50 دموکرات آمریکایی خواستار کناره‌گیری سریع بایدن از رقابت‌های انتخاباتی شدند

خسارت بزرگ

جعفر علیان‌نژادی: بعد از پیروزی دکتر مسعود پزشکیان در انتخابات دوره چهاردهم ریاست‌جمهوری، برای بسیاری از افراد، امید به تداوم راه شهید رئیسی در دولت چهاردهم کمرنگ شده است اما در نقطه مقابل، مقام معظم رهبری فارغ از سلیقه سیاسی به قدرت رسیده، به شکلی قوی برای حصول و حدوث چنین امکانی امیدوارند. بیانات ایشان در دیدار روز گذشته اعضای کابینه مرحوم شهید رئیسی، دربردارنده چنین حس و حالی است. ایشان جلوه‌های برجسته‌ای از  الگوی مدیریتی شهید رئیسی را بیان کرده و تأکید بر ثبت آن کردند. متأثر از چنین حس و حالی می‌توان گفت امکان تداوم راه شهید رئیسی در دولت چهاردهم منتفی نیست. محورهای ذیل می‌تواند ترسیم‌کننده چنین امکانی باشد.

1- الگو دانستن خصوصیات شهید رئیسی در مدیریت قوه مجریه به معنای امکان تداوم این الگو در هر دولتی با هر سلیقه سیاسی است. مروری کوتاه به ویژگی‌های احصاشده توسط ایشان مؤید این فرض است. 

2- الگوی مدیریتی شهید رئیسی، هم می‌تواند سنجه‌ای برای قضاوت درباره توفیق یا عدم توفیق دولت‌ها و کارگزاران جمهوری اسلامی و هم راهنمایی برای موفقیت دولت و کارگزاران نظام باشد.

3- الگوی مدیریتی شهید رئیسی واقعی، ملموس و دسترس‌پذیر است. دولت جدید نمی‌تواند به بهانه اسطوره‌ای یا غیرقابل اجرا بودن، از تشبث به آن سر باز زند. اساسا کار و امید و حرکت با چنین روحیه‌ای ممکن است.   

4- به دلیل فاصله نزدیک تشکیل دولت چهاردهم از شهادت آیت‌الله رئیسی، پذیرش تبدیل شدن این الگو به خاطره و تاریخ در افکار عمومی بسیار سخت خواهد بود و مردم‌ خواهی نخواهی چنین چیزی را از دولت جدید سراغ خواهند گرفت. 

5- در الگوی مدیریتی شهید رئیسی، به جای تصمیم‌گیری برای مردم، تصمیم‌گیری با مردم معنا داشت. مردم طرف واقعی مشورت شهید‌جمهور بودند و ایشان با چنین تصوری مردم را سالار می‌دانستند. دخالت دادن واقعی مردم در تصمیمات و شریک کردن آنان در اقدامات اساسی، درس بزرگی برای دولت چهاردهم خواهد بود. 

6- رفتار ساده و صمیمی دکتر پزشکیان و طرز بیان راحت ایشان، بخش قابل توجهی از مردم را یاد شهید رئیسی می‌انداخت. بسیاری از کسانی که به پزشکیان رای دادند، برخی از ویژگی‌های شهید رئیسی را در این نامزد می‌دیدند. 

7- گفتار حاکم بر این انتخابات متأثر از جلوه‌هایی از ویژگی‌های مهم شهید رئیسی بود؛ صداقت، اخلاق و پاکدستی. مردم این خصوصیات را در پزشکیان و جلیلی دیدند.

آنها به شخصه این ویژگی‌ها را نمایندگی می‌کردند. حال که پزشکیان به مسند ریاست‌جمهوری رسیده است، به طریق اولی چنین صفاتی را از دولت او انتظار دارند. 

* تحلیل کلی شما از وضعیت رای‌دهی و سبد رای هر نامزد چیست؟ آیا جریان انقلاب نتوانست بدنه خود را به میدان بیاورد؟ 

به نظر می‌رسد جناح‌های سیاسی خیلی وقت است در فرآیند انتخاب‌های مردم کم‌‌تاثیرند. این وضعیت برای جناح اصلاح‌طلب پررنگ‌تر است. افرادی که در گذشته گرایشات پررنگی به جناح اصلاح‌طلب داشتند، این مرتبه چندان به فراخوان صریح و چندباره رهبران اصلاح‌طلب توجه نکردند و برای رای دادن به نامزد اصلاح‌طلبان پای صندوق رای نیامدند. شاید رهبران اصلاح‌طلب این حد از عدم استقبال را که البته در نظرسنجی‌ها مشخص شده بود باور نمی‌کردند. در جناح اصولگرا کمی از جهت آوردن طرفداران خود به میدان، شرایط بهتر است، یعنی توانستند افراد متمایل به خود را با بهره‌گیری از تقسیم میدان انتخابات به دو جبهه حق و باطل، به صورت حداکثری به میدان بیاورند. البته من چنین جبهه‌بندی‌هایی را به هیچ‌ وجه قبول ندارم اما اصولگرایان متاسفانه از این ترفند همواره استفاده می‌کنند. از سوی دیگر، نباید از نظر دور داشت که جریان اصولگرا مدتی است از فقدان رهبری پرنفوذ و مورد احترام‌ همه، رنج می‌برد و نمی‌تواند ضمن اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه، به موقع به سیاست‌های خودش عمل کند. نوعی چند پاره شدن و لجبازی با همدیگر را در جناح اصولگرا می‌توان لمس کرد. امروز اصولگراها به ۳ بخش عمده بنیادگرا، میانه‌رو و محافظه‌کار تقسیم شده‌اند و در این میان، جناح بنیادگرا که رگه‌هایی از افراط‌گرایی نیز در آن هست، از بقیه جلو افتاده است. ضمنا من قبول ندارم که فقط به اصولگرایان، جریان انقلابی اطلاق شود. انقلاب را نباید جناحی کرد. عمده اصولگراها و اصلاح‌طلب‌ها انقلابی هستند اما قرائت آنها در بخشی از امور با همدیگر در تعارض است.

* نظرسنجی‌ها از بحرانی بودن وضعیت مشارکت جوانان در انتخابات حکایت می‌کند، چه تحلیلی از عدم مشارکت جوانان در انتخابات دارید؟

سطح مشارکت در مرحله نخست انتخابات ریاست‌جمهوری خیلی پایین بود. در مرحله دوم مشارکت نزدیک به ۱۰ درصد بیشتر شد اما به سختی به ۵۰ درصد رسید. من این میزان از مشارکت را بسیار نگران‌کننده می‌دانم. معنای این حد از مشارکت این است که بخشی از مردم‌ که در انتخابات دوره‌های قبلی شرکت می‌کردند و مشارکت را به ۷۵ و حتی ۸۰ درصد می‌رساندند، قهر سیاسی کرده‌اند. به بیان دیگر، نه فقط از عملکرد راضی نیستند بلکه امیدی هم به تغییر ندارند. حتی بخشی از 10 درصدی که در مرحله دوم انتخابات ریاست‌جمهوری اضافه بر مرحله اول شرکت کردند، شاید دلیل‌شان بدتر نشدن اوضاع بود. در دوران ریاست‌جمهوری جناب آقای روحانی نارضایتی‌ها به اوج رسید و در دولت بعدی هم نه تنها بخش مهمی از نارضایتی‌ها کم نشد، بلکه برخی رفتارها مانند قضیه مهسا امینی و مسائل بعد آن ظهور کرد که ضرر آن برای دولت سیزدهم سنگین بود. این پیام کلی‌ای است که می‌توان از پایین بودن مشارکت در چند انتخابات قبلی بویژه این انتخابات استنباط کرد اما جزئیات آن قابل بحث است. فقط این مطلب را باید بگویم که دولت چهاردهم باید هر طور شده با کناره گرفتن از جنجال‌ها که‌ مردم‌ نشان‌ داده‌اند از آن خسته‌اند، سطح رضایتمندی، سطح اعتماد و درجه امید به آینده را در مردم بالا ببرد و ‌الا استمرار روند کاهش مشارکت قطعی است.

* با توجه به رای بالای پزشکیان در برخی شهرها به نظر می‌رسد شکاف قومیت‌ها و اهل سنت در انتخابات جدی بود، این امر را چطور تحلیل می‌کنید؟

من چنین برداشتی ندارم. اینکه جناب آقای پزشکیان آذری هستند و در سال‌های نمایندگی مردم تبریز نزد اکثریت آذری‌های عزیز خوش‌سابقه و‌ محبوب بوده‌اند، موجب شد آذری‌ها با انگیزه‌های عاطفی و از سر اعتمادی که به آقای پزشکیان پیدا کرده‌اند، بیشتر به ایشان اقبال کنند. به نظر می‌رسد این اقبال را نباید لزوما یک اقبال قومیتی توصیف کرد. البته نظام در مواجهه با برخی اقوام با مسائلی روبه‌رو است اما در این انتخابات این‌ مسائل چندان عرض اندام نکرد. با همه اینها، من معتقدم باید در سیاست‌های قومی در ایران عقلانیت بیشتری ظهور و بروز یابد و‌ مسائلی که پیش آمده رفع شود.

* گفته می‌شود مسأله مشارکت رابطه معنا‌داری با تکثر نامزدها دارد، برخی دلیل عدم مشارکت را عدم رقابت تحلیل می‌کردند، از این حیث با توجه به شکل‌گیری رقابت در این دوره، باز هم مشارکت از ۵۰ درصد فراتر نرفت، چه عواملی این مشارکت را رقم زد؟

من با اینکه تایید صلاحیت بر اساس مر قانون را قبول دارم، متوجه نمی‌شوم شورای نگهبان در دوره‌های اخیر، با چه منطقی تعدادی را تایید و تعدادی را رد کرده است؟ 

اگر جانبداری واقعیت ندارد، شفافیتی هم در کار شورای نگهبان نیست تا ذهنیت مردم در این زمینه تصحیح شود. این تلقی جانبداری خودش عاملی مهم در کاهش مشارکت محسوب می‌شود. از طرف دیگر، ترکیب نامزدها در این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری متوازن نبود. به بیان دیگر، با آنکه ثبت‌نام‌ها متنوع و‌ متکثر بود، همه طیف‌های عمده مردم ایران در میان نامزدهای تاییدشده نماینده‌ای نداشتند. شورای نگهبان باید دقت کند که یکی از رموز افزایش مشارکت مردم، وجود نماینده برای هریک از طیف‌های عمده سیاسی در میان نامزدهاست. اینکه فرمودید در این دوره رقابت بین نامزدها داغ شد، قابل تامل است. رقابت موقعی داغ می‌شود که نامزدها هر یک صاحب اندیشه و‌ گفتمان متمایز از هم با مجموعه‌ای از ابتکارات در زیر چتر گفتمان خود باشند. در این دوره از انتخابات، در اکثر اوقات، نه فقط حرف‌های نامزدهای محترم از کلی‌گویی و تکرار حرف‌های قبل فراتر نرفت، بلکه برخی رفتارهای نامودبانه نیز ظهور کرد. این رفتارها را بر خلاف فرهنگ اسلامی، آقای احمدی‌نژاد وارد میدان رقابت سیاسی در رسانه ملی کرد و‌ بعد از او هم متاسفانه ادامه یافت. به نظر می‌رسد برای مردم این رفتارها نه‌تنها جذاب نیست، بلکه برای مشارکت در انتخابات دافعه ایجاد می‌کند. الان همه باید احترام رئیس‌جمهور و دولت ایشان را حفظ کنند و از انتقادات نامودبانه مشتمل بر اتهام‌زنی‌های بی‌اساس یا نفرت‌پراکنی پرهیز کنند. متقابلا توقع می‌رود رئیس‌جمهور گرامی و یارانش نیز در برابر منتقدان از خودشان سعه صدر بیشتری نشان دهند. در این دوره از انتخابات رئیس‌جمهور منتخب از رقیب خود حدودا ۳ میلیون بیشتر رای کسب کرده است و‌ همین امر موجب می‌شود برخی دعواهای انتخاباتی در رسانه‌ها ادامه یابد. این دعواها حتی اگر در مواردی به نام‌ نقد صورت بگیرد، حتما در کار دولت اختلال ایجاد می‌کند لذا بهتر است دولت ابتکاراتی را در زمینه برگزاری ماهانه گفت‌وگوهای جدی با منتقدان خود به خرج‌ دهد تا برخی سوءتفاهمات در خلال گفت‌وگوها رفع شود همچنین نقاط اشتراک میان دولت و‌ جناح رقیب به عنوان مقدمه همگرایی در برخی امور، شناسایی شود. نباید فراموش کرد که امروز کشور بیش از هر زمان به همگرایی نیازمند است.

عباد محمدی: همین اخیرا و پس از برگزاری انتخابات یکی از هوادارها نوشت: «ما به قومیت باختیم!» و دیگری نموداری با عنوان «تأثیر آرای قومیتی بر انتخابات چهاردهم» منتشر کرد. این مدعای غلط اما در فضای مجازی به محل گپ‌وگفت برخی صفحات مجازی بدل شده است. از همان ابتدا مشخص بود سوق ‌دادن سبد رای «مسعود پزشکیان» به سمت‌وسوی خاص با ادبیات قومیتی مسیری اشتباه و مخاطره‌انگیز است، چرا که با کاشتن یک انگاره نابجا برخی توده‌های مردم را تحریک می‌کند اما عده‌ای همچنان تلاش دارند بر این مساله تأکید کنند. در این گزارش تلاش شده است ادعای برخی افراد در تحلیل تحمیلی سبد آرای پزشکیان بر آرای قومیتی را مورد تحلیل قرار دهیم.

1- نخست باید به ‌خاطر داشت فعال ‌شدن نگاه‌های قومیتی عمدتا بر پایه «تبعیض و نابرابری» است. قوم ترک همواره توانسته در نظام جمهوری اسلامی ایران از فرصت‌ها، تسهیلات و ظرفیت‌ها استفاده کند و تصویر استان‌های ترک‌نشین نیز تصویر یک استان دارای تبعیض و فقر نیست، بلکه بالعکس، برداشت عموم جامعه از این مناطق، استان توانمند، توسعه‌یافته و برخوردار است. حتی در بین جامعه ساکن ترک‌زبان استان‌های شمال غرب کشور نیز این احساس تبعیض وجود ندارد، لذا فعال ‌شدن رای قومی در این استان‌ها از منظر تبعیض و نابرابری رد می‌شود.

2- بررسی میزان آرای استان‌های شمال غرب کشور (آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، زنجان، قزوین و همدان) نشان می‌دهد میانگین 69.6 درصد سبد رای این استان‌ها به پزشکیان تعلق گرفته است. با توجه به اینکه پزشکیان موفق به کسب 53.7 درصد از کل آرا شده است، یعنی اختلاف میزان میانگین رای استان‌های شمال غرب کشور با کل آرا 15.9 درصد بوده است که این میزان نمی‌تواند تایید‌کننده گزاره‌ای به نام «رای قومیتی» باشد. 

3- همچنین باید به ‌خاطر داشت رای قومیتی نمی‌تواند یک‌طرفه باشد. یعنی شما باید از سوی دیگر آرای اصفهان، مرکزی، سمنان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و برخی دیگر استان‌ها را حاصل تقابل با گفتمان القایی قوم‌گرای دیگری تحلیل کنید، این رویکرد یعنی رای برخی استان‌ها به سعید جلیلی حاصل توان جریان‌سازی و اجماع‌کننده نبوده است!

4- القای رای قومیتی در سال 88 نیز رخ داد، با این تفاوت که سال 88 جریان مغلوب مدعی بود چرا رای برخی استان‌ها به نامزد جریان اصلاح‌طلب تعلق نگرفته است! و با همین استدلال‌های سطحی کشور را وارد یک بحران سیاسی کردند. این جریان انتظار داشت کشور در همان سال به صورت قومیتی رای دهد، در حالی که جامعه نشان داد خود بر پایه کنشگری به تصمیم می‌رسد. 

5- موضوع مورد توجه بعد این است که پیش‌ از این نیز در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری برخی نامزدهای حاضر در جریان رقابت‌ها، فرزند یکی از قومیت‌های ایران بوده‌اند اما جامعه بر اساس رای قومیتی کنش نکرده است، لذا اینکه ضعف‌های جدی خود را ندیده و پیروزی فنی حریف را به عواملی مثل قومیت تقلیل دهیم، نشان می‌دهد جریان فعال پیرامون این گزاره، از منطق پدیده‌های اجتماعی تقریبا آگاهی نداشته و هنوز تا آن بلوغ فاصله زیادی دارد؛ حال ‌آنکه همین جریان مدام مردم را متهم به صغر فهم و شعور می‌کند! غافل از آنکه این نوع برداشت از مردم می‌تواند از مهم‌ترین عوامل شکست محسوب شود.

6- همچنین خطر بزرگی که در این نوع تحلیل‌ها وجود دارد آن است که این ادبیات نسنجیده، مساله تنوع قومیت در ایران را به‌ عنوان نوعی «تهدید» القا می‌کند. زمانی که شما بر مساله آرای قومیتی تأکید می‌کنید، گویی نوعی «شکاف یا رفتار ناشی از هیجان» در بین گروهی خاص از جامعه وجود دارد که نتیجه آن منجر به یک خروجی از پیش تعیین شده می‌شود. رهبر انقلاب اسفند 95 در این باره هشدار داده‌اند: «کشور ما متشکل است از زبان‌های مختلف، از قومیت‌های مختلف؛ ترکی هست، فارسی هست، عربی هست، بلوچی هست، لری هست، کردی هست؛ این یک تنوع است و این تنوع فرصت است [اما] دشمن همیشه چشم دوخته است به اینکه این را وسیله شکاف قرار بدهد. خود قومیت‌های بزرگ ایرانی و البته از همه بهتر مردم آذربایجان سینه سپر کرده‌اند و در مقابل این سیاست خباثت‌آلود دشمنان ایستاده‌اند».

7- باید در نظر داشت شعار اصلی و گفتمانی کمپین پزشکیان «برای ایران» بوده و حتی یک نطق قومیتی در انتخابات از او ثبت نشد. 

حتی پزشکیان بر یک انگاره کهنه القایی دیگر (یعنی اختلاف کرد و ترک) غلبه کرده و شعار او به سمت رفع تبعیض قومیتی رفته است، اتفاقا این شعار نه برای ترک‌ها، بلکه در جهت حمایت از کردها بوده است! حال فاصله جلیلی و پزشکیان در استان‌های کردنشین یعنی کردستان و ایلام قابل ‌تحلیل است.

نشست اخیر رهبران سازمان همکاری شانگهای نمایه‌ای از مصمم بودن نهادهای بین‌المللی غیرغربی برای ریل‌گذاری راه‌اندازی یک «نظم جهانی دموکراتیک، عادلانه، سیاسی و اقتصادی جدید» بود. این مهم‌ترین دستورکار نشست 2024 بود که پنجشنبه گذشته در آستانه پایتخت قزاقستان با حضور سران دولت‌های 10 کشور عضو سازمان از جمله کفیل ریاست ‌جمهوری ایران برگزار شد و در بیانیه پایانی آن نیز متبلور بود.

در همان بند ابتدایی این سند درباره چالش‌های انتقال حاکمیت از نظام  غربی به نظامی چندقطبی و چندجانبه‌گرا صحبت به میان آمده و حتی اعضای سازمان همکاری شانگهای صریحا خطری را که در نتیجه کارشکنی آمریکا و شرکایش در نظم جدید به واسطه استفاده فزاینده از زور، نقض سیستماتیک قوانین بین‌المللی، رویارویی ژئوپلیتیک و جنگ‌های منطقه‌ای، ممکن است برای آنها پدید آید، به جان خریده‌اند. باید یادآوری کرد سازمان همکاری شانگهای به عنوان دومین نظام مهم امنیتی دنیا پس از ناتو جایگاه بسزایی در تضمین انتقال حاکمیت نظام بین‌المللی دارد؛ همان‌طور که محمد مخبر نیز در سخنرانی‌اش علاوه بر اشاره به  نقش راهبردی این سازمان در تعمیق بنیان‌های منطقه‌گرایی، آن را بستری خوب برای همکاری، تعامل و دوستی به منظور زیست بهتر در جهان امروز و در جغرافیای کهن منطقه اوراسیا برشمرد.

احساس مسؤولیت نهادهای بین‌المللی موثر مثل پیمان شانگهای در دوره فعلی از آن جهت اهمیت مضاعف می‌یابد که یکی از مهم‌ترین چالش‌های حال حاضر جامعه جهانی، تبعات پایان نظام سلطه غربی است؛ بویژه خطری که فروپاشی کل چارچوب همکاری‌های بین‌المللی به همراه دارد.

این هم از نظر اجرایی و هم به لحاظ زیربنای مفهومی یک نظم فراگیر در میان همه ملت‌ها است. با این حال، افول سلطه غربی فرصتی است برای بقیه جهان بویژه 10 کشور اوراسیایی سازمان شانگهای که نه تنها از اکثریت مطلق جمعیت و منابع انرژی جهان برخوردارند، بلکه همین حالا نیز در حال اعمال نفوذ خود بر بخش عمده‌ای از نظم در حال گذار بین‌المللی در نیمکره شرقی هستند.

این کشورها در چارچوب همکاری‌های  سازمان‌یافته مثل پیمان شانگهای و گروه بریکس در دهه‌های پیش رو باید نهادها و چارچوب‌های جدیدی را توسعه دهند که می‌تواند از نظر عملکرد شباهت زیادی به نهادهای غرب‌محور امروزی داشته باشد ولی با رویکرد عادلانه و همه‌شمول. این نه فقط یک فرضیه، بلکه ضرورت است، چراکه سامانه کنونی نهادها، هنجارها و ارزش‌های جهانی در طول چند قرن گذشته، حول سلطه گروهی از دولت‌های آمریکایی و اروپایی پدیدار  و اساسا برای خدمت به منافع آنان طراحی شده است. 

در دوره افول غرب، ادامه چنین وضعی برای ملت‌های در حال خیزشی که به دنبال معیارهای خیرخواهانه عمومی هستند قابل تحمل نخواهد بود.

شاید شیوه‌های جدیدی که جهان غیرغربی معرفی می‌کند فعلا در آغاز راه نتواند به همان سطح از موفقیت سلطه آنگلوصهیونی دست یابد اما باید در نظر داشت که کار به این سادگی هم نیست. کشورهای خارج از جامعه غربی نمی‌توانند در روابط بین‌دولتی خود، همان رویه‌هایی را تکرار کنند که استعمارگران قدیم و جدید، اروپا و ایالات متحده، برای ایجاد هماهنگی در مدیریت سرکوب بقیه جهان به‌کار می‌بردند. در این راستا جی 7، ناتو و اتحادیه اروپایی را می‌توان موفق‌ترین سازمان‌های بین‌المللی دوران مدرن دانست. با این حال این سازمان‌ها در اهداف و ساختار داخلی خود بسیار خاص هستند و هدف آنها حفظ حقوق ویژه کشورهای عضو در روابط خود با سایر کشورهاست. به همین دلیل جمهوری‌های به جامانده از شوروی و حتی ترکیه با اکثریت مسلمان برای عضویت در ناتو عجله داشتند، چون در چنین جمعی، حتی کوچک‌ترین بازیگر نیز مزایایی دریافت می‌کنند که توسط هیچ قدرتی که به تنهایی عمل می‌کند، دست‌یافتنی نیست. اصل اساسی موفقیت چنین سازمان‌هایی این است که همه آنها به عنوان ابزاری برای توزیع سازمان‌یافته منافع عمومی مختلف عمل می‌کنند. در ناتو، این مزایا شامل امنیت نسبی است، در حالی که اتحادیه اروپایی مزایای اقتصادی را فراهم می‌کند. از سوی دیگر گروه 7 کشور صنعتی یا جی 7 - حتی تا قبل از حذف روسیه - به عنوان عالی‌ترین مرجع هماهنگی سیاست‌های غرب در روابط با سایر جهان شناخته می‌شود. پس از جنگ دوم جهانی، نهادها و نظام‌های سیاسی جهان غرب دستخوش تحول چشمگیری شدند. پیش‌تر در طول دوره استعمار اروپایی، اتحادیه‌ها بر مبنای «نظام وستفالی» از اعضای برابر تشکیل شده بودند، بنابراین اغلب ناپایدار بودند. اکنون ویژگی بارز نهادهای غربی وجود یک سلسله مراتب سخت و ساختار عمودی قدرت است که در امتداد خطوط «رهبر -پیروان» سازماندهی شده است. همین ساختار است که به غرب اجازه داده در قالب یک موجودیت منسجم عمل کند که هنوز موقعیت ممتازش را در ارتباط با سایر ملل حفظ می‌کند. ذکر این نکته حائز اهمیت است که استقرار این نظام سلسله‌مراتبی که آمریکا در راس آن قرار داشت، نتیجه ۲ جنگ جهانی در قرن بیستم بود که نه‌تنها اشغال آلمان و ژاپن به عنوان 2 قدرت اقتصادی، بلکه تضعیف دولت‌های استعماری پیشین چون بریتانیا، فرانسه، اسپانیا، هلند، بلژیک و ایتالیا را در پی داشت. وقتی بقیه کشورهای جامعه غرب توانایی تعیین مستقل سیاست خارجی و دفاعی خود را از دست دادند همگی به طور جمعی جایگاه ابرقدرتی را به یک عضو یعنی آمریکا تفویض کردند. این است راز همکاری مسالمت‌آمیز میان کشورهای جامعه غرب. تیموفی بورداچف، مدیر برنامه باشگاه والدای روسیه در این باره می‌گوید: «قطعا گروه‌هایی مانند بریکس و سازمان همکاری شانگهای، نمی‌توانند مدلی را که دنیای غرب را تا این حد موفق ساخته، تکرار کنند. اولا، اهداف اعضای آن استثمار بقیه بشریت نیست. در نتیجه، سطح هماهنگی سیاست‌های ملی نیز نمی‌تواند به چنین درجه بالایی برسد. برای مثال، کشورها با شرکت در بریکس به اساسی‌ترین مسائل بقا یا دستیابی به اهداف توسعه نمی‌پردازند. در مقابل هر چیزی که غرب خلق می‌کند، علیه بقیه جهان است و هیچ استثنایی وجود ندارد. کسانی که اکنون با غرب مخالفت می‌کنند، چه از طریق رویارویی مستقیم مثل روسیه یا به واسطه جایگزین ساختن رویکردهای نرم‌تر مانند هند و کشورهای عربی، از همان بدو کار سیاست‌های خود را به سمت مبارزه با تمام بشریت سوق نمی‌دهند، بنابراین برای آنها ایجاد یک شکل جایگزین از همکاری نهادی بین‌المللی جایگزین غرب دشوار خواهد بود. 

ثانیا، ساختار سازمانی اتحادهای جدید کشورهای جنوب جهانی نمی‌تواند بر اساس مدل «رهبر واحد» باشد. کشورهای بزرگی مانند روسیه، چین و حتی هند به بلوک غرب نپیوسته‌اند، زیرا به دلیل تفاوت‌های ساختاری نمی‌توانند آنگونه که اروپای غربی زیر بار سیادت آمریکا رفته، اقتدار بی‌چون و چرای یک قدرت بزرگ دیگر را برای تحقق همه خواسته‌های خود بپذیرند».