بهراد رشوند، خبرنگار: پس از مدت‌ها انتظار، سرانجام ۲۴ دسامبر ۲۰۲۴ مصادف با 4 دی‌ سال ۱۴۰۳ نسخه دیجیتال فیلم «گلادیاتور ۲» منتشر شد؛ اثری که نه ادعا می‌کند قرار است بهتر و کامل‌تر از فیلم قبلی باشد و نه همانند اکثر دنباله‌های اخیر هالیوود، آنقدر ضعیف و بی‌محتوا به شمار می‌رود که قصد تخریب یا به استهزا کشیدن نسخه پیشین خود را داشته باشد. جدیدترین ساخته ریدلی اسکات، نمایشی است مستقل و محترم با رگه‌هایی از عطری آشنا که مخاطب را همچون تورق یک آلبوم قدیمی، با خاطرات گذشته همراه می‌سازد و به چالش کشیدن آن با هدف تقابل با فیلم اول، آغازگر حملات پرفشار و انتقادات بعضا متعصبانه‌ای است که ناخواسته از موارد استاندارد قسمت دوم چشم‌پوشی می‌کند و صرفا جهت روبه‌رو‌سازی با قسمت اول، قربانی یک مقایسه بی‌پایه می‌شود.

محمدحسین نظری: کارنامه دولت‌ به عنوان بالاترین رکن اجرایی کشور، طبیعتا مجموعه خدمات و صدماتی است که نقد و تامل در آنها چه در زمان استقرار هر دولت و چه پس از آن همواره می‌تواند مایه تذکر باشد. مشترکات دولت‌های یازدهم و دوازدهم با دولت چهاردهم و برخی اظهارات و فضاسازی‌های رسانه‌ای مشابه در ماه‌های گذشته، راقم این سطور را بر آن داشت که با اشاره به برخی حوادث آن دوره، مواردی را از باب مشورت به دولت محترم متذکر شود. پیداست که رفع تحریم‌ به عنوان عامل جدی و مهم اخلال در معیشت مردم، مستلزم تدابیری است که یکی از راه‌های آن، مذاکره با تحریم‌کنندگان است؛ مسیری که در 2 دهه گذشته و در دولت‌های مختلف بارها طی شده و ابعاد سیاسی و اقتصادی آن نیز مکرر مورد بحث قرار گرفته و همچنان قابل بررسی است اما جنبه‌های اجتماعی آن مغفول مانده است؛ موضوعی که پرداختن به آن با توجه به وعده‌ها و شعارهای دولت چهاردهم و خط پررنگ مذاکره که از سوی رجال سیاسی و حامیان حزبی و رسانه‌ای دولت پیگیری می‌شود، ضروری به نظر می‌رسد تا شاید از این طریق از آثار و نتایج مخرب آن که پیش از این قریب به یک دهه گریبانگیر جامعه ایران بود، کاسته شود. اما این آثار و نتایج مخرب کدامند و چگونه به وجود می‌آیند؟ اگر بگوییم مذاکره بزرگ‌ترین پروژه سیاسی و پرتکرارترین کلیدواژه در دولت‌های یازدهم و دوازدهم بود، کمتر کسی با آن مخالفت می‌کند و تقریبا گزاره‌ای مقبول است. بحث از مذاکره در دولتی که با گفتمان مذاکره مستقر شده بود و قصد داشت از طریق گفت‌وگو با تحریم‌کنندگان معیشت مردم را بهبود ببخشد و بستر رشد و توسعه اقتصادی را تمهید کند، آنچنان جدی و پررنگ بود که به سرعت از محافل سیاسی و نخبگانی به سطوح مختلف اجتماعی سرازیر و نقل محافل دوستانه و خانوادگی شد. این اقبال عمومی که با امید به گشایش اقتصادی شکل گرفت، پشتوانه خوبی برای دولت شد تا اهداف خود را با قدرت دنبال کند و از این باب اهرمی مثبت و موثر بود اما آثار و نتایج منفی آن زمانی از راه رسید که ابرپروژه دولت شکست خورد. به این ترتیب سرمایه اجتماعی که باید به نحوی حساب‌شده پشتوانه اهداف و برنامه‌های اساسی کشور قرار می‌گرفت، با غفلت دولت وقت و فضاسازی برخی جریان‌ها و رسانه‌‍‌ها صرف پروژه‌ای سیاسی شد که نه‌تنها اهداف کوتاه‌مدت دولت در بهبود اوضاع معیشتی مردم را تامین نکرد، بلکه با رقم زدن یک دهه رکود اقتصادی، افق آینده را برای بخشی از جامعه تیره و تار کرد. طبیعتا هر دولتی ایده‌ها و طرح و برنامه‌هایی دارد که جهت کلی حرکت خود را بر آن اساس تنظیم می‌کند اما شناخت اقتضائات و لوازم اجرا و پیش‌بینی آثار و نتایج آنها را نمی‌توان آسان گرفت. از طرفی در همان دوره بسیاری از اهالی فکر و نظر تذکر دادند که سرمایه‌گذاری قطعی روی طرحی که یک سوی آن دشمنان و بدخواهان ملت ایران قرار دارند، عاقلانه نیست و نباید انتظار عمومی را بالا برد و اصطلاحا «نباید همه تخم‌مرغ‌ها را در سبد مذاکره گذاشت» اما استمرار فضاسازی‌ها و کشاندن گمانه‌ها و بحث‌های فنی به پایین‌‌ترین سطوح افکار عمومی و ناواقع‌نمایی1 از مذاکره به عنوان شاه‌کلید بهبود معیشت و رشد و توسعه اقتصادی، موجی از نارضایتی در جامعه ایجاد کرد که البته خاموش باقی نماند و دست‌کم در 2 برهه در سال‌های 1398 و 1401 به صورت ناآرامی‌های اجتماعی پدیدار شد. رفتار کلی دولت چهاردهم و برخی جریان‌ها و رسانه‌های نزدیک به آن و روزشماری برای مذاکره با آمریکا و البته برخی کنش‌های پرسش‌برانگیز دولت در جریان تحولات منطقه نشان می‌دهد احتمال بازگشت به 10 سال پیش منتفی نیست. در این میان علاوه بر عامل غفلت و بی‌توجهی به تجربه‌های گذشته باید نقش عناصری که آگاهانه تلاش می‌کنند مسیر دولت را در این جهت منحرف کنند و از قضا در تجربه قبلی نیز نقش پررنگی داشتند جدی گرفت. درواقع حرکت در این مسیر تنها نتیجه ساده‌انگاری برخی رجال سیاسی نیست، بلکه منافع برخی گروه‌ها و جریان‌ها با حرکت در این مسیر و افزایش نارضایتی و ایجاد تنش‌های اجتماعی تامین می‌شود. روشن است که طرح این مساله را نباید مخالفت با مذاکره تلقی کرد؛ چنان که در تمام دولت‌های پس از انقلاب به اقتضای شرایط، باب مذاکرات خارجی در سطوح مختلف باز بوده و در موارد متعدد آثار بسیار مثبتی برای کشور داشته است. از طرفی مذاکره یک ابزار قطعی در سیاست خارجی است که از قضا در شرایط سخت اقتصادی بسیار کارآمد و راهگشا است اما تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد اولا تقلیل آن به مذاکره با یک یا چند دولت خاص که خود عامل تحریمند و ثانیا القای آن به عنوان تنها راه گشایش اقتصادی و شاه‌کلید بهبود وضع معیشتی و توسعه این نظر به پایین‎ترین سطوح اجتماعی و پافشاری بر آن، نتیجه‌ای جز قطبی‌کردن جامعه و تشدید تنش‌های اجتماعی و در نهایت کاهش سرمایه اجتماعی ندارد.

محمد رستم‌پور: دهه 70، تلویزیون ایران انیمیشنی پخش می‌کرد به نام «ماجراهای گالیور» که براساس یک رمان ایرلندی ساخته شده بود. گالیور در سفرهای پرشماری که به نقاط مختلف جهان داشت، با حوادث ریز و درشت متعددی روبه‌رو می‌شد و همین حوادث دستمایه قصه‌های جذابی از رویارویی او و همراهانش می‌شد با روزگار، زندگی و سرنوشت. در میان اطرافیان گالیور، شخصیتی به نام «گلام»، در تمام حوادث، بدون استثنا، با جمله «من می‌دونم» منفی‌بافی می‌کرد و به همه یأس و ناامیدی می‌داد. تأثیر گلام تا اندازه‌ای بود که همیشه یکی از ارکان و وجوه درام قصه را تشکیل می‌داد و هیجانی به مخاطب منتقل می‌کرد که او را بر سر دوراهی شدن یا نشدن، موفقیت یا شکست معلق می‌کرد. گلام‌های سیاسی در هر اتفاق و رویدادی حتی اگر در میانه دریای کارائیب در غرب اقیانوس اطلس هم باشد، زبان به سرزنش جمهوری اسلامی ایران باز می‌کنند و مرتبا نسبت به واقعه هشدار می‌دهند و پس از هر واقعه‌ای هم با قیافه‌ای حق‌‌به‌جانب، ماجرا را به صورتی روایت می‌کنند که با حرف آنها پیش از رخداد تناسب داشته باشد. پس از سقوط نظام سیاسی اسد در سوریه، سندروم گلام در تحلیل‌ها و تفسیرهای سیاسیون و رسانه‌ای‌ها فزونی گرفته است. گلام‌های سیاسی در 2 هفته اخیر در 2 دسته کاملا مجزا شروع کرده‌اند به منفی‌بافی و یأس‌آفرینی و القای ناامیدی و برخی به تصریح و برخی به تلویح و کنایه، سرنوشت سوریه را برای جمهوری اسلامی ایران ترسیم و تصویر کرده‌اند. دسته اول، اصلاح‌طلبانی هستند که بی‌اعتنا به آنچه در مذاکرات برجام و پس از آن در سال‌های ۹۴ و ۹۵ رخ داد، روی کار آمدن دولت پزشکیان را فرصت و زمینه‌ای می‌بینند که مجدداً با یک آرایش رسانه‌ای، علت‌العلل تمام مصایب و مسائل ایران امروز از جمله ناترازی‌ انرژی که زندگی این روزهای مردم را مختل کرده است، «تحریم» بدانند و با مقایسه بی‌وجه تورم ۳۴ درصدی ایران با تورم ۱۲۰ درصدی سوریه و غفلت تعمدی از همه تمایزها و تفاوت‌های اجتماعی و سیاسی این 2 کشور، مقاومت را بی‌فایده و پرهزینه نشان دهند. همین عناصر و افراد و رسانه‌ها با گزینش تصاویری از دختران و زنان بی‌حجاب سوری و لبنانی در جشن‌های محلی و ملی 2 کشور و انتشار فراگیر آن در رسانه‌های اجتماعی ایران کوشش داشتند توازن رابطه ایران و کشورهای مقاومت را به نفع و کفه کشورهای عربی سنگین کنند. دسته دوم، برخی تحلیلگران دلسوز وابسته به جریان انقلابند که در نقش مطالبه‌گری خود عمیقاً غرق شده‌اند و گمان می‌برند آنچه به ذهن آنها می‌رسد، به فکر مدیران و سیاست‌گذاران و فرماندهان نظامی و سیاسی ایران خطور نمی‌کند. در جهان آنها، همه وابسته یا بی‌بصیرتند و رهبر انقلاب، تنها هستند و خون شهدای مدافع حرم پایمال شده و بعد از 13 دی ۹۸ و شهادت سردار پرافتخار ایران‌زمین، حاج قاسم سلیمانی، ایران از حیث توانمندی، راهبرد و طراحی و ابتکار رو به افول است و ایشان وظیفه و تکلیف تاریخی دارند که با «من می‌دونم»، «من می‌دونم» گفتن جامعه به خواب رفته را بیدار کنند. روزی به شورای نگهبان، ساعتی به سپاه، دیروز به دولت و امروز به بیت رهبری نهیب می‌زنند و گمان می‌کنند ابوذرگونگی فقط به فریاد زدن است. صد البته خوش‌بینی مفرط، غفلت غلیظ و چه بسا نفوذ موردی و جریانی برای انحراف از مقاصد بلند و وجوه ممتاز جمهوری اسلامی ایران قابل انکار نیست و پروژه عادی‌سازی و سازش و کنار گذاشتن مقاومت و استقلال به شکل قدرتمند و پرشدتی در حال اجراست اما راه مواجهه با آن منفی‌بافی، یأس‌آفرینی، اتهام‌زنی و اختلاف‌افکنی نیست. تبیین، روشنگری و افشای دروغ اگر با امیدآفرینی، التفات به ظرفیت‌ها و امکان‌ها، مرور تاریخ پرفراز و نشیب ایران در حوادث و دگرگونی‌ها و توجه دادن به چشم‌اندازها نباشد، لاجرم به سیاه‌نمایی و تلخ‌کامی منتهی می‌شود. اولویت دادن مسائل فرعی، کم‌ارزش کردن اقدامات بویژه آنها که معیشت مردم را سامان می‌دهد، برچسب‌زنی به مدیران، شخصیت‌های اجتماعی و تقلیل دادن مجموعه اقدامات به یکی‌دو رفتار قابل نقد، سرزنش‌گری، متهم‌سازی مردم، همه و همه با هر عنوان و بیانی انجام شود، شکلی از پدیده گلام است و اتفاقا همان چیزی است که دشمن خونریز و سفاک ایران اسلامی یعنی اسرائیل کودک‌کش می‌خواهد. از آغاز توفان‌الاقصی، نخست‌وزیر فریبکار رژیم صهیونی 2 پیام ویدئویی خطاب به مردم ایران داشته که در هر 2 پیام در تلاش بوده پشتیبانی اجتماعی ایده مقاومت را هدف بگیرد. حساب‌های کاربری رژیم صهیونی به زبان فارسی در سکوهای مختلف هم همین هدف را دنبال می‌کنند، یعنی سعی در تکه‌تکه‌سازی پیکره واحد جامعه ایران با همه تنوع و چندگونگی دارند برای آنکه بتوانند بر کلیت آن راحت‌تر غلبه کنند. گلام‌های سیاسی بی‌آنکه بخواهند و بدانند نقشه دشمن را کامل می‌کنند.

طبق گزارشات رسانه‌های قزاقستان هواپیمای متعلق به خطوط هواپیمایی جمهوری آذربایجان روز چهارشنبه در نزدیکی بندر قتاو در قزاقستان، سقوط کرد. رسانه‌های قزاقستان و روسیه علت اصلی سقوط این هواپیما را برخورد با دسته‌ای از پرندگان و از کار افتادن موتور این هواپیما بر اثر این برخورد عنوان کرده‌اند. این هواپیمای مسافری از مبدأ باکو در جنوب غربی دریای خزر به سوی شمال غربی دریای خزر و شهر گروژنی در حال پرواز بود که به دلیل مه‌گرفتگی از مسیر خود منحرف و با دسته پرندگان برخورد کرده و به همین دلیل نیز در قزاقستان، در شمال شرقی دریای خزر سقوط کرد. طبق گزارش رسانه‌های روسی و قزاقستانی، هواپیمای سقوط‌کرده از مدل امبرائر ۱۹۰ ساخت کشور برزیل بوده است. همچنین طبق گزارشات، برخی سرنشینان این هواپیما از این سقوط مرگبار جان سالم به در برده و دچار جراحات مشهود شده‌اند. این هواپیمای مسافری 70 سرنشین داشت که بسیاری از آنها جان باخته‌اند و تنها 25 نفر از این حادثه نجات یافته‌اند که 22 تن از آنها به بیمارستان منتقل شده‌اند. طبق گزارشات، اکثر سرنشینان این هواپیما تبعه جمهوری آذربایجان بوده‌اند اما در بین آنها اتباع قزاقستان، قرقیزستان و روسیه نیز وجود داشته‌اند. طبق برخی گزارشات، خلبانان این پرواز موفق به فرود اضطراری شده‌اند اما تصاویر منتشرشده در فضای مجازی نشان‌دهنده سقوط پرسرعت و با زاویه پروازی شدید این هواپیماست.