه ملی یادآور شد: مناظره‌ها از بعد از مغرب شروع می‌شود و همانطور که گفته شد پیش‌بینی اولیه 3.5 ساعت است، البته اینها متناسب با تعداد نامزدها خواهد بود و منتظر اعلام اسامی توسط شورای نگهبان هستیم. بعد از اعلام اسامی مراسم قرعه‌کشی برگزار می‌شود.

وی ادامه داد: محورهای مناظره و آنچه در مناظره‌ها مطرح می‌شود را از قبل اعلام کرده‌ایم. 

جبلی عنوان کرد: مناظره‌ها از شبکه یک سیما پخش می‌شود. مجری هنوز قطعی نشده و در حال بررسی است؛ اسامی که مطرح شده، گمانه‌زنی است و طی روزهای آینده مجری اصلی اعلام خواهد شد.

رئیس سازمان صداوسیما درباره دیگر برنامه‌های انتخاباتی توضیح داد: 3 میزگرد طراحی شده که نامزدها می‌توانند با حضور حداکثر ۲ نفر از مشاوران خود در آن حضور پیدا کنند. این میزگردها در حوزه حکمرانی و سیاست خارجی و اقتصاد برگزار می‌شود. گفت‌وگوی ویژه خبری هم جزو برنامه‌های ما خواهد بود، البته شیوه اجرا هنوز قطعی نشده است. همچنین هر نامزد در یک برنامه «بدون تعارف» هم شرکت می‌کند.

وی ادامه داد: یک برنامه «رو به دوربین» داریم که نامزدها به معرفی خود می‌پردازند و البته می‌توانند ۳۱ برنامه «رو به دوربین» برای ۳۱ استان داشته باشند که آنها را ضبط می‌کنند و در اختیار سازمان قرار می‌دهند. برنامه‌های دیگری هم در رادیو و تلویزیون پیش‌بینی شده است که به‌زودی اطلاع‌رسانی می‌شود.

* از تخریب و لجن‌پراکنی در برنامه‌های انتخاباتی جلوگیری می‌کنیم

جبلی تاکید کرد: با تخریب و لجن‌پراکنی انتخاباتی که نه مردم و نه نامزدها می‌پذیرند، از طرف رسانه ملی برخورد قاطع می‌شود. در مقابله با تخریب‌ها بسیار جدی خواهیم بود و با عوامل تخریب‌ها برخورد خواهیم کرد و آنها را افشا می‌کنیم. رهبر معظم انقلاب هم در فرمایشات‌شان به این مساله اشاره کردند و ما حتما برخورد خواهیم کرد.

وی عنوان کرد: در فضای مجازی نیز سامانه تلوبیون با مخاطب چند ده میلیونی در اختیار نامزدهاست و هر نامزد می‌تواند یک کانال و یک استودیوی اختصاصی داشته باشد که برنامه‌های تبلیغاتی انتخاباتی تلوبیون با اینترنت رایگان در دسترس مردم قرار می‌گیرد. ساترا به عنوان نهاد قانونی تنظیم‌گر به سکوها و پایگاه‌های اینترنتی که می‌خواهند در این زمینه فعالیت کنند، کمک می‌کند و مجوز پخش زنده به داوطلبان و سکوها با رعایت قوانین و مقرراتی که ساترا در اختیارشان می‌گذارد، داده خواهد شد. در این فرصت کوتاه آماده‌سازی دکورها و زیرساخت‌های فنی نهایی و ضوابط اجرایی و محتوایی مناظره‌ها هم اعلام شده است. همه ستادها امکان استفاده از نظرسنجی‌های سازمان را دارند که با اعلام اسامی نامزدها این نظرسنجی‌ها انجام و برای ستادها ارسال می‌شود.

* نامزدها از هیچ رانتی در رسانه ملی بهره نمی‌برند

رئیس رسانه ملی با اشاره به نسبت نزدیک یکی از نامزدها به قائم مقام سازمان صداوسیما، درباره تدابیر لازم برای دوری از تخلف بیان کرد: مصادیق تخلف انتخاباتی درباره برگزارکنندگان تبلیغات انتخاباتی که صداوسیما هم یکی از آنهاست، کاملاً مشخص شده است. هر آنچه رسانه ملی انجام دهد در مقابل چشم همگان است. ما هیچ رانتی برای هیچ کس نخواهیم داشت. همانطور که گفته شد نتایج نظرسنجی‌ها را هم به ستادها اعلام می‌کنیم و تلاش می‌کنیم هیچ حب و بغضی ایجاد نشود.

وی در ادامه با اشاره به مدت زمان فشرده تبلیغات نامزدها که 2 هفته است گفت: از 3 مناظره دوره‌های قبل به 5 مناظره رسیده‌ایم و میزگرد هم برگزار می‌کنیم. همچنین روزهایی را هم آزاد گذاشته‌ایم تا نامزدها بتوانند به تبلیغات میدانی بپردازند. با این حال این زمان فشرده چالشی هم برای ما و هم نامزدها خواهد بود.

جبلی در پاسخ به پرسشی درباره احتمال برگزاری مناظره‌ها به صورت غیر 2 نفره بیان کرد: مناظره‌های رو در رو را به عنوان یک قالب در جهان داریم اما هم کنترل سلامت و هم اینکه مردم از نظرات آگاه شوند، حق عمومی است. این نظرات ممکن است در زد و خوردهای کلامی مشخص نشود. مردم حق دارند در جریان این تضارب آرا قرار بگیرند. به نظر ما جذابیت وجود دارد و در دیگر برنامه‌ها هم چالش‌های جذابی پیش خواهد آمد.

* هر بگومگویی بین نامزدها مصداق بداخلاقی و بی‌قانونی نیست

وی در پاسخ به پرسش دیگری درباره پروتکل‌های مناظره‌ها عنوان کرد: تمام آنچه ما انجام می‌دهیم براساس قانون انتخابات است. تکلیف نظارت بر برنامه‌های زنده مشخص است و ما نباید دخالت شخصی انجام دهیم که فکر کنیم سخنی، مصداق بداخلاقی است یا خیر. هر بگومگویی را نمی‌توان مصداق بداخلاقی و بی‌قانونی دانست. مرجع تشخیص این بداخلاقی‌ها کمیسیون تبلیغات است. شکل برگزاری مناظره‌ها گروهی است و چارچوب‌های مختلفی در نظر گرفته شده تا جلوی این بداخلاقی‌ها گرفته شود.

رئیس سازمان صداوسیما در جواب سوالی درباره اینکه در دوره قبل، مناظره‌ها در کنایه‌هایی با مسابقه «از کی بپرسم» مقایسه شده بود و اینکه در این دوره چه تمهیداتی برای دوری از این اتفاق در نظر گرفته شده است، عنوان کرد: از آسیب‌های دوره‌های قبل همین بود که به درستی اشاره شد. عرصه مناظره عرصه سنگینی است و یکی از نامزدها نفر دوم کشور خواهد بود، بنابراین از اینکه برنامه‌ها به گونه‌ای باشد که با مسابقه یا فکاهی مقایسه شود باید جلوگیری شود. ما هم توجه داریم که محورها و سوالات مناظره‌ها سنگینی و وزانت خود را داشته باشند.

* تخلف انتخاباتی حتماً تحت نظر نهادهای نظارتی قرار می‌گیرد

وی در پاسخ به پرسش دیگری درباره احتمال جانبداری از یکی از نامزدها گفت: آنچه ممکن است به عنوان جانبداری رسانه ملی به نظر برسد حتما پنهان نمی‌ماند و آنچه تخلف انتخاباتی باشد حتما تحت نظر نهادهای نظارتی قرار می‌گیرد. ما هم تلاش می‌کنیم از این فضاها دور باشیم، البته دوره‌هایی هم بوده که برادر رئیس رسانه ملی نامزد ریاست‌جمهوری بوده است، با این حال افرادی که شاید این شائبه جانبداری را منتقل کنند، نه در جلسات ستاد انتخابات صداوسیما و نه در جلسات روتین حضور ندارند و از عرصه تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی برنامه‌های انتخاباتی به دور هستند.

جبلی درباره چگونگی جلوگیری از توهین در مناظره‌ها عنوان کرد: برخورد قاطع رسانه ملی با لجن‌پراکنی بدون ملاحظه خواهد بود و مصادیق لجن‌پراکنی، توهین و... را افشا خواهیم کرد. حتی به ستادها اجازه می‌دهیم پاسخ تخریب‌ها را ارائه کنند.