جانبداری تابلو
طناز مقدم: کنفدراسیون فوتبال آسیا، این روزها در یک بحران تمام‌عیار گرفتار شده است. بحرانی که نه از جنس درگیری‌های تاکتیکی یا نتایج غیرمنتظره، بلکه از جنس سیاست و پشت‌پرده‌های پنهان است؛ موضوعی که حتی هواداران خوش‌بین فوتبال آسیا را هم شوکه کرده است.
پنجشنبه پیش رو، قرار است قرعه‌کشی مرحله چهارم انتخابی جام‌جهانی ۲۰۲۶ در آسیا برگزار شود. ۶ تیمی که از ماراتن مرحله سوم جان سالم به در برده‌اند، این بار برای کسب ۲ سهمیه مستقیم، رودرروی هم قرار خواهند گرفت اما پیش از آنکه توپ در مستطیل سبز به گردش دربیاید، یک توپ دیگر در اتاق‌های دربسته AFC چرخید؛ توپی که همه معادلات را به نفع ۲ قدرت ثروتمند غرب آسیا تغییر داد.
* قانون روی کاغذ، تبعیض در عمل
بر اساس قوانین رسمی مسابقات، مقرر شده بود ۲ تیمی که بهترین عملکرد را در مرحله سوم داشته‌اند، میزبان دور چهارم باشند. وقتی همه نگاه‌ها به جدول امتیازات دوخته شد، نام عراق و امارات به عنوان میزبانان روی کاغذ نقش بست. اما همان‌طور که در آسیا عادت کرده‌ایم، قانون‌ها گاهی فقط یک تزئین شیک برای سایت رسمی کنفدراسیون هستند. رئیس بحرینی کنفدراسیون فوتبال آسیا در یک حرکت غیرمنتظره و جنجالی، تصمیم گرفت عربستان و قطر را به عنوان میزبانان جدید معرفی کند؛ ۲ کشوری که سرمایه‌گذاری‌های کلانی در فوتبال داشته‌اند و نفوذ گسترده‌ای در تصمیم‌سازی‌های AFC دارند. این تصمیم به قدری بی‌پرده و یک‌طرفه بود که حتی برخی رسانه‌های نزدیک به AFC هم جرأت دفاع از آن را پیدا نکردند. عراق، امارات، عمان و اندونزی به‌محض اطلاع از این تصمیم، بلافاصله دست به قلم شدند و نامه‌های اعتراضی خود را به کنفدراسیون ارسال کردند.
* اعتراض، پشت درهای بسته
در بیانیه‌های رسمی این کشورها، یک مطالبه روشن دیده می‌شود: احترام به قانون و رعایت عدالت. اما مشکل دقیقاً همین‌‌جاست؛ در فوتبال آسیا، عدالت معمولاً در زمین بازی تعریف نمی‌شود، بلکه در اتاق‌های مذاکره، پشت تلفن و در جلسات پرزرق‌وبرق هتل‌های ۵ ستاره تعیین می‌شود.
۴ کشور معترض، با تاکید بر اصل «بی‌طرفی» خواستار این شدند که اگر قرار است قانون رعایت نشود، دست‌کم محل برگزاری مسابقات به یک کشور بی‌طرف سپرده شود اما به نظر می‌رسد AFC حتی قصد شنیدن این صداها را هم ندارد.
* دوحه و ریاض؛ متحدان پرنفوذ
قطر و عربستان، در سال‌های اخیر با سرمایه‌گذاری‌های افسانه‌ای، عملاً فوتبال آسیا را در مشت خود گرفته‌اند. از میزبانی جام‌جهانی گرفته تا خرید بزرگ‌ترین ستاره‌های اروپایی، این ۲ کشور هر کاری کردند تا نام‌شان در صدر اخبار فوتبال جهان بدرخشد. اما حالا این جاه‌طلبی از مرزهای باشگاهی عبور کرده و وارد عرصه انتخابی جام‌جهانی هم شده است. انتخاب آنها به عنوان میزبان، تنها یک امتیاز ساده نیست؛ این یعنی دسترسی راحت‌تر به امکانات، حذف فشار سفر، حمایت تماشاگران و ده‌ها فاکتور پنهان دیگر که شانس صعود را چند برابر می‌کند. بیشتر از آنکه بخواهیم به کیفیت فنی تیم‌ها نگاه کنیم، باید به بازی قدرت پشت این تصمیم‌ها توجه کنیم؛ بازی‌ای که نشان می‌دهد فوتبال آسیا، بیش از هر زمان دیگری، به سمت تجمل و سیاست‌های پشت پرده رفته است.
* سایه فیفا روی پرونده
اعتراض رسمی عراق، امارات، عمان و اندونزی، اگر نتیجه‌ای در AFC نداشته باشد، بلافاصله روی میز فیفا قرار خواهد گرفت. در بیانیه مشترک این کشورها، تهدید به شکایت رسمی به فدراسیون جهانی فوتبال دیده می‌شود؛ اقدامی که اگر رخ دهد، می‌تواند نه‌تنها چهره AFC را در سطح بین‌المللی خدشه‌دار کند، بلکه روند آماده‌سازی مسابقات را هم کاملاً مختل کند. هواداران خشمگین در کشورهای معترض، حالا با هشتگ‌های آتشین در فضای مجازی از فدراسیون‌های ملی‌شان می‌خواهند ایستادگی کنند و اجازه ندهند همه چیز قربانی دلارهای نفتی شود.
* فوتبال یا ویترین سیاسی؟
سؤال اصلی این است: آیا فوتبال در آسیا یک مسابقه ورزشی است یا به ابزاری برای نمایش قدرت و ثروت تبدیل شده است؟ وقتی قانون در سطحی‌ترین حالت ممکن نادیده گرفته می‌شود، اعتماد عمومی به فدراسیون‌ها به طرز جبران‌ناپذیری آسیب می‌بیند. شاید در نگاه اول، این فقط یک جابه‌جایی میزبانی باشد اما پشت این تصمیم، بازی‌هایی بسیار پیچیده‌تر از چیزی که روی زمین می‌بینیم، جریان دارد. عربستان و قطر، با زیرکی و سرمایه‌گذاری سنگین، تمام رقبا را یک قدم عقب‌تر می‌رانند و مسیر خودشان را تا جام‌جهانی هموار می‌کنند. در نهایت، اگر این روند ادامه یابد، دیگر چه کسی به قوانین، شایستگی، عدالت و روح رقابت اعتماد خواهد کرد؟ در فوتبال آسیا، امروز هر چه داری، با پول و قدرت اندازه‌گیری می‌شود، نه با تلاش در زمین بازی.