|
نقدی به رمان «روزگار فراموش شده» نوشته مهدی رضایی
به دنبال سپیده رازمندی
مرتضی اسماعیلدوست: سومین اثر مهدی رضایی در قالب رمان با نام «روزگار فراموش شده» توسط نشر شهرستان ادب منتشر شد. ناشری که در سالهای اخیر بدون حاشیه به دنبال نشر و ترویج فرهنگ کتابخوانی و نقادی بوده و از انتشار کتاب تا لذت داستان را برای علاقهمندان هموار کرده است. فعالیتهای ارزندهای که مورد توجه مقام معظم رهبری هم قرار گرفت، چنانکه در مجلس شعرخوانی فرمودند: «شنیدم شهرستان ادب فعالیتهای دانشآموزی راه انداخته، افراد را جمع میکند. دانشآموزهای ما، جوانهای ما، نوجوانهای ما، دختر ما، پسر ما، شعر میگویند آن هم به این خوبی، با این مضامین خوب، با این تخیل قوی، این خیلی خوب است». یکی از آثار ارزنده از سوی این انتشارات فعال، رمان «روزگار فراموش شده» نام دارد که با ارائه فضایی معمایی در صدد بازگویی حوادث و اتفاقات دوران انقلاب و رفتارشناسی گروههای مبارزی است که در برابر طاغوت زمان قرار گرفته بودند. مهدی رضایی، نویسنده محقق این اثر در «روزگار فراموش شده» به دنبال این بوده تا براساس روایت چندصدایی، به ابعاد گوناگون و برجسته فکری، اعتقادی و رفتاری گروههای مبارز با شاه در جریان حوادث انقلاب بپردازد. در اینگونه روایت، شاهد ایجاد صداهایی رنگارنگ و همگون از شخصیتها و تفکراتی هستیم که در عین کثرت زبانی به یک وحدت روایی میرسند و نویسنده باید با چیره دستی به شکلی یکپارچه به این نقطههای آوایی، شمایلی یکپارچه در روند پیشبرد داستان ببخشد. از جمله نویسندگان خلاق این شکل از روایت میتوان به داستایوفسکی اشاره کرد که میخائیل باختین، نظریهپرداز معتبر روس بر این شیوه هنرمندانه خالق «شبهای سپید» صحه میگذارد. به نظر باختین، در آثار داستایوفسکی هر کدام از شخصیتها در حکم یک ملودی عمل کرده و مجموعه آنها، نجواگر نغمهای خوشالحانند. در رمان چند آوایی، مکالمه عنصری اساسی است و نویسنده باید توانایی مناسبی برای نوشتن دیالوگها داشته باشد، مسالهای که گاه در «روزگار فراموش شده» چندان مورد توجه قرار نمیگیرد. در شیوه روایی چند صدایی، زبانمندی نیز مسالهای مهم قلمداد شده که میتواند به اندیشه آواهای متنوع در داستان، جلوههایی تابناک ببخشد. در این میان بحث پلیفونی (چند صدایی) که در دهههای اخیر در ادبیات ما به خصوص در شعر به طرح درآمده است، به کارآیی نه چندان مطلوبی در آثار ایرانی رسیده و کارآمدی زبانمندی مغفول مانده است. نقش مهم زبان در ادبیات چنان اساسی است که به گفته جاناتان کالر، استاد ادبیات تطبیقی؛ «وقتی چیزی را بهعنوان ادبیات میخوانیم یعنی آن را همچون رخدادی زبانی در نظر میگیریم که در ارتباط با گفتمانهای دیگر معنا مییابد.» پولیفونی یا چند صدایی از قرن نهم میلادی در اروپا مرسوم شد و در ادبیات، مفهومی فراگیر یافت و به صداهایی اطلاق شد که به دنبال گفتوگو با هم بودند. چرخهای از صداهای مخالف که در دایره زبان به دنبال پاسخ به یکدیگر هستند و در این عرصه هیچ یک بر دیگری پیشی نمیگیرد و هر کدام از شخصیتهای داستان به دنبال طرح دغدغههای فکری خود هستند و در این میان نویسنده بدون هیچگونه جانبداری از پرسوناژها باید توانایی این را داشته باشد که به نگاههای متمایز آنها نزد مخاطب، صورتی همگون و باورپذیر بخشیده و با ریتمی مناسب، از هرگونه آشفتگی و کسالت در روایت جلوگیری کند. گفتنی است هستی و اساس پلیفونیک از موسیقی بوده و در هنر پنجم برای همنشینی مسالمتآمیز سازهای متنوع در چندنوازی یا همنوازی جلوهگر میشود و در آنجا ریتمی موزون بسیار قابل توجه است. روایت در رمان «روزگار فراموش شده» به سال 1357 و اوج درگیریها بازمیگردد و نویسنده در اوج اندیشههای متفاوت آن دوران، به درستی روایت چند صدایی را برگزیده است؛ نگاهی انتقادی به برخی تفکرات تهی و پرداخت رفتارهایی هدفمند در بحبوحه تغییراتی اساسی در کشور که در روایت مهدی رضایی قرار است همچون رازی ناشکفته برای رضا بازگو شود. رضا که از شکنجه ساواک در کمیته مشترک ضدخرابکاری دچار مشکلات عصبی شده است به تنهایی راهی قم میشود تا این راز را از سیدکاظم دریافت کند. او دلیل دستگیری خود و برملا شدن فعالیتهای گروه مسجد رسول در قم را دسیسهای از سوی دوست دیرینهاش، اسحاق میداند که با ساواک همکاری کرده است، اما نه کسی به حرفش توجه میکند و نه نشانی از اسحاق باقی مانده است. بخش دیگری از حقیقت با روایت اسحاق شکلی متفاوت مییابد که به دنبال تبرئه خود از اتهامات است و در اینجا چندآوایی بهعنوان ظرفیت بالقوه متن این امکان را به خواننده میدهد تا با نگرشی دوباره اثر را مورد تحلیل قرار دهد و نویسنده با استفاده از روایتی تو در تو و در هم تنیده به دنبال گرهگشایی است. اگر چه اجرای موثر این شیوه روایی با توجه به پیچیدگیهای نگارش مشکل مینماید، اما برای این داستان غبارآلود، انتخاب و استراتژی درستی خواهد بود. در رمان «روزگار فراموش شده»، نویسنده درصدد بوده با تعلیق و طرح پازلهایی معماگونه مخاطب را همراه کند. سیدکاظم درصدد پنهانسازی راز برای رضای جویای حقیقت است و مخاطب به دنبال پر کردن فاصلهای که برای کشف حقیقت دارد. روایتی غیرخطی که درد را برای خواننده از شکنجهگاه ساواک هویدا کرده و جستوجویی مضطربانه را برای فهم حقیقت برای مخاطب میآفریند. روایتی تاریخی که تخیل در آن از واقعیت هم پیشی میگیرد و دلهره رازمندی برای برههای تاریخی به جا میماند. مهدی رضایی که در داستانهای خود به دنبال تجربیات جدیدی در اجراست، در کتاب «روزگار فراموش شده» نیز به دنبال ترسیم فضایی رازآلود و معلق با استفاده از شیوه روایی چند صدایی بوده و با توجه به تجربیات ناموفق گذشته در ادبیات داستانی ما، در این مسیر تا حدی موفق بوده است. ارسال به دوستان
گزارشی از حضور ایران در بیست و هشتمین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب مسکو
بحث داغ کتاب در بازار مسکو
این روزها بیست و هشتمین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب مسکو در حالی برگزار میشود که ناشران و آثار برگزیده ایرانی در این جولانگاه مهم ادبی حضوری گسترده دارند و بازتاب فعالیتهایشان از محل برگزاری آن در پارک «ودن خواه» مسکو تا تهران مخابره میشود. شعار «ایران، گهواره فرهنگ و تمدن» از سوی ایران برای این دوره از نمایشگاه انتخاب شده که به زبان روسی در پوستر معرفی شده برای حضور در نمایشگاه عنوان شده است. در این رویداد مهم جدا از معرفی آثار ایرانی در حوزه نشر و برپایی غرفهها و تبادل اطلاعات، نامه گرانقدر مقام معظم رهبری به جوانان اروپا به زبان روسی ترجمه و در میان بازدیدکنندگان توزیع شد. همچنین 50 عنوان از آثار دفاعمقدس توسط مجمع ناشران دفاعمقدس در غرفه ایران به نمایش گذاشته شده که از معروفترین این آثار میتوان به اطلس دفاعمقدس به زبان روسی و کتابهایی چون «آن بیستوسه نفر»، «پایی که جا ماند»، «هنگ سوم»، «نورالدین پسر ایران» و... که مقام معظم رهبری در این کتابها تقریظ داشتهاند اشاره کرد. اما بحث کاهش مخاطبان کتاب که در ایران مورد بحث و انتقاد قرار گرفته است، معضلی است که میان مردمان روسیه هم میتوان سراغ گرفت، چنانکه به گزارش خبرنگار اعزامی تسنیم به نمایشگاه بینالمللی کتاب مسکو، شاخصهای کمی چاپ و نشر در روسیه نشان میدهد در سال2013 شمارگان متوسط هر کتاب به نسبت سال 2012 میلادی 8/2 درصد کاهش داشته است و اگر در بازه زمانی 2008 تا 2013 این آمار را بررسی میکنیم، شمارگان متوسط کتاب 1/27 درصد افت پیدا کرده است، اگر چه تعداد کتاب منتشره به ازای هر نفر در سال 2013 نسبت به سال پیش از آن تغییری نکرده است. با این حال بررسی این روند از سال 2008 تا 2013 نشان میدهد 30 درصد روند نزولی داشتهاست. آماری قابل توجه در سرزمین نامدارانی چون «لئو تولستوی» و «آنتوان چخوف» که براساس آمار تحقیقاتی مرکز مطالعات افکار عمومی فدراسیون روسیه از هر 10 نفر، یک نفر سراغ کتابخانههای عمومی میرود (8درصد در سال 2014 و 10درصد در سال 2009) و در این میان کمترین آمار به کتابخانههای دانشگاهی تعلق میگیرد که رقم 2درصد را نشان میدهد. در گهواره ادیبان روس تمام شواهد حکایت از کاهش تقاضا و مصرف در کتابخوانی دارد. بیماری واگیرداری که به روسیه کشیده شده و بر این منوال در سال 2009 آمار به دست آمده از گزینه «عملا کتاب نمیخوانم» 27درصد بود که این آمار امروز به 36درصد افزایش پیدا کرده است. طبق آمار منتشر شده در مراکز رسمی روسیه، به طور متوسط شهروندان روسیه در سنین بالای 16 سال، حدود 5/8 ساعت در شبانهروز به رسانهها اختصاص میدهند. از این بین، سهم کتابخوانی تنها 9/1درصد یعنی 10 دقیقه در روز است. مقایسه این آمار با آمار سال 2008 نشان میدهد در 4 سال گذشته، زمانی که افراد به کتابخوانی و مطالعه منابع چاپی اختصاص میدهند بشدت افت کرده و از طرف دیگر، در 5 سال گذشته، سهم تلویزیون، رادیو و بویژه اینترنت در زندگی مردم بالاتر رفته است. این در حالی است که به گفته آژانس چاپ و نشر و ارتباطات جمعی، روسیه از نظر حجم چاپ کتاب و بروشور در رتبهبندی جهانی نشر پس از چین، آمریکا و بریتانیا جایگاه چهارم را دارد. ارسال به دوستان
پیشبینی ورایتی از حضور فیلم «محمد رسولالله(ص)» در اسکار
ورایتی در مطلبی که درباره فیلم «محمد رسولالله(ص)» ساخته مجیدی نوشت انتظار میرود این فیلم نماینده ایران در اسکار باشد. نشریه ورایتی چاپ نیویورک، درباره فیلم عظیم سینمای ایران نوشت: فیلم از سبکی کلاسیک بهره میگیرد و داستانی حماسی، تاریخی و بلند را با عنوان «محمد رسولالله» تصویر کرده و با بودجه حدود ۴۰ میلیون دلاری از نامهای بزرگی در پشت صحنه بهره گرفته است. به گزارش مهر، آلیسا سیمون، منتقد ورایتی سپس با بیان پیشینه آثار مجیدی و نام بردن از فیلمهای مشهور وی مینویسد: این فیلم زندگی حضرت محمد(ص) را از زمان تولدش تا سن ۱۲ سالگی تصویر میکند و به دلیل معذوریتهای مذهبی از تصویر چهره ایشان خودداری میکند. مجیدی سعی دارد تا آنجا که ممکن است با صحنههای اکشن (جنگهای افسانهای، تعقیب در بازارها، زائران گرد کعبه، مبارزه با کاروان شترها و یورتمه رفتن اسبها در بیابان) به فیلم روح ببخشد اما ژانر اکشن نقطه قدرت این فیلمساز نیست. نکته مشکلآفرین دیگر حداقل برای تماشاچیان خارجی این است که آنهایی که با داستان اسلام و داستان مردی که آخرین پیامبر مسلمانان است آشنایی ندارند، در آن کمی تا حدودی گم خواهند شد. اما با توجه به رشد توجه بینالمللی نسبت به اسلام و اینکه این فیلم احتمالا کاندیدای رسمی ایران در بخش فیلم خارجیزبان اسکار خواهد بود، سرمایهگذاری در زمینه تهیه اطلاعات پسزمینهای مرتبط، کار مثبتی بود و به بینندگان غیرمسلمان رابطه بین شخصیتهای اصلی، اینکه بنیهاشم چطور به قبیله قریش مرتبط میشد و چه کسی داشت چه را میپرستید و کجا حکمرانی میکرد، توضیح میدهد. در حال حاضر، برداشت اصلی که میتوان از فیلم داشت این است که اسلام، یهودیت و مسیحیت ارزشها و ریشههای مشابه دارند. منتقد ورایتی با توضیحی درباره شرایط بعثت حضرت محمد(ص) و رابطه خاندان ایشان با مشرکان، توضیحی درباره تاریخ صدر اسلام برای خواننده غیرآشنا با اسلام بیان میکند و در ادامه میافزاید: مجیدی با نشان ندادن چهره حضرت محمد(ص) و فیلمبرداری او از پشت به سنت اسلامی احترام میگذارد. در کنفرانس خبری، او توضیح داد که با همراهی استورارو دوربینی را به طور اختصاصی تنظیم کردند تا از دیدگاه پیامبر فیلمبرداری کند اما از آنجا که بخش مرکزی فیلم به دوران زندگی حضرت محمد(ص) قبل از بدل شدن به پیغمبر اسلام میپردازد، میتوانیم صدای بازیگرانی که نقش او را در سنین ۶، ۸ و ۱۲ سالگی ایفا میکنند، بشنویم اما در صحنههای پایانی فیلم که ۵۰ سال بعد اتفاق میافتند، کلمات او را عمویش ابوطالب بیان میکند. ارسال به دوستان
کمپینی برای فیلم «محمدرسولالله(ص)»
وقتی دلها به سوی نور روان است
مدتزمان زیادی از اکران فیلم سینمایی محمدرسولالله(ص) نمیگذرد و فروش استثنایی فیلم و بازتابهای خوب داخلی و بینالمللی از این فیلم نشان از رخدادی تاریخی در سینمای ایران و جهان دارد. در این میان، توجه خاصی از سوی انبوه هواداران برای تماشای این فیلم معنوی و خالصانه سرازیر شده و از کمپین «من محمد را دوست دارم» تا نذر فرهنگی و اشکهای نشسته بر گونهها در زمان اکران، حکایت از اتفاقی فراتر از جریان سینما برای فیلم «محمدرسولالله(ص)» دارد. در فضای شبکههای اجتماعی نیز بازار توجهات همچنان گرم است و این شور احساسات و نگاهی شاعرانه به اثری تابناک، پیامهایی عاشقانه را در بر داشته است و بسیاری از کاربران شبکههای مجازی هم با انتشار عکسها و پوسترهای این فیلم و بیان اظهارنظرهای خود، دیگران را به دیدن این فیلم سینمایی دعوت میکنند. «مسلم آقاجانزاده» یکی از تهیهکنندگان پرکار صداوسیما هم با انتشار عکسی نوشته است: «شما را به دیدن فیلم سینمایی محمدرسولالله(ص) دعوت میکنم تا حتما این بینظیرترین اثر سینمایی ایران را ببینید». «زهرا خلیلی» گوینده شبکه خبر هم به حمایت از این فیلم سینمایی نوشته است: «شروع زیبا، تصویربردارى منحصربهفرد، موسیقى متن عالى، جلوههاى ویژه تاثیرگذار و از همه مهمتر کارگردانى و بازیگردانى حرفهاى باعث شده با اینکه در کتب تاریخى و آیات و روایات به کرات با اتفاقات دوران تولد و کودکى پیامبر آشنا باشیم، تاثیرگذارى بسیار زیادى داشته و مصداق ضربالمثل شنیدن کى بود مانند دیدن باشد. دیدن این فیلم را به همه دوستان و همراهان عزیز توصیه میکنم و خوشحالم این فیلم در سطح بینالمللى و به زبانهاى مختلف اکران خواهد شد تا تمام کوردلان عالم و کسانی که به ساحت مقدس پیامبر اعظم(ص) در سالهاى اخیر و دور اهانت کردهاند؛ به عظمت و ابهت و حقانیت آخرین فرستاده خدا و رحمه00للعالمین پى ببرند». «سارا عرفانی» نویسنده کتاب «پنجشنبه فیروزهای» هم پس از تماشای این فیلم در اظهار نظری گفته است: «درباره این فیلم همین قدر بگویم که دوباره و چند باره ارزش دیدن دارد و به قول حضرت آقا انشاءالله میتواند قلبهای مردم جهان را تسخیر کند». یکی دیگر از کاربرانی که این فیلم را تماشا کرده هم درباره آن میگوید: «فیلم محمدرسولالله(ص) مجیدی را از دست ندهید. 3 ساعت آب روان، بدون خستگی، با تاکید مودبانه و منطقی بر حقانیت دین اسلام... این فیلم پای آدمهایی را به سینما باز کرده که فکر کنم 20 سالی باشد سینما نرفتهاند». «صادق اکبری» هم یکی از کاربرانی است که دیدن این فیلم را به بقیه توصیه میکند: «امروز حالم خوبه و این حال خوبم را مدیون آقای مجیدی هستم به خاطر ساخت فیلم فوقالعاده زیبای محمدرسولالله(ص) توصیه میکنم حتما این فیلم زیبا را در سینما ببینید. فیلم به قدری خوش ساخت است که شما به هیچ عنوان متوجه گذشت 3 ساعت زمان فیلم نخواهید شد». حمایت از فیلم «محمدرسولالله(ص)» تا جایی بوده که در شهرکرد عدهای از برگزارکنندگان جشنواره مردمی عمار با همکاری یکی از سینماهای این شهر مردم را به دیدن این فیلم با قیمت نیمبها تشویق کردهاند. ارسال به دوستان
اخبار
۳۶۵ روایت گوناگون از زندگی پیامبر(ص) در یک کتاب ارسال به دوستان
رویدادها
عروسکهای ایرانی میهمان لبخند کودکان سوری و فلسطینی ارسال به دوستان
|
|
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
آدرس مطلب:
|