بررسی رؤیای صعود
مهدی مرسلی: ۴ ماه تا روزی که سرنوشت تیم‌های ملی حاضر در جام‌جهانی ۲۰۲۶ روشن می‌شود مانده و فضای فوتبال جهان پر از گمانه‌زنی‌های تازه است. این دوره از جام‌جهانی با فرمی کاملاً متفاوت برگزار خواهد شد؛ ۴۸ تیم، ۱۲ گروه و هر گروه ۴ تیم. تصمیمی که فیفا بعد از هیجانات روز پایانی جام‌جهانی قبل گرفت تا همچنان ساختار گروه‌های ۴ تیمی را حفظ کند و این بار، هیجان و پیچیدگی بیشتری به قرعه‌کشی بدهد.
این نخستین‌بار است که ۳ کشور میزبان، مسؤولیت برگزاری را با هم تقسیم کرده‌اند: آمریکا، کانادا و مکزیک. این امتیاز بزرگ باعث شده هر ۳ تیم بدون نگرانی در سید اول حضور داشته باشند. در کنار این سه، ۹ تیم برتر رنکینگ فیفا هم بلیت سید اول را گرفته‌اند. همین مساله فرصت رسیدن به سید یک را از دست تیم‌های بزرگی مثل ایتالیا، کرواسی، کلمبیا، اروگوئه و مراکش خارج کرده و حالا این کشورها مجبورند آماده باشند در همان گام اول، با یک غول بزرگ همگروه شوند.
* شانس طلایی ایران و رفقا
اما گسترش ظرفیت سیدها و تقسیم ۴۸ تیم در ۴ گلدان ۱۲ تایی، اتفاق خوشایندی برای تیم‌هایی مثل ایران، ژاپن و کره‌جنوبی است. دیگر خبری از فشردگی شدید نیست و تیم‌های سطح متوسط آسیایی توانسته‌اند یک پله بالاتر بروند و جایگاه مطمئنی در گلدان دوم پیدا کنند.
برای ایران، این بهترین خبر ممکن است. سال‌ها حضور در گلدان سوم و چهارم باعث شده بود همیشه یک تیم بزرگ اروپایی و یک تیم خطرناک از آمریکای جنوبی یا آفریقا روبه‌رویش باشد اما این بار، موقعیت متفاوت است. بر اساس محاسبات فعلی، تیم ملی نه شانسی برای رفتن به سید اول دارد و نه ریسک سقوط به سید سوم. حضور در گلدان دوم تقریباً قطعی است؛ یعنی قرعه‌ای بهتر، همگروهی‌های کم‌خطرتر و البته مسیر ساده‌تر برای رسیدن به مرحله بعد.
با این حال، قوانین خاصی وجود دارد که همچنان می‌تواند کار ایران را سخت کند. هر گروه باید حداقل یک نماینده اروپایی داشته باشد و این یعنی ۵ تیم اروپایی سید دوم، ایران و بقیه آسیایی‌ها را در معرض روبه‌رو شدن با یک غول اروپایی از سید اول قرار می‌دهد.
* خطرات پنهان اروپا
مساله اصلی این است که مرحله مقدماتی اروپا هنوز تمام نشده و صعود بعضی قدرت‌ها قطعی نیست. اگر تیمی مثل آلمان به پلی‌آف برود، ماجرا پیچیده می‌شود. چرا؟ چون طبق قوانین فیفا، هر تیمی که از پلی‌آف بیاید، به سید چهارم سقوط خواهد کرد و همین می‌تواند کابوس قرعه‌کشی را رقم بزند.
تصور کنید ایران در گروهی قرار بگیرد که آرژانتین از سید اول، ساحل عاج از سید سوم و آلمان از سید چهارم باشد؛ این دقیقاً همان چیزی است که به آن می‌گویند «گروه مرگ».
الان هلند و ایتالیا در موقعیت پلی‌آف هستند. هرچند لاله‌های نارنجی ۲ بازی کمتر دارند و می‌توانند عقب‌ماندگی‌شان نسبت به فنلاند را جبران کنند. ایتالیا هم هنوز فرصت گرفتن امتیاز از نروژ را دارد. اما اگر این ۲ غول در پلی‌آف گیر کنند و در صورت صعود به گلدان چهارم ملحق شوند، خطر بزرگی در کمین خواهد بود.
* بهترین رؤیای ممکن
در سناریوی خوش‌بینانه، ایران می‌تواند شانس بیاورد و در گروهی کاملاً ایده‌آل بیفتد؛ مثلاً همگروهی با کانادا از سید اول، پاناما از سید سوم و تیم‌هایی مثل مجارستان، ولز یا آلبانی از سید چهارم. چنین قرعه‌ای، ساده‌ترین مسیر ممکن را جلوی پای تیم ملی می‌گذارد. حتی شاید صعود مستقیم به عنوان تیم دوم یا حتی صدرنشین هم دور از دسترس نباشد.
گسترش تعداد تیم‌ها باعث شده سطح رقابت کمی نرم‌تر شود. حالا دیگر تنها ۲ تیم از هر گروه صعود نمی‌کنند؛ بهترین تیم‌های سوم هم شانس صعود خواهند داشت. همین موضوع استرس را از دوش تیم‌های گلدان دوم کم کرده و امید به صعود را چند برابر افزایش داده است.
* کابوس غیرقابل‌پیش‌بینی
اما روی دیگر سکه، گروه مرگ است. اگر بخت با ما یار نباشد، ممکن است یک سناریوی وحشتناک اتفاق بیفتد: آرژانتین از سید اول، ساحل عاج از سید سوم و ایتالیا یا آلمان از سید چهارم! چنین گروهی حتی رویای صعود به عنوان تیم سوم را هم به خطر می‌اندازد.
اینجاست که اهمیت نتایج مقدماتی اروپا مشخص می‌شود. تیم ملی باید دعا کند بزرگان اروپا بدون دردسر مستقیم صعود کنند و در سید چهارم جایی برای آنها باز نشود.
* نگاه به آینده
هنوز ۳ فیفادی مانده و این یعنی هر نتیجه‌ای در این ۳ پنجره می‌تواند رنکینگ فیفا و جایگاه تیم‌ها را تغییر دهد. ایران اگر نتایج خوبی بگیرد، حتی می‌تواند فاصله‌اش با بالای جدول سید دوم را بیشتر و خیال خودش را راحت‌تر کند.
به هر حال، جام‌جهانی ۲۰۲۶ برای همه کشورها متفاوت است. با افزایش تعداد تیم‌ها، نقشه رقابت‌ها تغییر کرده و تیم‌های متوسط دنیا فرصت پیدا کرده‌اند یک پله بالاتر بیایند.
برای ایران هم این یک موهبت است؛ شاید در گذشته همیشه نگران قرعه‌های ترسناک بودیم اما این بار، بخت با ما یار است که از خطرات گلدان سوم و چهارم دور شده‌ایم.
* امید یا ترس؟
وضعیت تیم ملی در یک جمله خلاصه می‌شود: نه در اوج هستیم و نه در پرتگاه. گلدان دوم همان منطقه امنی است که تیم ملی سال‌ها آرزویش را داشت.
در بهترین حالت، می‌توانیم با تیم‌هایی همگروه شویم که سطح‌شان نزدیک به ما است و صعود راحتی داشته باشیم. در بدترین حالت، گروه مرگ می‌تواند همه چیز را زیر و رو کند اما حتی آنجا هم فرصت سوم شدن و صعود از پلی‌آف وجود دارد.
جام جهانی ۲۰۲۶ یک تجربه تاریخی برای فوتبال ایران است؛ مسابقاتی با ساختار تازه، میزبان‌های متعدد و فرصت‌های جدید برای درخشش. حالا فقط باید امیدوار باشیم ستاره‌های بخت، ما را از دل گروه مرگ نجات بدهند و مسیری هموار پیش پای‌مان بگذارند.