سال ۹۹ سال خوبی برای سینمای ایران نبود. مخاطب حدود 650 هزار نفری این سال، کمترین تعداد مخاطب سالانه در دهه 90 بود. سال ۱۴۰۰ هم حال و روز نامساعد سینما با ۷ میلیون مخاطب ادامه داشت اما اواسط این سال، اخبار واکسیناسیون عمومی، نویدبخش مهار کرونا و بازگشت به روزهای خوب سینما بود، هر چند میزان تماشاگران سینما در بهار امسال نشان می‌دهد هنوز زود است منتظر روزهای خوب سینما باشیم. 

به گزارش «وطن‌امروز»، میزان فروش گیشه بهار امسال خبرهای خوبی برای سینما ندارد. آمار مخاطبان اکران بهار که بتازگی منتشر شده، یک زنگ خطر برای اهالی سینماست. ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار مخاطب در بهار امسال شاید با افزایش نسبی‌اش نسبت به سال گذشته، حکایت از آغاز دوران پساکرونا برای سینما داشته باشد اما اینکه تعداد سینماروهای‌مان در بهار امسال از نیمی از سینماروهای آخرین بهار پیش از کرونا یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر کمتر است، کمی نگران‌کننده است. «متری شیش و نیم»، «رحمان ۱۴۰۰» و «تگزاس ۲» را که یک طرف بگذاریم و کل ۲۰ فیلم بهار ۱۴۰۱ را یک طرف، باز هم کفه اولی سنگینی می‌کند!

شاید در نگاه اول بتوان همه چیز را گردن تغییر اوضاع معیشتی از بهار ۹۸ تاکنون انداخت اما با بررسی سایت‌های فروش بلیت کنسرت خوانندگانی چون سهراب پورناظری و همایون شجریان، که ارزان‌ترین بلیت‌شان 3-2 برابر بلیت سینما قیمت دارد، درمی‌یابیم که باید جای دیگری به دنبال مقصر بگردیم.

تعداد مخاطبان سینمای ایران در دهه اخیر مسیری رو به رشد را در پیش گرفته بود. سال ۹۱ سینما حدود ۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار مخاطب به خود دید و در سال بعد، این عدد با کاهش نزدیک به یک میلیونی همراه بود. سال ۹۳ اما این رقم به ۱۲ میلیون و ۷۰۰ هزار مخاطب رسید و این روند افزایشی در سال ۹۴ هم با ۱۳ میلیون و ۴۰۰ هزار مخاطب حفظ شد. سال ۹۵ شروع دورانی جدید برای سینمای ایران بود؛ رشد نزدیک به ۲ برابری تماشاگران، انتظارات را بالا برد. مخاطبان پرده نقره‌ای در این سال به ۲۵ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر رسید و از آن زمان تا موقع پیدا شدن سر و کله کرونا نیز در بازه ۲۲ تا ۲۸ میلیون مخاطب بود.

کرونا را که از این 10 سال فاکتور بگیریم، جمعیت سینماروهای دهه ۹۰ به جز در مواردی که کاهش ناچیزی را تجربه کرده، همیشه حرکتی به جلو داشته و این شکست فاحش گیشه بهار سال جاری، از یک بحران خبر می‌دهد.

البته واکنش‌ها نسبت به این میزان استقبال مردم متفاوت است و عده‌ای معتقدند شرایط امروز را نباید با بهار ۹۸ مقایسه کرد. آنها مقایسه فروش بلیت کنسرت و بلیت سینما را بی‌اساس می‌دانند. اگر این مشابهت یا عدم تشابه را از نگاه سینماداران بررسی کنیم، شاید به پاسخ عینی‌تری برسیم. محمد قنبری، مدیر پردیس سینمایی مگامال به ایسنا گفته است: به نظر من مقایسه فروش امسال سینما با سال‌های ۹۸ و ۹۷ اشتباه است و حتی مقایسه‌ای که میان استقبال مردم از بعضی کنسرت‌ها و تئاترهای گرانقیمت‌ می‌شود نیز درست نیست چون حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد مخاطب سینما از قشر متوسط جامعه هستند ولی آن نوع نمایش‌ها و کنسرت‌ها مخاطبی با سطح درآمدی بالاتر دارند.

قنبری البته دلیل دیگری هم برای این موضوع بر‌شمرده است که به چینش چرخه اکران بازمی‌گردد. او دلیل دیگر این کاهش مخاطب را اینگونه بیان می‌کند: متاسفانه در بهار امسال فقط 3-2 فیلم پتانسیل استقبال مخاطبان را داشتند و مابقی چندان قابلیت فروش ندارند. در کنار اینها نباید فراموش کرد که تعطیلات عید نوروز، عید فطر و نیمه خرداد هم بر کاهش مخاطب تاثیر داشته چون اولویت مردم پس از 2 سال کرونایی، سفر بود؛ نه تماشای فیلم در سینما!

در این شرایط بحرانی که سینما نیازمند تدابیری ا‌ست تا از این وضعیت رهایی یابد، شورای صنفی نمایش هم افت‌وخیزهایی را تجربه کرده و پس از چند ماه وقفه، در آخرین روز خردادماه نخستین جلسه با ترکیب شورایی جدید خود را برگزار کرده است. همایون اسعدیان، دبیر و سخنگوی این شوراست. وی در پاسخ به ایسنا راه نجات سینما از این وضعیت را یک حرکت جمعی دانسته و گفته است: همه اعضای شورای صنفی معتقد هستند در این وضعیت نمی‌توان به شیوه‌های قدیم و مثلا براساس کف فروش، فیلم‌ها را اکران کرد و باید راهکارهای جدید را متناسب با وضعیت بحرانی اکران و سینما در نظر بگیریم، چون به هر حال مردم در شرایط اقتصادی فعلی کمتر به سینما می‌روند و نیاز به یک عزم و همیاری عمومی است تا مردم دوباره به سمت سینما برگردند.

اسعدیان یادآور شد در این مسیر نیاز به همراهی کامل صداوسیما جهت تبلیغات تمام فیلم‌ها است. او همچنین لازم دانسته که برای آرایش اکران، بحث و گفت‌وگو با تهیه‌کننده‌ها و پخش‌کننده‌ها اتفاق بیفتد تا مثلا بعضی فیلم‌ها با هم اکران نشوند.

البته تا این لحظه هم تدابیری برای گذر از این بحران اندیشیده شده که اتفاقا توانسته تا حدودی موثر واقع شود. فروش بلیت نیم‌بهای فیلم «بدون قرار قبلی» در روز ولادت امام رضا(ع) یکی از این تدابیر بود که توانست رکورد ۴ هزار و ۵۸ نفر مخاطب در یک روز را برای این فیلم ثبت کند و آن را در جدول پربیننده‌های در حال اکران به رده سوم برساند. افزون بر این، «هناس» فیلم دیگری بود که اجرای طرح بلیت شناور توانست بازار مخاطبانش را داغ‌تر از پیش کند. این فیلم پس از اجرای این طرح در زنجیره سینمایی حوزه هنری، توانست رشد ۳۵ درصدی را تجربه کند و اخیرا هم از مرز فروش یک میلیارد تومان عبور کرد. 

همین تجربه موفق باعث شد روز گذشته روابط عمومی موسسه تصویر شهر، با اعلام اینکه سینماهای موسسه تصویر شهر زیرمجموعه شهرداری تهران است و تامین رفاه و آسایش شهروندان از اصلی‌ترین وظایف این نهاد است، اعلام کند طرحی در راستای کاهش قیمت بلیت تدوین شده و از ابتدای تابستان در سینماهای زیرمجموعه این موسسه اجرا می‌شود. طبق این طرح، در ۳ روز ابتدایی هفته (شنبه، یکشنبه و دوشنبه)، بلیت در پردیس‌های سینمایی ملت، تماشا و راگا تا ساعت ۱۹ به صورت نیم‌بها عرضه می‌شود و از ساعت ۱۹ به بعد برای تمام فیلم‌ها در پردیس ملت از ۴۵ هزار تومان به ۳۵ هزار تومان و در پردیس‌های راگا و تماشا از ۳۵ هزار تومان به ۲۵ هزار تومان کاهش می‌یابد. 

تجربه‌های موفق فوق نشان می‌دهد بالا بودن قیمت بلیت‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در کاهش رونق بازار سینما دارد اما نباید از نحوه چینش چرخه اکران نیز غافل شد. از ۲۰ فیلم اکران‌شده در بهار امسال، سهم ژانر اجتماعی ۱۰، ژانر کمدی ۶ و ژانر کودک و نوجوان ۳ فیلم است و یک سهمیه باقیمانده هم به تنها فیلم دفاع مقدسی اکران شده در این فصل یعنی «موقعیت مهدی» می‌رسد. ترکیب نامتوازن این فیلم‌ها و کم بودن فیلم‌های کمدی نسبت به فیلم‌های اجتماعی، آن هم در این فصل طلایی و پرمخاطب سینما، نشان‌دهنده انتخاب‌هایی غیرتخصصی برای اکران در این ۳ ماه است. بیش از ۱۲۰ فیلم حاضر در صف اکران، ظرفیت بسیار خوبی است تا سینما بتواند حداقل موقتا از این بحران خارج شود. 

چینش یک چرخه اکران خوب، همت مدیران سینمایی‌ و توجه بیشتر به یک برنامه‌ریزی خاص برای تولید و آینده سینما به جای برخی ممانعت‌های سختگیرانه را می‌طلبد. مدیر پردیس سینمایی مگامال به عنوان عضوی از جامعه سینماداران در این باره در ادامه صحبت‌هایش به ایسنا، این پیشنهاد را مطرح کرده است: برای برون‌رفت از این وضعیت یک راه‌حل می‌تواند این باشد که در یک بازه زمانی، ۲ فیلم کمدی و ۲ فیلم اجتماعی که قابلیت جذب مخاطب را داشته باشند اکران کنیم. اگر وزارت ارشاد مجوز فیلم‌هایی مثل «قاتل و وحشی»، «صد سال به این سال‌ها»، «چپ راست» و «شیشلیک» را صادر کند، قطعاً آشتی مخاطب با سینما را به همراه خواهد داشت. 

البته از محتوای فیلم‌ها و ذائقه مخاطب هم نباید بگذریم. فیلم‌های کمدی که همیشه مورد اقبال مخاطبان بوده‌اند و میزان فروش «انفرادی» و «سگ بند» گواه این ادعاست اما در بین فیلم‌های غیرکمدی، فیلم «موقعیت مهدی» با تعداد مخاطب بیش از ۴۰۰ هزار نفر، توانسته استقبال خوبی را از سوی مخاطبان در پی داشته باشد. شاید این استقبال خوب حامل این نکته باشد که کم‌تعداد بودن فیلم‌های دفاع‌مقدسی نیز در این کاهش مخاطب دخیل است. اگر نگاهی به تاریخ سینمای ایران بیندازیم، خواهیم دید که ژانر جنگی همیشه در بین پرطرفدارها بوده و «عقاب‌ها»، «کانی مانگا» و «اخراجی‌ها» بخوبی این موضوع را به ما نشان می‌دهند. اهتمام بیشتر به این ژانر نیز می‌تواند برای برون‌رفت از وضع موجود راهکار خوبی باشد.

هنگامی که «گابریل بوریک» 3۵ ساله که خود را «سوسیالیست آزادی‌خواه» می‌نامید، 11 مارس امسال به عنوان رئیس‌جمهور شیلی سوگند یاد کرد، رادیکال‌ترین تغییر شکل سیاست کشور شیلی در بیش از 30 سال گذشته رقم خورد؛ اتفاقی که چند ماه دیگر در کلمبیا رقم خواهد خورد. با پیروزی «گوستاوو پترو» در انتخابات ریاست‌جمهوری کلمبیا چپ‌ها برای نخستین‌بار در تاریخ این کشور قدرت را به دست گرفتند. این تحول مهم در عرصه سیاسی یکی از متحدان دیرینه ایالات متحده در آمریکای لاتین سبب شده آنچه جزرومد صورتی یا موج چپ‌ها در آمریکای لاتین نامیده می‌شود، ملموس‌تر از قبل احساس شود. پیش از اینها پیروزی نامزدهای چپ میانه ریاست‌جمهوری در مکزیک، آرژانتین و بولیوی بین سال‌های 2018 تا 2020 و در پرو و هندوراس در سال 2021 رقم خورده بود. اکونومیست در مطلبی با اشاره به این تحولات نوشته است: «به نظر می‌رسد آمریکای لاتین آماده چرخش قاطعانه به چپ است».

چنانکه الیزابت دیکنسون، تحلیلگر ارشد کلمبیایی در گروه بین‌المللی بحران گفت: «فکر می‌کنم استراتژی ترس، نفرت و انگ نسبت به چپ دیگر به عنوان سیاستی برای جلب رأی‌دهندگان عمل نمی‌کند»  چپ‌ها در آمریکای لاتین محبوب صندوق‌های رأی هستند.

چرخش به چپ در آمریکای لاتین حقیقتی غیر قابل انکار است، هر چند این چرخش اشکال متفاوتی داشته باشد. به عنوان مثال در کشورهایی که به نظر می‌رسد در واقع یک چپ انتخاباتی جدید ظهور کرده است مثل کلمبیا، شیلی، مکزیک، پرو و هندوراس، این تغییر در زمینه‌های تفکرات متمایل به ملی‌گرایی انجام شده که به طور کلی خارج از چرخه چپ قبلی بود. در همین حال، در آرژانتین و بولیوی، ائتلاف‌های سنتی «جزر و مد صورتی» را داشتند و در انتخابات جدید بازگشته‌اند. در ونزوئلا و نیکاراگوئه هم دولت‌های چپ طی 2 دهه اخیر قدرت را ترک نکرده‌اند.

 

* موج چپ‌گرایی در آمریکای لاتین

موج صورتی و چرخش به چپ عباراتی هستند که در تحلیل سیاسی ظهور دولت‌های چپ در دموکراسی‌های آمریکای لاتین در قرن بیست و یکم و فاصله گرفتن از مدل اقتصادی نولیبرال به کار می‌رود. پیش از این و در قرن ۲۰، کوبا طی دهه‌های متمادی پرچمدار جریان چپ در آمریکای لاتین بوده است. موج اول با انتخاب هوگو چاوز به عنوان رئیس‌جمهور ونزوئلا شروع شد و در کمتر از یک دهه، احزاب مترقی و چپ در برزیل، آرژانتین، اروگوئه، بولیوی، نیکاراگوئه، اکوادور، السالوادور و پاراگوئه در انتخابات متوالی پیروز شدند. موج دوم با انتخاب مانوئل لوپز اوبرادور رئیس‌جمهور مکزیک در سال ۲۰۱۸ آغاز شد. پس از آن، در سال ۲۰۱۹ ائتلاف احزاب چپ در آرژانتین پیروز شدند. بعد در بولیوی جنبش به سوی سوسیالیسم در سال ۲۰۲۰ به پیروزی رسید. روند این پیروزی‌ها در سال ۲۰۲۱ با انتخاب پدرو کاستیو در پرو و گابریل بوریک در شیلی ادامه یافت. انتخاب سیومارا کاسترو  به ریاست‌جمهوری هندوراس  و گوستاوو پترو بخشی از همین زنجیره ارزیابی شده ‌است. 

چنانچه لولا داسیلوا که در حال حاضر از نظر محبوبیت پیشتاز است، در انتخابات امسال پیروز شود، 7 کشور پرجمعیت آمریکای لاتین (برزیل، مکزیک، کلمبیا، آرژانتین، پرو، ونزوئلا و شیلی) که 80 درصد جمعیت منطقه را دارند همگی توسط رهبران چپ اداره خواهند شد. بدون شک این یک چرخش مهم در تاریخ منطقه خواهد بود. 

تحولات اخیر ممکن است امید جدیدی را در منطقه آمریکا لاتین ایجاد کند. موضوع اساسی‌ای که دولت‌های جدید باید به آن بپردازند، از سرگیری روابط دیپلماتیک بین کشورهای آمریکای جنوبی است که تحت تأثیر نفوذ ایالات متحده در چند سال اخیر این ارتباط شکسته شده است. به عنوان مثال، ونزوئلا امروز هیچ ارتباطی با کلمبیا و برزیل، ۲ همسایه مهم و مرتبط با آن ندارد. این ۳ کشور چالش‌های کلیدی مانند مهاجرت و توسعه اقتصادی مشترک دارند. بدون شک بدون امکان ارتباط اساسی بین دولت‌های همسایه در آمریکای جنوبی، ایجاد زمینه‌ای محکم برای پیشرفت غیرممکن است. همه این تحولات لزوما خود را تحت شرایط ژئوپلیتیک قرار خواهند داد که در آن تضاد بین روسیه و غرب به اوج خود می‌رسد. در ادامه وضعیت کشورهایی که در سال‌های اخیر موج چپ‌گرایی را تجربه کرده‌اند، بررسی شده است.

 

* نیکاراگوئه 16 سال برای چپ‌ها

در نیکاراگوئه، رئیس‌جمهور «دانیل اورتگا» و معاون رئیس‌جمهور از سال 2007 سکان هدایت این کشور را بر عهده دارند. در انتخابات ۷ نوامبر (۱۶ آبان) نیکاراگوئه، اورتگا با کسب ۷۵ درصد آرای شمارش شده، بر رقبای خود در انتخابات ریاست‌جمهوری پیشی گرفت و مجددا سکان اداره کشورش را به دست گرفت. اگرچه دانیل اورتگا بر اساس قانون این کشور، در چهارمین دوره متوالی به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری حضور یافته بود اما زندانی بودن برخی اعضای اپوزیسیون به عنوان کاندیداهای احتمالی رقیب، دستاویزی برای راه‌اندازی حملات و اتهامات واهی از سوی واشنگتن علیه اورتگا شد. به عقیده تحلیلگران نیز علت اینکه رهبر ساندینیست‌ها اینچنین آماج حملات و انتقادات قرار گرفت، این بود که او برای دفاع از حاکمیت نیکاراگوئه و تامین منافع این کشور آمریکای مرکزی همچنان ایستادگی می‌کند و به دلیل عملکرد مثبت خود در سکانداری این کشور در دوره‌های قبلی، همچنان از محبوبیت بالایی بین اکثریت رأی‌دهندگان این کشور برخوردار است. به نوشته تله‌سور، نیکاراگوئه تحت فرماندهی اورتگا به یکی از کشورهای موفق و در حال پیشرفت آمریکای مرکزی بویژه در حوزه انرژی و مبادلات تجاری تبدیل شده است.

 

* کامبک به کودتا علیه چپ‌ها در بولیوی

در بولیوی نیز مانند آرژانتین دولت یک اقتصاد سیاسی نوتوسعه‌گرا و یک رابطه یکپارچه با جنبش‌های مردمی برقرار کرده است. در بولیوی، یک کودتای دست راستی در سال 2019، «اوو مورالس» را که از سال 2006 بر سر کار بود، برکنار کرد و دیکتاتوری کوتاه‌مدت «ژانین آنیز» را روی کار آورد اما انتخابات سال 2020 قدرت را به جریان جنبش «به سوی سوسیالیسم» بازگرداند و این بار «لوئیس آرسه» که قبلا وزیر دارایی دوران حکومت مورالس بود، رئیس‌جمهور این کشور شد. مشخصه سیاست خارجی آرسه در درجه اول بازگرداندن کشور به وضعیت سنتی قبل از برکناری مورالس بود. آرسه در نخستین اقدام دیپلماتیک خود به عنوان رئیس‌جمهور، روابط خود را با ایران احیا کرد و دولت نیکلاس مادورو را به عنوان دولت قانونی ونزوئلا به رسمیت شناخت و ریاست «خوان گوایدو» را که قبلا آنیز به رسمیت شناخته بود، نپذیرفت. 

 

* بوریک، جوان‌ترین رئیس‌جمهور چپ لاتین‌ها

پاییز پارسال شیلی که دهه‌هاست به چپ‌ترین کشور آمریکای جنوبی مشهور است، سرانجام انتقام نهایی خود از کودتای آمریکایی دهه 1970 علیه دولت مردمی «سالوادور آلنده» را گرفت. این مهم با پیروزی تاریخی نامزد جوان 35 ساله ائتلاف کمونیست‌ها و سوسیالیست‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری 2021 شیلی رخ داد. «گابریل بوریک» کروات‌تبار که به عنوان رهبر سابق جنبش دانشجویی برای چند سال رهبری اعتراضات علیه نابرابری را بر عهده داشت، توانست در انتخابات ریاست‌جمهوری در رأس ائتلاف عدالت‌‌خواهان بیش از ۵۶ درصد آرای شهروندان را در مقابل نامزد راست‌گرای مورد حمایت غرب به دست آورد که افتخارش این بود دنباله‌رو راه ژنرال پینوشه کودتاچی است. بوریک پس از روی کار آمدن نه‌تنها در داخل سیاست‌های اصلاح اقتصاد سرمایه‌داری را در پیش گرفته، بلکه در سیاست خارجی دولتش نیز می‌توان چشم‌انداز همبستگی با آرمان فلسطین را مشاهده کرد.

 

* تاریخ‌سازی چپ‌ها در کلمبیا

کلمبیا برای نخستین‌بار رئیس‌جمهور چپ خواهد داشت. این خبر روز 19 ژوئن برای ساعت‌ها تیتر اول رسانه‌های آمریکای لاتین بود. گوستاوو پترو، مبارز سابق و سناتور قدیمی که متعهد به تغییر سیستم اقتصادی کشور شده، در سومین رقابت خود به عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری توانست در انتخابات پیروز شود تا سومین کشور بزرگ آمریکای لاتین را در مسیری کاملا جدید قرار دهد. پیروزی یک نامزد چپ‌گرا برای کلمبیا که پیش از این همیشه در اختیار راست‌گرایان بوده است، می‌تواند دوره جدیدی را در حیات سیاسی کلمبیا رقم بزند. بر اساس گزارش ایندیپندنت، پترو وعده داده نظام اقتصادی کلمبیا را به کلی متحول کند و دست به گسترش برنامه‌های اجتماعی، توقف کاوش نفت و تغییر تمرکز کشور به سوی صنعت و کشاورزی داخلی بزند.  برای دهه‌ها کلمبیا قوی‌ترین متحد واشنگتن در آمریکای لاتین بوده و سنگ بنای سیاست امنیتی آن در منطقه را تشکیل می‌دهد. پترو در طول مبارزات انتخاباتی خود قول داد این رابطه را مورد ارزیابی مجدد قرار دهد.

 

* برزیل و رؤیای رشد اقتصادی دوره داسیلوا

در برزیل، حزب کارگر، ابتدا به رهبری «لولا داسیلوا» و بعداً تحت رهبری «دیلما روسف» از سال 2003 تا سال 2016 که روسف در یک کودتای پارلمانی برکنار شد، حکومت کرد. اکنون، مخالفت با کابوس راست افراطی «ژائیر بولسونارو» رئیس‌جمهوری فعلی سبب شده محبوبیت حزب کارگر و شخص لولا داسیلوا در برزیل افزایش پیدا کند؛ روندی که می‌تواند در ادامه قدرت‌یابی چپ‌ها و چپ‌های نو در آمریکای لاتین، برزیل را هم شامل شود. در حال حاضر، داسیلوا موقعیت خوبی برای پیروزی در انتخابات اکتبر دارد. پس از لغو محکومیت‌های دادگاه و بازپس‌گیری حقوق سیاسی خود، او در تلاش برای برکناری بولسونارو راهبری حزب کارگر را به دست گرفت. داسیلوا با محبوبیت 80 درصدی و رشد اقتصادی 7.5 درصدی از سمت خود کنار رفت. اگر چه شهرت حزب کارگر از آن زمان به دلیل رسوایی‌های فساد و رکود اقتصادی در دوران روسف خدشه‌دار شد اما داسیلوا بسیاری از جذابیت‌های مردمی شخصی خود را حفظ کرده است. از این رو احتمال دارد ژانویه 2023 رئیس‌جمهوری برزیل باشد. 

 

* اصلاحات اجتماعی مکزیک

آندرس مانوئل لوپز اوبرادور، رئیس‌جمهور مکزیک، سال 2018 توانست 92 درصد آرا را برای ماندن در سمت خود در انتخابات به دست آورد. با انتخاب لوپز اوبرادور به عنوان رئیس‌جمهور مکزیک در سال 2018 موج دوم انتخاب رهبران چپ در آمریکای لاتین آغاز شد. برنامه او برای اصلاحات اجتماعی با نظر مثبت مردم مواجه شد. همچنین ملی کردن صنعت لیتیوم مکزیک به عنوان یک ماده معدنی استراتژیک باعث شد اکتشاف، استخراج و استفاده از آن حق انحصاری این کشور باشد. این اقدامات سبب محبوبیت وی در افکار عمومی مکزیک شده است. رئیس‌جمهور مکزیک که بر استقلال آمریکای لاتین از نفوذ ایالات متحده تاکید دارد بر ساختن ائتلافی بر پایه همکاری برای توسعه و کمک متقابل در جهت مبارزه علیه نابرابری و تبعیض، عدم مداخله خارجی و احترام به حق تعیین سرنوشت ملت‌ها تاکید کرد. 

 

* آرژانتین و حرکت بر مدار چپ میانه

در مورد آرژانتین، پابرجایی طولانی‌مدت گفتمان چپ «پرونیسم» در زمان کرشنرها (نستور کرشنر، 2007-2003 و کریستینا فرناندز کرشنر، 2015-2007) با انتخاب «مائوریسیو ماکری» در سال 2015 که به راست میانه متمایل بود، برای یک دوره وقفه پیدا کرد. گفتمان پرونیسم در انتخابات 2019 با پیروزی «فرنته د تودوس» ائتلافی تحت رهبری میانه‌روی «آلبرتو فرناندز» معاون کریستینا فرناندز، رئیس‌جمهوری سابق به قدرت بازگشت. اگرچه برخی معتقدند قدرت گرفتن آلبرتو فرناندز نشان‌دهنده حرکت از چپ پرونیسم به مرکز آن است اما واقعیت عملکرد فرناندز نشان می‌دهد دولت وی اقتصاد سیاسی نوتوسعه‌گرا و یک رابطه یکپارچه با جنبش‌های مردمی را نمایندگی می‌کند. نکته جالب توجه اینکه روابط آرژانتین و ایالات متحده در دوره ترامپ شدیدا رو به تیرگی گذاشت و در 2 سال اخیر نیز چندان تغییر محسوسی در روابط 2 کشور حاصل نشد.

 

* معلم چپ، رئیس‌جمهور پرو

خوزه پدرو کاستیلو ترونس، معلم سابق و رهبر اتحادیه معلمان و سیاستمدار پرویی سال 2021 به عنوان رئیس‌جمهور پرو انتخاب شد. او سال 2017 در اعتصاب معلمان مدارس به شهرت سیاسی دست یافت و به عنوان نامزد حزب چپ آزاد پرو در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2021 شرکت کرد. او در سخنرانی ریاست‌جمهوری خود نوید «تغییر مسؤولانه» در اقتصاد و بودجه بیشتر برای مراقبت‌های بهداشتی و آموزش را داد. او اصرار دارد که تشکیل مجلس مؤسسان برای تنظیم قانون اساسی جدید را انجام دهد؛ اقدامی که در دولت‌های چپ‌گرا امری مرسوم است. با این وجود وضعیت کابینه کاستیلو به لحاظ هماهنگی چندان امیدبخش نیست. طی مدت اخیر وزرای کابینه وی بارها تغییر کردند و سیاست دولت نامنظم بوده است. این ناهماهنگی در ارائه نظرات نیز مشهود است. زمانی که نخستین نخست‌وزیر کاستیلو  قول داد صنعت گاز را ملی کند، رئیس‌جمهور وجود چنین طرحی را تکذیب کرد اما پس از آن، هفته‌ها بعد، خودش همان طرح را پیشنهاد کرد. 

 

* بانوی چپ‌گرا، رئیس‌جمهور هندوراس

سیومارا کاسترو، نامزد ریاست‌جمهوری حزب چپ‌گرای لیبرال در انتخابات 2022 هندوراس توانست بیش از 50 درصد آرا را به دست آورد. او ژانویه 2022 پس از کشمکش‌های سیاسی فراوان در هندوراس به عنوان نخستین رئیس‌جمهوری زن این کشور سوگند یاد کرد. انتخاب وی به عنوان نخستین رئیس‌جمهوری زن هندوراس به حکومت 8ساله خوان اورلاندو ارناندس، متحد سابق ایالات متحده که در دادگاه‌های این کشور به فساد و ارتباط با قاچاقچیان مواد مخدر متهم شده، پایان داد. دولت کاسترو با آزمون‌هایی از جمله اختلاف شدید کنگره، افزایش بدهی‌ها و روابط با چین مواجه است. با این حال حضور کاملا هریس، معاون بایدن در مراسم تحلیف او حاکی از تمایل بالای واشنگتن برای همکاری با این کشور است. مقامات ایالات متحده می‌خواهند با کاسترو هم برای مهار مهاجرت غیرقانونی از آمریکای مرکزی و هم حمایت بین‌المللی از تایوان به عنوان بخشی از تلاش‌ها برای جلوگیری از نفوذ چین در هندوراس همکاری کنند. هندوراس یکی از معدود کشورهایی است که روابط دیپلماتیک خود را به جای پکن با تایپه حفظ کرد و کاسترو در طول مبارزات انتخاباتی خود از اظهارنظرهایی مبنی بر وفاداری به چین خودداری کرد.

 

* چاویسم، کماکان ایده برتر ونزوئلا

چاوزمو یا چاویسم گفتمان جناح چپ مبتنی بر ایده‌ها، برنامه‌ها و سبک دولتی مرتبط با رئیس‌جمهور سابق ونزوئلا، هوگو چاوز است که عناصر سوسیالیسم دموکراتیک، میهن‌پرستی سوسیالیستی و بولیواریسم را برای 2 دهه قدرت حاکم بوده و محبوب در این کشور کرده است. با وجود مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم در سال‌های اخیر و تلاش برای کودتا علیه مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا، در آخرین انتخابات این کشور که انتخابات محلی و منطقه‌ای ونزوئلا بود که ۲۱ نوامبر سال گذشته میلادی با حضور بیش از ۳۰۰ ناظر بین‌المللی برگزار شد، حزب متحد سوسیالیست طبقه حاکم ونزوئلا (PSUV) در ۲۰ منطقه از ۲۳ منطقه کشور پیروز شد. این نخستین بار پس از سال ۲۰۱۷ بود که اکثریت اپوزیسیون، رویکرد تحریم انتخابات را کنار گذاشته و در این صحنه سیاسی حاضر می‌شدند. اگر چه در پی پیروزی مجدد چاویسم (طرفداران نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا) علاوه بر انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی، ناظران اروپایی سناریوی نخ‌نمای زیر سوال بردن اعتبار انتخابات را در پیش گرفتند اما کاراکاس با رد قاطعانه اظهارات مداخله‌جویانه آنها، تاکید کرد که با وجود نظارت بیش از ۳۰۰ ناظر بین‌المللی، این ادعاها در ادامه همان سیاست خصمانه تهاجم علیه کاراکاس صورت می‌گیرد. 

گروه اقتصادی: دیوان محاسبات کشور برای اولین بار دست به انتشار گزارش عملکرد قانون برنامه ششم توسعه زد؛ گزارشی که می‌تواند چراغ راهی برای تدوین برنامه هفتم توسعه و بودجه سال آتی باشد.

به گزارش «وطن‌امروز»، روز گذشته در مراسمی گزارش عملکرد برنامه ششم توسعه توسط دیوان محاسبات با حضور رئیس قوه مقننه، رئیس دیوان محاسبات و جمعی از مسؤولان نظارتی کشور رونمایی شد. این اقدام ابتکاری برای نخستین‌بار در دیوان محاسبات کشور در حال روی دادن است و پیش از این سابقه نداشته است. 

 

* تحقق ثبات اقتصادی با مسأله‌محور شدن برنامه هفتم توسعه

رئیس مجلس شورای اسلامی در این مراسم با بیان اینکه گزارش عملکرد برنامه ششم توسعه بسیار مهم است، گفت: حوزه نظارتی قطعا در هدایت برنامه‌های توسعه کشور می‌تواند تاثیرگذار باشد و کمک کند. برنامه توسعه ۵ ساله بنا بر تحلیل‌های دقیق از محیط داخلی و خارجی باید تنظیم شود. محمدباقر قالیباف ضمن قدردانی از دیوان محاسبات برای تهیه گزارش عملکرد قانون برنامه ششم توسعه گفت: دیوان محاسبات در مسیر تحول قرار گرفته و مسیر طولانی در پیش دارد و بر این ریلی که سوار شده به عنوان یک نهاد نظارتی قدم‌های خوبی برداشته که از آن تشکر می‌کنیم و باعث افتخار ما است که مقام معظم رهبری از عملکرد دیوان محاسبات احساس رضایت کردند. البته به همین میزان که افتخارآفرین است، مسؤولیت‌آفرین هم بوده و باید توجه کنیم تقویت دیوان محاسبات شکر این نعمت خواهد بود. 

رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه اظهار کرد: ما برنامه‌های توسعه‌ای قبل و بعد از انقلاب اسلامی را داشتیم و با توجه به مسؤولیت‌هایی که بر عهده داشتم از برنامه سوم توسعه با دقت آنها را رصد کرده‌ام، تمام احکام برنامه‌های توسعه‌ای طی این سال‌ها حدود 29، 30 و 33 درصد محقق شده است. وی افزود: همانطور که اشاره کردم شاخص‌ها در برنامه‌های توسعه بسیار مهم است، همچنین ارزیابی شاخص‌ها حائز اهمیت است. 

اما این سوال هم مطرح می‌شود که اگر طی این سال‌ها کارهایی که صورت گرفته را انجام نمی‌دادیم، آیا میزان تحقق احکام برنامه‌های توسعه تغییری می‌کرد؟ 6 برنامه توسعه‌ای گذشته و میزان احکام محقق شده نشان می‌دهد اگر برنامه هفتم توسعه نیز به همان شیوه تنظیم شود، پایانش تکرار همین نتایج خواهد بود، بنابراین رویکرد ما نسبت به این موضوع باید کاملا تغییر کند. رئیس قوه مقننه با بیان اینکه در عصری هستیم که نوع کار و مدیریت ما باید از جنس مدیریت سایبری نسل سوم باشد، یادآور شد: ما باید بر اساس اهداف حرکت کنیم و قدرت تنظیم‌گری داشته باشیم و در کنار قدرت تنظیم‌گری، کنترل‌گر باشیم و در عین حال قدرت بازگشت‌پذیری را هم در نظر بگیریم. متاسفانه در جریان تنظیم برنامه‌های توسعه‌ای گذشته چنین نگاهی نداشتیم و بشدت قدرت حل مساله ما پایین آمده است. 

 

* برنامه هفتم، مسأله و موضوع‌محور باشد

قالیباف در ادامه تصریح کرد: اطمینان دارم که اگر در تنظیم برنامه هفتم توسعه مساله‌محور و موضوع‌محور حرکت کنیم، براحتی و بدون تردید ثبات اقتصادی را در آینده شاهد خواهیم بود. اولویت فعلی ما ایجاد ثبات اقتصادی است تا زمینه رشد اقتصادی فراهم شود. حدود 119 میلیارد دلار درآمد یک سال و حدود 17 الی 18 میلیارد دلار درآمد یک سال دیگر بوده که بیانگر این است رشد متناسب نداریم. ما همیشه در حال نوسان هستیم و در این شرایط صحبت از سرمایه‌گذاری، بهره‌وری، رشد یا عدالت نمی‌توان کرد، هر جا را می‌بینیم ناترازی به وضوح دیده می‌شود، بنابراین پیش از تنظیم برنامه توسعه کشور باید تحلیل دقیقی از محیط داخلی و خارجی داشته باشیم و بر اساس آن برنامه را تنظیم کنیم. 

رئیس مجلس یازدهم یادآور شد: ما در زمان تنظیم برنامه ششم توسعه تحریم بودیم و در برنامه درباره سرمایه‌گذاری و جذب 20 میلیارد دلار سرمایه صحبت کردیم و احکام نوشتیم اما در طول 8 تا 10 سال گذشته بالغ بر 100 میلیارد دلار ارز از کشور خارج شده است، این موضوع به مسائل خارجی ارتباطی ندارد و به مدیریت و توان داخلی مربوط می‌شود. در واقع اگر اجازه خروج 100 میلیارد دلار ارز از کشور را نداده و به اقتصاد مردمی تکیه کرده بودیم، جذب 20 میلیارد دلار سرمایه خارجی هم امکان‌پذیر می‌شد. کار مشکل و سخت است اما واقعا در یک قدمی ما است.

 وی تاکید کرد: در سالی که گذشت شورای هماهنگی دستگاه‌های نظارتی در مجمع تشکیل شد، 7 دستگاه در کنار هم قرار گرفتند که هر ۲ هفته یک بار هم جلسه تشکیل می‌دهند، کمیسیون اصل 90 و دیوان محاسبات هم در این شورا به عنوان ۲ دستگاه نظارتی حضور دارند، ۲ دستگاه نظارتی که کار آنها پیشگیری است نه مچگیری و در تنظیم برنامه هفتم توسعه می‌توانند داده دقیق و درستی به ما ارائه دهند تا بتوانیم موضوعاتی مهم در گلوگاه‌ها را شناسایی کنیم. این تحلیل‌های انجام گرفته برای مدیران ارشد که در حال برنامه‌ریزی هستند، بسیار مهم و نیاز است. قالیباف گفت: مجمع تشخیص مصلحت نظام که سیاست‌های برنامه هفتم توسعه را تنظیم می‌کند و دولت که مجری برنامه است و همچنین مجلس که می‌خواهد این قانون را تصویب کند، باید در هر مقطع از تنظیم برنامه با هماهنگی و توافق یکدیگر موضوع را پیش ببرند. در مجمع تشخیص نظرات مشورتی دولت، مجلس و قوه‌ قضائیه باید شنیده شود اما مسؤولیت نباید لوث شود، چرا که مسؤولیت سیاست‌گذاری با مجمع تشخیص بوده و تایید نهایی آن بر عهده مقام معظم رهبری است.

 وی افزود: در زمان تنظیم برنامه ششم توسعه متناسب با سیاست‌ها که بر عهده دولت است نیز نظر مشورتی مجلس، مجمع تشخیص و قوه‌ قضائیه باید شنیده شود و در نهایت در زمان بررسی برنامه هفتم توسعه در مجلس، هر چند مسؤولیت این کار با مجلس است اما دولت و مجمع تشخیص و قوه‌ قضائیه نیز باید نظرات مشورتی خود را ارائه دهند، چرا که اگر هر نهاد کار خود را به تنهایی پیش ببرد، در آینده با مشکل مواجه می‌شویم. 

قالیباف افزود: ما می‌دانیم چه سرمایه‌های هنگفتی داریم که از دست ما خارج است مانند بخشی از شرکت‌های دولتی که حضرت آقا نیز به آنها اشاره کردند. ما در 2 سال گذشته نتوانستیم کارنامه قابل قبولی در زمینه شرکت‌ها داشته باشیم و نظارتی که باید، انجام نشده است. به عنوان مثال در بودجه عمرانی سال گذشته شما می‌دانید چقدر هزینه شده است ولی امروز ما شرکت‌های دولتی داریم که 70 هزار میلیارد تومان سود آنهاست. در سال 99 که مجلس یازدهم کار خود را آغاز کرد، سهم ما از حقوق مالکان این معادن 6500 میلیارد تومان بود، واقعا سهم دولت از معدن 6500 میلیارد تومان است؟ به جرأت می‌توانم بگویم که این سهم بالای 130 هزار میلیارد تومان بود. در بودجه 1401 این سهم از حقوق مالکانه معادن به 42 هزار میلیارد تومان رسیده است. اینها نکاتی است که ناترازی‌ها را نشان می‌دهد و ما باید اصلاح کنیم. 

رئیس مجلس اظهار کرد: اگر در حکمرانی درست مدیریت صحیح و نظارت دقیق داشته باشیم به سرعت می‌توانیم این وضعیت را سامان دهیم و جای تردید و ابهامی برای تحقق ثبات اقتصادی وجود نخواهد داشت. اجرایی‌سازی قانون که بر عهده ما است نیز از اهمیت زیادی برخوردار بوده، اجرای قانون با دولت است اما اجرایی‌سازی قانون با مجلس است، ما نباید قانونی بنویسیم که امکان اجرای آن وجود نداشته باشد. در جهاد تصمیم توجه به این نکته ضروری است. رئیس قوه مقننه با تاکید بر اینکه از نقش دیوان محاسبات نباید غفلت کرد، افزود: دیوان در تصمیم‌گیری ماه‌های پیش رو می‌تواند به اخذ بهترین تصمیم برای مدیران کشور کمک کند، اطلاعات دقیق در تنظیم برنامه درست تاثیرگذار است.

 

* این گزارش به تدوین سیاست‌های برنامه هفتم کمک می‌کند

مهرداد بذرپاش، رئیس کل دیوان محاسبات کشور گفت: بسیاری از اقدامات دیوان از جمله گزارشی که امروز(دیروز) قرار است ارائه شود بدون حمایت مجلس امکان‌پذیر نبود. 

وی افزود: دیوان به کمک مجلس و کمیسیون برنامه و بودجه توانست رضایت رهبری معظم انقلاب را جلب کند و ایشان در دیداری که با نمایندگان داشتند رضایت خود را از عملکرد دیوان اعلام کنند. بذرپاش یادآور شد: دیوان محاسبات بعد از فرمایشات رهبری معظم انقلاب و صحبتی که با رئیس مجلس داشتیم، جهت‌گیری جدیدی را بویژه در حوزه نظارت بر شرکت‌ها دنبال می‌کند. 

وی در ادامه به گزارش عملکرد قانون برنامه ششم توسعه اشاره کرد و گفت: این گزارش به تدوین سیاست‌های برنامه هفتم که در مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال تدوین است و همچنین به تدوین لایحه دولت کمک بسیاری خواهد کرد. 

رئیس کل دیوان محاسبات اظهار کرد: گزارش تفریغ بودجه سال ١۴٠٠ را دیوان تا پایان تیرماه تقدیم مجلس می‌کند و سامانه هوشمند‌سازی دیوان نیز فعال شده است. 

بذرپاش با اشاره به گزارش عملکرد قانون برنامه ششم توسعه گفت: در صورت صلاحدید بخشی از این گزارش می‌تواند در صحن مجلس قرائت شود. در حوزه شرکت‌های دولتی پیشنهادهایی در حال آماده شدن است که تقدیم مجلس خواهیم کرد. احکام برنامه ششم 20 محور دارد؛ مانند محور بودجه، کسب‌و‌کار، توسعه روستا، شفافیت، کشاورزی، آب، محیط‌زیست، صنعت و معدن، مسکن، آموزش عمومی و عالی، فناوری اطلاعات، سلامت، زنان و خانواده، بیمه اجتماعی، امور ایثارگران، فرهنگ و هنر، سیاسی و امنیتی، حقوقی و قضایی، ارزشیابی و ... 

وی افزود: مجموعا ما در این قانون 520 حکم داریم که گزارشی درباره آنها تهیه شده  که در این گزارش احکام قانون با سیاست‌ها و قانون بودجه تطبیق داده شده و درباره میزان تحقق سیاست‌ها نیز توضیحاتی داده شده است. در نهایت در حوزه مقررات و آیین‌نامه‌ها به عنوان نقشه مسیر مباحثی را رصد و جمع‌بندی کردیم. 

بذرپاش در ادامه این مراسم با بیان اینکه دیوان محاسبات این گزارش را در راستای وظایف ذاتی خود و به ‌منظور پاسداری از بیت‌المال با بررسی کل ۵۲۰ بند و تبصره احکام برنامه ششم توسعه، تهیه کرده است، افزود: ۳۰ درصد احکام برنامه ششم محقق شده و انحراف در برخی شاخص‌های تدوین شده در برنامه ششم مشهود است. 

یافته‌های دیوان محاسبات نشان می‌دهد به‌رغم اینکه در قانون برنامه ششم توسعه دستیابی به متوسط رشد سالانه ۸درصد هدف‌گذاری شده بود اما متوسط رشد در سال‌های اجرای برنامه، تنها 0.76 درصد بوده است. 

بر اساس این گزارش، از مهم‌ترین دلایل عدم دستیابی حداکثری به اهداف تعیین شده در قانون برنامه ششم توسعه می‌توان به نبود اطلاعات آماری متقن و به‌روز، عدم برنامه‌ریزی درست، فقدان منابع مالی لازم و متناسب، عدم هماهنگی بین‌بخشی، عدم تصویب آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، سایر مقررات قانونی مرتبط با احکام یادشده، نگاه سیاست‌گذاری به موضوع به جای تدوین موارد عملگرایانه، وجود نگاه آرمانی به برنامه و در نهایت تحریم‌های بین‌المللی و عدم توجه به ظرفیت‌های مشارکتی مردم و سازمان‌های مردم‌نهاد اشاره کرد. 

نتایج این گزارش حکایت از آن دارد که هدفگذاری قانون‌گذار در ۳۰ درصد به طور کامل محقق شده، در ۲۲ درصد احکام محقق نشده و در ۴۸ درصد احکام بخشی از آنها محقق شده است. همچنین در قانون برنامه ششم توسعه در 79 بند، دولت و دستگاه‌های اجرایی ملزم به تدوین و تصویب مقررات (آیین‌نامه، دستورالعمل، سند و...) جهت اجرای مفاد احکام شده‌اند که ۲درصد مقررات دارای فرصت زمانی، در موعد مقرر تصویب شده‌اند و در نهایت، تا پایان سال 1400 تعداد 60 فقره از مقررات مذکور تهیه و تصویب شده است. 

در گزارش دیوان محاسبات از مواردی به عنوان بخشی از احکام که به طور کامل محقق شده‌اند، نام برده شده است؛ توزیع عوارض بین شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، خرید تضمینی محصولات کشاورزی، توزیع زیرساخت‌های خدمات الکترونیکی در مناطق محروم روستایی، تامین سهم تقویت بنیه دفاعی کشور، راه‌اندازی سامانه‌های قوه‌قضائیه و بررسی آمارهای موجود در بازه برنامه ششم نشان می‌دهد که علاوه بر پایین بودن معدل عملکرد متغیرهای کلیدی، اقتصاد ایران از نوسانات بالایی نیز برخوردار است که باعث شده است برخی مواد قانون برنامه از مقادیر هدف‌گذاری‌شده فاصله داشته باشد. 

از منظر بودجه‌های سنواتی و مباحث بودجه و مالیه عمومی، انحراف قابل‌ملاحظه نسبت به قواعد و اهداف مالی تعیین‌شده در قانون برنامه مشهود است. اعتبارات متناسب با احکام سهم صندوق توسعه ملی، بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد در قوانین بودجه سنواتی، محورهای برنامه در لوایح بودجه سنواتی و به دنبال آن قانون مصوب بودجه تخصیص داده نشده است. 

بر اساس گزارش دیوان محاسبات، برخی از احکام مهم مغفول مانده در قانون برنامه ششم به رغم اقدامات توسط دستگاه‌ها عبارتند از:

- سهم مطالبات غیرجاری به نسبت مقدار هدف‌گذاری شده (کاهش سالانه یک واحد درصد)

- بهره‌برداری و ساخت 98 ناحیه صنعتی روستایی و ایجاد یک میلیون و 914 هزار فرصت شغلی در روستاها

- تعیین ضریب حقوق کارکنان دولت متناسب با نرخ تورم، افزایش ضریب ماشینی کردن توسعه، کشت محصولات سالم و محصولات زیستی (ارگانیک)،کاهش حداقل 10‌درصدی شکاف قیمت دریافتی تولیدکنندگان و قیمت پرداختی مصرف‌کنندگان و...، افزایش سرمایه صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی به 7‌ درصد از ارزش سرمایه‌گذاری بخش کشاورزی، ارتقای سطح کلی حمایت از کشاورزی و طراحی و اجرای الگوی کشت

- بهره‌وری، استحصال، استفاده از منابع حاصل از فروش پساب فاضلاب جهت توسعه و تکمیل طرح‌های فاضلاب شهری

- احیا، توسعه و غنی‌سازی جنگل‌ها در سطح 815 هزار هکتار

- اجرای عملیات آبخیزداری و حفاظت از خاک و آبخوان حداقل در سطح 10 میلیون هکتار

- بیابان‌زدایی و کنترل کانون‌های بحرانی آن حداقل در سطح بیش از یک ‌میلیون هکتار

- تهیه نقشه‌های حدنگاری (کاداستر)

- طرح جایگزینی محصولات کم‌بازده صنعتی و پرمصرف مانند خودروهای فرسوده

- افزایش توان تولید برق تا 25 هزار مگاوات، ایجاد قطب(هاب) منطقه‌ای برق

- سهم نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک

- طرح نوسازی و بازسازی صنایع

- احیا، بهسازی، نوسازی و مقاوم‌سازی و بازآفرینی سالانه حداقل 270 محله

- بهسازی و نوسازی در بافت‌های فرسوده

- ساماندهی مناطق حاشیه‌نشین و کاهش جمعیت آن به میزان سالانه 10‌درصد

- حمایت کلیه شرکت‌های دولتی از پژوهش‌های مسأله‌محور و تجاری‌سازی پژوهش و نوآوری

- افزایش ظرفیت انتقال (ترانزیت) پهنای باند عبوری از کشور به 30 ترابیت بر ثانیه

- توسعه دولت الکترونیک

- 10 برابر کردن محتوای مناسب رقومی (دیجیتال)

- هوشمندسازی مدارس

- موضوع نظام چندلایه‌ای بیمه

- تهیه و اجرای کامل طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار

- وجوه حاصل از فروش اموال قاچاق در اجرای قانون مبارزه با مواد مخدر

- پیشگیری از اعتیاد، درمان، بازتوانی و کاهش آسیب، صیانت و حمایت اجتماعی

- ایجاد قطب‌های فرهنگی در موقوفات

- توسعه پایدار گردشگری

- تقویت دیپلماسی اقتصادی با تمرکز بر ورود به بازارهای جهانی

- حمایت همه‌جانبه از حقوق ایرانیان خارج از کشور.

گروه سیاسی: وزیر خارجه روسیه در نخستین سفر خود به ایران در دولت سیزدهم با دستور کار گسترده‌ای به تهران سفر کرده است. سفر 2 روزه سرگئی لاوروف به ایران که به دنبال دعوت وزیر امور خارجه ایران صورت گرفته است از سوی کارشناسان بسیار حائز اهمیت ارزیابی می‌شود. وزیر خارجه روسیه که قرار است در این سفر با همتای ایرانی خود حسین امیرعبداللهیان دیدار کند، شب گذشته با حجت‌الاسلام رئیسی دیدار کرد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، وزارت خارجه روسیه به نقل از «ماریا زاخارووا» سخنگوی این وزارتخانه درباره سفر مسؤول ارشد سیاست خارجی روسیه به ایران اعلام کرد انتظار می‌رود در این سفر وزرای خارجه ۲ کشور درباره برخی موضوعات مهم بین‌المللی از جمله وضعیت برجام، اوضاع اوکراین، سوریه و افغانستان گفت‌وگو کنند. 

خبرگزاری فرانسه هم گزارش داد وزیر خارجه روسیه روز چهارشنبه برای گفت‌وگو درباره تقویت همکاری‌های تجاری و انرژی در حالی که تهران و مسکو با تحریم‌های اقتصادی غرب دست و پنجه نرم می‌کنند، به ایران سفر می‌کند. 

در همین حال روزنامه قطری العربی الجدید چاپ لندن، روز گذشته طی گزارشی اهداف سفر «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه به تهران را تشریح کرد. این روزنامه به نقل از منابع آگاه ایرانی گزارش داد که وزیر خارجه روسیه در این سفر با «ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور و «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و چند تن دیگر از مقامات تهران دیدار خواهد کرد. این منابع که خواستند نام‌شان فاش نشود، اضافه کردند که لاوروف در گفت‌و‌گوهای خود در تهران روابط دوجانبه ایران و روسیه و همکاری مشترک ۲ کشور در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی بویژه تحولات مربوط به توافق هسته‌ای و اوضاع سوریه را مورد بحث و بررسی قرار خواهد داد. طبق گفته منابع مذکور، مساله مهم دیگری که در این سفر مورد بحث قرار خواهد گرفت، افزایش همکاری ایران و روسیه برای مقابله با تحریم‌های آمریکاست. این منابع خاطرنشان کردند که «به منظور استفاده از تجارب ایران برای مقابله با تحریم‌ها، در ماه‌های اخیر، سفرهایی علنی و محرمانه [از سوی مقامات] روسیه به ایران» صورت گرفته است. این منابع همچنین افزودند که «سفر مقامات ایرانی به روسیه نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت، چراکه همکاری ۲ طرف اخیرا برای مقابله مشترک با تحریم‌های آمریکا و غرب افزایش یافته است».

تحولات جاری در منطقه و پرونده هسته‌ای ایران با تکاپوی زیادی برای سرنوشت نهایی احیای توافق هسته‌ای دنبال می‌شود و همه طرف‌ها گویی خود را برای پذیرش وضعیت نهایی درباره موفقیت یا شکست مذاکرات یک‌ساله وین آماده می‌کنند. با این وصف سفر لاوروف به تهران در شرایطی اتفاق می‌افتد که در سوی دیگر ماجرا، جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا قرار است طی این ماه به منطقه سفر کند که موضوع ایران، محور اصلی گفت‌وگوهای آتی بایدن با سران سعودی و تل‌آویو خواهد بود. واشنگتن اخیرا گام‌های متعددی که آسیب مستقیمی به گفت‌وگوهای وین و مغایر با احیای برجام محسوب می‌شود برداشته است؛ صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام و تحریم‌ها علیه صنایع پتروشیمی ایران و همچنین دستور به توقیف نفتکش ایرانی در آب‌های بین‌المللی توسط یونان از موارد متأخر سیاست‌های تحریک‌آمیز و مخرب دولت آمریکاست. در چنین شرایطی سفر لاوروف به ایران درباره هماهنگی‌های بیشتر تهران- مسکو درباره برنامه هسته‌ای ایران بیشتر از گذشته واجد اهمیت شده است. رابطه ایران و روسیه با نوع سیاست خارجی پیگیری شده توسط دولت سیزدهم در دوره جدید و بویژه پس از تحریم‌های غرب علیه مسکو پس از حمله به اوکراین، به سوی همگرایی بیشتری سوق پیدا کرده است. روسیه با انتقاد فراوان از رویکرد آمریکا در مذاکرات که منجر به وقفه در گفت‌وگوهای وین شده، به همراه چین به قطعنامه اخیر آمریکا و ۳ کشور اروپایی علیه ایران در شورای حکام آژانس رأی منفی داد. در چنین فضایی تحولات جهانی بیشتر از گذشته تهران و مسکو را به هم نزدیک کرده است. 

 

* بی‌قراری محور واشنگتن‌- تل‌آویو!

اقدامات بازدارنده ایران در پاسخ به قطعنامه شورای حکام و پیشروی‌های هسته‌ای ایران تحرکات محور واشنگتن- تل‌آویو را افزایش داده و در این راستا و در آستانه سفر خاورمیانه‌ای بایدن، «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا بامداد چهارشنبه به ‌صورت تلفنی با «نفتالی بنت» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی گفت‌وگو کرد. وزارت خارجه آمریکا با انتشار بیانیه‌ای در این‌باره گفت: وزیر خارجه آمریکا با تاکید بر «تعهد تزلزل‌ناپذیر» واشنگتن به روابط استراتژیک قوی با تل‌آویو، اظهار داشت: «نگرانی‌های متقابلی درباره نفوذ شرورانه ایران در منطقه داریم». در این بیانیه آمده است: «بلینکن تاکید کرد که مشتاقانه منتظر ادامه همکاری نزدیک ما درباره مسائل منطقه‌ای و جهانی است و گفت که بایدن مشتاقانه منتظر سفر خود به اسرائیل است». بلینکن پیش از این نیز شامگاه سه‌شنبه با «یائیر لاپید» وزیر خارجه رژیم صهیونیستی به صورت تلفنی رایزنی کرده بود. در بیانیه وزارت خارجه آمریکا در این ‌باره نوشته شده: «بلینکن بر احترام ما به فرآیندهای دموکراتیک و تعهد تزلزل‌ناپذیر ما به روابط استراتژیک قوی ایالات متحده و اسرائیل تاکید کرد. وزیر خارجه بر ادامه هماهنگی نزدیک ما درباره مسائل منطقه‌ای و جهانی تاکید و خاطرنشان کرد که پرزیدنت بایدن مشتاقانه منتظر سفر خود به اسرائیل است». لاپید نیز به بلینکن گفت که سفر آتی بایدن به عربستان سعودی و فلسطین اشغالی تأثیر قدرتمندی بر منطقه غرب آسیا خواهد داشت. به نوشته خبرگزاری رویترز، وی در این ‌باره مدعی شد: «این سفر پیامدهای مهمی برای منطقه و تقابل با ایران و همچنین پتانسیل بسیار زیادی برای بهبود قابل توجه ثبات و امنیت منطقه خواهد داشت». 

همچنین سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درباره سفر آتی جو بایدن به منطقه و سرزمین‌های اشغالی ادعا کرد: «نفوذ مخرب» ایران جزو موضوعاتی خواهد بود که بایدن در سفر به عربستان و اسرائیل درباره آنها گفت‌وگو خواهد کرد. «ند پرایس» درباره اینکه چه توضیحی درباره گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره آمادگی ایران برای به کار انداختن آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته IR-6 در تاسیسات فردو دارد و آیا اطلاعات جدیدی درباره مذاکرات وین وجود دارد یا نه، گفت: ما این گزارش‌ها را دیده‌ایم. ما هنوز نگران تداوم به‌کارگیری سانتریفیوژهای پیشرفته توسط ایران هستیم که بسیار فراتر از موارد تعیین‌شده در برجام هستند. ما به دنبال بازگشت کامل به برجام هستیم، بویژه به این خاطر که فکر می‌کنیم فعالیت‌های هسته‌ای ایران، از جمله ساخت قطعات سانتریفیوژها باید سرسختانه محدود شده و تحت نظارت آژانس قرار گیرد. پرایس همچنین بیان کرد: مسلما برجام شامل سخت‌ترین نوع مقررات نظارتی و راستی‌آزمایی بود که تا به حال به طور صلح‌آمیز درباره‌اش مذاکره شده بود. واقعیت این است که برنامه هسته‌ای ایران حالا به طرق مختلف از محدودیت‌هایی که برجام ایجاد می‌کرد، فراتر رفته است. آبشارهای سانتریفیوژهای پیشرفته‌ای در آن فعالند که تحت توافق مجاز نیستند. زمان گریز آن در زمینه در اختیار داشتن مواد شکافت‌پذیر به طرز مشهودی از یک سال به چند هفته یا کمتر رسیده است. ما عمیقا نگران وضع فعلی برنامه هسته‌ای ایران هستیم. دقیقا به همین دلیل است که می‌خواهیم شاهد اعمال محدودیت‌های سخت و مقررات راستی‌آزمایی و نظارتی بر ایران باشیم. از طرف دیگر شبکه خبری سی‌ان‌ان آمریکا روز سه‌شنبه گزارش کرد «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا تحت فشار فزاینده‌ای از سوی متحدان کلیدی ایالات متحده در خاورمیانه قرار دارد تا طرحی قابل اجرا برای محدود کردن ایران ارائه دهد. بنا بر این گزارش، مقامات منطقه‌ای گفتند دولت بایدن هنوز به متحدان خود از جمله عربستان سعودی نگفته است که در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای، طرح دوم احتمالی چه خواهد بود. یک مقام ارشد دولت آمریکا با اشاره به تصمیم اخیر ایران برای از بین بردن برخی دوربین‌های نظارت هسته‌ای و عملیات مخفیانه (رژیم) اسرائیل در داخل ایران، گفت: «وضعیت در رابطه با ایران بسیار حساس شده است. این بخش بزرگی از دلیل نیاز ما به انجام سفر بایدن به عربستان است. متحدان ما می‌خواهند بدانند که در برخورد با این موضوع جدی هستیم». «راب مالی» نماینده دولت آمریکا در امور ایران به سی‌ان‌ان گفت: «ما متعهد هستیم که از نزدیک با شرکای منطقه‌ای خود درباره سیاست آمریکا در قبال ایران رایزنی کنیم». به گزارش سی‌ان‌ان، منابع آگاه گفتند که دولت بایدن ابراز داشته است که فشار اقتصادی بر ایران را ادامه خواهد داد و در صورت شکست توافق، اجرای تحریم‌ها را تشدید خواهد کرد.

گروه سیاسی: سرلشکر باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح روز گذشته در ششمین جشنواره سلمان فارسی با بیان اینکه کشوری که در تفکرات، آموزش‌ها، روش‌ها، تسلیحات و تجهیزات گذشته، سنتی و کلاسیک خود بماند محکوم به شکست است، تصریح کرد: نبردهای روزهای اخیر و سال‌های اخیر را که رصد می‌کنیم کاملا واضح است نیروی مسلحی که ضرورت و الزامات نبرد خود را متناسب با تهدیدات، به‌روز نکرده باشد در صحنه نبرد چیزی برای گفتن ندارد و دچار عقب‌ماندگی، شکست، تأخیر و توقف خواهد شد. 

وی با اشاره به نبردهای قفقاز، جنگ اوکراین و روسیه و اتفاقات منطقه‌ای و بین‌المللی که در اقصی نقاط جهان در حال رخ‌ دادن است، گفت: بررسی و واکاوی این نبردها بخشی از نیاز امروز و فردای ما را تعیین می‌کند و پژوهشگران باید با سنجش دقیق نیازها، بررسی نوع و شیوه‌های تهدیدات و آینده‌پژوهی، اقدامات مؤثر و کارآمدی را در این حوزه به انجام رسانند. 

رئیس ستاد کل نیروهای مسلح با بیان ضرورت تحقیق و پژوهش آگاهانه و هدفمند در نیروهای مسلح تأکید کرد: تحریم‌ها، هم‌سال و هم‌عمر با انقلاب اسلامی، انتظار دستیابی به هر سطحی از تجهیزات و تسلیحات از طریق خرید و واردات را از بین برده است و ما را به این نتیجه رساند که تنها راه رسیدن به محصول ضروری و حیاتی مورد نیاز، مسیر تحقیق و پژوهش آگاهانه، هوشمندانه و معطوف به نیاز صحنه‌های نبرد است و بحمدالله این مهم در جمهوری اسلامی سال به سال و روز به روز توسط مسؤولان تحقیقاتی نیروهای مسلح مدیریت و توسط پژوهشگران و نخبگان دفاعی و نظامی به صحنه عمل تبدیل می‌شود و به نتیجه می‌رسد. 

وی ادامه داد: عامل عقب‌ماندگی کشور ما سرسپردگی قاجار و پهلوی و عقب‌ماندگی کشور در حوزه علم و دانش بود که امروز نتایج آن دوران به ‌وضوح دیده می‌شود. 

سرلشکر باقری با بیان پیاده‌سازی اهداف عالی در نیروهای مسلح همچون استحکام‌بخشی ساخت درونی کشور در بعد دفاع و امنیت، رسیدن به سطح جهان‌ترازی و پیشتازی و پیش‌برندگی انقلاب اسلامی در عرصه‌های دفاعی خاطرنشان کرد: توانمندی و خوداتکایی در طراحی، ساخت و تولید تجهیزات و تسلیحات در همه سطوح نوپدید، مهم‌ترین مؤلفه‌ای است که باعث می‌شود در وهله نخست غافلگیر نشویم و در ادامه نیز دشمن را غافلگیر کنیم. 

رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کسب مرجعیت علمی، اشراف هوشمندانه، شناسایی تهدیدات و توسعه بازدارندگی دفاعی را از دیگر مؤلفه‌های اهداف عالی نیروهای مسلح عنوان کرد و گفت: یکی از الزامات اساسی حصول و تحقق این موضوعات بر ‌عهده محققان، دانشمندان و نخبگان دفاعی و نظامی خواهد بود. 

رئیس ستاد کل نیروهای مسلح با اعلام اینکه سند جامع علمی دفاعی- امنیتی سند ارزشمندی است که پس از بازبینی و طی مراحل متنوع به تصویب مقام معظم رهبری و شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی رسیده است، گفت: شورایی برای این سند تشکیل شد و 4 وزیر به‌ همراه معاون علمی و فناوری و فرماندهان نیروهای مسلح در آن عضو هستند و درباره همکاری‌ها و هم‌افزایی‌های علمی، فناورانه و صنعتی دانشگاه‌ها، صنایع مختلف و نیروهای مسلح تصمیم‌گیری می‌کنند. 

وی با اشاره به نظام جامع تحقیقات که با کار جهادی در ستاد کل تهیه شده و به تصویب فرمانده معظم کل قوا مدظله‌العالی رسیده است، افزود: همه این اقدامات برای ارتقای بهره‌وری و توسعه زیرساخت‌ها و پیشبرد تحقیقات در نیروهای مسلح است و انتظار داریم بهره‌وری تحقیقات و میزان اثربخشی آن رشد روزافزون داشته باشد.

شروین طاهری: آنچه باعث می‌شود ۲ دشمن متنفر از همدیگر، ناگهان هم را در آغوش بکشند، عشق نیست، بلکه سرخوردگی آنها از وضعیت تنفرآمیز و رقت‌بار خود است. سلطان پرزیدنت نوعثمانی طی یک فصل برای دومین بار دستان خونین آقای اره سعودی را فشرد و همان کسی را که از نزدیک 4 سال پیش تلویحا به عنوان قاتل یک روزنامه‌نگار برجسته عربستانی- و همسر یک شهروند ترک- معرفی می‌کرد، تمام‌قد در خانه‌اش در آغوش کشید. هر چه باشد رجب طیب اردوغان نمی‌خواست از جو بایدن، رئیس‌جمهور کشوری که مدعی اول دموکراسی در جهان است و قرار است بزودی دستان همین آقای اره را در ریاض بفشارد، جا بماند. 

دیدار دیروز بن‌سلمان از ترکیه، نخستین دیدار او به عنوان ولیعهد و پسر ارشد همه‌کاره شاه سعودی و در عین حال متهم اصلی پرونده مثله کردن جمال خاشقجی، مقاله‌نویس روزنامه واشنگتن‌پست از زمان ناپدید شدن این مخالف آرام رژیم ریاض در پاییز سال 1397 (اکتبر 2018) در کنسولگری عربستان در استانبول است؛ ترکیه‌ای که تا حدود یک قرن پیش برای مردم جزیره‌العرب، یادآور حکومت ظالمانه عثمانی‌ها بود ولی در ۳ سال و نیم اخیر نام آن باعث سرخوردگی آنها می‌شد، چرا که در این مدت رسانه‌های بین‌المللی دائما جوانکی را که به عنوان شاه آینده کشورشان عرض اندام می‌کند، تحت عنوان «قاتل استانبول» معرفی می‌کردند. 

نخستین روزهای اکتبر 2018 بود که خاشقجی به همراه خدیجه چنگیز، همسر ترکیه‌ای خود جلوی کنسولگری عربستان در استانبول آفتابی شد و بعد از ورود این روزنامه‌نگار منتقد سیاست‌های بن‌سلمان به داخل نمایندگی سیاسی کشورش، دیگر هیچ‌گاه هیچ اثری از او یافت نشد. بلافاصله سرویس اطلاعاتی ترکیه(میت) به دستور رئیس‌جمهور یعنی همین رجب پاشا، تحقیقاتی ویژه را درباره سرنوشت خاشقجی نگون‌بخت آغاز کرد که نسخه‌های گزارش محرمانه این تحقیقات خیلی زود به پایتخت‌های غربی و رسانه‌ها راه یافت؛ گزارشی که انگشت اتهام گروگان‌گیری، شکنجه و قتل فجیع تبعه عربستانی مشهور را به سوی بالاترین مقام سیاسی فعال ریاض یعنی شخص ولیعهد دراز می‌کرد. بر مبنای گزارش‌ها، فیلم دوربین‌های مداربسته و دیگر یافته‌های ترک‌ها بود که آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) به فاصله کوتاهی پس از این جنایت، با وجود مخالفت شدید دونالد ترامپ، دوست نزدیک بن‌سلمان و عاشق گاو شیرده سعودی، ارزیابی خود را در این باره اعلام کرد. بر اساس گزارش سیا، 15 مامور امنیتی سطح بالای عربستانی به رهبری سعودالقحطانی، مشاور نزدیک بن‌سلمان، به دستور او فورا به استانبول اعزام شده بودند تا یا خاشقجی را راضی به بیعت با ولیعهد کنند یا او را تبخیر کنند؛ اصطلاحی در میان نهادهای امنیتی که به محو کردن هر گونه اثری از یک قربانی اشاره دارد. 

آنها خاشقجی را پس از شکنجه در طبقات زیرین کنسولگری سعودی در استانبول خفه کرده و سپس جسدش را تکه‌تکه کرده و به محلی دیپلماتیک در همان حوالی برده و در اسید حل کرده بوده و خیلی زود از شهر خارج شده بودند. 

خود اردوغان اگرچه هیچ‌گاه به طور مستقیم بن‌سلمان را به عنوان قاتل خاشقجی معرفی نکرد اما گفته بود دستور تکه‌تکه کردن خاشقجی از «بالاترین سطوح» رژیم سعودی صادر شده است. او و مقامات ترکیه‌، با پیگیری رسانه‌ای پرونده، بن‌سلمان را بارها به مرز جنون کشاندند. این قتل به سرعت روابط بین ۲ کشور را که قبلا به دلیل محاصره قطر، متحد ترکیه توسط ائتلاف چهارگانه عربی به رهبری عربستان، تیره شده بود، به طور کامل قطع کرد. 

 روابط ریاض و آنکارا تا نخستین ماه‌های سال جاری میلادی هم تیره و تار بود و حتی سعودی‌ها کارزار تحریم اجناس ترکیه‌ای را در دوره همه‌گیری کرونا با شدت و حدت دنبال می‌کردند. 

شرایط اقتصادی ترکیه با سقوط ارزش لیر به پایین‌ترین سطح تاریخی خود به طور لحظه‌ای وخیم‌تر می‌شود و سلطان پرزیدنت عثمانی با تزهای ناموفق اقتصادی‌اش در مقابل مردم خشمگین از مشکلات معیشتی‌شان قرار گرفته است. 

تورم افسارگسیخته در این کشور در حال گذر از مرز فلج اقتصادی به سوی سقوط سیاسی حکومت است. برای نخستین‌بار طی ۲ دهه‌ای که حزب عدالت و توسعه در ترکیه به قدرت رسیده، نظرسنجی‌ها مقبولیت این حزب و رهبرش را کمتر از 30 درصد ثبت کرده‌اند. 

 اردوغان که ذاتا یک شومن است، برای ماندن در قدرت حاضر است هر کاری بکند. از تهییج احساسات پان‌ترکی با لشکرکشی نمایشی به شمال سوریه تا جنگ لفظی با دشمن قدیمی مدیترانه‌ای یعنی یونان. حتی او دست رئیس رژیم صهیونیستی را در آنکارا فشرد تا به توهمی به درازای بیش از یک دهه درباره جنگ زرگری با اسرائیل پایان دهد و فلسطینی‌ها و بخش عمده ملت‌های عربی را از خود ناامید کند، البته به قیمت از تن بیرون آوردن رخت نمادین خلافت نوعثمانی و نواخوانی‌گری. او در مقابل مسلمانان منطقه، خود واقعی خود و حزب عدالت و توسعه را نشان داد. تابوی دوستی مجدد با رژیم صهیونیستی قطعا بزرگ‌تر از تابوی تجدید روابط با رژیم سعودی نیست که مدعی اداره حرمین شریفین مسلمانان است. در نتیجه اردوغان وقتی دید حتی پیرمرد دموکرات کاخ سفید هم زیر فشار مشکلات اقتصادی ناشی از جنگ اوکراین، به دنبال نفت حاضر است تحریم‌های حقوق بشری سعودی‌ها را نادیده بگیرد و عازم ریاض شود، پیش‌دستی کرد و تقریبا ۳ ماه پیش در ماه آوریل تصمیم گرفت روابط خصمانه با گاو شیرده‌ای به نام عربستان را خیلی فوری بهبود بخشد؛ آنقدر فوری که او حتی منتظر به نتیجه رسیدن دادگاه محاکمه غیابی قاتلان خاشقجی در استانبول نشد و پرونده این جنایت را به پادشاهی عربستان عودت داد. اردوغان سوار هواپیما شد و آمر اصلی قتل خاشقجی «در بالاترین سطوح رژیم سعودی» را در دیداری غیرمنتظره در بندر جده به آغوش کشید؛ لحظه خفت‌باری که رسانه‌های عربی و حتی برخی رسانه‌های ترک، آن را به بیعت خلیفه عثمانی با خلیفه آینده آل‌سعود تشبیه کردند. این آشتی‌کنان شرم‌آور برای بن سلمان هم حیاتی بود، چرا که رژیم او به خاطر جنایت‌هایش در یمن، سرکوب مخالفان داخلی، گروگان‌گیری مقامات سیاسی دیگر کشورها و مواردی مثل قتل خاشقجی، تحت شدیدترین حملات رسانه‌ای دامنه‌دار در غرب و خود خاورمیانه قرار داشت.

پس از دیدار نخست ۲ خلیفه نوعثمانی و وهابی سرخورده از موقعیت اسفبار سیاسی خود که کمتر از ۳ ماه پیش در جده انجام شد، عبدالباری عطوان، تحلیلگر برجسته جهان عرب با یادآوری این نکته درباره شخصیت رئیس‌جمهور ترکیه که «او فقط حرف زور می‌فهمد»، در تحلیلی نوشت: «این تسلیم شدن غافلگیرکننده نبود، چراکه رجب‌طیب اردوغان به صورت کامل با شروط مصر درباره بستن کانال‌های حامی اخوان‌المسلمین موافقت کرد و اقلیت اویغور چینی را تحویل دولت کشورشان داد و بعید نیست گام بعدی اخراج رهبران حماس و اعضایش از خاک ترکیه بعد از سفر اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم صهیونیستی به آنکارا و استقبال گرم از وی باشد».

این روزنامه‌نگار مجرب فلسطینی در ادامه درباره اردوغان نوشت: «اصول و ارزش‌های اسلامی جایگاه پایینی در اولویت‌های اردوغان دارد. اگر جمال خاشقجی زنده بود حتما اردوغان او را تحویل مقامات عربستان می‌داد... اردوغان یک بازیگر ماهر بود که از اصطلاح «اسلام سیاسی» برای خدمت به آمریکا و توطئه‌هایش علیه کشورهای عربی و اسلامی مثل سوریه، عراق، لیبی و مصر استفاده کرد و متأسفانه برخی رهبران جنبش‌های اسلامی همچنان از او بشدت دفاع می‌کنند. تأیید مساله فلسطین توسط اردوغان صرفا کلامی بود و حتی یک گلوله یا یک دلار به مقاومت فلسطین و حماس نداد، چراکه نگران این بود که خشم اشغالگران اسرائیلی را برانگیزد. در اوج تجاوز علیه غزه تنها سفرایش را خارج کرد».

پیش‌‌بینی‌های عطوان مو به مو درست از آب درآمدند. اردوغان برای فرار از باتلاق اقتصادی دست به دامان دلارهای حساب‌شده لابی صهیونیستی و البته دلارهای نفتی بی‌حساب سعودی‌ها شده است. 

دیروز پس از بیعت در جده، نوبت پهن کردن فرش قرمز در آنکارا برای بن‌سلمان رسید. با این حال افکار عمومی داخلی و جهانی فرش قرمزی برای یک جنایتکار نگشوده‌اند. به عبارت دیگر اردوغان برای فرار از سقوط سیاسی و اقتصادی، ریسک سقوط اخلاقی را پذیرفته است. 

کمال قلیچ‌دار‌اوغلو، دبیرکل حزب جمهوری‌خواه خلق و رهبر اپوزیسیون ترکیه، روز سه‌شنبه پیش از ورود بن‌سلمان به آنکارا، در بیانیه‌ای تلویزیونی این سفر را محکوم کرد و اردوغان را به در آغوش کشیدن فردی متهم کرد که آمر قتل خاشقجی است. 

خدیجه چنگیز، نامزد ترکیه‌ای خاشقجی مقتول نیز در نخستین واکنش به سفر بن‌سلمان به آنکارا، توئیت ‌زده بود: «سفر وی به کشورمان [ترکیه] این واقعیت را که او مسؤول یک #قتل است تغییر نمی‌دهد. مشروعیت سیاسی که شاهزاده محمد از طریق دیدارهای اخیرش با رهبران جهان به دست آورده، این واقعیت را که او یک قاتل است، تغییر نمی‌دهد».

 او دیروز توئیت‌هایی جدید منتشر کرد مبنی بر اینکه حرکت دیپلماتیک اردوغان در استقبال از بن‌سلمان، نقض اخلاقیات است و تاکید کرد «ما باید برای حفظ اخلاق و ارزش‌های اسلامی بجنگیم». او سپس در پیام دوم خود، از رئیس‌جمهور کشورش فراتر رفت و کنایه‌ای را حواله جو بایدن و سایر رهبران غربی کرد که برای سفر به ریاض مسابقه گذاشته‌اند و نوشت: «ما آدم‌هایی را که فراموش شده‌اند [خاشقجی] به یاد داریم؛ حتی با وجود نظم بین‌المللی».

محمدامین علیدوست‌: مأیوس نبودن از وزیدن رحمت گشایشگر الهی از فرامین قرآن است. آیه 87 سوره یوسف از قول حضرت یعقوب علیه‌السلام می‌فرماید: فرزندانم، بروید و دنبال یوسف و برادرش بنیامین بگردید و از گشایش و رحمت خدا ناامید نشوید که فقط مردم بی‌دین از گشایش و رحمت خدا ناامید می‌شوند. 

یعنی حالت درست بندگی، امید دائم به رحمت خداست و تلاش در جهتی که گمان فتح باب توسط خدا از آن جهت است. 

از این آیه برمی‌آید که آدم نباید بنشیند، بلکه باید بلند شود و حرکت کند و به جست‌وجو باشد. آنگاه است که رحمت خدا نصیبش می‌شود و خدا دستش را می‌گیرد. رَوحِ‌الله عنایت و رحمتی از جانب خداست که باعث راحتی و تمام شدن مشکلات می‌شود. رَوحِ‌الله که بوزد، آیه «سَیَجْعَلُ‌الله بَعْدَ عُسْرٍ یُسْرًا (آیه ۷ سوره طلاق)» متجلی می‌گردد؛ یعنی سختی‌ها تمام می‌شود و آسانی هجوم می‌آورد. 

چه کسانی امید به روح‌الله ندارند؟ کافران. یعنی آنهایی که خدا را قبول ندارند یا او‌ را نمی‌شناسند یا قبول‌ دارند و می‌شناسند اما از خدا غافلند. اینها اقسام کفر است و هر درجه‌ای از کفر، نوعی یأس از رحمت خدا را در پی دارد. 

حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری در سال 97 با اشاره به آیه ذکر شده، فرمودند: «در آن دوگانه‌ امیدواری و نومیدی [از دوگانه‌های مواجهه با حوادث]، دچار نومیدی هم نباید بشویم: لا تَیأَسوا مِن رَوحِ‌الله اِنَّه لا یَیأَسُ مِن رَوحِ‌الله اِلَّا القَومُ الکافِرون -که در سوره‌ یوسف است- این مربوط به مسائل دنیایی است؛ «لا تَیأسوا مِن رَوحِ‌‌الله» مربوط به مسائل معنوی نیست، مربوط به پیدا کردن یوسف است: یا بَنِیَّ اذهَبوا فَتَحَسَّسوا مِن یوسُفَ وَ اَخیهِ وَ لا تَیأَسوا مِن رَوحِ‌الله‌؛ «لا تَیأَسوا مِن رَوحِ‌الله» در پیدا کردن یوسف، که یک امر دنیایی است. بنابراین، این «لا تَیأَسوا مِن رَوحِ‌الله» یک امر کلی است در امور دنیایی. البته در امور اخروی هم همین ‌جور است اما آیه درباره امور دنیایی است. لا تَیأَسوا! چرا انسان مأیوس باشد؟ نخیر، ما امیدواریم بتوانیم بینی این قدرت‌های مستکبر را به خاک بمالیم و رغم اَنفشان کنیم. می‌توانیم این کار را [بکنیم]، امیدواریم؛ [اگر] تلاش کنیم، همت کنیم، بخواهیم، به خدا توکل کنیم، از خدا بخواهیم، می‌شود». 

امید، یکی از مهم‌ترین کلیدواژه‌هایی است که رهبر حکیم انقلاب در سالیان زعامت‌شان بر آن تاکید ویژه کرده‌اند. این تاکید، مأخوذ از آیات و روایات است که ناامیدی را سرآغاز سقوط یک انسان و یک جامعه عنوان کرده‌اند.

حسین کیامنش: «استعمار» خوی جدایی‌ناپذیر روحیه اروپایی‌هاست و شاید امروز خبری از اشغال یک کشور و زیر پا گذاشتن استقلال و شرافت یک ملت توسط غربی‌ها نباشد اما هر از گاهی می‌توان روحیه استعمارگری و اهانت به دیگر ملت‌ها از سوی چشم‌رنگی‌های به ظاهر جهان اولی را دید که از میان همه روتوش‌ها و بزک کردن‌هایی که برای پاک کردن سابقه سیاه استعمار و استثمار انجام شده، سر بیرون می‌آورد تا بی‌آبرویی اروپا را فریاد بزند. 

شنبه هفته‌ای که گذشت، روزنامه انگلیسی گاردین در گزارشی اعلام کرد دولت بلژیک قصد دارد دندان طلای «پاتریس لومومبا» را به خانواده‌اش تحویل دهد. به این امید که توانسته باشد جنایات استعماری‌اش در کشور کنگو را جبران کرده باشد. دندان طلایی که تنها یادگار از لومومبا رئیس‌جمهور استقلال‌خواه کنگو است که به دردناک‌ترین روش ممکن توسط بلژیکی‌ها و تنها به جرم مبارزه برای شرافت و استقلال کشورش کشته شد. 

پاتریس لومومبا سال ۱۹۶۱ میلادی با همکاری بلژیک و مخالفان استعمار کنگو که برای بلژیک مزدوری می‌کردند، دستگیر شد، به قتل رسید و جسدش در اسید حل شد تا عبرتی باشد برای هر آزادی‌خواهی که به دنبال شرافت است و دندانش را هم به این خاطر که از طلا بود، به عنوان یادگاری نگه داشتند. 

سال 2000 میلادی بود که کمیسر پلیس بلژیک برای نخستین‌بار اعتراف کرد جسد لومومبا را تکه تکه و در اسید حل کرده است. بنا بر گزارش گاردین، وی در مستندی که در تلویزیون آلمان پخش شد ۲ دندان را نشان داد و گفت اینها متعلق به لومومبا است. 

اما جنایت بلژیک در کنگو فقط به شکنجه و قتل نخستین رئیس‌جمهور کنگو محدود نمی‌شود. نزدیک به ۱۰ میلیون نفر از مردم کنگو در طول سال‌های استعمار بلژیک در این کشور کشته شدند. 

با این وجود، بلژیکی‌ها بابت جنایات اجدادشان در کنگو به خود زحمت یک عذرخواهی هم نداده‌اند و با بازگرداندن تنها یادگاری که از لومومبا مانده، می‌خواهند جنایات‌شان را از صفحه تاریخ پاک کنند. 

البته که فقط بلژیک نیست. تعداد قابل توجهی از کشورهای اروپایی سابقه استعمار چند ده ساله کشورهای دیگر را در کارنامه دارند. از انگلیس به‌عنوان بزرگ استعمارگر تاریخ، تا پرتغال، هلند و فرانسه، هر کدام به نحوی در گوشه‌ای از دنیا مرتکب جنایت شده‌اند. 

به عنوان مثال، فرانسه در طول 132 سال استعمار الجزایر، بالغ بر 5 میلیون نفر از مردم این کشور را به قتل رساند.

زمین‌لرزه 6.1 ریشتری که بامداد دیروز شماری از استان‌های مرکزی و جنوبی افغانستان و حتی برخی مناطق شمالی هندوستان و پاکستان را لرزاند، خسارات بی‌سابقه‌ای در مناطق مرزی این کشور به بار آورد.  این زلزله بویژه در کابل، خوست، پکتیکا، لغمان، غزنی و لوگو احساس شد اما به گفته مقامات ولایتی طالبان، بیشترین ویرانی را در مناطق مسکونی شهرستان گیان ولایت پکتیکا برجا گذاشت و یکی از روستاهای آن به‌ طور کامل ناپدید شد.  خبرگزاری طالبان به نام باختر اعلام کرده که شمار تلفات با گسترش عملیات امداد و آواربرداری در حال افزایش است.  به گزارش رویترز، آخرین شمار تلفات حاکی از بیش از هزار کشته و بیش از 1500 مجروح بر اثر زمین‌لرزه در ۲ ناحیه از این استان کوهستانی پشتون‌نشین در مرزهای جنوبی افغانستان با پاکستان است. 

به گفته رئیس اطلاعات و فرهنگ طالبان، در تنها بیمارستان شهرستان ارگون در ولایت پکتیکا ۳۵ جسد و بیش از ۶۰ زخمی نگهداری می‌شود. 

با آنکه طبق اعلان مرکز زلزله‌نگاری ایالات متحده، مرکز زلزله در 44 کیلومتری شهر خوست در جنوب شرقی افغانستان در عمق 51 کیلومتری زمین قرار داشت و حدود 119 میلیون نفر از مردم شمال پاکستان از جمله اسلام‌آباد پایتخت این کشور و حتی شمال غرب هند نیز آن را حس کردند اما بیشترین تلفات به استان پکتیکا و پس از آن ننگرهار و خوست مربوط می‌شود.