حسین فرزادنیا: انبوه دروغ‌هایی که در رسانه‌های فارسی‌زبان مستقر در انگلیس و آمریکا و در شبکه‌های مجازی طی روزهای گذشته درباره اتفاقات مربوط به تجمعات داخلی و خارجی مطرح شد، بی‌سابقه بود. در بررسی شیوه‌های عملیات روانی، این حجم اکاذیب برای تهییج و ترغیب عمومی برای تداوم تجمعات و همراه کردن توده‌های مردمی با این حرکت، یک رفتار عجیب و منحصر به فرد نیست. سابقه این رسانه‌ها در انتشار اخبار دروغ و تهمت زدن به مجموعه نظام هم موضوع پنهانی نیست. 

در جریان ناآرامی‌های اخیر، صدها مورد از این مطالب دروغ توسط دستگاه‌های مختلف ذی‌ربط فاش و تصاویر و فیلم‌هایی که دروغ بودن این اخبار را ثابت می‌کند نیز منتشر شد. این اقدام یعنی مقابله با نشر اکاذیب و حراست از افکار عمومی در مقابل این اخبار دروغ اگرچه بعضا با تاخیر همراه بود ولی در مجموع از حیث اطلاع توده‌های مردم از واقعیت ماجرا و جلوگیری از رسوب این مطالب خلاف در ذهن عموم بسیار مثبت و قابل احترام است. کما اینکه به نظر می‌رسد به مرور با کسب برخی تجارب گذشته، دستگاه‌های مسؤول فهم قابل قبولی از ضرورت شفاف‌سازی و تسریع در این امر یافته‌اند. 

اما موضوع این نوشته چیز دیگری است. 

حرف این یادداشت این است: چرا با وجود اثبات دروغ بودن این شایعات و اکاذیب، همچنان بخش قابل توجهی از معترضان و فعالان آنها، بر درستی این دروغ‌ها اصرار داشته و در مقابل این واقعیت‌ها مقاومت می‌کنند. 

یک دلیل می‌تواند این باشد که به صورت کلی این قبیل افراد اعتمادی به اخبار و اطلاعات و اسناد ارائه شده از سوی دستگاه‌ها که می‌تواند بخش بزرگی از افکار عمومی را نسبت به دروغ بودن اصل شایعه متقاعد کند، ندارند و با وجود اسناد و ادله محکم، همچنان آن شایعه و خبر دروغ را مطرح و از آن دفاع می‌کنند. این قبیل افراد شاید به مرور و با کاهش هیجانات مربوط به مرگ غم‌انگیز دختر جوان، نسبت به اصل این اخبار و شایعات کذب تجدیدنظر کنند اما اگر تصمیم بر این باشد که در زمان فعلی فضای فکری آنها نسبت به اصالت اخبار و اسناد دستگاه‌های مسؤول تغییر کند؛ قاعدتا راهی جز ایجاد منابع خبری و مراجع فکری جدید دارای اعتبار برای این قبیل افراد وجود ندارد. به عبارتی باید تریبون‌های جدیدی (اعم از رسانه و یا اشخاص مرجع) ایجاد کرد که چسبندگی زیادی با ساختار حکومتی فعلی ندارند اما قائل به صداقت و راستی هستند و به واسطه سابقه مواضع و اعتبار کنشگری، قضاوت آنان برای این قشر از معترضان دارای اهمیت و تامل باشد. 

اما قشر دیگری از افراد معترض یا خشمگین هم هستند که نسبت به دروغ بودن شایعات واقفند اما هرگز حاضر به پذیرش واقعیت نیستند، چرا که به این باور رسیده‌اند در راه رسیدن به اهداف خود، نشر اکاذیب و شایعات و اصرار بر آن یک راه مقابله یا به تعبیر خودشان مبارزه با جمهوری اسلامی است. 

نمونه‌ای از این افراد در جریان فتنه سال ۸۸ نمودار شدند. با وجودی که به مرور دروغ بودن ادعای تقلب ثابت شد و آن ادعا به دلایل بسیار زیاد دیگر فاقد اعتبار است ولی هنوز هستند افرادی از معترضان و کنشگران فتنه ۸۸ که با وجود آگاهی از دروغ بودن ادعای تقلب، نه تنها حاضر به پذیرش واقعیت نیستند، بلکه همچنان بر آن ادعای دروغین اصرار می‌کنند. جالب اینکه بعضا مشاهده می‌شود بعضی از همین افراد اکنون در ماجرای مرگ مهسا امینی نیز رفتاری مشابه در قبال اکاذیب و شایعات دروغ دارند. 

خب! در مقابل این قبیل افراد چه می‌توان کرد؟

قطعا این خصوصیت ناپسند و هزینه‌ساز، رافع مسؤولیت دستگاه‌ها و جریان انقلاب در آگاهی‌بخشی و نشر اسناد دروغ بودن شایعات نیست و با ارائه موارد متقن باید از افکار عمومی و واقعیات در مقابل جریان دروغگو و سیل ویرانگر دروغ حراست کرد اما در نحوه تقابل با لجاجت بر سر نشر دروغ، می‌توان ایده‌هایی را در ذهن داشت و درباره کاربردهای آن بحث کرد. 

یکی از این ایده‌ها «مردمی‌سازی جریان پاسخ به شایعات» است و در قالب این ایده، باید نسبت به بی‌اعتبار کردن این افراد لجوج در جمع‌های مرتبط اقدام کرد. باید در قالب یک فراخوان و در راستای جهاد تبیین، توده‌های مردمی بویژه جریان انقلاب را مکلف کرد نسبت به روشن‌سازی و آگاهی حلقه‌های خانوادگی و دوستانه و همکار درباره بی‌اعتبار‌سازی شایعات و اکاذیب و مروجان آنها اقدام کنند. 

ابتکارهایی مانند برگزاری نشست‌ها و جلسات و برنامه‌ها در مدارس، دانشگاه‌ها و حتی سازمان‌ها و ادارات و همین‌طور در سطحی دیگر، تشویق به طرح این موضوعات در میهمانی‌ها و دورهمی‌های دوستانه و خانوادگی یکی از راهکارهایی است که می‌تواند هم در راستای تنویر اذهان نسبت به شایعات و اکاذیب و هم در جهت بی‌اعتبار‌سازی مروجان لجوج دروغ موثر باشد.

مجتبی نورعلی: از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون برخی افراد که تحت تاثیر مفاهیم و مکاتب عصری هستند، انقلاب اسلامی ایران و اهداف و آرمان‌هایش همچون عدالت، آزادی و... را ذیل گفتمان غرب و شرق دسته‌بندی می‌کردند. هر کس دم از عدالت و حمایت از مستضعفان می‌زد را مارکسیست می‌خواندند و هرکس بر اهمیت آزادی و جمهوریت تاکید داشت را لیبرال می‌گفتند اما اسلام‌شناسان بزرگی چون شهید مطهری، شهید بهشتی و... و حتی امامین انقلاب پیوسته برای شکستن این توهم که ارزش‌های اسلامی و قرآنی وام گرفته از غرب و شرق است، تلاش کردند. اساسا اهداف قیام حضرت مهدی موعود(عج) همان اهدافی است که انقلاب اسلامی دنبال می‌کند و همان‌گونه که در قانون اساسی اشاره شده است نظام جمهوری اسلامی به دنبال زمینه‌سازی برای ظهور حضرت بقیه‌الله و تشکیل حکومت جهانی آن حضرت است. در زمینه عدالت اجتماعی «برجسته‌ترین شعار مهدویت عبارت است از عدالت. مثلا در دعای ندبه وقتی شروع به بیان و شمارش صفات آن بزرگوار می‌کنیم، بعد از نسبت او به پدران بزرگوار و خاندان مطهرش، نخستین جمله‌ای که ذکر می‌کنیم، این است: «این المعدّ لقطع دابر الظّلمه، این المنتظر لاقامه الأمت و العوج، این المرتجی لأزاله الجور و العدوان»؛ یعنی دل بشریت می‌تپد تا آن نجات‌بخش بیاید و ستم را ریشه‌کن کند... یا در زیارت آل‌یاسین وقتی خصوصیات آن بزرگوار را ذکر می‌کنید، یکی از برجسته‌ترین آنها این است: «الّذی یملأ الارض عدلاً و قسطاً کما ملئت جوراً و ظلماً». انتظار این است که او همه عالم - نه یک نقطه - را سرشار از عدالت کند و قسط را در همه جا مستقر کند. در روایاتی هم که درباره آن بزرگوار هست، همین معنا وجود دارد، بنابراین انتظار منتظران مهدی موعود، در درجه اول، انتظار استقرار عدالت است (30/7/81)». 

در زمینه جمهوریت و مردم‌سالاری باید گفت «حکومت آینده حضرت مهدی موعود، یک حکومت مردمى به تمام معناست. مردمی یعنی چه؟ یعنی متکی به ایمان‌ها و اراده‌ها و بازوان مردم است. امام زمان، تنها دنیا را پر از عدل و داد نمی‌کند؛ امام زمان از آحاد مؤمن مردم و با تکیه به آنهاست که بنای عدل الهی را در سرتاسر عالم استقرار می‌بخشد و یک حکومت صددرصد مردمی تشکیل می‌دهد (30/7/81)».

در حکومت امام زمان امنیت به طور کامل برقرار است و صلح جهانی به شکل واقعی محقق می‌شود: «دورانی که در آن ظلم و ستم به هیچ شکلی وجود ندارد. دورانی که در آن، اندیشه و عقول بشر، از همیشه فعال‌تر و خلاق‌تر و آفریننده‌تر است؛ دورانی که ملت‌ها با یکدیگر نمی‌جنگند؛ دست‌های جنگ‌افروز عالم – همان‌هایی که جنگ‌های منطقه‌ای و جهانی را در گذشته به راه انداختند و می‌اندازند - دیگر نمی‌توانند جنگی به راه بیندازند؛ در مقیاس عالم، صلح و امنیت کامل هست؛ باید برای آن دوران تلاش کرد (30/11/70)»

اهداف حکومت امام زمان که در کلمات رهبر حکیم انقلاب تجلی دارد نشان می‌دهد این آرمان‌ها و ارزش‌ها نه‌تنها عاریه‌ای نیست بلکه متن دین و قرآن است.

***

الگوریتم تبدیل اغتشاشات به تحریم اقتصادی چگونه کار می‌کند؟

فرزانه دانایی: در اوج تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران در بین سال‌های 90 تا 92 به بهانه فعالیت‌های هسته‌ای ایران، مقالات زیادی توسط تحلیلگران اقتصادی منتشر شد که گمان می‌کردند عدم ایجاد وابستگی میان اقتصاد ایران با اقتصاد کشورهای بزرگ اروپایی و کل جهان، دلیل اصلی «قابل تحریم شدن اقتصاد ایران» است. در این مقالات بیان شده بود اینکه کشورهای غربی نمی‌توانند دست به تحریم یکدیگر بزنند، به دلیل وابستگی متقابل پیچیده اقتصادی‌ای است که این کشورها با یکدیگر دارند و علت اصلی تحریم شدن ایران، این است که از ابتدای انقلاب، اقتصاد کشورمان، به سمت اقتصاد آزاد و سرمایه‌گذاری غربی نرفته است. این تحلیلگران اقتصاد که بیشتر در جبهه اصلاحات دیده می‌شدند، بر این عقیده بودند اگر ایران روابط و تعامل خود را با کشورهای اروپایی بیشتر می‌کرد و اقتصاد کشور را بیشتر به سمت وابستگی به غرب پیش می‌برد، در نهایت باعث می‌شد اروپا نیز وابستگی بیشتری به بازار 80 میلیونی اقتصاد ایران داشته باشد. 

تحریم‌های اعمال شده یکجانبه توسط دولت آمریکا اما این فرضیه را بشدت زیر سوال برد، زیرا در عرض چند سال، انگلستان و فرانسه و آلمان و حتی کشورهای اروپایی دیگر مانند ایتالیا و یونان و اسپانیا که بیشترین میزان وابستگی اقتصادی به بازار ایران بویژه فروش نفت ایران را داشتند، در نهایت بازار پرسود تجارت نفتی و سرمایه‌گذاری در صنعت نفت کشور را به سرعت ترک کرده و به تعهدات خود نیز عمل نکردند. 

این تحلیلگران، همان‌طور که در مباحث مرتبط با سیستم سرمایه‌داری و اقتصاد آزاد خوانده بودند، معتقد بودند ایران «تحریم‌شدنی است»، زیرا نمی‌تواند وابستگی متقابل اقتصادی بین خود و غرب به وجود بیاورد اما نکته‌ای که در تحلیل‌های این افراد دیده نمی‌شد، این بود که ایران تحریم‌شدنی است، زیرا در مقاطع مختلف نشان داده متأثر از تحریم‌ها قرار گرفته و هنوز نتوانسته اقتصاد خود را مقاوم‌سازی ‌کند و از سوی دیگر در داخل نیز هر از گاهی درگیر اتفاقات و ناآرامی‌هایی قرار می‌گیرد که دشمن بیرونی به این نتیجه می‌رسد ایران از نظر سیستم سیاسی نیز در نقطه ضعف قرار دارد. مولفه دوم برای تحلیلگرانی که حامی تئوری‌های اقتصاد آزاد و بازار جهانی بودند، غیرقابل تصور بود، زیرا در کتاب‌های درسی و دانشگاه‌های غربی درباره چنین مساله‌ای از منظر اثرگذاری سیاست و قدرت سیاسی یک کشور بر تعاملات اقتصادی خارجی‌اش چیزی نخوانده بودند؛ آن هم کشوری که بشدت به فروش نفت خام وابسته بوده و صنعت چندان قابل ذکر و مستقل و قدرتمندی ندارد. 

بحث‌های مرتبط با تحریم‌های اقتصادی ایران، چند سال است یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در حوزه مطالعات روابط بین‌الملل است. در بحث «دیپلماسی اجبار» و «جامعه‌پذیری بین‌المللی» به این مساله پرداخته شده و بسیاری از پژوهشگران حوزه روابط بین‌الملل بر این عقیده‌اند رفتار ایران در مقابل تحریم‌ها و اثرگذاری آنها بر اقتصاد و سیاست کشورمان باید مورد مطالعه قرار گیرد. آنها از ایران با عنوان «آزمایشگاه بزرگ تحریم‌ها» یاد می‌کنند و بر این عقیده‌اند اثرگذاری تحریم‌ها می‌تواند کشورهای قدرتمند جهانی را به این نتیجه برساند که در بحران‌های بزرگ بین‌المللی چطور باید با رقیبان و دشمنان خود برخورد کنند. 

روند تحریم ایران حالا ۲ بحث بزرگ را در حوزه آکادمیک روابط بین‌الملل ایجاد کرده است: نخستین بحث درباره اثرگذاری تحریم‌ها بر حوزه سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری کلان در حوزه «بحران» ایجاد شده است. بدین معنی که تحریم‌ها در حوزه بحران فعلی- یعنی همان بحران هسته‌ای شدن ایران- آیا توانسته کارکردی داشته باشد یا نه. در این باره برخی پژوهشگران بر این عقیده‌اند تحریم‌های بین‌المللی بویژه تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران نتوانسته تغییری در سیستم تصمیم‌گیری جمهوری اسلامی درباره فعالیت‌های هسته‌ای، موشکی و منطقه‌ای‌اش داشته باشد و این دیپلماسی رودررو و مستقیم بود که توانست در نهایت غرب را وادار به پذیرش «واقعیت‌ها در ایران» کرده و آن را به سمت مذاکره و توافق هسته‌ای بکشاند. این مورد با وجود گذشت 7 سال از توافق هسته‌ای و از بین رفتن این توافق بعد از خروج آمریکا از برجام، همچنان محل بحث و تبادل نظر است. 

مساله دومی که این روزها باید در ایران نیز نگاه جدی‌تری به آن شود، زمینه‌های «تحریم‌پذیری» یک کشور است. یا پرداختن واقع‌بینانه به این پرسش که چرا ایران قابل تحریم است و تحریم‌ها چنین در وضعیت اقتصادی کشورمان تاثیر می‌گذارد؟ این سوال حالا برای آمریکا و متحدان اروپایی‌اش نیز محل پژوهش است، زیرا آنها بر اساس ادراکی که از تحریم‌های ایران و اثرگذاری این تحریم‌ها بر حوزه تصمیم‌گیری ایران داشته‌اند، حالا به این نتیجه رسیده‌اند که راه قبلی خود را درباره روسیه نیز تکرار کنند تا شاید بتوانند این کشور را به سمت انزوای کامل سیاسی، بحران شدید اقتصادی و در نهایت تسلیم در مقابل جبهه غرب پیش ببرند. 

واقعیت تلخ درباره موضوع دوم مورد بحث در مجامع آکادمیک این است: روسیه نشان داد می‌تواند بازه زمان اعمال تحریم تا اثرگذاری آن بر سیستم اقتصادی‌ را افزایش داد اما سیستم اقتصادی ایران چنین عملکردی را در طول بیشتر زمان تحریم‌های اعمال شده علیه کشورمان یعنی در سال‌های ۹۲ تا ۱۴۰۰ از خود نشان نداد. کشورهای غربی بر این عقیده بودند تمام تحریم‌های 40 ساله علیه ایران را در طول یک ماه علیه مسکو به کار برده‌اند و حداکثر تا یکی، دو ماه بعد از آغاز جنگ، دیگر موقع خوشه‌چینی از محصول تحریم است. مسکو اما نشان داد به همین راحتی تسلیم تحریم‌ها نخواهد شد. دلایل اقتصادی مختلفی برای این مساله وجود دارد اما نکته‌ای که معمولا کمتر دیده شده و مورد مطالعه قرار می‌گیرد، تاثیر مؤلفه «اتحاد درونی یک کشور» بر اثرگذاری تحریم‌ها بر آن است. این اتحاد در ماجرای تحریم‌ها علیه روسیه بخوبی اثرات خود را نشان داد و حالا جبهه غرب به دنبال تاثیرگذاری بیشتر در حوزه افکار عمومی روسیه است تا دقیقا دوباره در قالب دیپلماسی عمومی و تهاجم رسانه‌ای، همان راهی را در مقابل مسکو و دولت پوتین پیش ببرد که در طول ۴ دهه گذشته در مقابل ایران و افکار عمومی داخل کشورمان پیش برده و نتیجه خود را نیز گرفته است. در ابتدای شکل‌گیری جنگ اوکراین، نظرسنجی‌ها در حوزه افکار عمومی روسیه نشان می‌داد مردم این کشور اکثرا دلایل حمله به اوکراین را پذیرفته و از سیاست‌های دولت پوتین در این باره حمایت می‌کنند. البته در آن زمان مردم روسیه هنوز در ابتدای راه پرداخت هزینه‌های اقتصادی برای جنگ اوکراین بودند و گمان می‌کردند این هزینه‌ها در هر صورت برای داشتن امنیت در کشورشان باید پرداخته شود. هزینه‌ها اما زمانی که به مساله اجتماعی تبدیل شد، بشدت بالاتر رفت و تردیدهایی را در بین افکار عمومی به وجود آورد. اعلام آماده‌باش عمومی در روسیه باعث شد اتحاد سراسری در این کشور تا حدی دچار خدشه شود و تعدادی از مردان روسیه برای مواجه نشدن با میدان جنگ این کشور را ترک کنند. در اینجا گام دوم رسانه‌ای برای تضعیف اتحاد در افکار عمومی روسیه توسط رسانه‌های غرب پیش گرفته شد و آن بزرگنمایی آمار کسانی بود که به دلیل مخالفت با جنگ، در صدد ترک کشورشان برآمده بودند. این ادراک‌سازی در رسانه‌های روسیه نیز بازتاب پیدا کرد و به خیابان‌های مسکو نیز کشیده شد و در نهایت راهپیمایی‌های اعتراضی علیه جنگ در مسکو شکل گرفت. فاز جدید تحریم‌های غرب علیه مسکو در همان زمان آغاز شد و آمریکا جرات پیدا کرد اقدامات خطرناک دیگری را نیز علیه خط لوله نورد استریم- که خط لوله انتقال گاز روسیه به اروپا بود- انجام دهد. 

این مدلی از استفاده از ادراک‌سازی منفی در افکار عمومی مردم در کشور «مورد هدف» بود که پیش از این در ایران - سال 88 - مورد استفاده قرار گرفته و با نتیجه مورد انتظار و خوشایند غرب مواجه شده بود؛ «ضعف در اتحاد و یکپارچگی یک ملت در مقابل جبهه دشمن» که در نهایت باعث اثرگذاری تبلیغات و پروپاگاندای دشمن بر افکار عمومی مردم شده و راه برای «اثرگذاری تحریم‌ها» بر سیستم اقتصادی یک کشور را باز می‌کند. این اتفاق چطور رخ می‌دهد؟ اگرچه پیمودن این راه بشدت پیچیده است اما در نهایت با یک الگوریتم ساده در حوزه روانشناسی تعریف شده و به نتیجه می‌رسد: «ملتی که از نظر ذهنی به دلیل ضعف سیستم رسانه‌ای دولتش و در عین حال تاثیرگذاری سیستم رسانه‌ای پیچیده و بسیار اثرگذار غربی، دیگر به دولت خود اعتماد ندارد و در نهایت به مقابله با دولت و سیاست‌هایش برمی‌خیزد». کلمه کلیدی در این الگوریتم پیچیده رسانه‌ای «ایجاد حس یأس و ناامیدی در مردم» و «ادراک‌سازی غلط و گمراه‌کننده» برای آنهاست؛ مساله‌ای که در بحران امنیتی سال 88 از آن با عنوان فتنه یاد شد اما تعریف دقیقی از آن از منظر تاثیرگذاری بر افکار عمومی ارائه نشد. 

برای بیان ساده این الگوریتم باید مثال‌هایی برای هر مرحله از آن تعریف کرد تا در نهایت به نتیجه نهایی رسید. 

به عنوان مثال سال 88، ادراک‌سازی برای مردم ایران اینچنین بود که مرکز رسانه‌ای دولت آمریکا و کشورهای غربی به همراه بازوهای رسانه‌ای داخلی کشور و عوامل نفوذی، دست به دستکاری نوع نگاه مردم به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری زدند و این ادراک را برای معترضان به وجود آوردند که «تقلب انتخاباتی» رخ داده است. این ادراک‌سازی با چنان قدرت و سرعتی باید انجام می‌شد که دیگر مجالی برای بحث‌های منطقی و روشن کردن ابعاد کل ماجرا باقی نماند. بعد از آن، بسیج کردن نیروهای اپوزیسیون برای حرکت‌های اغتشاشگرانه آغاز و یک اسم رمز نیز برای این عملیات پیچیده انتخاب می‌شود؛ سال 88، اسم رمز «تقلب» بود. در این عملیات رسانه‌ای و اغتشاشات خیابانی، دیگر تنها مسائل حاشیه‌ای مانند زد و خوردها مورد بررسی رسانه‌ای قرار می‌گیرد و پس از مدتی اصل اعتراض و دلیل نافرمانی مدنی و اغتشاشات که «ادعای تقلب در انتخابات است» در رسانه‌ها مطرح نمی‌شود و اصولا اهمیتی برای بررسی ندارد، زیرا از نظر منطقی ادعایی کاملا غلط و به دور از واقعیت است. در اینجا رسانه‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای و مجازی به میدان می‌آیند تا این ادراک را برای مردم به وجود آورند که اغتشاشگران «گروه کوچک و در اقلیت نیستند» بلکه تمام مردم ایران هستند. هر تجمعی ولو کوچک و بی‌اهمیت بشدت با بازتاب رسانه‌ای مواجه شده و هر حادثه‌ای حتی فیک و جعلی بشدت مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد تا ادراک‌سازی درباره «تقلب» پررنگ‌تر از قبل شود. 

در نهایت اتحاد مردمی که تا چند ماه قبل شعار «انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست» سر می‌دادند، بشدت دچار تزلزل می‌شود و جامعه دو پاره و متشنج و بشدت عصبانی در نهایت به جامعه‌ای «بی‌تفاوت و منزوی» تبدیل می‌شود که دیگر هیچ واقعه بین‌المللی و اقدام دشمن مورد توجه او قرار نمی‌گیرد. این «جامعه منزوی و بی‌تفاوت» حالا به سمت «ناامیدی» می‌رود. ناامیدی از عملکرد مثبت نیروهای اجتماعی، ناامیدی از سیستم سیاسی و ناامیدی حتی در محیط فرهنگی و ورزشی و اجتماعی. این ناامیدی و بی‌تفاوتی در نهایت تا اثرگذاری تحریم‌های اقتصادی بر افکار عمومی پیش می‌رود. بر همین اساس است که صف‌های خرید دلار با اعمال هر تحریمی بیشتر می‌شود و جامعه با «انتظارات تورمی» بیش از پیش به سمت غرق شدن و شدت بخشیدن به بحران‌های اقتصادی پیش می‌رود. 

این سناریو تا ۴ سال بعد از واقعه 88، در نهایت به نتیجه مورد رضایت غرب رسید. جامعه ایران «درگیر» بحران‌های اقتصادی «برساخته از ذهن مردم» و همچنین بحران‌های اقتصادی واقعی ناشی از «عملکرد ضعیف دولت» شد و...  تحریم‌های اقتصادی سال‌های 90 تا 92 چنان تاثیری بر افکار عمومی گذاشت که در انتخابات ریاست‌جمهوری بعدی منجر به روی کار آمدن فردی شد که بالاترین میزان همراهی با غرب را از خود در تبلیغات انتخاباتی نشان داد. با این مثال حالا دقیقا می‌توان پیش‌بینی کرد نقشه آمریکا بر اساس الگوریتم تحریمی ایران، چطور بر کشوری مانند روسیه نیز تاثیر می‌گذارد. این الگوریتم نشان می‌دهد با ایجاد بحران‌های روحی - روانی برای مردم روسیه، چطور آمریکا می‌تواند تحریم‌های اقتصادی در این کشور را «اثرگذار کند». این بی‌تفاوتی و در عین حال انزوای اجتماعی، مردم را وادار به خروج از کشور و بیرون بردن منابع مالی‌شان می‌کند و در عین حال افکار عمومی را برای ایجاد بحران اقتصادی یا بحران مشروعیت برای دولت بشدت آماده می‌کند. همین جاست که بالاترین و اثرگذارترین تحریم‌های اقتصادی اعمال می‌شود و به نتیجه می‌رسد. 

این الگوریتم را می‌توان در بحران اجتماعی اخیر ایران نیز با وضوح بیشتر مشاهده کرد. اسم رمز عملیات این بار نه «تقلب سیاسی» و نه حتی «مهسا امینی»، بلکه «زن، زندگی و آزادی» است. یعنی همان محوری که سال‌ها با جنبش‌های مرتبط با دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی آمریکا مانند «چهارشنبه‌های سفید» یا «نه به حجاب اجباری» توسط دولت ایالات متحده دنبال می‌شد. نتیجه آن باز هم مانند سال 88، تحریم اقتصادی «اثرگذار» بیشتر توسط دولت آمریکا و متحدانش در اروپاست. برای اثبات این فرضیه کافی است خبرها با کلمه کلیدی «تحریم‌های جدید علیه ایران» را در سایت‌های خبری خارجی جست‌وجو کنید:

- «اعمال تحریم‌های جدید علیه تجار نفت ایران توسط آمریکا»1 در تاریخ 29 سپتامبر سال جاری (سه‌شنبه هفته گذشته) 

- «تحریم هواپیمای باری ایران به دلیل سفر به روسیه»2 در تاریخ 26 سپتامبر 

-«تحریم پلیس امنیت اخلاقی ایران توسط کانادا»3 در تاریخ 26 سپتامبر 

- «دلایل حمایت دولت بایدن از اعتراضات در ایران»4 در تاریخ 26 سپتامبر 

- «اتحادیه اروپایی و آمریکا به دنبال تحریم‌های گسترده‌تر به دنبال اعتراضات در ایران»5 در تاریخ 26 سپتامبر 

- «کشورهای اروپایی به دنبال تحریم ایران به دلیل اعتراضات»6 روز دهم اکتبر 

- «لایحه نماینده کنگره آمریکا برای اعمال تحریم‌های حقوق بشری علیه تهران»7

در تمام این اخبار می‌توانید ردپای اعتراضات اخیر و ایجاد یأس، ناامیدی و دودستگی در میان مردم کشورمان را مشاهده کنید که مستقیما به میزان حمایت مردم از دولت در ماجرای هسته‌ای و مذاکرات صدمه ‌زده و راه را برای اعمال تحریم‌های جدیدتر به بهانه‌های حقوق بشری علیه کشورمان باز می‌کند؛ حتی اگر توافقی جدید در حوزه هسته‌ای در کار باشد! 

این تنها بدین معنی است که با اقدامی رسانه‌ای می‌توان مردم یک کشور را به جایی رساند که دیگر اعتراضی به تحریم‌های بین‌المللی علیه کشورشان نداشته باشند! کما اینکه در نهایت روز پنجشنبه دولت آمریکا تحریم‌های جدیدی علیه برخی مقامات ایران اعمال کرد. یعنی دقیقا پیروی از یک فرمول ثابت که پیش از این بویژه در اتفاقات سال ۸۸ مورد استفاده قرار گرفت.

شاید حق با پژوهشگران خارجی در حوزه تحریم‌ها باشد که معتقدند «ایران آزمایشگاه تحریم‌های غربی در جهان است» اما شاید بهتر باشد این آزمایشگاه در داخل کشور نیز مورد توجه قرار گیرد که دست‌کم ملت ایران از یک سوراخ ۲ بار گزیده نشود.

-------------------------------------

پی‌نوشت

 1- https://www.voanews.com/a/us-sanctions-traders-of-iranian-oil-/6769333.html 

2-  https://www.voanews.com/a/us-sanctions-iranian-cargo-plane-for-export-violation/6764339.html 

  3- https://www.rudaw.net/english/middleeast/iran/260920221 

  4- https://www.nytimes.com/2022/09/26/us/politics/biden-iran-protesters.html 

  5- https://www.theguardian.com/world/2022/sep/26/eu-and-us-consider-further-sanctions-iran-protest-crackdown 

  6- https://themedialine.org/headlines/eu-nations-plan-iran-sanctions-over-protest-crackdown/ 

  7- https://schiff.house.gov/news/press-releases/congressman-schiff-introduces-legislation-to-end-irans-human-rights-violations-against-political-prisoners

دکتر عبدالحسین خسروپناه*: کنش رهبر حکیم انقلاب در وقایع اخیر بسیار قابل تامل و درس گرفتن است. ایشان در ابتدای امر، سیاست مدبرانه و حکیمانه سکوت را در پیش گرفتند. ایشان یک هفته قبل از سخنرانی در دانشگاه افسری، به مناسبت هفته دفاع‌مقدس یک سخنرانی دیگری داشتند که در این سخنرانی هیچ اشاره‌ای به وقایع نکردند. این سکوت بسیار مدبرانه بود، چرا که اجازه دادند فضا برای مردم شفاف‌تر شود و جریان ضدانقلاب ذات پلید خود را نمایان کند. شاید در آن ابتدا حتی برای برخی خواص موضوع روشن نبود و دست دشمن را در پس قضیه نمی‌دیدند، رهبر معظم انقلاب با سکوت خود اجازه دادند فضا برای خواص و فعالان سیاسی و فرهنگی شفاف‌تر شود تا وقتی ایشان به روشنگری می‌پردازند، به وضوح شواهد سخنان ایشان را در وقایع ردیابی کنند. 

بیانات رهبر معظم انقلاب در دانشگاه افسری یک تحلیل جامع و استراتژیک نسبت به وقایع اخیر بود که در چند بخش می‌توانیم به آن بپردازیم. نکته اول ابراز همدردی با فوت خانم مهسا امینی بود، رهبر معظم انقلاب این حادثه را تلخ و دردآور خواندند و با احساسات عمومی در این زمینه همراهی کردند اما مساله خاصی که ایشان بر آن دست گذاشت، رعایت تقوا در تحلیل فوت ایشان بود؛ اینکه چگونه وقتی ابعاد یک قضیه مشخص نشده است، می‌شود در برابر آن موضع گرفت، تحلیل کرد یا حتی دست به اقدام زد؟

ما متاسفانه در این حوادث اخیر دیدیم برخی حتی مجتهدان مواضع غلطی گرفتند و این جای تعجب است. به نظرم وقایع اخیر نشان داد برخی از کسانی که خودشان را به عنوان روحانی نشان می‌دهند و معمم هستند و بعضا ادعای آیت‌اللهی دارند ولی بلافاصله و بدون تحقیق و موضوع‌شناسی درباره وفات مرحوم خانم امینی اظهار نظر کردند، چقدر از مبانی و روش درست اجتهادی در چنین وقایعی دورند. 

حضرت آیت‌الله‌نماها! چطور ادعای اجتهاد و فقاهت می‌کنید در حالی که در فقه خوانده‌اید ابتدا باید موضوع‌شناسی دقیق انجام دهید و سپس حکم آن را اجتهادی بر موضوع بار کنید. شما چگونه بدون شناخت موضوع به صدور حکم پرداختید؟ آیا همه فتواهای شما همین‌طور است؟ آیا این از سر علم و تقواست؟ اینگونه داوری کردند و بعد هم که حقیقت آشکار شد، حاضر نشدند جبران خسارت کنند و این جای تاسف است.

برخی حاضر نشدند در برابر جنایات و خیانت‌هایی که برخی عالمانه و جاهلانه انجام دادند در این باره اظهار نظری کنند؛ کودکی که به دست مادر است و به بهانه چادر مادر، چشم نوزاد را کور کنند، چادر از سر مادر بکشند، آتش بزنند و پلیس را زنده زنده آتش بزنند و مغازه‌ها و ماشین‌های شخصی مردم را به آتش بکشانند و این همه جنایات متعدد را مرتکب شوند. 

بیانات رهبر انقلاب به نظرم به ملت شریف ایران نشان داد مراقب باشید، هر معممی فقیه و مجتهد نیست، هر معممی آگاه به مسائل شرعی و فقهی نیست و مردم باید حواس‌شان جمع باشد که البته مردم آگاه و بصیر هستند.

نکته مهم دیگری که رهبر معظم انقلاب به طور مفصل به آن پرداختند، ریشه‌شناسی دشمنی دشمن و انگیزه اصلی راه‌اندازی چنین اغتشاشاتی علیه ایران اسلامی است. تحلیل ایشان از این پدیده بر عنصر پیشرفت ایران اسلامی متمرکز بود. اینکه یک کشور مستقل، متکی بر مبانی اسلامی در مسیر پیشرفت همه‌‌جانبه است و این برای دشمن یک تهدید بسیار جدی است، چرا که پیشرفت جمهوری اسلامی بدون اتکا به غرب و مبانی غربی، مساوی فروریختن همه بنیان‌های تبلیغاتی غرب است که بر اساس همین بنیان‌ها امپریالیسم خود را بنا کرده است. فروپاشی هیولای پوشالی غرب، دومینووار ملت‌ها را از یوغ بردگی فکری و عملی غرب رهایی خواهد بخشید و به همین خاطر است که آنها همه تلاش خود را خواهند کرد تا مانع این امر شوند. 

دستگاه تبلیغاتی دشمن به صورت گمراه‌کننده‌ای، پیشرفت‌های کشور را هدف قرار داده است و می‌خواهد هم از دیده شدن آنها جلوگیری کند، هم آنها را معکوس جلوه دهد. یعنی به جای اینکه جوان ایرانی از پیشرفت‌های موشکی کشور خود احساس غرور و پیشرفت کند، احساس شکست کند، به جای اینکه از پیشرفت‌های هسته‌ای خود احساس غرور کند، احساس منفی به آن داشته باشد؛ این سیاست دشمن در برابر پیشرفت‌های ایران اسلامی است. 

این جریان به شکل حساب شده‌ای به دنبال ترسیم یک آینده ناامیدکننده از ایران است. وقتی امید را از یک ملت بگیری، موتور پیشرفت آن را از کار انداخته‌ای. این در حالی است که آنچه واقعیت موجود در کشور ما است، این است که نسل جوان ما در همه عرصه‌ها و میدان‌ها تا به امروز دارای حرکت درخشنده بوده؛ چه در دفاع از میهن و چه در دفاع از امنیت و چه در کمک به جبهه مقاومت در کل منطقه. راهپیمایی اربعین که میلیون‌ها جوان ایرانی می‌روند و راه نجف تا کربلا را طی می‌کنند، از مصادیق پیشرفت است و این آیین ارزشمند و قدسی کاملا مردمی انجام می‌شود. یا در فعالیت‌های جهاد فرهنگی، خدمت‌رسانی در حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله و... حرکت‌های وسیعی از سوی همین جوانان انجام می‌شود.   یعنی ما جمع قابل توجهی از جوانان فعال در حوزه جهاد فرهنگی و اجتماعی را داریم که بسیار امیدبخش است و دشمن با تبلیغات گسترده یک جبهه‌ای را درست کرده که علیه این فضا بجنگد.  تولید این نسل پرانگیزه و جهادگر، خودش از مصادیق بزرگ موفقیت و پیشرفت جمهوری اسلامی است؛ نکته‌ای که برخی تحلیلگران از آن غفلت می‌کنند.  دشمن جنگ‌های متعدد و پیچیده و ترکیبی را امروز در دنیا راه انداخته است؛ جنگ سخت، جنگ نرم، جنگ فکری، جنگ شناختی. 

همان طور که اشاره کردم حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای با کمال هوشمندی در عین اظهار تاسف و تاثر از فوت خانم مهسا امینی به انتقاد و روشنگری درباره توطئه‌های دشمن می‌پردازند و تحلیل ایشان این است دشمن در صدد از بین بردن امنیت کشور است. کسانی که قرآن آتش می‌زنند، حجاب از روی سر زن محجبه می‌کشند، مسجد و حسینیه را به آتش می‌کشند، بانک و ماشین‌های مردم را به آتش می‌کشند، خلاصه جنایت‌ها و اغتشاش‌های برنامه‌ریزی شده انجام می‌دهند، نمی‌توانند معترض و دلسوز باشند. اگر قضیه این دختر جوان هم نبود، یک بهانه دیگری درست می‌کردند و به بهانه آن در کشور آشوب به پا می‌کردند. اغتشاشگران پیاده نظام دشمن هستند و این آشوب‌ها برنامه‌ریزی‌هایی است که در آمریکا و رژیم صهیونیستی انجام شده است، بنابراین اولا برنامه‌ریزان آمریکا و رژیم صهیونیستی هستند و ثانیا یک عده مزدور و حقوق‌بگیر در کشور دارند، یعنی ایرانیان خائنی که در داخل و خارج کشور هستند و عده‌ای هم که پیاده‌نظام هستند و متأسفانه بر اثر جنگ‌ شناختی و فعالیت رسانه‌ای فریب خورده‌اند و اینگونه به کشور آسیب می‌رسانند. حضرت آقا اشاره کردند برخی روی این واژه دشمن خارجی هم حساسیت دارند، در حالی که شاهد این مطلب این است که مرتب در خیابان‌های پاریس راهپیمایی و اغتشاش شکل می‌گیرد، یک بار رئیس‌جمهور آمریکا و مجلس نمایندگان آمریکا از اغتشاشگران فرانسه حمایت نمی‌کند، این مساله نشان می‌دهد این کارها کاملا برنامه‌ریزی و حساب شده است و دروغ‌سازی و جعل سکه رایج اقدامات اینهاست. اینها اموری است که همیشه بوده و در این حادثه هم اتفاق افتاده است. 

انگیزه این دولت‌های خارجی چیست؟ انگیزه و فلسفه دشمنی خارجی این است که کشور در حال پیشرفت است و به سمت قدرت همه‌جانبه پیش می‌رود و یک کشور مستقل و تحریم شده ولی رو به پیشرفت را نمی‌توانند تحمل کنند. کارخانه‌های نیمه تعطیل به کار افتاده، دانش‌بنیان‌ها فعال شده و رشد همه‌جانبه‌ای در کشور شکل می‌گیرد. 

آمریکا با ایران قوی و مستقل مخالف است، یعنی حتی اگر جمهوری اسلامی نباشد و ایران قوی باشد، باز با ایران مخالفت می‌کنند، لذا یک دعواهایی بر سر با حجاب و بی‌حجاب و امثال ذلک ایجاد می‌کنند. 

رهبر معظم انقلاب در بیانات‌شان تاکید کردند همه اینهایی که در خیابان تخریب و فساد می‌کنند، حکم یکسانی ندارند، برخی جوان و نوجوان هستند و بر اثر برنامه اینترنتی و امثال ذلک به خیابان‌ها کشیده می‌شوند، هیجانی و احساساتی هستند و عده بسیار کمی هستند که مقابل ملت قرار می‌گیرند. ما بحمدالله ورزشکاران و هنرمندان ارزشمندی در کشور داریم و عناصر مومن علاقه‌مند و باشرف در این عرصه هستند. نباید برخی چهره‌های هنری و ورزشی که موضع‌گیری می‌کنند، ما را نگران کنند، چون آن عده قلیل اساسا اهمیتی ندارند. 

بنابراین ملاحظه فرمودید که سیر منطقی و فرآیند سخنرانی حضرت آقا، دقیقا یک جهاد ‌شناختی در مقابل جنگ ‌شناختی بود. یعنی اول ظرفیت‌ها و پیشرفت‌ها و حرکت‌های امیدبخش کشور را ذکر و اشاره کردند، سپس گفتند که دشمن بشدت فعالیت می‌کند و جنگ سخت و نرم را از ابتدای انقلاب دنبال می‌کند و سپس وارد مصداق حادثه اخیر می‌شوند و توصیه و تحلیل کردند و اشاره کردند به اینکه ما به همه ابعاد این قضیه باید بپردازیم و  این مساله بهانه است و بعضی افراد دنبال اغتشاش، آشوب و آسیب زدن هستند و بعضی حرکت‌های هنرمندان و ورزشکاران را نباید به پای جامعه هنری و ورزشی نوشت. رهبر معظم انقلاب خیلی تحلیل جامع و منطقی و استراتژیکی ارائه کردند. از همین جا در واقع می‌توانیم آن عظمت و کیاست رهبر معظم انقلاب را نشان دهیم. ایشان با این سخنرانی چند فتنه را خاموش کردند و با تلنگر خود، برخی خواص را که دچار تحلیل‌های غلط شده بودند، بیدار کردند. 

* استاد دانشگاه

***

مروری بر سیره و بیانات رهبران انقلاب اسلامی پیرامون لزوم تفکیک بین اعتراض و اغتشاش

مدارا  با اعتراض، برخورد با اغتشاش

گروه فرهنگ و هنر: در سالروز آغاز امامت امام زمان(عج) مراسم عید بیعت در شهرهای مختلف کشور برگزار شد. در تهران مراسم جشن بیعت با امام زمان(عج) پنجشنبه ۱۴ مهرماه همزمان با نهم ربیع‌الاول در میدان آیینی امام حسین(ع) با استقبال پرشور و گسترده مردم مواجه شد. به گزارش «وطن‌امروز»، مراسم جشن بیعت با امام زمان(عج) در شهرهای مختلف از جمله تهران، قم، مشهد، تبریز، شیراز، ساری، اردبیل، گرگان، شاهرود، سمنان، بیرجند، بابل و... در میادین شهرها و بقاع متبرکه امامزادگان به صورت راهپیمایی یا تجمع برگزار شد. 

در این مراسم در تهران کودکان به همراه والدین خود حضور پرشوری داشتند و فضای میدان امام حسین(ع) را تحت تاثیر قرار دادند. حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان در سخنانی با اشاره به اینکه تجدید عهد باید همین‌قدر پرشور باشد و امیدواریم بزودی جشن نهایی مقدمات برای ظهور را برگزار کنیم، گفت: در روایات آمده است که قبل از ظهور، ایرانی‌ها اسرائیل را نابود می‌کنند. با مرگ اسرائیل در تمام کشورها و جوامع اسلامی آرامش برقرار خواهد شد. ما از امروز تاکید می‌کنیم که از خانه‌های اسرائیلی فاصله بگیرید که زمانی به نابودی‌شان نمانده است. ما پای قدم‌های حضرت حجت(عج) اسرائیل را نابود خواهیم کرد. 

کارشناس مذهبی گفت: ایران کشوری است که به تاریخش افتخار می‌کند و از آن مهم‌تر به آینده‌اش می‌بالد. ما امام زمانی(عج) هستیم و تمام ملت‌های جهان افتخار می‌کنند که جمهوری اسلامی در منطقه نقش بی‌بدیل دارد؛ یمنی‌ها، عراقی‌ها، سوری‌ها، لبنانی‌ها و مراجع عظام تقلید در نجف از رهبری تقدیر می‌کنند. ایرانی‌ها جهان را آزاد و آباد خواهند کرد. طبیعی است که تمدن غرب در مقابل این حرکت مقاومت کند و دست و پا بزند اما آنها جانی در مقابل ما ندارند. بی‌بند و باری و هرزگی و تمام مکتب‌های سیاسی هیچ کدام در آینده جایی نخواهند داشت، تنها مکتبی که در عالم فریاد می‌زند ما ایرانی‌ها و پیروان امام زمان(عج) خواهیم بود. وی با اشاره به اینکه هیچ سیاست‌مدار و هیچ فرهنگ و فکری حتی ادعای آینده‌داری ندارد بلکه تنها ما هستیم که آینده را می‌توانیم رقم بزنیم، گفت: آینده با رمز حجت‌‌ابن‌الحسن العسکری(عج) از آن ماست. 

حجت‌الاسلام پناهیان با قدردانی از کسانی که برای امام زمان(عج) کار می‌کنند، ادامه داد: امسال پیش‌بینی حضور ۷ تا ۸ میلیون ایرانی‌ را در اربعین داشتیم. سال بعد عهد می‌بندیم که زائران اربعین را از 10 میلیون کمتر نکنیم. اگر دولت زمینه‌سازی کند به نفع او خواهد بود و اگر کوتاهی کند فتنه‌ها او را در برخواهد گرفت. وی در پایان به نقش امام حسین(ع) اشاره کرد و گفت: ما حسین(ع) را رها نخواهیم کرد تا حسین(ع) را جهانی کنیم. در انتهای برنامه محمدحسین پویانفر و جمعی دیگر از مداحان به بیان شعرخوانی در مدح و منقبت حضرت حجت پرداختند. در بخشی از این مراسم نیز سرود «سلام فرمانده» با شور و نشاط خاصی در میدان امام حسین اجرا شد.  

یک روز پیش از این برنامه و همزمان با سالروز شهادت امام حسن عسکری(ع)، راهپیمایی «یاران مهدی(عج)؛ یاوران رهبری» به منظور محکومیت اغتشاشات اخیر و پاسداری از ارزش‌های انقلاب اسلامی عصر چهارشنبه (۱۳ مهر ۱۴۰۱) با حضور جمعی از مردم از میدان تجریش تا میدان چیذر برگزار شد. این مراسم در ساری با برپایی راهپیمایی از مسیر خیابان ۱۵ خرداد تا آستان مقدس امامزاده یحیی برگزار شد و مردم ولایتمدار مازندران با حضور باشکوه در این آیین با آرمان‌های والای اسلام و انقلاب و منجی عالم بشریت تجدید میثاق کردند. در شهرستان بابل نیز اجتماع منتظران ظهور و تجدید میثاق و بیعت با امام زمان(عج) در میدان ولایت این شهر برگزار شد و در دیگر مناطق استان نیز در امامزادگان، مساجد و میادین شهر، اجتماع باشکوه برپا شد. 

در اردبیل این مراسم با حضور محبان و عاشقان امامت و ولایت در صحن قزل‌باش بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی برگزار شد و با مولودی‌خوانی و برنامه‌های متنوع جشن و سرور همراه بود. جمعی از محبان اهل بیت عصمت و طهارت در گرگان عصر پنجشنبه، مصادف با نهم ربیع‌الاول سالروز امامت حضرت امام زمان(عج) را جشن گرفتند. خواندن گروهی سرود «سلام فرمانده» توسط هزاران نفر از حاضران در مراسم، قرائت دعای عهد و فرج، پخش مدیحه‌سرایی و همچنین پذیرایی از حاضران و رهگذران با شربت و شیرینی از جمله برنامه‌های جشن مردمی «عید بیعت» بود. همچنین اجتماع مردمی بیعت عصر پنجشنبه (۱۴ مهر ۱۴۰۱) با حضور اقشار مختلف مردم در میدان شهدای مشهد برگزار شد. در شهرهای دیگر کشور نیز مراسمی با عناوین مشابه برای بیعت با امام عصر(عج) برگزار شد. در یکی از متفاوت‌ترین این برنامه‌ها، صبحگاه مشترک نیروهای نظامی و بسیجی صبح پنجشنبه (۱۴ مهر ۱۴۰۱) همزمان با نهم ربیع‌الاول سالروز آغاز امامت حضرت مهدی(عج)، با حضور سردار حسین اشتری فرمانده نیروی انتظامی کشور و حجت‌الاسلام محمدحسن رحیمیان تولیت مسجد مقدس جمکران در این مسجد برگزار شد. همزمان با سالروز آغاز امامت حضرت ولیعصر(عج) صبحگاه مشترک عهد سربازی صبح پنجشنبه با حضور یگان‌هایی از سپاه، ارتش، نیروی انتظامی، اقشار بسیج، دانشجویان، خادمان حرم مطهر حضرت معصومه(س)، خادمان حرم مطهر امام رضا(ع)، خادمان مسجد مقدس جمکران و نیروهای هلال‌احمر در مسجد مقدس جمکران برگزار شد. 

در این مراسم که با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین رحیمیان تولیت مسجد مقدس جمکران، سردار حسین اشتری فرمانده نیروی انتظامی و جمعی از مسؤولان نظامی و استان قم برگزار شد، نشان خادمی مسجد مقدس جمکران و پرچم یالثارات‌الحسین(ع) به فرمانده فراجا اهدا شد.

گروه اجتماعی: گزارش پزشکی قانونی درباره مرگ مهسا امینی منتشر شد. بر اساس این گزارش، پزشکی قانونی اعلام کرده است مرگ دختر جوان بر اثر حمله قلبی و به خاطر عوارض ناشی از بیماری زمینه‌ای و نارسایی چندارگانی بوده است. پزشکی قانونی تأیید کرده است ادعای ضرب و جرح مهسا امینی واقعیت ندارد و فوت نامبرده بر اثر اصابت ضربه به سر و اعضا و عناصر حیاتی بدن نبوده است. از سوی دیگر روز گذشته مادر سارینا اسماعیل‌زاده با انتشار فیلمی،‌ ادعاهای ضدانقلاب مبنی بر کشته شدن دخترش در اعتراضات را تکذیب کرد و گفت دختر او اساسا درگیر این موضوع نبوده است. مادر سارینا همچنین گفت دخترش سابقه خودکشی داشته است. همزمان رئیس کل دادگستری استان البرز نیز اعلام کرد سارینا اسماعیل‌زاده ساعت ۲۰ دقیقه بامداد دوم مهر از پشت‌بام ساختمان محل سکونت مادربزرگ مرحومه سقوط کرده است. بر اساس گزارش وی، سارینا به همراه مادرش به خانه مادربزرگش رفته بودند و محل خودکشی، پشت‌بام خانه مادربزرگش بوده است. ماجرای مرگ نیکا شاکرمی نیز، وارد مراحل قابل توجهی شده است. با وجود ادعاهایی مبنی بر کشته شدن او در اعتراضات و طرح این ادعا توسط مادرش اما اکنون مشخص شده مرگ او بامداد چهارشنبه ۳۰ شهریور رخ داده و ارتباطاتی با اعتراضات نداشته است. پلیس فیلمی را منتشر کرده که نشان می‌دهد او ساعتی قبل از مرگ، وارد ساختمانی نزدیک خانه خاله‌اش می‌شود و فردا صبح جنازه او در حیاط خانه‌ای نیمه‌کاره پیدا شده است. حالا مشخص شده پدر نیکا سال‌ها پیش فوت کرده، مادرش ازدواج کرده، او به واسطه اختلاف با مادر، از او فراری بوده و هر از گاهی با خاله‌اش زندگی می‌کرده است. نیکا ترک تحصیل کرده بود و در کافه کار می‌کرد. یک روز قبل از حادثه با مادرش دعوا کرده بود و با وجود تماس‌های مکرر، حاضر به صحبت با مادرش نشده بود و در نهایت جنازه‌اش در ساختمانی با فاصله چند پلاک از خانه خاله‌اش پیدا شد. کارآگاهان اکنون در حال پیگیری موضوع هستند. ۸ نفر از ساکنان خانه نیمه‌کاره دستگیر شده‌اند و پیگیری‌ها درباره دلیل مرگ این دختر که دچار مشکلات فراوان با خانواده‌اش بوده، ادامه دارد. کوله‌‌پشتی نیکا در پشت‌بام خانه محل سقوط پیدا شده است؛ در حالی که چندین ته‌سیگار در آن منطقه از پشت‌بام افتاده بود. همسایه‌ها که خبر سقوط نیکا را به پلیس اطلاع داده بودند، می‌گویند در دقایق نخست بامداد صدای سقوط را شنیده بودند و صبح روز حادثه با پیکر بی‌جان دختر نوجوان مواجه شدند. تصاویر جنازه نیکا در محل سقوط نیز منتشر شده است؛ تصاویری که فرضیه سقوط دختر نوجوان را تقویت کرده است. 

در هر ۳ سناریو- مرگ جانگداز مهسا امینی و همین‌طور خودکشی سارینا اسماعیل‌زاده و نیز مرگ مشکوک نیکا شاکرمی- ادعاهای دروغ سناریونویسان آشوب تکذیب و مشخص شده است ادعاهای سناریونویسان درباره ضرب و جرح مهسا و کشته‌شدن نیکا و سارینا کاملا دروغ بوده است؛ دروغ‌هایی که به قصد تحریک احساسات و برانگیختن عواطف مردم از مرگ دختران نوجوان نوشته شدند تا آتش فتنه و آشوب را همچنان زنده نگه دارند. اکنون پشت پرده سناریونویسان آشوب در ایران در حال نمایان شدن است؛ آشوب‌هایی که به بهانه مرگ مهسا امینی شروع شد اما به مرور مشخص شد مبنای آن دروغ و شایعه‌پردازی در فضای مجازی است و هدف آن آشوب و اغتشاش در خیابان.

مادر سارینا اسماعیل‌زاده: دختر من در فاز اغتشاش نبوده و خودکشی کرده است

مادر سارینا اسماعیل‌زاده، دختری که رسانه‌های معاند مدعی‌اند در اغتشاسات اخیر به دست ماموران امنیتی کشته شده، درباره علت مرگ دخترش توضیحاتی ارائه کرد و در پاسخ به خبرنگاری که سوال کرد دختر شما خودکشی کرده است و رسانه‌های معاند علیه نظام نسبت به این موضوع سوءاستفاده کرده‌اند که وی در اغتشاشات حاضر بوده و شعار داده و با ضربه باتوم کشته شده است؛ آیا این اظهارات درست است؟ در جواب گفت: اصلا این طور نیست. دختر من در این فاز نبوده. وی دختری درسخوان بوده و بپرسید که در کدام مدرسه بوده است؟ او دختری تیزهوش و سرش به کار خود بوده و اصلا با این موضوعات کاری نداشته است. همچنین از وی پرسیده شد آیا دختر شما سابقه خودکشی داشته است که وی در جواب گفت: بله! یک بار و به علت یک موضوع الکی با مصرف 10 عدد قرص اقدام به خودکشی کرده است.  

 

* توضیحات رئیس کل دادگستری استان البرز درباره فوت سارینا اسماعیل‌زاده

رئیس کل دادگستری استان البرز درباره فوت سارینا اسماعیل‌زاده توضیحاتی ارائه کرد. حسین فاضلی‌هریکندی درباره جزئیات فوت سارینا اسماعیل‌زاده گفت: در نخستین دقایق روز دوم مهرماه در حدود ۲۰ دقیقه بامداد، طی تماس تلفنی کلانتری ۱۴ رسالت کرج، گزارش یک مورد سقوط از ارتفاع به قاضی کشیک دادسرای ناحیه یک کرج ارائه شد. وی افزود: پس از دریافت این گزارش بازپرس کشیک دادسرای مذکور شخصا در محل حادثه حاضر و با بررسی‌های اولیه مشخص شد جسد متعلق به دختر نوجوانی حدودا ۱۶ ساله است که در محل ورودی پارکینگ پشتی ساختمان همسایه منزل مادر بزرگ متوفی در عظیمیه کرج قرار داشت. رئیس کل دادگستری استان البرز با اشاره به اینکه بلافاصله تحقیقات اولیه در این باره از سوی خود بازپرس از مامور کلانتری، مادر و مادربزرگ متوفی آغاز شد، بیان داشت: با بررسی‌های اولیه مشخص شده است، متوفی که به همراه مادر خود در همان شب در منزل مادربزرگ خود بودند از راه‌پله منزل مادر بزرگ، خود را به پشت بام طبقه پنجم رسانده و از آنجا پس از ورود به پشت بام همسایه به پایین پریده و طبق بررسی‌های اولیه خودکشی کرده است. وی با بیان اینکه تحقیقات بازپرسی از مادر ایشان مشخص کرده است متوفی سابقه خودکشی ناموفق با مصرف قرص داشته، متذکر شد: پلیس نیز با تماس تلفنی همسایه از موضوع سقوط از ارتفاع مطلع شده و به محل مراجعه کرده و با حضور اورژانس در محل مشخص شد وی متاسفانه فوت کرده است. فاضلی هریکندی در ادامه به گزارش پزشکی قانونی در این خصوص اشاره کرد و گفت: طبق این گزارش علت فوت، شوک ناشی از ضربه به دنبال صدمات و شکستگی‌های متعدد و خونریزی به واسطه سقوط از ارتفاع بوده است. رئیس کل دادگستری استان البرز با بیان اینکه منطقه وقوع این حادثه جزو مناطق بدون اغتشاش در کرج بوده و ادعاهای مطرح شده درباره فرد فوت شده در برخی از رسانه‌های معاند کذب است، یادآور شد: خانواده متوفی شامل مادر، برادر و دایی وی نیز با حضور در شعبه ۱۳ بازپرسی دادسرای ناحیه یک کرج از انتشار این اخبار کذب ابراز ناراحتی کرده و خواستار صدور تکذیبیه شده‌اند.

 

* رد احتمال ارتباط فوت نیکا شاکرمی با اغتشاشات اخیر

سرپرست دادسرای جنایی استان تهران درباره جزئیات پرونده نیکا شاکرمی گفت: ساعت ۷:۳۰ روز چهارشنبه ۳۰ شهریورماه، ساکنان ساختمانی در چهارراه امیر‌اکرم متوجه جسد خانم جوانی در حیاط منزل خود می‌شوند که بلافاصله موضوع را به کلانتری منطقه اطلاع می‌دهند. اکیپ‌های تخصصی صحنه به محل اعزام و متوجه می‌شوند این خانم از ساختمان مجاور به حیاط این منزل پرتاب شده است. محمد شهریاری با اشاره به اینکه کوله پشتی این خانم در پشت بام ساختمان مجاور کشف شد، بیان کرد: جسد بلافاصله به عنوان شخص مجهول‌الهویه به پزشکی قانونی منتقل شد. سرپرست دادسرای جنایی استان تهران بیان کرد: پزشکی قانونی با دستور مقام قضایی کار کالبدشکافی و اخذ نمونه‌های سم‌شناسی و آسیب‌شناسی را انجام داد. شهریاری گفت: در آزمایش‌های کالبدشکافی و معاینه جسد، آثار شکستگی‌های متعدد در ناحیه لگن، سر، اندام‌های فوقانی و تحتانی، دست‌ها و پا‌ها و در رفتگی لگن مشاهده شد که نشان می‌دهد فرد از بلندی پرت شده است. طبق استعلام‌های گرفته شده هم مشخص شد فرد به پایین پرتاب شده است. وی با بیان اینکه در معاینات پزشکی قانونی آثار گلوله و ساچمه در بدن جسد مشاهده نشده است، تصریح کرد: همسایگانی که جسد در آن ساختمان کشف شده، اعلام کردند ساعت ۳ بامداد متوجه صدایی شدند اما متوجه سقوط این خانم نشدند. سرپرست دادسرای جنایی استان تهران با بیان اینکه سرانجام هویت جسد با نام نیکا شاکرمی ۱۷ ساله تعیین شد، گفت: ساختمانی که کوله پشتی این خانم در آن کشف شد، مراحل ساخت پایانی را طی می‌کرد و ۲ کارگاه تولید پوشاک در آن فعال است و کارگرانی در ساختمان مشغول کار و نگهبانی بودند. شهریاری بیان کرد: با بررسی فیلم دوربین‌های محل مشخص شد در بامداد روز حادثه خانم نیکا شاکرمی با کوله پشتی وارد ساختمان می‌شود و زنگی‌زده نمی‌شود، زیرا ساختمان نیمه کاره بوده و در با هل دادن باز شده است. وی افزود: بررسی‌ها نشان داده است منزل خاله خانم شاکرمی در کوچه مجاور این ساختمان و ۲ پلاک بالاتر از محل کشف جسد قرار دارد. هنوز انگیزه ورود این خانم به ساختمان نیمه‌کاره مشخص نشده است. سرپرست دادسرای جنایی استان تهران بیان کرد: خانم نیکا شاکرمی روز ۲۹ شهریورماه (روز قبل از حادثه) به منزل مراجعه نکرده بود و مادرش تماس‌های زیادی با وی گرفته و درخواست کرده بود به منزل خودشان یا منزل خاله‌اش مراجعه کند اما با وجود تماس‌های زیاد، خانم نیکا شاکرمی به منزل مراجعه نکرده بود. شهریاری افزود: مادر مرحوم شاکرمی با یکی از دوستان دخترش به نام آیدا تماس می‌گیرد و از او درخواست می‌کند با دخترش تماس بگیرد و از وی بخواهد به منزل مراجعه کند اما نیکا شاکرمی قبول نمی‌کند به منزل بازگردد. سرپرست دادسرای جنایی تهران با بیان اینکه پدر مرحوم نیکا شاکرمی فوت کرده است، گفت: مادر مرحوم شاکرمی روز پنجشنبه ۷ مهرماه به اداره آگاهی مراجعه و مفقودی دخترشان را اعلام کرده است. شهریاری افزود: با مراجعه خانواده همان روز جسد شناسایی می‌شود و روز شنبه ۹ مهرماه جسد به خانواده تحویل می‌شود. وی با بیان اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد این حادثه با اغتشاشات اخیر ارتباطی ندارد، گفت: هیچ گونه آثار گلوله در بدن مرحوم کشف نشده است و آثار نشان می‌دهد فوت ناشی از پرت شدگی فرد بوده است. سرپرست دادسرای جنایی تهران بیان کرد: از تمام کارگرهای ساختمان تحقیق و بازجویی انجام شده است و حتی افرادی بازداشت شدند. وی تصریح کرد: خانم نیکا شاکرمی مدرسه نمی‌رفت و در یک کافی‌شاپ مشغول به کار بود. وی در پایان گفت: پرونده در حال بررسی است و در اسرع وقت نتیجه اعلام می‌شود. از سوی دیگر پلیس فیلمی را منتشر کرده که نشان می‌دهد ساعت ۲ دقیقه بامداد ۳۰ شهریور نیکا شاکرمی در حالی که با موبایل صحبت می‌کند، وارد همان ساختمانی می‌شود که فردا صبحش جنازه‌اش را در حیاط آن پیدا کرده بودند. پلیس اعلام کرده است ۸ نفر از ساکنان ساختمان در بازداشت هستند و تحقیقات ادامه دارد.

***

گروه اقتصادی: معاون اول رئیس‌جمهور عصر چهارشنبه هفته گذشته در رأس یک هیات عالی رتبه سیاسی- اقتصادی وارد مسکو شد.

به گزارش «وطن‌امروز» دومین مجمع اقتصادی خزر، 13 و 14 مهر با حضور معاون اول رئیس‌جمهور ایران و نخست‌وزیران ۴ کشور ساحلی دیگر برگزار شد و نتایجی امیدبخش برای همکاری‌های منطقه‌ای ایران به همراه داشت. محمد مخبر که به نمایندگی از ایران در این نشست شرکت داشت، ضمن برگزاری جلسات و نشست‌های متعدد، در مجمع اصلی سخنرانی و پیشنهاداتی را برای توسعه همکاری‌های اقتصادی در این منطقه ارائه کرد. 

دومین نشست مجمع اقتصادی خزر در حالی میزبان معاون اول رئیس‌جمهور بود که ایران در این نشست ۷ پیشنهاد مشخص به منظور ارتقای روابط اقتصادی و سیاسی ۵ کشور حاشیه این حوزه آبی ارائه کرد. 

اقتصاد، محور اصلی تمام دیدارهای معاون اول رئیس‌جمهور بود و جمهوری اسلامی با پیشنهادات مشخصی در این دوره از نشست مجمع اقتصادی خزر شرکت کرد. بنابراین گزارش، حوزه آبی کاسپین، جمعیتی نزدیک به 300 میلیون نفر با اشتراکات فرهنگی گسترده در حوزه تمدنی ایران دارد. همین ویژگی این منطقه را به بازار بزرگ و بکری برای خدمات فنی و مهندسی و کالاهایی نظیر مصالح ساختمانی و قطعات خودروی ایران تبدیل می‌کند و فرصت بزرگی برای ارتقای سطح تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی با این ۴ کشور ایجاد می‌کند. 

 

* منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی خزر

پنجشنبه 14 مهر برای محمد مخبر و هیات همراهش روز کاری پرمشغله‌ای بود و دیدارهای معاون اول رئیس‌جمهور از صبح این روز آغاز و تا پاسی از شب ادامه داشت. مهم‌ترین اعلام موضع جمهوری اسلامی در این اجلاس، در سخنرانی معاون اول رئیس‌جمهوری در مجمع اقتصادی خزر پیشنهادات هفتگانه ایران به منظور ارتقای سطح همکاری‌های ۵ کشور این حوزه بود. 

منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی نخستین و مهم‌ترین پیشنهاد جمهوری اسلامی به دیگر اعضای مجمع اقتصادی خزر بود. معاون اول رئیس‌جمهور در این نشست گفت: جمهوری اسلامی ایران در راستای سیاست خارجی دولت سیزدهم، به دنبال گسترش همکاری و تعامل همه‌جانبه با کشورهای همسایه بویژه با کشورهای ساحلی دریای خزر است و پیشنهاد تشکیل «منطقه آزاد مشترک کشورهای ساحلی دریای خزر و ایجاد کریدور سبز ترانزیتی و گمرکی» را مطرح می‌کند. 

 

* ترانزیت و پیشنهاد تشکیل کمیته حمل‌و‌نقل

ترانزیت و مسیرهای ترانزیتی از مهم‌ترین موضوعات مطرح شده در دیدار معاون اول رئیس‌جمهور با مسؤولان و مقامات دیگر کشورهای حاضر در نشست بود. 

مخبر در دیدار با «ایگور لویتین» دستیار رئیس‌جمهور روسیه، به مسیر راه‌آهن رشت-‌آستارا اشاره کرد و مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه هم با اشاره به توافقات ایران و روسیه درباره همکاری ترانزیتی و سرمایه‌گذاری برای این مسیر گفت: خوشبختانه در حوزه گمرک با کشور روسیه مسیر سبز گمرکی ایجاد شده و توافق مربوط میان ۲ کشور به امضا رسیده است. ترانزیت، محور اصلی گفت‌وگوی معاون اول رئیس‌جمهور با «علی اسدف» نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان بود. مخبر در این دیدار همکاری‌های حوزه حمل‌ونقل را از محورهای اصلی روابط ایران و آذربایجان دانست و گفت: سند همکاری سه‌جانبه ایران، روسیه و آذربایجان نقش موثری در گسترش روابط فی‌مابین دارد. 

دومین پیشنهاد معاون اول در نشست مجمع اقتصادی هم درباره ترانزیت بود. مخبر در سخنرانی خود، در زمینه حمل‌و‌نقل و به منظور یکسان‌سازی و هماهنگی تعرفه‌های حمل‌و‌نقل ریلی، جاده‌ای و دریایی، ایجاد زمینه برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک در کارهای زیربنایی مانند بنادر، کشتیرانی و خطوط راه‌‌آهن و تشکیل «کمیته همکاری حمل‌ونقل، ترانزیت، تعرفه و تجارت و گمرکی» را پیشنهاد کرد. 

 

* عبور از دلار با تنظیم روابط بانکی

توسعه همکاری‌های بانکی برای تسهیل فعالیت تجار و بخش خصوصی در دیدارهای مختلف معاون اول رئیس‌جمهور مورد توجه قرار گرفت. مخبر در دیدار با لویتین، دستیار رئیس‌جمهور روسیه این توسعه را در ارتقای سطح همکاری‌های تهران و مسکو موثر دانست که باید برای آن برنامه‌ای دقیق و زمانبندی شده تنظیم شده و با جدیت پیگیری شود. 

مخبر همچنین در نشست هم‌اندیشی با استانداران و روسای مناطق فدراسیون روسیه، بر گسترش صادرات و واردات و همچنین تهاتر میان تهران و مسکو تاکید کرد و گفت: ایران و روسیه ۲ کشور دوست و همسایه هستند و می‌توانند در مبادلات تجاری به ‌جای استفاده از ارز بیگانه، از پول ملی خود استفاده کنند که در این صورت با افزایش تقاضا نسبت به پول ملی، ارزش آن ارتقا پیدا خواهد کرد. 

اهمیت تبادلات پولی و بانکی میان کشورهای حاشیه خزر در سخنان مخبر در دومین نشست مجمع اقتصادی این کشورها، بار دیگر تکرار شد و معاون اول رئیس‌جمهور به عنوان سومین محور پیشنهادی ایران، اعلام کرد که در جهت توسعه همکاری‌های پولی، بانکی و مالی با کشورهای ساحلی دریای خزر، «دستور العملی خاص» تدوین و اجرایی شود؛ کاری که جمهوری اسلامی ایران با بعضی از کشورهای ساحلی شروع کرده است. 

 

* پیشنهاد تشکیل کمیته انرژی در خزر

۵ کشور حاشیه دریای خزر به عنوان بزرگ‌ترین دارندگان منابع گازی جهان، در حالی در مسکو گردهم آمدند که زمستان سخت اروپا در راه است و بحران جنگ اوکراین، در این سختی بسیار اثرگذار. جمهوری اسلامی ایران در این اجلاس تلاش کرد بیشترین همکاری را در حوزه انرژی و سوخت میان کشورها ایجاد کند. 

«جواد اوجی» وزیر نفت که به همراه معاون اول رئیس‌جمهور و هیأت ایرانی برای شرکت در دومین مجمع اقتصادی خزر به روسیه سفر کرده است، در حاشیه این مجمع با اشاره به همکاری‌های ایران و روسیه در حوزه انرژی گفت: ترانزیت و سوآپ نفت و گاز از روسیه، ایران را به هاب منطقه در موضوع انرژی تبدیل می‌کند و درآمدهای ارزی فراوانی نصیب کشور می‌شود. 

علی‌خان اسماعیل‌اف، نخست‌وزیر قزاقستان هم در دیدار با مخبر بر اهمیت ارتقای سطح همکاری‌های تهران- آستانه در بخش‌های سوآپ نفت تاکید کرد. 

مخبر در سخنرانی خود در نشست مجمع اقتصادی خزر، چهارمین پیشنهاد خود را به منظور توسعه همکاری‌ها در بخش انرژی داد و گزینه تشکیل «کمیته همکاری نفت و گاز و فرآورده‌های نفتی کشورهای حاشیه دریای خزر» را روی میز پیشنهادات گذاشت. همچنین مخبر به عنوان پیشنهاد پنجم اعلام کرد: تشکیل «کمیته‌ توسعه همکاری در زمینه‌های برق، آب و تجهیزات مربوط میان کشورهای ساحلی دریای خزر» از دیگر پیشنهادات ایران است. 

اهمیت تنظیم و تدوین سند امنیت غذایی در دیدار مخبر با نخست‌وزیر قزاقستان هم مورد تاکید قرار گرفت. 

مخبر همچنین در پیشنهاد ششم خود به مجمع اقتصادی خزر، درباره امنیت غذایی حوزه آبی خزر هم گفت: جمهوری اسلامی ایران ضمن پیشنهاد ارتقای همکاری کشورهای حوزه دریای خزر در زمینه امنیت غذایی، آمادگی دارد در تهیه نقشه راه و طرح تفصیلی این ابتکار عمل تشریک مساعی کند. باید به اصل «رعایت استانداردهای زیست‌محیطی و بهره‌برداری معقولانه» توجه شود. 

 

* مقابله با تحریم‌ها، فصل جدید همکاری تهران - مسکو

ماه‌هاست مسکو هم مانند تهران با تحریم‌های گسترده آمریکا و اروپا روبه‌رو است و تجربیات جمهوری اسلامی در این زمینه می‌تواند به روسیه کمک کند؛ موضوعی که محمد مخبر در دیدار با «میخائیل میشوستین» نخست‌وزیر روسیه در نشست مشترک هیأت‌های عالی رتبه ایران و روسیه مورد تاکید قرار داد و گفت: توسعه روابط ایران و روسیه برای دشمنان دارای این پیام است که تحریم‌ها نمی‌تواند مانع از اجرای برنامه‌های ما باشد. 

میشوستین هم در این دیدار توسعه و گسترش روابط ۲ کشور را بهترین پاسخ به تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران و روسیه دانست و گفت: از حضور و فعالیت شرکت‌های ایرانی در روسیه استقبال می‌کنیم و زمینه فعالیت و همکاری مشترک برای شرکای ما در روسیه فراهم است. 

 

* پیگیری توافقات قبلی

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی تیرماه سال جاری در ششمین اجلاس کشورهای حاشیه دریای خزر شرکت کرد. در حاشیه این نشست که به میزبانی عشق‌آباد ترکمنستان برگزار شد، مذاکرات رئیس‌جمهور با همتایان خود، به توافقنامه‌هایی منجر شد که اکنون به گفته «مهدی صفری» معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه، پیگیری این توافقات بویژه در حوزه اقتصاد و تجارت، از مهم‌ترین اهداف محمد مخبر در دومین مجمع اقتصادی کشورهای حاشیه خزر است. 

 

* استقبال فعالان روسیه از پیشنهاد کاربردی ایران در مجمع اقتصادی خزر

معاون اول رئیس‌جمهور تاکید کرد تحریم‌های ایران و روسیه نباید به بهانه و مانعی برای توقف و کند شدن برنامه‌های همکاری ۲ کشور تبدیل شود. محمد مخبر شامگاه پنجشنبه در دومین روز از سفر خود به روسیه، در نشست هم‌اندیشی با فعالان اقتصادی فدراسیون روسیه که در حاشیه دومین مجمع اقتصادی خزر برگزار شد، اظهار داشت: ایجاد مناطق آزاد یکی از راه‌های خنثی‌سازی تحریم‌هاست تا بتوانیم موانع پیش روی توسعه تجارت را برطرف و اثرات تحریم‌ها را خنثی کنیم. 

معاون اول رئیس‌جمهور به منطقه آزاد آستاراخان و ظرفیت‌های گسترده این منطقه اشاره و خاطرنشان کرد: نباید به حجم مبادلات فعلی در منطقه آزاد آستاراخان اکتفا شود، بلکه باید برنامه‌ای جامع طراحی و زمینه توسعه همکاری‌های اقتصادی فراهم شود. 

وی خطاب به فعالان اقتصادی روسیه گفت: باید از ظرفیت‌های موجود نظیر مجمع اقتصادی خزر، سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه ا‌وراسیا به نحوی استفاده کنیم که مردم کشورهای منطقه از این فرصت‌ها منتفع شوند. سیاست‌گذاران هرچقدر هم که خوب کار کنند، تا زمانی که فعالان اقتصادی پای کار نباشند، شاهد رشد و توسعه نخواهیم بود. 

وی با اشاره به ظرفیت دریا به عنوان بستری مهم برای توسعه و پیشرفت، اقتصاد دریا و سرمایه‌گذاری در این زمینه را مورد تاکید قرار داد و اظهار داشت: فعالان اقتصادی ایران و روسیه باید سقف پروازی خود را بسیار بالاتر از سطح فعلی در نظر بگیرند و با شناسایی ظرفیت‌ها و مزیت‌های متقابل و همچنین تبادل هیات‌های اقتصادی و تجاری، سطح روابط فی‌مابین و حجم مبادلات تجاری را ارتقا دهند. 

مخبر بزرگ‌ترین مانع پیش روی صادرکنندگان و واردکنندگان را موانع بانکی، بیمه‌ای و تبادلات پولی دانست و بر لزوم تلاش جدی ۲ کشور برای استفاده از پول ملی برای رفع این محدودیت‌ها تاکید کرد. 

معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به موضوع مطرح شده در نشست درباره همکاری ۲ کشور در زمینه غذای حلال افزود: برای توسعه همکاری در این زمینه، گروهی از جمهوری اسلامی ایران و گروهی از روسیه در این باره مذاکره و توافقات لازم را منعقد کنند تا مبنای فعالیت در این بخش قرار گیرد.  

گروه بین‌الملل: رئیس‌جمهور آمریکا روز گذشته در ادامه واکنش مقامات غربی به تهدید احتمالی روسیه در استفاده از بمب اتم در جنگ اوکراین، این تهدید را جدی قلمداد کرد. به گزارش «وطن‌امروز» به نقل از رویترز، جو بایدن گفته است اظهارات همتای روسش درباره احتمال استفاده از سلاح هسته‌ای در جنگ اوکراین شوخی نیست. 

بایدن طی اظهاراتی در نیویورک که به تقابل 13 روزه ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی در سال 1962 در پی استقرار موشک‌های بالستیک میان‌برد شوروی در خاک کوبا اشاره داشت، گفت: «ما از زمان [جان‌اف] کندی و بحران موشکی کوبا (به این سو) تا این حد با چشم‌انداز آرماگدون (جنگ سرنوشت‌ساز) روبه‌رو نبوده‌ایم». پوتین ماه گذشته هنگام اعلام بسیج عمومی برای جنگ در اوکراین گفت مسکو آماده است برای دفاع از خاک خود از سلاح‌ هسته‌ای استفاده کند. 

بایدن درباره ولادیمیر پوتین گفت: «ما با شخصی طرف هستیم که خیلی خوب می‌شناسمش. وقتی درباره احتمال استفاده از سلاح هسته‌ای تاکتیکی یا سلاح‌ بیولوژیک یا شیمیایی صحبت می‌کند، شوخی نمی‌کند، چون عملکرد ارتش او بسیار ضعیف است». بایدن در ادامه اظهاراتش هشدار داد چنانچه ولادیمیر پوتین تصمیم به استفاده از سلاح‌های تاکتیکی هسته‌ای بگیرد، ممکن است جنگی سرنوشت‌ساز رخ دهد. او گفت: «دارم تلاش می‌کنم بفهمم راه پوتین برای خروج چیست. ما نمی‌دانیم او می‌خواهد از کجا راه خروجش را پیدا کند؟» وی اضافه کرد: «[سوال این است که] قرار است او کجا بایستد که علاوه بر اینکه [برای روسیه] آبروداری کند، از قدرت قابل توجهش در روسیه کاسته نشود؟» اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا در نوع خود صریح‌ترین اعلام موضع از سوی مقام‌های آمریکایی درباره احتمال استفاده روسیه از سلاح‌ هسته‌ای است. 

رئیس‌جمهور آمریکا این سخنان را در خانه جیمز مرداک (پسر غول رسانه‌ای محافظه‌کاران روپرت مرداک) مطرح کرد. وی به دنبال این است در انتخابات باز هم حمایت مرداک را داشته باشد تا شانس حزبش را در انتخابات 8 نوامبر کنگره افزایش دهد. 

 

* رئیس سابق سیا: ماده 5 ناتو درباره حمله اتمی روسیه اجرا نخواهد شد

یکشنبه هفته قبل هم دیوید پترائوس، شاخص‌ترین چهره مشترک امنیتی و نظامی ایالات متحده در ۲ دهه اخیر، در مصاحبه با خبرگزاری ‌ای‌بی‌سی آمریکا تهدید هسته‌ای پوتین را جدی عنوان کرده بود. 

ژنرال بازنشسته آمریکایی که در یک دوره ۳ ساله در دولت اوباما از عضویت ستاد مشترک نیروهای نظامی این کشور به مدیریت سازمان سیا نیز رسید، نه‌تنها احتمال جنگ هسته‌ای میان روسیه و اروپا را رد نمی‌کند، بلکه صریحا درباره نحوه واکنش ناتو به حمله هسته‌ای از سوی خصم شرقی‌اش، گمانه‌زنی هم می‌کند. 

رئیس پیشین سازمان سیا و فرمانده سابق سنتکام پنتاگون در عین حال با بیان جزئیاتی از واکنش احتمالی آمریکا نسبت به حمله به متحدانش، به احتمال بروز یک جنگ غیرمتعارف در ابعاد جهانی قوت می‌بخشد. او به ‌ای‌بی‌سی توضیح می‌دهد که صحبتی درباره واکنش آمریکا به یک حمله هسته‌ای به اوکراین با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن نداشته است اما درباره ابعاد چنین واکنشی می‌گوید: «به این سؤال شما پاسخی بر مبنای حدس و گمان می‌دهم. پاسخ ما به چنین اقدامی رهبری تلاشی از سوی ناتو خواهد بود که به حذف همه نیروهای متعارف روسیه در میدان جنگ اوکراین و در کریمه و تمام کشتی‌ها در دریای سیاه منجر خواهد شد». 

نکته جالب توجه در این بین اظهارنظر پترائوس درباره احتمال انتشار تشعشعات هسته‌ای به کشورهای عضو ناتو است که او این اتفاق را عاملی برای اجرای ماده 5 این پیمان ندانسته است. مطابق ماده 5 سازمان امنیت آتلانتیک شمالی چنانچه یکی از اعضای ناتو هدف حمله واقع شوند همه کشورها باید از آن کشور دفاع کنند. پترائوس نیز در مصاحبه اخیر در پاسخ به این سؤال که آیا استفاده روسیه از تسلیحات هسته‌ای ممکن است باعث ورود آمریکا و متحدانش به جنگ با قدرت شرقی شود، می‌گوید: «تصور نمی‌کنم گسترش تشعشعات ناشی از چنین حمله‌ای به کشورهای عضو ناتو را بتوان حمله به آن کشورها قلمداد کرد». 

به عبارت دیگر پترائوس در کمترین حالت امکان یک آزمایش هسته‌ای راهبردی در مناطق مرزی یا یک حمله هسته‌ای تاکتیکی از سوی روسیه به اوکراین در فاصله نزدیک به لهستان، رومانی، اسلواکی، چک، بلغارستان، مجارستان و ترکیه را یک امکان بالقوه برای مسکو برمی‌شمارد که ناتو بلایای ناشی از آن برای کشورهای عضو خود در شرق اروپا را از پیش پذیرفته است.

 

* نیوزویک: پوتین از جنگ متعارف فاصله می‌گیرد

پایگاه خبری- تحلیلی نیوزویک در تحلیلی ایده گروهی از ناظران درباره اینکه روسیه در حال شکست در جنگ اوکراین است را رد کرده و نوشته مسکو در حال چرخش به سمت یک راهبرد جنگی «جدید و وحشتناک» است. 

در این تحلیل آمده است: «این افراد اطلاعی از تفکرات پوتین، تاب‌آوری او درباره ریسک‌های بالا و تمایلش برای ایجاد آنارشی جهت پیروزی در میدان‌های جنگی خطیر ندارند». نگارنده نوشته مزیت‌هایی که تاکنون اوکراین به کمک آمریکا به دست آورده موجب عقب‌نشینی روسیه نخواهد شد، بلکه موجب خواهد شد این کشور به سمت یک راهبرد جدید رو بیاورد. 

این تحلیل تصریح می‌کند: «انرژی همیشه یکی از بهترین سلاح‌های پوتین بوده و اوپک‌پلاس بتازگی با اعلام اینکه قصد دارد در بحبوحه افزایش تورم در منطقه یورو و آمریکا بیشترین کاهش را در تولید از سال ۲۰۲۰ انجام دهد، هدیه بزرگی به روسیه داده است». 

مطابق این تحلیل، چنانچه قیمت نفت به ۱۰۰ دلار به ازای هر بشکه برسد روسیه به درآمد روزانه یک میلیارد دلار دست پیدا خواهد کرد. این موضوع موجب خواهد شد پوتین با تأمین بودجه‌های لازم برای جنگ، سلاح انرژی خودش را همزمان با نزدیک شدن زمستان به سمت اروپا نشانه بگیرد. 

نیوزویک نوشته است: «همه اینها به معنی آن است که پوتین عقب‌نشینی نمی‌کند، بلکه در حال تجدید قوا است». نیوزویک نوشته پیروزی‌های اوکراین در میدان جنگ موجب نخواهد شد پوتین جنگ را به پایان برساند، بلکه موجب خواهد شد او از جنگ متعارف فاصله بگیرد. حال سوال این است: او به چه راهبردی متوسل خواهد شد؟

مطابق این تحلیل، راهبردشناسان روسیه از مدت‌ها پیش تمرکزشان را روی تاکتیک‌های جنگ نسل جدید قرار داده‌اند. از جمله این تاکتیک‌ها، راهبردی موسوم به «عملیات راهبردی برای غلبه بر زیرساخت‌های حساس دشمن» (SOPKVOP) است که اولویت آن، اهداف غیرنظامی در کنار اهداف نظامی است. 

 نیوزویک نوشته است: «باید انتظار داشته باشیم روسیه با حملات سایبری به زیرساخت‌های حیاتی در اروپا و آمریکا ما را متقاعد کند از حمایت از اوکراین دست بکشیم». رسانه آمریکایی مدعی شد روسیه از مدت‌ها پیش به مطالعه در این باره پرداخته و آسیب‌پذیری‌های کشورهای غربی را از این لحاظ شناسایی کرده است. 

***

گروه سیاسی: رئیس قوه‌قضائیه در دستوری به مقامات قضایی سراسر استان‌های کشور گفت افرادی را که به انحای مختلف از جمله تسبیب، مشارکت و مباشرت، موجبات وارد آمدن خسارت به اموال عمومی و مردمی و خصوصی را فراهم آورده‌اند، به موجب قانون، محکوم کنند تا خسارت اموال آسیب‌دیده از ناحیه آنها تأدیه شود. 

حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی‌اژه‌ای در نشست شورای عالی قضایی با رؤسای کل دادگستری‌ها و دادستان‌های مراکز استان‌ها با اشاره به مجاهدت‌ها و جانفشانی‌های نیروی انتظامی در راستای تأمین و تحکیم امنیت شهروندان تصریح کرد: نیروی انتظامی جزو نهادهایی است که دارای متنوع‌ترین و بیشترین مأموریت‌هاست و بحمدالله تاکنون در انجام این مأموریت‌ها توفیق داشته و توانسته به نحو مطلوب امنیت مردم و کشور را با کمک سایر بخش‌های ذی‌ربط تأمین کند و در این راه بیش از 13 هزار شهید و 31 هزار مجروح تقدیم کشور و مردم کرده است. محسنی‌اژه‌ای در ادامه گفت: اغتشاشات اخیر علل و عواملی دارد که قطعا باید در راستای شناسایی و تجزیه و تحلیل آنها اهتمام ورزید و آسیب‌شناسی‌ها و پیشگیری‌ها و پیش‌بینی‌های لازم و مقتضی را درباره آنها انجام داد. وی با اشاره به ضرورت رسیدن به فهم و درک مشترک در قبال مسائل مختلف مرتبط با اغتشاشات اخیر، گفت: حوادث اخیر از جهات مختلف هم به لحاظ محتوا و هم از حیث شکلی، واجد ویژگی‌هایی است، لذا ضرورت دارد در باب این جهات مختلف و این ویژگی‌ها، به فهم و درک مشترکی نائل بیاییم. محسنی‌اژه‌ای در ادامه توصیه‌هایی را خطاب به مقامات قضایی برای شناخت بهتر ابعاد مختلف قضایای اخیر ایراد و بیان کرد: مقامات قضایی همان‌طور که به منظور رسیدگی متقن‌تر به پرونده‌های مختلف قضایی به کارشناسان مربوط و متخصصان امر مراجعه می‌کنند در قبال قضایای اخیر نیز باید به کارشناسان و متخصصان امر مراجعه کنند و بدانند این مراجعه هیچ‌گونه منافاتی با استقلال قضایی ندارد. وی در ادامه خطاب به مقامات قضایی سراسر استان‌ها دستور داد تکمیل پرونده افرادی که اتهامات سنگینی در جریان اغتشاشات و آشوب‌های اخیر متوجه آنهاست را در اولویت قرار دهند، چرا که این امر واجد بازدارندگی است و توقع بحق مردم نیز همین است. رئیس دستگاه قضا همچنین این دستور را هم خطاب به مقامات قضایی سراسر استان‌های کشور صادر کرد که افرادی که به انحای مختلف از جمله تسبیب، مشارکت و مباشرت، موجبات وارد آمدن خسارت به اموال عمومی و مردمی و خصوصی را فراهم آورده‌اند، به موجب قانون، محکوم کنند تا خسارت اموال آسیب‌دیده از ناحیه آنها تأدیه شود. 

2 جاسوس دستگیر شده فرانسوی در اعترافات خود به تشریح اقداماتی که برای ایجاد آشوب در ایران انجام داده‌اند، پرداختند که بخشی از این اعترافات از تلویزیون پخش شد.

سیسیل کولر که خود را مامور اطلاعات و عملیات سرویس امنیت خارجی فرانسه معرفی می‌کند درباره بسته‌های پولی که با خود به ایران آورده بود، گفت: این پول برای تامین هزینه‌های اعتراضات و اعتصاب صرف می‌شد. وی ادامه داد: ما تمام ابزارهای لازم جهت سازماندهی اقدامات آنها مانند سلاح را داشتیم تا در صورت لزوم در مقابل پلیس از آن استفاده کنند. کولر افزود: ما با هدف ایجاد شرایط لازم برای براندازی جمهوری اسلامی به این کشور آمدیم. وی درباره سناریوی‌شان درباره دستگیری نیز گفت: سناریوی ما این بود که بگوییم به عنوان توریست وارد ایران شده‌ایم. کولر درباره خرج کردن منابع مالی‌شان گفت: یکی از مقاصد پول‌های ما پرداخت حقوق به خانواده افراد دستگیر شده بود. وی ادامه داد: حمایت مالی از افراد سندیکایی ایران در جهت تداوم فعالیت‌های‌شان دیگر مقصد پول‌های ما بود. کولر درباره دیدار با معلم سندیکایی هم گفت: آنها از ما پرسیدند باید چکار کنیم و ما جواب دادیم که انقلاب کنید. وی ادامه داد: ما شیوه انقلاب را برای آنها توضیح دادیم. ما بیان کردیم که برای تحقق انقلاب باید کارگران تمام بخش‌ها و معلم‌ها را گرد هم آورد.

جک پاریس، دیگر جاسوس دستگیر شده فرانسوی درباره سابقه همکاری خود با سرویس امنیت خارجی فرانسه گفت: سال2000 جذب سرویس شدم. من همیشه در حوزه نفوذ فعالیت‌های سندیکایی کار کرده‌ام. وی درباره اهداف خود اظهار کرد: اهداف ما در سرویس امنیت خارجی فرانسه، اعمال فشار بر دولت ایران است. وی ادامه داد: شیوه معمول در سرویس امنیت خارجی فرانسه این نیست که اعلام کنیم ما عضو آن هستیم.

لازم به ذکر است وزارت اطلاعات پیش از این در بیانیه‌ای اعلام کرده بود: 2 فرد اروپایی که با هدف سوء‌استفاده از مطالبات بحق برخی از صنوف و اقشار کشور و تغییر جهت مطالبات عادی به آشوب، بی‌نظمی اجتماعی و بی‌ثبات‌سازی جامعه وارد کشور شده بودند، توسط سربازان گمنام امام زمان (عج) شناسایی و بازداشت شدند.