سفارش اختلاف!

وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای گزارش ادعایی سایت آکسیوس را مبنی بر اینکه روسیه خواستار غنی‌سازی صفر درصد از سوی ایران شده است، تکذیب کرد. طبق گزارش خبرگزاری تاس، وزارت امور خارجه روسیه این گزارش ادعایی را «کارزار سیاسی کثیف» خواند.
وزارت امور خارجه روسیه تاکید کرد: فقط می‌توان حدس زد این بار چه ‌کسی سفارش‌دهنده بوده است اما یکی از آخرین انتشارات این نسخه با عنوان «پوتین از ایران می‌خواهد توافق با آمریکا را بپذیرد که به‌ معنای غنی‌سازی صفر است»، به‌ احتمال زیاد، یک کارزار کثیف سیاسی دیگر است که با هدف تشدید تنش‌ها پیرامون برنامه هسته‌ای ایران آغاز شده است.
بیانیه وزارت خارجه روسیه در تکذیب گزارش ادعایی سایت آکسیوس که مدعی شده بود مسکو از ایران درخواست پذیرش غنی‌سازی صفر درصد کرده است، نه‌تنها یک پاسخ دیپلماتیک به یک خبر جعلی بود، بلکه پرده از یک کارزار سیاسی پیچیده و چندلایه با هدف تضعیف ایران در 2 جبهه بین‌المللی و داخلی برداشت. این کارزار که وزارت خارجه روسیه آن را «کارزار سیاسی کثیف» خواند، 2 بعد اصلی دارد: نخست، ایجاد حاشیه و پیچیدگی در پرونده هسته‌ای ایران در سطح جهانی و دوم، بهره‌برداری جریان‌های رسانه‌ای ضدانقلاب و غرب‌گرایان در داخل ایران برای تضعیف اعتماد به شرکای راهبردی ایران، بویژه روسیه و ترویج گفتمان سازش با آمریکا.
در سطح بین‌الملل، انتشار اخبار جعلی مانند گزارش آکسیوس بخشی از یک استراتژی هدفمند برای حاشیه‌سازی پیرامون پرونده هسته‌ای ایران و افزایش فشارهای سیاسی و روانی بر تهران است. این اخبار جعلی که معمولاً بدون استناد به منابع معتبر منتشر می‌شود، تلاش دارد با ایجاد شکاف میان ایران و شرکای کلیدی‌اش، مانند روسیه و چین، جبهه دیپلماتیک حامی ایران را تضعیف کند. برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) از زمان خروج یک‌جانبه آمریکا در سال ۲۰۱۸ با چالش‌های متعددی مواجه شده است. در این میان، روسیه به‌ عنوان یکی از اعضای اصلی برجام، به‌ طور مداوم بر لزوم حل‌وفصل بحران از طریق گفت‌وگوهای دیپلماتیک تأکید و همواره نقش فعالی در حمایت از حقوق هسته‌ای ایران ایفا کرده است. انتشار اخباری مانند گزارش آکسیوس که مدعی است روسیه خواستار توقف کامل غنی‌سازی ایران شده، تلاشی برای القای این تصور است که حتی نزدیک‌ترین شرکای ایران در حال همسویی با خواسته‌های غرب هستند؛ امری که می‌تواند اعتماد به شرکای راهبردی را تضعیف کند. این کارزار رسانه‌ای همچنین در راستای اهداف گسترده‌تر غرب، بویژه آمریکا، برای حفظ فشار حداکثری بر ایران است. با ایجاد روایت‌های جعلی مبنی بر اختلاف میان ایران و شرکای شرقی‌اش، غرب تلاش می‌کند ایران را در انزوای دیپلماتیک قرار دهد و گزینه‌های سیاست خارجی آن را محدود کند. هرچند تا لحظه تنظیم این گزارش خبری از واکنش وزارت امور خارجه کشورمان به خبرسازی آکسیوس نبوده اما تکذیب سریع وزارت خارجه روسیه که این گزارش را «کارزار کثیف سیاسی» خواند، نشان‌دهنده هوشیاری مسکو نسبت به این بازی رسانه‌ای و تعهدش به حفظ همکاری‌های راهبردی با تهران است.
این واکنش همچنین حاوی پیامی به دیگر بازیگران بین‌المللی بود: مسکو اجازه نمی‌دهد روابطش با تهران به‌ واسطه شایعات رسانه‌ای خدشه‌دار شود.
اما در بعد داخلی ماجرا، در ایران، جریان‌های رسانه‌ای ضدانقلاب و غربگرایان با موج‌سواری روی خبرسازی رسانه آمریکایی، اهداف سیاسی خود را پیگیری کردند. این 2 جریان، به‌ سرعت گزارش کذب آکسیوس را بازنشر کردند و با تحلیل‌های مغرضانه، روایتی را ترویج دادند که مدعی بود روسیه، به ‌عنوان یکی از مهم‌ترین شرکای راهبردی ایران، در حال «خالی کردن پشت ایران» است. جریان‌های ضدانقلاب و غرب‌گرا با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی تلاش می‌کنند با ایجاد دوقطبی‌های کاذب (مانند شرق در برابر غرب)، افکار عمومی را به سمت پذیرش سیاست‌های غرب‌گرایانه سوق دهند.
این روایت‌سازی بخشی از یک پروژه کلان‌تر است که هدف آن بی‌اعتبار کردن شرکای شرقی ایران، بویژه روسیه و چین و القای این ایده غربی است که ایران برای حل مشکلات خود چاره‌ای جز کنار آمدن با آمریکا و غرب ندارد.
جریان غرب‌گرا در داخل ایران سال‌هاست سیاست «توجه به شرق» را مورد انتقاد قرار داده و همکاری با روسیه و چین را کم‌اهمیت یا حتی زیان‌بار جلوه می‌دهد. غربگرایان با القای اینکه روسیه و چین شرکای غیرقابل اعتمادی هستند، به دنبال مشروعیت‌بخشی به ایده بازگشت به مذاکرات یک‌طرفه با غرب هستند، مذاکراتی که تجربه نشان داده بیشتر به نفع آمریکا و به زیان منافع ملی ایران بوده است. در همین رابطه، یکی از اهداف اصلی این جریان، عادی‌سازی ایده تسلیم در برابر فشارهای غرب است. آنها با بزرگ‌نمایی اخبار جعلی و ایجاد فضای یأس و ناامیدی نسبت به شرکای شرقی راهبردی کشور، اینگونه القا می‌کنند ایران در انزوای کامل قرار دارد و تنها راه برون‌رفت از مشکلات اقتصادی و سیاسی، پذیرش خواسته‌های آمریکا، از جمله توقف غنی‌سازی است. این روایت در تضاد کامل با سیاست خارجی مستقل ایران قرار دارد که بر حفظ استقلال سیاسی و خودکفایی در حوزه‌های راهبردی تأکید دارد.
رسانه‌های وابسته به ضدانقلاب که عمدتاً در خارج از ایران فعالیت می‌کنند نیز نقش کلیدی در بازنشر و تقویت اخبار جعلی مانند گزارش آکسیوس دارند. این رسانه‌ها با انتشار تحلیل‌های جهت‌دار و هماهنگ، سعی در ایجاد یک موج روانی علیه سیاست خارجی ایران دارند و با استفاده از تکنیک‌های جنگ روانی، مانند بزرگ‌نمایی و تحریف، اینگونه وانمود می‌کنند که ایران در حال از دست دادن حمایت شرکای خود است.
اگرچه انتقاداتی نسبت به روسیه در داخل مطرح می‌شود اما در جریان جنگ 12 روزه اسرائیل علیه ایران، روسیه به همراه چین و پاکستان با ارائه پیش‌نویسی به شورای امنیت سازمان ملل، خواهان توقف فوری جنگ علیه کشورمان شدند. همکاری‌های ایران و روسیه در حوزه‌های مختلف از جمله انرژی، دفاع و دیپلماسی نیز قابل توجه است. این همکاری‌ها، بویژه در چارچوب‌هایی مانند سازمان همکاری شانگهای و بریکس، به ایران امکان داده برابر فشارهای یک‌جانبه غرب مقاومت کند. در این شرایط، ایران باید با هوشیاری کامل برابر اینگونه کارزارهای رسانه‌ای عمل کند. تقویت همکاری‌های راهبردی با شرکایی مانند روسیه و چین، به ‌عنوان وزنه‌های تعادل در برابر هژمونی غرب، از اهمیت حیاتی برخوردار است. علاوه بر این، دستگاه‌های رسانه‌ای و دیپلماتیک ایران باید با اطلاع‌رسانی شفاف و به‌موقع، روایت‌های جعلی را خنثی کنند و اجازه ندهند اخبار کذب به ابزاری برای فشار داخلی و خارجی تبدیل شود. البته یک نکته مهم نیز باید همواره مورد توجه قرار گیرد؛ اینکه نباید نگاه صفر و 100 نسبت به همکاری با کشورها داشت. کشورها ضمن داشتن ملاحظات مربوط به منافع ملی خود، می‌توانند طیف وسیعی از موضوعات مشترک را تعریف کنند. در حالی که طبعا در برخی موضوعات نیز اختلاف نظر دارند.