بررسی روند صلح با آذربایجان در نشست پاشینیان با حزب حاکم
نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، شامگاه جمعه نشستی را در مجلس این کشور با اعضای فراکسیون «پیمان مدنی» و هیئت‌رئیسه حزب حاکم «پیمان مدنی» پیرامون روند جاری صلح با جمهوری آذربایجان برگزار کرد. در این نشست، اعضای کابینه دولت ارمنستان نیز حضور داشتند.
پیش‌تر، وزارت امور خارجه ارمنستان در پاسخ به پرسش‌های خبرنگاران مبنی بر اینکه آیا این وزارتخانه به پیشنهادهای جمهوری آذربایجان در خصوص پیش‌نویس پیمان صلح پاسخ داده است و اینکه آیا ایروان در موضع خود در قبال دو بند مورد اختلاف تجدیدنظر خواهد کرد یا خیر، اعلام کرده بود که هنوز به این مسائل نمی‌پردازد.
باکو دوازدهمین ویرایش پیش‌نویس پیمان صلح را حدود 10 روز پیش به ایروان ارسال کرد. این اقدام سه ماه و نیم پس از دریافت پیش‌نویس و عدم پذیرش پیشنهادهای ایروان در مورد دو بند مورد اختلاف صورت گرفت. هفته گذشته، نخست‌وزیر و دیروز رئیس کمیسیون روابط خارجی پارلمان ارمنستان اطلاع دادند که طرف ارمنستانی در حال کار بر روی پاسخ به باکو است.
سارگیس خاندانیان، رئیس کمیسیون روابط خارجی مجلس ملی ارمنستان، گفت: «پیشنهادهای جدید اکنون در حال بررسی هستند و ارمنستان در کوتاه‌ترین زمان ممکن تلاش خواهد کرد تا با پیشنهاد خود به این پیشنهادها پاسخ دهد.»
یکی از دو بند مورد اختلاف مربوط به پس گرفتن شکایات از مراجع بین‌المللی و دیگری مربوط به عدم استقرار نیروهای کشورهای ثالث در مرز است. هر دو بند در پیش‌نویس پیمان صلح به پیشنهاد باکو مورد بحث قرار گرفته‌اند.
پاشینیان پیش‌تر خاطرنشان کرده بود که آماده خارج کردن نمایندگان کشورهای ثالث از مناطق مرزی تعیین حدود شده است.
وی همچنین پس گرفتن شکایات پس از امضای پیمان صلح را قابل‌قبول دانسته بود، با این تأکید که پس از آن، طرفین نباید همان مسائل را به منبع تشدید تنش تبدیل کنند.
احتمال عقب‌نشینی ارمنستان از شکایت‌ها علیه جمهوری آذربایجان بدون پیش‌شرط
تیگران گریگوریان، کارشناس مسائل سیاسی، عقب‌نشینی مقامات ارمنستان در مورد خارج کردن ناظران اتحادیه اروپا از مرزها را بعید می‌داند، اما در مورد احتمال پس گرفتن شکایات از مراجع بین‌المللی، آن را محتمل می‌داند.
وی اظهار داشت: «در صورت فشار از سوی جمهوری آذربایجان، بعید نمی‌دانم که ارمنستان آماده باشد بدون هیچ پیش‌شرطی شکایات خود را از نهادهای حقوقی بین‌المللی پس بگیرد، اما فکر می‌کنم حداقل سعی خواهند کرد اصل عمل متقابل را حفظ کنند.»
رئیس مجلس ارمنستان هفته گذشته اشاره کرد که ممکن است ایروان با رویکردهای جدیدی در مذاکرات صلح ارمنستان و جمهوری آذربایجان ظاهر شود.
یقیشه کیراکوسیان، نماینده دولت ارمنستان که شکایات ایروان علیه باکو را در مراجع بین‌المللی ارائه می‌کرد، چند روز پیش از سمت خود کناره‌گیری کرد.
کیراکوسیان، در واقع، دیدگاه مقامات ارمنستان در مورد پس گرفتن شکایات را قبول نداشت. دو ماه پیش، وی به خبرنگاران گفته بود که اختلافات حقوقی نه‌تنها مانع برقراری صلح نمی‌شوند، بلکه برعکس، می‌توانند به برقراری صلح کمک کنند.
کیراکوسیان دیروز در مورد ترک سمت خود صحبت کرد، بدون اینکه به این موضوع اشاره کند. مقامات ارمنستان نیز اطمینان می‌دهند که این دو روند به یکدیگر ربطی ندارند.
تیگران گریگوریان، رئیس مرکز منطقه‌ای دموکراسی و امنیت، در عین حال معتقد است که کناره‌گیری کیراکوسیان با موضوع پس گرفتن شکایات مرتبط است: «این اختلاف‌نظر در ماه‌های اخیر وجود داشته است.»
طرفین سال گذشته از توافق بر سر 15 بند از 17 بند سند مورد مذاکره بین ایروان و باکو خبر دادند. مقامات ارمنستان در آن مرحله پیشنهاد کردند که پیمان صلح با بندهای توافق شده امضا شود و بحث در مورد بندهای مورد اختلاف به آینده موکول شود. باکو نپذیرفت و طرفین به کار بر روی بندهای مورد اختلاف ادامه دادند. اکنون بحث‌ها پیرامون این مسائل است، اما بدون دیدار رو در روی مذاکره‌کنندگان.
گفتنی است که از اوایل دهه 1990، درگیری‌های قفقاز جنوبی به تنش‌هایی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان منجر شده است. در این راستا، منطقه قره‌باغ و هفت منطقه اطراف آن به اشغال نیروهای ارمنی درآمد.
اما در سال 2020، پس از 44 روز جنگ، باکو توانست کنترل این هفت منطقه و بخشی از قره‌باغ را دوباره به دست آورد. در پی این تحولات، نیروهای حافظ صلح روسیه به منطقه اعزام شدند.
در تاریخ 19 و 20 سپتامبر 2023، باکو از «اقدامات ضدتروریستی محلی» در قره‌باغ خبر داد و اعلام کرد که تمامیت ارضی خود را تأمین کرده است. ایروان این اقدام را به عنوان «پاکسازی قومی» و «تجاوز» ارزیابی کرد. در پی این رویداد، نیروهای حافظ صلح روسیه از جمهوری آذربایجان خارج شدند.
در 28 سپتامبر 2023، سامول شاهرامانیان، رئیس‌جمهور جدایی‌طلب قره‌باغ، فرمانی را در مورد انحلال این جمهوری خودخوانده امضا کرد.
در 15 اکتبر 2023، الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، به شهر خانکندی مرکز قره‌باغ سفر کرد. رئیس‌جمهور آذربایجان در خانکندی پرچم آذربایجان را به اهتزاز درآورد و سخنرانی کرد. وی در سخنرانی خود گفت که آذربایجان حاکمیت خود را به طور کامل بازگردانده، مسئله قره‌باغ پایان یافته و مناقشه به اتمام رسیده است.
با وجود اینکه مذاکراتی با میانجیگری اتحادیه اروپا و روسیه بین دو کشور انجام شده است، اما هنوز توافق صلحی به امضا نرسیده است. این وضعیت، نگرانی‌ها درباره آینده ثبات و امنیت در منطقه قفقاز جنوبی را افزایش داده است.
علاوه بر این، در سال‌های اخیر مذاکرات مستقیمی بین دو کشور برای تعیین مرز انجام شده و گفته می‌شود که پیشرفت‌های خوبی در این زمینه حاصل شده است. با این حال، هنوز توافقنامه صلح بین آذربایجان و ارمنستان به امضا نرسیده است.
انتهای پیام/