فرزانه دانایی: قتل چارلی کرک، فعال سرشناس محافظه‌کار و بنیان‌گذار اندیشکده Turning Point USA، همچنان یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات فضای سیاسی - رسانه‌ای ایالات متحده است. در حالی که روایت‌های رسمی از سوی پلیس و نهادهای امنیتی با محافظه‌کاری شدید و به صورت قطره‌چکانی در اختیار افکار عمومی قرار می‌گیرد، شکاف‌های جدی در روایت‌های غیررسمی و واکنش چهره‌های سیاسی باعث شده نظریه‌های توطئه بیش از همیشه در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های جناحی دست بالا را داشته باشد.
پلیس فدرال آمریکا تنها بخش‌های محدودی از پرونده را منتشر کرده است. آنچه تاکنون اعلام شده، شناسایی یک مظنون اصلی به نام «تایلر رابینسون» و بازجویی‌های اولیه از او است؛ آن هم در شرایطی که گفته می‌شود این جوان 22 ساله، هیچ نوع همکاری‌ای با بازجویان و بازرسان پرونده‌اش نمی‌کند. منابع نزدیک به بازرسان به رسانه‌ها گفته‌اند فرد بازداشت‌شده در جلسات بازجویی «اظهارات متناقض» داشته و هنوز مشخص نیست انگیزه اصلی او شخصی، سیاسی یا ایدئولوژیک بوده است. همین خلأ اطلاعاتی بستر لازم برای گمانه‌زنی‌های گسترده را فراهم کرده است. در همین راستا یک مقام امنیتی ناشناس در گفت‌وگو با واشنگتن‌پست گفت: «پرونده ترور کرک از همان ابتدا به دلیل جایگاه رسانه‌ای و نفوذ سیاسی او در معرض فشارهای حزبی قرار گرفت. ما با حجم عظیمی از اطلاعات غلط و گمانه‌زنی‌های بی‌پایه روبه‌رو هستیم».
* انگشت اتهام ۲ حزب آمریکا به سوی یکدیگر
پس از انتشار خبر ترور، بسیاری از دوستان و هم‌حزبی‌های او به صراحت انگشت اتهام را به سمت دموکرات‌ها گرفتند. ترامپ به سرعت دموکرات‌ها و ادبیات «نفرت‌پراکن» چپ را عامل اصلی این ترور دانست. برخی اما لابی‌های خارجی را مسؤول این ترور دانستند؛ تاکر کارلسون مجری سابق شبکه فاکس‌نیوز و از نزدیکان ترامپ که حالا چند وقتی است به انتقاد از او و دشمنی با دولت صهیونیستی معروف شده، در برنامه‌ای ویژه، ترور کرک را «نتیجه مستقیم فضای مسموم ایجاد شده توسط نخبگان لیبرال و دشمنان آمریکا در خاورمیانه» دانست. با وجود اینکه کارلسون در برنامه‌های مختلف احتمال ترور کرک توسط اسرائیل را منتفی ندانسته است، استیو بنن، مشاور سابق ترامپ، در پادکست خود با نام «اتاق جنگ» اظهار کرد: «چارلی دشمنان زیادی داشت؛ هم در داخل حزب دموکرات و هم در بیرون از آمریکا اما بیش از همه، او به دلیل ایستادن در کنار اسرائیل و دفاع بی‌قید و شرط از نتانیاهو هدف قرار گرفت».
در مقابل، برخی همکاران نزدیک کرک روایت‌های دیگری را مطرح کردند. به گفته آنان، احتمال دخالت مستقیم یک بازیگر خارجی - اسرائیل به دلیل اختلافات پنهان با او - نباید نادیده گرفته شود.
* چرا اسرائیل متهم است؟
اگرچه چارلی کرک در ظاهر از حامیان سرسخت اسرائیل به شمار می‌رفت و روابط نزدیکی با محافل لابی‌گر یهودی در آمریکا داشت، برخی رسانه‌های محافظه‌کار افراطی مدعی شده‌اند «اختلافات پنهان او با دفتر نتانیاهو» ممکن است انگیزه‌ای برای حذف او باشد. کارلسون در یکی از برنامه‌های خود به این مساله اشاره کرد که چارلی کرک آخرین بار برای این در کاخ سفید حضور یافته بود که با جنگ رژیم صهیونیستی با ایران و ادامه جنگ در غزه مخالفت کند و از این می‌ترسید لابی صهیونیستی به دنبال ترور او باشد. همین گمانه و صحبت‌های دیگر کاربران شبکه‌های اجتماعی و نزدیکان کرک، کافی بود تا هشتگ‌هایی نظیر IsraelKilledCharlie در شبکه‌های اجتماعی ترند شود.
یکی از ویژگی‌های برجسته این پرونده، نحوه مدیریت اطلاعات توسط نهادهای امنیتی است. به جای انتشار یک گزارش جامع، پلیس فدرال بتدریج و به صورت محدود اطلاعات را در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهد. این «اطلاع‌رسانی قطره‌چکانی» باعث شده است روایت‌های رسمی و غیررسمی با یکدیگر در تضاد باشد.
در فضای مجازی نیز کاربران بیش از آنکه به گزارش‌های رسمی استناد کنند، به ویدئوهای تحلیلی و روایت‌های اینفلوئنسرهای سیاسی در یوتیوب و تلگرام ارجاع می‌دهند. همین امر باعث شده نظریه‌هایی نظیر دخالت مستقیم رژیم صهیونیستی تا طراحی سناریوی داخلی توسط دموکرات‌ها گفتمان غالب در میان کاربران باشد.
* تشدید دوقطبی در آمریکا
با این حال این نظریات بیش از آنکه نشان‌دهنده یک توطئه صهیونیستی علیه جان یکی از نزدیکان رئیس‌جمهور آمریکا باشد، بیشتر نمایش‌دهنده اوج اختلافات و فضای دوقطبی موجود در جامعه آمریکاست. یک تحلیلگر نزدیک به جناح دموکرات در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز هشدار داد: «این دست فرضیه‌ها بیشتر بازتاب فضای دوقطبی و تلاش جمهوری‌خواهان برای سیاسی‌کردن ترور است تا یک تحلیل مبتنی بر شواهد».
جمهوری‌خواهان از نخستین ساعات پس از قتل کرک تلاش کردند دموکرات‌ها را به «سهل‌انگاری امنیتی» یا حتی «دست داشتن غیرمستقیم» متهم کنند. دونالد ترامپ در گردهمایی انتخاباتی خود در تگزاس، به صراحت گفت: «دموکرات‌ها فضایی ساخته‌اند که در آن صدای محافظه‌کاران دیگر امن نیست. مرگ چارلی فقط آغاز است». در پاسخ، چهره‌های دموکرات این اتهام‌ها را «بی‌اساس» و «خطرناک» توصیف کرده‌اند. سناتور الیزابت وارن در بیانیه‌ای اعلام کرد: «استفاده از یک تراژدی برای اهداف انتخاباتی نه‌تنها بی‌اخلاقی است، بلکه امنیت ملی را تضعیف می‌کند».
قتل چارلی کرک نه‌تنها جامعه آمریکا را در شوک فروبرد، بلکه به شکاف سیاسی موجود نیز ابعاد تازه‌ای بخشید. حامیان ترامپ این حادثه را «نماد شکنندگی آزادی بیان محافظه‌کاران» دانسته و بر شدت حملات خود علیه دموکرات‌ها افزودند. در مقابل، جناح لیبرال این حادثه را فرصتی برای تأکید بر خطر «رادیکالیسم راست» دانست.
ترامپ و متحدانش همچنان در سخنرانی‌های انتخاباتی خود از کرک به عنوان «شهید محافظه‌کاران» یاد می‌کنند و این موضوع به ابزاری تازه برای تحریک پایگاه رأی او بدل شده است. شبکه‌های اجتماعی جمهوری‌خواهان نیز به طور مداوم تصاویر و سخنان کرک را بازنشر و ترور او را «نمادی از فساد ساختار سیاسی آمریکا» معرفی می‌کنند.
در نهایت، پرونده مرگ چارلی کرک بیش از آنکه پاسخی قطعی به همراه داشته باشد، پرسش‌های تازه‌ای را مطرح کرده است. تناقض روایت‌ها، مدیریت مبهم اطلاعات توسط نهادهای امنیتی و بهره‌برداری حزبی از این واقعه، فضایی ساخته که در آن نظریه‌های غیررسمی میدان‌دار شده است.
در شرایطی که آمریکا وارد چرخه‌ای تازه از رقابت‌های انتخاباتی برای کنگره می‌شود، این پرونده می‌تواند به یکی از عوامل کلیدی در تشدید دوقطبی سیاسی و اجتماعی تبدیل شود؛ دوقطبی‌ای که چارلی کرک در زمان حیاتش بخوبی آن را نمایندگی می‌کرد و اکنون مرگ او به آن دامن زده است.