عبدالباری عطوان*: ما 4 روز برای بررسی واکنش‌ها و شناخت ماهیت گام بعدی که امکان داشت محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در سخنرانی حماسی خود از تریبون مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کند، منتظر ماندیم اما به نظر رسید این سخنرانی تهدیدآمیز فقط برای ترحم، درخواست مذاکرات و تلاش‌های بی‌فایده برای جلب توجه رسانه‌ای بود. محمود عباس نیازی نداشت به مجمع عمومی سازمان ملل متحد برود و در آنجا تهدید به عدم پایبندی به توافقنامه امضا شده با اسرائیل کند؛ کافی بود این سخنرانی را از مقرش در رام‌الله به طور زنده برای مردم فلسطین ایراد می‌کرد و اگر فعلا در تهدیداتش جدی است باید در این‌باره بیشتر توضیح دهد؛ از توقف هماهنگی امنیتی گرفته تا پایان اعلام تشکیل 2 دولت. بنابراین این توافقنامه‌ها هیچ ارتباطی به سازمان ملل نداشت، زیرا تحت نظارت آن صورت نگرفته و زیر نظر کاخ سفید انجام شده است و خارج از تمام قطعنامه‌های بین‌المللی است. محمود عباس تمام تهدیدهای سابق خود را که در طول  10 سال هیچ‌یک از آنها را اجرا نکرده بود جمع کرد و در یک سخنرانی نمایشی ایراد کرد. این سخنرانی در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای مورد توجه واقعی قرار نگرفت و حتی مردم فلسطین به این سخنرانی هیچ توجهی نشان دادند، زیرا مساله فلسطین برای آنها در درجه نخست قرار دارد. شورای مرکزی فلسطین در ماه مارس گذشته به ریاست محمود عباس در رام‌الله تشکیل جلسه داد و قطعنامه‌ای برای توقف هماهنگی امنیتی صادر کرد اما چه اتفاقی رخ داد که فقط قدرت نیروهای تشکیلات خود‌گردان در طول این 6 ماه گذشته افزایش یافت و نیروهای امنیتی این تشکیلات بیشتر هر از زمان دیگر فلسطینیانی که علیه اشغالگری و یورش شهرک‌نشینان صهیونیست به مسجدالاقصی به‌پا خاسته بودند، بازداشت کردند و ما مشاهده کردیم که نیروهای مغرور و جسور تشکیلات خودگردان استخوان‌های یک جوان فلسطینی را در اردوگاه «الدهیشه» در بیت‌لحم خرد کردند که در مقایسه با نیروهای اسرائیلی باید گفت آنها بسیار سنگدل‌تر از اسرائیلی‌ها هستند. تهدیدهای محمود عباس از لحظه نخست پوچ و توخالی بود، زیرا این تهدیدها عملا با یک جدول زمانی مشخصی همراه نبود و در نهایت نیز با فشارهای جان کری، وزیر خارجه آمریکا مدت زمانی برای اجرای این توافق امنیتی حذف شد و اکنون وی به دنبال همدردی و جلب توجه می‌گردد نه چیزی بیشتر و نه کمتر. یک ضرب‌المثل عربی می‌گوید کسی که تهدید می‌کند نه می‌زند و نه عصایش را بلند می‌کند و هیچ کاری انجام نمی‌دهد. بنابراین محمود عباس نیز هیچ‌کاری نمی‌تواند انجام دهد و همچنان به فریب و گمراه کردن مردم خود و سیاست به‌دست آوردن زمان ادامه می‌دهد نه چیزی بیشتر و نه کمتر. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، محمود عباس را بیشتر از خود مردم فلسطین می‌شناسد بنابراین تهدیدهای توخالی‌اش را برملا کرد و در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد بدون پیش‌شرط آماده است که به مذاکرات با فلسطینیان بازگردد. فدریکا موگرینی، وزیر خارجه اتحادیه اروپا از محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نامه‌ای دریافت کرد که آن را طوق نجاتی برای او می‌دانست. موگرینی از اسرائیل خواست به اجرای توافقنامه‌ها پایبند باشد و از فلسطینیان نیز خواست به مذاکرات بازگردند. کمیته چهارگانه بین‌المللی نیز بعد از خواب عمیقی که 10 سال طول کشید و در این میان شهرک‌نشینی افزایش و گسترش یافت تصمیم به احیای فعالیت‌های دوباره خود برای مذاکرات بین فلسطینیان و اسرائیلی‌های گرفته است. این آمپول بیهوش‌کننده اروپایی‌ها بر قلب محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و صائب عریقات، مذاکره‌کننده ارشد تشکیلات خودگردان فرود خواهد آمد بنابراین تشکیلات خود گردان بالا بردن پرچم فلسطین مقابل مقر سازمان ملل را نفوذ سیاسی بزرگی برای خود به شمار می‌آورد اما آنها با سرگرم شدن به دستاوردهای بیهوده، اصل مساله فلسطین، رنج مردم و مقدساتی را که زیر پای اشغالگران قرار گرفته است فراموش کرده‌اند؛ یک ضرب‌المثل انگلیسی می‌گوید «انسان‌های کوچک از کارهای کوچک خوششان می‌آید». مساله فلسطین یکی از مقدس‌ترین مسائل در تاریخ است و همان‌طور که ابهتش را از دست داده اهمیتش را نیز از دست داده است و علت آن هم تهدیدهای توخالی عباس و شرط‌بندی‌های اشتباهش است که او را به نمادی برای شکست در تمام زمینه‌ها تبدیل کرده است.
*تحلیلگر برجسته مسائل منطقه‌ای

تنها با گذشت 4 روز از آغاز حملات هوایی روسیه به مراکز گروه‌های تروریستی در خاک سوریه بویژه داعش، شواهد حاکی از آن است که این حملات محدود تا همین جا به اندازه  کل حملات 14ماهه ائتلاف آمریکایی به اصطلاح ضد داعش به گروه‌های تروریستی ضربه زده‌ تا آنجا که حامیان غربی و منطقه‌ای پنهان و آشکار تروریست‌ها را به موضع واکنش کشانده است.
بزرگ‌ترین نشانه موثر بودن حملات روس‌ها در همین چند روز، در خطر قرار گرفتن سیاست مزورانه مدارا با داعش و دیگر تکفیری‌ها در پوشش جنگ است که به عنوان راهکاری برای میدان دادن به آنها طی 4 سال اخیر توسط واشنگتن و متحدان جهانی و منطقه‌ای‌اش پی گرفته شده  است. طی 2 روز اخیر شاهد آن بودیم که رؤسای‌جمهور آمریکا و روسیه خیلی زودتر از آنچه تصور می‌شد لحن تقریبا همدلانه نسبت به یکدیگر را که با ورود روسیه به جنگ سوریه ایجاد شده بود و از احتمال همکاری و اتحاد ظاهری بین دو طرف علیه تروریست‌ها حکایت می‌کرد به فراموشی سپردند. ولادیمیر پوتین و باراک اوباما روز جمعه عملا سنگ‌های خود را که در جلسه اخیر در نیویورک در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در مسکو علیه تروریست‌ها در یک سبد چیده بودند، واکندند. اوباما روس‌ها را بی‌رحم خواند و تأکید کرد واشنگتن با مسکو در این زمینه همکاری نخواهد کرد.
او گفت: «دولت آمریکا با روسیه در حملاتش به مخالفان دولت بشار اسد همکاری نخواهد کرد.» و حتی روسیه و ایران را تهدید به آینده‌ای خطرناک در این کشور کرد. اوباما سپس مدعی شد این حملات گروه داعش را «تقویت می‌کند» اما به نظر می‌رسد این اشک تمساح اوباما برای تکفیری‌ها باشد. دروغ او مبنی بر تقویت داعش توسط حملات اخیر خیلی زود برملا شد، چون تلفات و خسارات امارت وهابی عراق و شام به قدری در رقه مرکز ثقلشان در سوریه آشکار بوده است که حتی رسانه‌های غربی نیز مجبور به پوشش آن شده‌اند. در حقیقت همانطور که پوتین گفته است روسیه برخلاف سیاست مزورانه غربی‌ها قصد توقف داعش (و دیگر تروریست‌ها) را ندارد بلکه می‌خواهد آنها را نابود کند. ارتش روسیه از 30 سپتامبر مشارکت در جنگ علیه داعش را با 20 حمله به 8 هدف گروه تروریستی داعش و سایر گروه‌های تروریستی در سوریه از جمله انبارهای سلاح، خودروهای نظامی و مقرهای فرماندهی آنها آغاز کرد.
از آغاز این عملیات با همراهی نظامی ارتش سوریه و همکاری اطلاعاتی ایران و عراق،  حملات هوایی علیه مواضع گروه‌های تکفیری همچون داعش، جبهه االنصره و احرار الشام در 4 استان حمص، حماه، ادلب و رقه به قدری موثر بوده‌است که  چند کشور حامی تروریسم تکفیری در منطقه را جدا نگران ساخته تا با انتشار بیانیه‌هایی نسبت به هدف قرار دادن تروریست‌ها بشدت اعتراض کنند. آنهایی هم که سیاست‌باز‌تر بودند مثل اردوغان، خواستار معامله با کرملین شدند. رئیس‌جمهور ترکیه دیروز در مصاحبه با الجزیره گفت: «من قطعا با ولادیمیر پوتین درباره اوضاع سوریه صحبت خواهم کرد و نگرانی خود را نسبت به این مساله اعلام می‌کنم. از آنجا که ما 2 کشور دوست هستیم، از پوتین خواهم خواست در اقدامات خود در سوریه بازنگری کند». بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه نیز در نخستین اظهار نظرش پس از آغاز این عملیات گفت که غربی‌ها از شکست در-جنگ نیابتی در -  سوریه سرخورده شده‌اند، چرا که نتوانسته‌اند دمشق را از محور مقاومت جدا کنند و حالا  در حال پرداخت تاوان حمایت از تروریسم هستند. او در گفت‌وگوی اختصاصی با شبکه خبر ایران اعلام کرد تغییر مواضع اخیر برخی غربی‌ها درباره حضورش در دوره انتقالی، نشان‌دهنده سردرگمی آنها در قبال موضوع سوریه است.  بشار اسد درباره تحرک نظامی روسیه هم گفت: «عملیات آنها فقط هوایی است و ما همه چیز را شفاف اعلام می‌کنیم». شیخ نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب‌الله لبنان نیز معتقد است عملیات نظامی مسکو و دمشق و دستاوردهای ارتش و مقاومت در سوریه و نیروهای مردمی در عراق علیه تروریست‌ها، آمریکا و کشورهای منطقه‌ای حامی تکفیری‌ها را نگران کرده است. او دیروز گفت: «حوادثی که رخ داده است، نشان می‌دهد داعش و سایر گروه‌های تروریستی مانند جبهه النصره، القاعده و...  ساخته و پرداخته دست آمریکا و تحت نظارت بیگانگان هستند و آنها قصد دارند تروریسم تکفیری را در خدمت تغییر نقشه منطقه قرار دهند و همه اینها، تحت نظارت و مدیریت استکبار جهانی به رهبری آمریکا صورت می‌گیرد. آنها نمی‌خواهند داعش را از بین ببرند، زیرا بیش از یک سال و نیم از تشکیل ائتلاف بین‌المللی می‌گذرد اما تکفیری‌ها در سوریه و عراق بیشتر شده‌اند و توانایی‌های‌شان رشد کرده و از همه مناطق جهان می‌آیند تا در این نقطه جغرافیایی جمع شوند.
ائتلاف چهارجانبه ضد تروریستی
اما دیروز در حالی که جلسه بی‌فایده ژنرال‌های روس با همتایان آمریکایی‌شان در بغداد برای منصرف کردن مسکو از هدف قرار دادن تروریست‌های غیر داعشی در سوریه در جریان بود، منابع نظامی عراق از برگزاری چند نشست ائتلاف چهارجانبه با حضور نمایندگان روسیه، عراق، ایران و سوریه در یکی از مناطق پایتخت  تحت تدابیر امنیتی خبر دادند.
به گزارش پایگاه کتابات، منابع عراقی از استقرار 24 نظامی روس با رتبه و درجه‌های مختلف در داخل ساختمان اطلاعات وابسته به وزارت دفاع این کشوردر فرودگاه نظامی المثنای بغداد خبر دادند. به نظر می‌رسد این ائتلاف نظامی- اطلاعاتی ضد تروریستی خیلی زود خود را اثبات کرده است. در حقیقت تمرکز و دقت حملات اخیر با
50 فروند  جنگنده و بالگرد در قیاس با 14 ماه اخیر که ائتلاف آمریکایی به اصطلاح ضد تروریسم کار خود را آغاز کرده  بی‌سابقه بوده‌ است که خود روس‌ها هم این موفقیت را باورشان نمی‌شود. حتی یک منبع وزارت دفاع روسیه پیش‌بینی کرد بدین شکل قائله تروریست‌ها 3،2 ماهه جمع خواهد شد. این دقت بویژه در شناسایی و انهدام ابزار موشکی برخی از این گروه‌ها مثال‌زدنی است. همچنین هدف قرار گرفتن مقرهای اصلی فرماندهی، مخازن سلاح و مهمات، اردوگاه‌های آموزشی و خطوط تدارکاتی داعش در استان‌های رقه و دیرالزور که در یکی از این حملات «ابوبلال تونسی» مفتی شرعی داعش در رقه به هلاکت رسیده است، دقیقا عکس ادعای اوباما را ثابت می‌کند.  یکی دیگر از نشانه‌های تحولات سریع در جنگ با داعش پیشرفت ارتش و بسیج مردمی عراق در آزادسازی رمادی و آواره شدن کاروان بزرگ اطرافیان سرکرده‌های داعش در بیابان‌های وسیع میان 2 مرکز اصلی‌شان در عراق (موصل) و سوریه (رقه) است.  این نشان می‌دهد گروهک ابوبکر بغدادی به خاطر شدت ضربات دریافتی در سوریه تمرکز خود بر عراق را از دست داده است. یک منبع امنیتی استان الانبار نیز دیروز اعلام کرد براساس اطلاعات به دست آمده از شنود‌ها، ابوبکر بغدادی تصمیم گرفته است به جای همه فرماندهان خارجی و عرب در رمادی، فرماندهان و مسؤولانی عراقی و بومی را جایگزین کند. این منبع که خواست نامش فاش نشود، به وبگاه شبکه السومریه گفت: «بغدادی بیم آن دارد که با آزادی رمادی این سرکرده‌های خارجی دستگیر یا کشته شوند». این روندی است که داعش مجبور است دیر یا زود در موصل و رقه هم به آن تن دهد و معنای آن انفکاک بزرگ در میان بدنه فرماندهی داخلی و نیروهای وارداتی خارجی است که بخش اصلی توان نظامی آنها را تشکیل می‌دهند.

گروه بین‌الملل: شبه‌نظامیان طرفدار عبدربه منصور هادی، رئیس‌جمهوری مستعفی یمن از پنجشنبه گذشته حملات خود را برای تصرف کامل تنگه باب‌المندب با حمایت جنگنده‌های ائتلاف سعودی تشدید کرده‌اند.
طبق اعلام منابع یمنی، رژیم صهیونیستی نیز مستقیما در حمله به مواضع انصارالله در باب‌المندب مشارکت دارد. این منابع تاکید کردند که این عملیات با نظارت آمریکا و مشارکت مستقیم رژیم صهیونیستی صورت می‌گیرد و همچنین حملاتی که چند روز قبل یک عروسی را در منطقه مخا در نزدیکی باب‌المندب هدف قرار داد، توسط جنگنده‌های رژیم صهیونیستی صورت گرفت.
پیش‌تر عربستان حمله به این مراسم عروسی را که بیش از 130 کشته بر جای گذاشت، تکذیب کرده بود ولی گزارش رسانه‌های یمنی حاکی است که با وجود مشارکت نیروهای منطقه‌ای و آمریکایی در باب‌المندب، ارتش و نیروهای مردمی یمن این حمله را دفع و خسارت‌های زیادی به آنها وارد کردند.
جنبش انصارالله در یمن مسؤولیت حمله متجاوزان به باب‌المندب در دریای سرخ را متوجه آل‌سعود دانست و درباره این موضوع به جامعه جهانی هشدار داده است. محمدعلی الحوثی، رئیس کمیته عالی انقلابی یمن در نامه‌ای به بان کی‌مون، دبیر‌کل سازمان ملل متحد نوشت: ارتش و کمیته‌های مردمی یمن از ابتدای حملات هوایی کوشیدند تنگه باب‌المندب را از درگیری دور نگه دارند. الحوثی افزود: حملات هوایی عربستان به مواضعی در باب‌المندب باعث شعله‌ور شدن بیشتر جنگ در جنوب دریای سرخ و تهدید روند دریانوردی می‌شود. وی از جامعه جهانی عمل به مسؤولیت‌هایش برای توقف حمله و رفع محاصره مردم یمن را خواستار شد و دوباره بر آمادگی برای حل بحران در چارچوب سازمان ملل متحد تاکید کرد.
دبیرکل سازمان ملل در واکنش به حمله عربستان در باب‌المندب ضمن محکوم کردن این اقدام اعلام کرد، این امر اختلال و تعطیلی دریانوردی در یمن و جهان را به یک اندازه درپی خواهد داشت.
طبق این گزارش، تنگه باب‌المندب در دهانه جنوبی دریای سرخ شاهراه اصلی دریایی از آسیا به اروپا و آمریکا محسوب می‌شود و برای اقتصاد جهان بویژه رژیم صهیونیستی، عربستان و مصر اهمیت بسیاری دارد. منابع یمنی می‌گویند این حملات چند روز پس از آن صورت گرفت که رئیس ستاد ارتش رژیم صهیونیستی در موسسه سیاست‌های خاور نزدیک واشنگتن گفته بود ارتش اسرائیل فعلا به باب‌المندب چشم دوخته است.
پیش‌تر  بنی‌گانتس، رئیس سابق ستاد کل ارتش صهیونیستی گفته است باب‌المندب و مسیرهای دریانوردی، از برنامه هسته‌ای ایران برای اسرائیل نگران‌کننده‌تر هستند. وی با این جمله نگرانی اسرائیل را از وجود کشوری قوی و مستقل که اداره این گذرگاه مهم را در دست داشته باشد و نیز تهدیدات مستقیمی که برای اسرائیل دارد، نشان داد.

خطیب وهابی مسجدالنبی(ص) در خطبه نماز جمعه در فراری رو به جلو منتقدان نظام سعودی به سبب فاجعه منا را کینه‌توزانی زیانکار خواند و از پادشاه، ولیعهد و جانشین او به خاطر برگزاری مراسم حج قدردانی کرد. شیخ «حسین آل‌الشیخ» از بستگان نزدیک مفتی اعظم سعودی‌هاست که بلافاصله پس از فاجعه منا در سخنانی بی‌شرمانه خود حاجیان را مقصر قربانی شدن خودشان دانسته و حتی گفته بود مرگ آنها در ازدحام منا خودکشی محسوب می‌شود. حال به گزارش روزنامه المدینه، شیخ سعودی مسجدالنبی(ص) نیز ادعا می‌کند خاندان حاکم در برگزاری مراسم حج، تلاش‌هایی عظیم و بی‌پایان می‌کند و نتایج  ملموس این تلاش‌ها، گواه این مساله است! جالب اینکه او در خطبه‌اش فاجعه سقوط جرثقیل را به فراموشی سپرد و سپس فاجعه منا را  نیز«هل داده شدن حجاج توسط یکدیگر» تعبیر کرد، و آن را قضا و قدر الهی خواند و بی‌شرمانه‌تر اینکه از اینکه حجاج به این ترتیب عاقبت به خیر شده‌اند، خدا را سپاس گفت! او ضمن ستایش‌های چاپلوسانه از پادشاه، خطاب به کشورهای اسلامی و عربی و غربی که از عملکرد عربستان در برگزاری حج انتقاد کرده و فاجعه‌های سقوط جرثقیل و حادثه منا را به عنوان گواهی بر این مساله مطرح کرده‌اند، گفت: منتقدان، جز حسرت و زیانکاری، بهره‌ای نخواهند برد.
اما سازمان‌ بین‌المللی حقوق بشر در واکنش به ادعاهای مسؤولان سعودی که قضا و قدر و خود حجاج را مقصران فاجعه منا خوانده‌اند، در بیانیه‌ای اعلام کرد این فاجعه قضا و قدر نیست بلکه جنایتی است که عرق شرم بر جبین می‌نشاند. دبیرخانه کل سازمان‌ بین‌المللی حقوق بشر در بیانیه‌ای اعلام کرد شواهد قاطع ثابت کرده است که «فاجعه منا قضا و قدر نبوده است بلکه جنایتی وحشتناک و هولناک است که عرق شرم بر جبین می‌نشاند. این حادثه شنیع‌ترین جنایتی است که بشریت در عصر حاضر شاهد آن بود؛ برای اینکه در بیت‌الله‌الحرام و در ماه حرام علیه حجاج بی‌گناهی که از سرتاسر جهان برای لبیک به (دعوت) خدا و پیامبرش آمده بودند، به‌وقوع پیوست». در این بیانیه آمده است: «سخن گفتن از مفقودان فاجعه بسیار عجیب است؛ ما اینجا از زلزله‌ای ویرانگر و از مفقودان بی‌گناه سخن نمی‌گوییم. ما در حال بررسی موضوع ازدحامی هستیم که قربانیان و مجروحانی به جای گذاشته است». این بیانیه با اشاره به موضوع مفقودان فاجعه تلخ منا، این سوال را مطرح کرد: «این صدها تن کجا ناپدید شده‌اند؟» ابهامات موجود درباره نحوه وقوع فاجعه خونبار منا و بویژه بی‌مسؤولیتی و دروغ‌های مکرر حکومت عربستان درباره آمار قربانیان ایجاب می‌کند که کمیته تحقیق و حقیقت‌یاب بی‌طرف یا با حضور قربانیان کشورها تشکیل شود. بنا به تحلیل تسنیم، هرچند پادشاه سعودی دستور تشکیل کمیته تحقیق را صادر کرده اما از آنجا که عربستان خود در قبال این قضیه متهم است لذا بعید به نظر می‌رسد که این کمیته به کشف حقیقت نائل شود. زیرا اولین شرط هر کمیته تحقیق در وهله اول بی‌طرفی است اما مسؤولان عربستان پیش از اینکه کمیته تحقیق تشکیل و نتیجه آن معلوم شود با اتخاذ رویکرد فرافکنانه کوشیده‌اند به هر طریق ممکن از خود رفع اتهام کنند و بر قصورات و سوء‌مدیریت خود در این زمینه سرپوش بگذارند و در این‌باره حتی نگران آبرو و اعتبار خود در جهان یا حتی میان مسلمانان و اعراب نیستند. درباریان سعودی در آخرین اقدام غیرمسؤولانه حتی آمار 4173 نفری قربانیان را که توسط وزارت بهداشت خودشان براساس تصاویر به دست آمده از اجساد داخل سردخانه‌ها - که جدای از اجساد داخل کانتینرها یا قربانیان گمنام بوده‌اند - را بلافاصله تکذیب کرده و خبر آن را از منابع رسمی دولتی حذف کرد. پیش از این نیز تجارب قبلی از جمله کمیته تحقیق سقوط جرثقیل نشان داده بود که تشکیل یک چنین کمیته‌هایی نمی‌تواند به کشف حقیقت کمک کند. برای مثال در جریان آن واقعه کمیته تحقیق سعودی توفان را  عامل سقوط جرثقیل اعلام کرد (که 345 کشته و زخمی برجای گذاشت) اما شرکت آلمانی «لیبهر»، سازنده این جرثقیل که کارشناسانش را برای بررسی علت این حادثه به عربستان اعزام کرد، روز چهارشنبه، اول مهرماه اعلام کرد، نقص فنی و توفان در این سانحه نقش تعیین‌کننده‌ای نداشته‌ است. این خود نمونه روشنی است که نشان می‌دهد تشکیل کمیته تحقیق سعودی نمی‌تواند به کشف و روشن شدن حقایق مربوط به فاجعه منا کمک کند، مگر اینکه کمیته جدید یا با حضور افرد بی‌طرف یا با حضور نمایندگان قربانیان فاجعه منا تشکیل شود. هر چند بسیاری از رسانه‌های غربی - عربی می‌کوشند در راستای منافع سعودی‌ها به سرعت از کنار فاجعه منا عبور کنند و آن را در حاشیه قرار دهند اما قدر مسلم این فاجعه به عنوان یک لکه سیاه در کارنامه مسؤولان سعودی باقی خواهد ماند و لزوم تغییر در مدیریت مناسک حج را  به منظور پیشگیری از وقوع حوادث مشابه در آینده مورد تاکید قرار خواهد داد. در این میان از آنجا که اتخاذ هر راهکاری مستلزم بررسی دقیق و آسیب‌شناسانه مشکل است از این رو تشکیل کمیته حقیقت‌یاب با حضور افراد بی‌طرف یا با حضور نمایندگان کشورهایی که بیشترین قربانی را در جریان این فاجعه داده‌اند ضرورت و اولویت دارد.

بیش از 700 کشته در سپتامبر عراق

دفتر سازمان ملل در بغداد، شنبه اعلام کرد 717 عراقی در حملات تروریستی و جنگ با گروه تروریستی داعش سپتامبر امسال کشته شدند که اغلب آنها غیرنظامی بودند. براساس این گزارش،
180 نیروی امنیتی عراق شامل نیروهای پیشمرگ و نیروهای امنیتی مسؤول امور ویژه و بسیج مردمی نیز در این ماه کشته شده‌ و 291 نفر از آنها زخمی شده‌اند. سازمان ملل چند روز پیش نیز اعلام کرد در ماه آگوست نیز بیش از 3 هزار عراقی کشته و زخمی شده‌اند.

کابینه برزیل کوچک شد

رسانه ونزوئلایی «تله سور» گزارش داد: رئیس جمهور برزیل اعلام کرده در راستای کاهش هزینه‌های اجتماعی اقدام به کاهش تعداد وزرای کابینه خود خواهد کرد. از ابتدای سال جاری میلادی دیلما روسف، رئیس‌جمهور برزیل به دلیل بروز بحران‌های مالی اخیر و همچنین فسادهای مالی در بین مقامات ارشد برزیلی و همدستی با شرکت نفتی پتروبراس به دادگاه احضار شد تا مورد استیضاح قرار گیرد. مردم معتقدند ضعف مدیریتی «روسف» موجب بروز این قبیل مشکلات در کشور شده است.

عملیات تروریستی در ریاض خنثی شد

وزارت کشور عربستان، شنبه با انتشار بیانیه‌ای از شناسایی یک کارگاه ساخت مواد منفجره و دستگیری یک فرد سوری و کنیز او خبر داد و اعلام کرد منزل این فرد در محله «الفیحاء» در ریاض بود و یک زن فیلیپینی را به‌عنوان کنیز، در منزلش نگهداری می‌کرد.  براساس بیانیه وزارت کشور عربستان، 2 کمربند انفجاری آماده انفجار در ریاض نیز در همین محل کشف و خنثی شد. در ادامه این بیانیه ادعا شد این فرد سوری، منزل خود را با مواد منفجره زیادی بمب‌گذاری کرده بود که خنثی‌سازی آن 12 ساعت طول کشید.

ادامه  تروریست‌پروری سنا

با وجود شکست آمریکا در آموزش 60 تروریست موسوم به میانه‌رو برای اعزام به خاک سوریه و جذب تقریبا تمام آنها توسط گروه‌های تکفیری،4 سناتور با ارسال نامه‌ای به باراک اوباما به طور رسمی خواستار ادامه برنامه آموزش و تسلیح گروه‌های تروریستی فعال در سوریه و عراق شده‌اند.
این نامه به امضای 4 سناتور ارشد به نام‌های تام اودال، کریستوفر موفی، مایک‌لی و جو مانچین رسیده که طی آن با اشاره به بیانیه 4 روز پیش وزارت دفاع آمریکا مبنی بر شکست برنامه 500 میلیون دلاری برای آموزش گروه‌های تروریستی تکفیری به اصطلاح میانه‌رو (القاعده، ارتش آزاد و جبهه اسلامی) در سوریه، از دولت آمریکا رسما درخواست شده این برنامه را به هر قیمتی با قدرت ادامه دهد.

درست همان زمانی که واشنگتن در حال انتقاد از حملات هوایی روسیه به تروریست‌های غیرداعشی در سوریه بود، جنگنده‌های آمریکایی در شهر جنگ‌زده  قندوز در افغانستان یک جنایت دیگر علیه بشریت خلق کردند و به جای حمله به نیروهای طالبان یک بیمارستان متعلق به سازمان پزشکان بدون مرز را هدف قرار دادند. سازمان پزشکان بدون مرز می‌گوید در حمله هوایی به ساختمان بیمارستان این سازمان در شهر قندوز واقع در شمال افغانستان دست‌کم 9 تن کشته و ده‌ها نفر زخمی شده‌اند ضمن اینکه  30 تن از پرسنل این سازمان پس از بمباران هوایی همچنان مفقود هستند. دیروز سرهنگ برایان تریباس، سخنگوی نیروهای ناتو در افغانستان در همین باره گفت: «نیروهای آمریکایی امروز حمله هوایی را اجرا کردند. در این حمله ممکن است به تاسیسات پزشکی نیز خسارت وارد شده باشد. به همین منظور تحقیقاتی در این زمینه آغاز شده است».