مروری بر چرایی تعلیق، توقف و چالش‌های تولید آثار فاخر تلویزیونی
«بی‌پولی» و پروژه‌های «الف ویژه»
گروه فرهنگ و هنر: وقتی از عنوان اثر فاخر سخن به میان می‌آوریم، منظورمان مجموعه مولفه‌هایی است که در یک فیلم، نمایش، اثرهنری یا یک موسیقی مورد توجه و رعایت قرار گرفته است. مجموعه‌های فاخر تولید شده در همه این سال‌ها، همواره جزو ماندگارترین کارها در اذهان و افکار عمومی بوده‌اند اما چرا مدت زیادی است تولید این آثار تقریبا متوقف شده است؟
مشکل اساسی سازمان
تردیدی نیست که مساله بودجه، جزو لاینفک و مهم در تولید پروژه‌های الف سینمایی و تلویزیونی است اما کم‌تعداد نیستند آثاری که با هزینه بالا و از محل بودجه تولید آثار فاخر ساخته شده‌اند و نه در سینما و نه در تلویزیون با اقبال مخاطب مواجه نشده‌اند. با این همه تا وقتی هزینه و بودجه تولید اثر فاخر وجود نداشته باشد، نمی‌شود درباره مسائل دیگر سخن به میان آورد. مهرماه گذشته بود که پورمحمدی که معاونت وقت سیما را برعهده داشت، در پاسخ به سوالی درباره چرایی ساخته نشدن آثار فاخر گفته بود: مشکل اساسی سازمان صداوسیما، بودجه است. ما در حال حاضر هیچ بودجه‌ای برای ساخت سریال‌های الف ویژه نداریم و به دنبال مشارکت بودیم و هستیم تا از بخش‌های خصوصی مشارکت بگیریم. پروژه‌های الف ویژه نیازمند بودجه‌های بالایی هستند و حتی برخی از این سریال‌ها به اندازه کل بودجه معاونت سیما بودجه می‌خواهند که ما الان چنین پولی را نداریم. امیدواریم رابطه دولت با ما خوب شود و ما را در ساخت سریال‌های الف ویژه کمک کند.
پخش تکراری‌ها
از این اظهارنظر مدت زیادی می‌گذرد. تغییر و تحولاتی در سازمان اتفاق افتاده است و پس از استعفای سرافراز، علی‌عسگری، ریاست سازمان صداوسیما را برعهده گرفته است. پورمحمدی نیز این روزها عهده‌دار ریاست شبکه سوم سیماست. با این همه گویا اتفاق تازه‌ای در مساله تولید آثار فاخر رخ نداده است. وضعیت نامناسب مدیریت مخاطب در صداوسیما، شرایطی را به وجود آورده که جز فوتبال و یکی، دو برنامه گفت‌وگو‌محور و استندآپ کمدی نمی‌توان عنوان «پرمخاطب» را روی برنامه‌ای گذاشت. اگرچه به واسطه تکرار برخی آثار فاخر قدیمی از شبکه‌هایی مانند «ifilm»، مخاطبان بسیاری پای تلویزیون می‌نشینند اما رویه تکرار تا کجا می‌تواند ادامه داشته باشد؟
«پوریای ولی» در اولویت نیست!
مرحوم فرج‌الله سلحشور، داوود میرباقری، مسعود جعفری‌جوزانی و یکی، دو کارگردان دیگر با وعده‌های ابتدایی تلویزیون به دنبال ساخت مجموعه‌های «حضرت موسی(ع)»، «سلمان فارسی» و «پوریای ولی» بودند. این روزها اخباری درباره «حضرت موسی(ع)» از سوی جمال شورجه در رسانه‌ها منتشر شده است، امرالله احمدجو هم اخیرا گفته است در حال نوشتن دیالوگ‌های «سلمان فارسی» است اما«پوریای ولی» جزو اولویت‌های سازمان نیست. مجموعه‌هایی که حتی پس از آغاز روند تولید، در بهترین حالت پس از 3-2 سال به پخش خواهند رسید. مسعود جعفری‌جوزانی که قرار بود کارگردانی مجموعه «پوریای ولی» را عهده‌دار شود، کمی بعد از مصاحبه تفصیلی پورمحمدی درباره نبود بودجه برای آثار فاخر گفته بود: گویا پروژه «پوریای ولی» در اولویت سازمان صداوسیما نیست. ما هم به این تصمیم احترام می‌گذاریم. «پوریای ولی» دیگر برایم مهم نیست، چرا که من قرار بود 3 سال پیش این پروژه را بسازم. من پروژه‌ام را رها نکرده‌ام ولی اصلا اصراری به ساختن کاری در فکر من نیست. من 3 سال پیش با همه وجودم تلاش کردم که کارهای تحقیق و پژوهش «پوریای ولی» را انجام بدهم و حدود 850 صفحه فیلمنامه نوشته شد و در نهایت این پروژه، پروژه الف ویژه شناخته شد و حتی برایش زمین دادند، قرارداد منعقد شد و برای طراحی لباس و اینکه ساختار دیجیتالی چطور انجام شود کلی خرج شد و در عین حال با تعداد زیادی از بازیگران صحبت و رفت و آمد انجام شد اما «پوریای ولی» خوابیده است و این اصلا در حیطه اختیار ما نیست.
سلمان فارسی به روایت میرباقری و احمدجو
ساخت سریالی درباره زندگی سلمان فارسی، صحابه حضرت رسول(ص)، تقریبا از 3 سال پیش در دستور کار تلویزیون قرار دارد و این روزها روند نگارش فیلمنامه را طی می‌کند. میرباقری خیلی پیش‌تر در اظهارنظری درباره مجموعه «سلمان فارسی» گفته بود: ساخت «سلمان فارسی» 4 برابر «مختارنامه» گستردگی دارد و کار سختی است. من به زندگی سلمان علاقه‌مندم. او به من کمک کرد و در پاره‌ای اوقات از پرتاب‌ها و سقوط‌هایی نجاتم داد. گفته شده است، این سریال که در 40 قسمت قرار است تولید شود، از سال آینده جلوی دوربین خواهد رفت. بتازگی امرالله احمدجو که نگارش دیالوگ‌های «سلمان فارسی» را برعهده دارد، گفته است: داوود میرباقری قصه سلمان را از زمان تولد این شخصیت آغاز کرده است. البته از آنجا که از آن تاریخ اطلاعات جزیی در دسترس است بخشی از فیلمنامه باید دراماتیزه شود. به طور مثال پدر سلمان از ملاکان جی در اصفهان بوده و ثروت زیادی داشته است ولی ما از پدر او اطلاعات دیگری نداریم و بخشی از داستان درباره شرایط زندگی وی در ایران و همچنین مسائل پیرامونی او به صورت داستانی در فیلمنامه وارد می‌شود. مسائلی در ذهن سلمان ناهموار است و او با قوانینی از سوی موبدان مواجه می‌شود که به نظرش بعضی از آنها تعجب‌آور است. آنچه در زمان او امری رایج است سلمان را به شک وامی‌دارد و او شروع می‌کند به پرسیدن سوالات ممنوع و بعد از آن سفری را آغاز می‌کند.
شورجه فیلمنامه سلحشور را کارگردانی می‌کند
«حضرت موسی(ع)»، سریالی که فیلمنامه آن توسط مرحوم فرج‌الله سلحشور به نگارش درآمد، این روزها با پیگیری‌های جمال شورجه به عنوان کارگردان در فرآیند تولید است، چندروز پیش جمال شورجه طی گفت‌وگویی از تکمیل فیلمنامه طی 2ماه آینده و آغاز فیلمبرداری این سریال سخن گفته بود. شورجه عنوان کرده بود: از سال گذشته فیلمنامه موسی (ع) برای بررسی و کارشناسی به مرکز گسترش فیلمنامه‌نویسی ارجاع و پس از جلسات متعدد مقرر شد از تعداد قسمت‌ها کاسته شود. در حال حاضر مراحل نگارش متن سریال به پایان رسیده و فیلمنامه تحویل مرکز شده و در حال اعمال اصلاحاتی هستیم که درباره متن اعمال نظر کرده‌اند. پیش‌بینی‌مان این است که این نظرات حداکثر تا 2 ماه آینده بر متن اعمال شده و آماده شروع مرحله پیش‌تولید شویم.
پخش سرزمین کهن از نیمه دوم امسال
در این میان یکی، دو سریال دیگر که جزو پروژه‌های الف تعریف شده‌اند، در ایستگاه آخر هستند. «سرزمین کهن» کمال تبریزی یکی از آنهاست. گویا پخش این سریال از نیمه دوم امسال آغاز خواهد شد. بعد از مدتی که به خاطر اعتراض‌ها پس از پخش 4 قسمت ابتدایی و توقف این مجموعه، فرآیند تولید در سکوت خبری پی گرفته می‌شد، از ابتدای امسال تصویربرداری این سریال و اصلاح بخش‌های مورد اعتراض آغاز شد و این روزها تصویربرداری فاز سوم آن در تهران ادامه دارد. گفته شده است پخش سریال زمانی شروع خواهد شد که تصویربرداری فاز سوم نیز به پایان رسیده و سریال به‌طور کامل آماده باشد. جواد شمقدری دیگر کارگردانی است که این روزها به دنبال ساخت یکی از پروژه‌های الف است. این سریال که در یک ملودرام خانوادگی، حوادث پس از انقلاب اسلامی ایران را بررسی می‌کند، داستان «مهناز» و «مهدی» است که از خاستگاه اعتقادی و اجتماعی متفاوتی برخوردارند. آنها بعد از انقلاب ناگزیر به سفر می‌شوند و در این سفرهاست که رازی برای‌شان آشکار می‌شود. فیلمنامه سریال الف ویژه «انقلاب دوم» به قلم جواد شمقدری و سیدناصر هاشم‌زاده در مرکز امور نمایشی سیما بازنویسی شده و بعد از برآورد بودجه، به کارگردانی جواد شمقدری و تهیه‌کنندگی محمد خزاعی تهیه و تولید خواهد شد. پرویز شیخ طادی هم البته مشغول کار است. او نیز در حال نگارش فیلمنامه یکی دیگر از پروژه‌های الف ویژه درباره زندگینامه و شخصیت شهید باکری است. گفته شده است این سریال در 30 قسمت و با همکاری استانداری آذربایجان غربی تولید خواهد شد.
بودجه هنوز در گروگان دولت است؟
این روزها جز سریال‌های مناسبتی که البته به هیچ‌وجه نمی‌توان آنها را همردیف سریال‌های متوسط هم در نظر گرفت، اتفاق تازه‌ای در سیما رخ نداده است. تکرار مکررات سریال‌های کره‌ای و بازپخش سلیقه‌ای و بی‌ربط برخی سریال‌های متوسط ایرانی سال‌های اخیر از تلویزیون، عادی شده است و هیچ سریال و مجموعه درگیرکننده تازه‌ای از تلویزیون پخش نمی‌شود. با این روند «حالی به حالی» و وضع بودجه «نزار» در صداوسیما، امیدی به اتفاقات تازه در ماه‌های آتی هم نیست. در نیمسال دوم ممکن است فضای متفاوت‌تری را در تلویزیون شاهد باشیم اما حتی اقبال مخاطب و موفقیت مجموعه‌های پیش رو هم قابل پیش‌بینی نیست. در این بین با گذشت 3 سال از عمر دولت یازدهم، قطعا می‌توان در میان مقصران اتفاقات امروز سیما، از دولت روحانی نام برد. بودجه‌ای که به تعبیر برخی مسؤولان صداوسیما توسط دولت به گروگان گرفته شده است، می‌توانست در این سال‌ها ساخت مجموعه‌های فاخر یا به تعبیری الف ویژه را تسریع ببخشد اما کوتاهی‌های دولت در مساله بودجه و به واسطه اعمال رویکردهای سیاسی تا جایی پیش رفت که پورمحمدی در جلسه تودیع و معارفه رئیس جدید سازمان زبان به کنایه و طنز گشوده و بگوید: آقای آشنا در ردیف سوم نشسته و این خیلی مهم است، چرا که بر تصویب بودجه صداوسیما تاثیرگذار است، چرا نباید این مسائل را رعایت کنیم، همین رعایت نکردن‌ها مشکل ایجاد می‌کند.
دانلود تمام صفحات این نسخه
