آشتی با اوجالان

پس از تحولات اخیر در سوریه و درگیری‌های متعدد ارتش ترکیه با نیروهای کرد سوریه و عراق به بهانه مبارزه با «پ‌ک‌ک»، اکنون مرحله‌ای جدید از روابط سیاسی با کردهای ترکیه، عراق و سوریه برای دولت ترکیه به وجود آمده است. در آخرین اقدام دولت ترکیه و در پی رایزنی‌های انجام شده طی چند ماه گذشته با عبدالله اوجالان که از سال 1999 میلادی در زندان فوق امنیتی جزیره ایمرالی در دریای مرمره در حبس انفرادی به سر می‌برد، وی تصمیم به مذاکره با دولت ترکیه گرفت و سرانجام پنجشنبه 9 اسفند بیانیه‌ای خطاب به نیروهای «پ‌ک‌ک» صادر کرد. وی در بیانیه خود خواستار زمین گذاشتن سلاح از سوی نیروهای «پ‌ک‌ک» شد و مسؤولیت این فراخوان را پذیرفت. عبدالله اوجالان در این بیانیه گفت: «نیاز به یک جامعه دموکراتیک، اجتناب‌ناپذیر است. «پ‌ک‌ک» که طولانی‌ترین و گسترده‌ترین جنبش مسلحانه در تاریخ جمهوری (ترکیه) محسوب می‌شود، به دلیل بسته بودن مسیرهای سیاست دموکراتیک، پایگاه اجتماعی یافت و حمایت شد. نتایج اجتناب‌ناپذیر انحرافات ملی‌گرایانه افراطی مانند تأسیس دولت - ملت جداگانه، فدرالیسم، خودمختاری اداری یا راه‌حل‌های فرهنگی نمی‌تواند پاسخی مناسب به جامعه‌شناسی تاریخی این سرزمین باشد. احترام به هویت‌ها، آزادی بیان و سازماندهی دموکراتیک همه اقشار جامعه بر اساس ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی خود، تنها از طریق وجود جامعه و فضای سیاسی دموکراتیک امکان‌پذیر است. قرن دوم جمهوری (ترکیه) تنها در صورتی می‌تواند استمرار پایدار و برادرانه‌ای را تضمین کند که با دموکراسی همراه باشد. 
در تحقق یک نظام سیاسی، هیچ جایگزینی برای دموکراسی وجود ندارد. اجماع دموکراتیک، تنها راه اساسی است. همان‌گونه که هر حزب یا جامعه مدرن که موجودیت آن با زور از بین نرفته باشد، داوطلبانه این کار را انجام می‌دهد، کنگره خود را تشکیل داده و تصمیم بگیرید. همه گروه‌ها باید سلاح‌های خود را زمین بگذارند و «پ‌ک‌ک‌» باید خود را منحل کند. عبدالله اوجالان در بیانیه خود اعلام کرد: «سقوط سوسیالیسم واقعی در دهه ۹۰ به دلیل مسائل داخلی، پایان یافتن سیاست حذف هویت کردی در ترکیه و پیشرفت‌هایی که در مسیر آزادی اندیشه به دست آمده است، تمام این عوامل موجب شد «پ‌ک‌ک» معنا و دلیل وجودی خود را از دست بدهد و برای ادامه بقا، خود را بازتعریف کند. به همین دلیل، «پ‌ک‌ک» به پایان عمر خود رسیده و انحلال آن ضروری است». وی افزود: «در وضعیت کنونی که تحت تأثیر فراخوان جناب دولت باغچلی ایجاد شده و اراده‌ای که رئیس‌جمهور نشان داده، همراه با مواضع منطقی سایر احزاب سیاسی در قبال این فراخوان، من نیز درخواست خلع سلاح را مطرح می‌کنم و مسؤولیت تاریخی این فراخوان را برعهده می‌گیرم».
این سخنان رهبر در حبس گروه «پ‌ک‌ک» واکنش‌های متعددی به همراه داشت. فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) درباره فراخوان بنیانگذار حزب کارگران کردستان از زندان و درخواست وی برای انحلال این حزب و بر زمین گذاشتن سلاح اظهار نظر کرد. مظلوم عبدی، رئیس ائتلاف نیروهای دموکراتیک سوریه «قسد» گفت: درخواست عبدالله اوجالان برای انحلال «پ‌ک‌ک» و زمین گذاشتن سلاح، ارتباطی با سوریه ندارد. عبدی بیانیه اوجالان را «مثبت» توصیف کرد، زیرا او پایان دادن به جنگ و آغاز روند سیاسی مسالمت‌آمیز در داخل ترکیه را خواستار شده است. 
عبدی افزود: اگر صلح در ترکیه برقرار شود، این بدان معناست که دیگر هیچ توجیهی برای ادامه حملات به ما در سوریه وجود نخواهد داشت. از سویی بافل طالبانی، رئیس حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق از همه طرف‌ها خواست به درخواست اوجالان پایبند باشند. طالبانی دعوت اوجالان را «مهم و ضروری» توصیف کرد و گفت: این درخواست در راستای یکپارچه‌سازی مواضع کردها و حل مسالمت‌آمیز اختلافات است. مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم کردستان عراق نیز در واکنش به پیام عبدالله اوجالان گفت: «از هر تلاشی که به حل مسالمت‌آمیز مسائل منطقه منجر شود، استقبال و حمایت می‌کنم». 
بارزانی اظهار داشت: «اقلیم کردستان عراق همواره عامل مهمی در صلح و ثبات منطقه بوده است و در این راستا، آمادگی خود را برای هرگونه همکاری و ایفای نقش در روند صلح در ترکیه اعلام می‌کنیم». البته جمیل بایک، رئیس مشترک شورای اجرایی کنفدرالیسم جوامع کردستان در واکنش به بیانیه اوجالان اعلام کرد: «ما تصمیم خواهیم گرفت که نیروهای «پ‌ک‌ک» عقب‌نشینی کنند یا خیر! عبدالله اوجالان نمی‌تواند این کار را انجام دهد». بایک در سخنان خود همچنین خاطرنشان کرد: «باغچلی و حتی اردوغان نیز برای اوجالان فراخوان‌هایی می‌دهند. می‌گویند لازم است مشکل سلاح را به راه‌حل برساند، حتی می‌گویند لازم است که «پ‌ک‌ک» از میان برداشته شود و چنین فراخوان‌هایی می‌دهند. 
از سویی چنین زبانی را به کار می‌گیرند و از سوی دیگر عملکردی کاملا برعکس از خود نشان می‌دهند. اوجالان با وجود انزوای تحمیلی مطلق چگونه باید کار کند؟ درخواست‌ها و انتظاراتی که از اوجالان دارند چگونه از سوی وی عملی شود؟ اوجالان ارتباطش با جنبش ما، با خارج از زندان، با رسانه‌ها و با هر کس دیگری قطع شده است، پس کسانی که می‌خواهند جنگ تمام شود، باید شرایط وی را تغییر دهند. باید اوجالان را آزاد کنند تا بتواند امید و مطالبات را عملی کند». 
این سخنان بایک و درگیری‌های شکل گرفته در جنوب ترکیه و شمال عراق پس از بیانیه اوجالان نشان‌دهنده ادامه‌دار بودن درگیری‌ها در عراق و سوریه است و این روند با بیانیه اوجالان به پایان نمی‌رسد.