حسن قشقاوی، معاون پارلمانی و کنسولی وزارت امور خارجه می‌گوید وزارت امور خارجه در خط مقدم پیگیری فاجعه مناست اما نه در ایران و نه در دادگاه‌های بین‌المللی نمی‌توانیم فاجعه منا را پیگیری کنیم. به گفته معاون ظریف، تنها از طریق اقامه دعوا در کشور عربستان می‌توان این ماجرا را پیگیری کرد. او در همین رابطه می‌گوید فعلا 2 وکیل سعودی وکالت شکایت ایران از آل‌سعود در عربستان را
برعهده گرفته‌اند. به گزارش «وطن امروز»، حسن قشقاوی پنجشنبه‌شب در برنامه «تیتر امشب» شبکه خبر با اشاره به جلسات پیگیری هیات ایرانی با هیات عربستانی درباره منا گفت: پس از فرمایشات مقام معظم رهبری در نوشهر که در آن زمان ایراد شد هول و ولایی در طرف عربی ایجاد شد و آنها گفتند رهبر شما اظهارات تندی کرد که در پاسخ به آنها گفتیم رهبر ما در ابتدا موضع آرامی داشتند و شما را مسؤول خطاب کردند و از شما خواستند به عدالت و انصاف رفتارکنید اما شما اقدام مناسبی اتخاذ و دلجویی نکردید و حتی تسلیت نگفتید؛ بنابراین طبیعی است که رهبر ما موضع تندی اتخاذ کنند. قشقاوی ادامه داد: به آنها گفتیم رهبر ما متناسب با رفتار بد شما موضع گرفته‌اند. وی با بیان اینکه فرمایشات رهبر معظم انقلاب اثرات بسیار مثبتی داشت، افزود: جلوگیری از دفن پیکرها و شناسایی شهدا و انتقال پیکرها از جمله اقدامات خوب بود. قشقاوی گفت: وزارت امور خارجه در خط مقدم خدمت بود اما برخی کم‌لطفی و غیرمنصفانه اظهارنظر می‌کنند. وی با بیان اینکه مقام معظم رهبری فرمودند حادثه منا نباید فراموش شود، گفت: تعبیر ما از این موضوع، پیگیری در عرصه‌های سیاسی، بین‌المللی، دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای و سپس پیگیری قضایی است. قشقاوی با اشاره به اینکه وزارت امور خارجه موضوع منا را در همه عرصه‌های بین‌المللی مطرح کرده است، افزود: 570 ملاقات رسمی و غیررسمی در سطوح مختلف فقط برای حادثه منا انجام شد که آثار سیاسی در عرصه بین‌المللی دارد. معاون کنسولی وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه پیگیری‌های قضایی معمولاً زمانبر است، گفت: آمادگی خود را برای رسیدگی به این موضوع اعلام کردیم اما فقط یکی، دو کشور حاضر به همکاری در این زمینه شدند. قشقاوی ادامه داد: با وکلای اقصی نقاط جهان از طریق نمایندگی‌های وزارت امور خارجه و همچنین وکلا و حقوقدانان داخلی مذاکره کردیم که همه آنها بر این عقیده بودند نمی‌توان در دیوان‌های بین‌المللی دادگستری و کیفری که تنها مراجع بین‌المللی قضایی هستند طرح دعوا کرد زیرا فرآیند عضویت ما و عربستان در این مراجع کامل نیست. وی گفت: البته این پرونده باز است و اگر حقوقدان یا کسی معتقد است می‌توان در این مراجع طرح دعوا کرد بیایند و اعلام کنند. قشقاوی ادامه داد: درباره فاجعه منا در محاکم داخلی خودمان هم نمی‌توانیم اقامه دعوا کنیم زیرا این اقدام، اصل مصونیت دولت‌ها را نقض می‌کند و ما در کنوانسیون،‌ مصونیت دولت‌ها را پذیرفته‌ایم. حسن قشقاوی در ادامه سخنان خود گفت: راه دیگر، اقامه دعوا در محاکم عربستان است که این راه هم از نظر شکلی و هم ماهوی شدنی است؛ لذا سرکنسول ما پیش از واقعه سفارت عربستان، با 28 وکیل سعودی در ریاض گفت‌وگو کرد و 2 تن از آنان وکالت ما را پذیرفتند. قشقاوی افزود: از نظر محتوایی حتی با قوانین عربستان، حق با ماست و مسؤلیت فاجعه منا با عربستان سعودی است. وی با اشاره به اینکه عربستان، قوانین کیفری ندارد، گفت: دادگاه‌های عربستان مستنبط از فقه حنبلی، حکم صادر می‌کنند. وی ادامه داد: به شورای حقوق ‌بشر و دبیر کل سازمان ملل  یادداشت رسمی دادیم و در آنجا هم پیگیری کرده‌ایم اما سعودی‌ها در آنجاها نفوذ دارند. معاون کنسولی وزیر امور خارجه با اشاره به اتهامی که سعودی‌ها چند سال پیش به کشورمان درباره ترور سفیر وقت عربستان در آمریکا وارد کرده بودند، گفت: معاون وقت بین‌الملل آقای سعود الفیصل در یک میهمانی روز ملی الجزایر به سفیر ما گفت این موضوع نمایش بالیوودی‌گونه بود و می‌دانیم چنین موضوعی صحت ندارد و می‌خواستیم به شما بگوییم براحتی می‌توانیم علیه شما در عرصه بین‌الملل رأی جمع کنیم.  قشقاوی افزود: عربستان سعودی به هیچ کشوری درباره بازماندگان فاجعه منا، غرامت پرداخت نکرده است. وی گفت: هیچکدام از کشورهای اسلامی جز 2 کشور که در فاجعه منا شهید داده‌اند به علت رودربایستی‌ای که با عربستان دارند حاضر نشدند این موضوع را پیگیری کنند.
شکایت با وکالت سعودی؟
این اظهارات قشقاوی نشان می‌دهد تنها راهکار وزارت امور خارجه برای پیگیری فاجعه منا، شکایت در دادگاه‌های سعودی آن هم با وکالت سعودی‌هاست! این اظهارنظر نشان می‌دهد نباید نسبت به یک پیگیری جدی و قاطعانه دیپلماتیک توسط وزارت امور خارجه امیدوار بود ضمن اینکه با این توضیحات، قطعا نمی‌توان منتظر یک محاکمه و مجازات قانونی محکم درباره عاملان فاجعه منا و نیز پرداخت غرامت به خانواده شهدا بود. بویژه اینکه وقتی معاون کنسولی وزیر امور خارجه می‌گوید عربستان به هیچ کشوری غرامت پرداخت نکرده است این می‌تواند به معنای آن باشد که درباره موضوع غرامت نیز نمی‌توان امید چندانی داشت. اما همانگونه که آقای قشقاوی گفته است؛ تنها راهکار وزارت امور خارجه برای احقاق حقوق خانواده شهدای فجایع منا و مسجدالحرام، شکایت علیه آل‌سعود در دادگاه‌های ریاض است! غیر از اینکه مشخص می‌شود سطح پیگیری این فجایع از سوی وزارت امور خارجه بسیار پایین است؛ ماجرای فرودگاه جده و آزار
2 نوجوان ایرانی توسط شرطه‌های سعودی نشان داد نمی‌توان امید چندانی به پیگیری‌های قضایی در حکومت تحت سلطه آل‌سعود داشت. براساس اظهارات نوش‌آبادی، سخنگوی وزارت ارشاد نه‌تنها آن 2 مامور سعودی مجازات نشده‌اند بلکه اکنون آزاد شده و کار خود را انجام می‌دهند. بر همین اساس می‌توان گفت حتی همان پیگیری سطح پایین فاجعه منا در دادگاه‌های سعودی نیز منجر به نتیجه چندانی نخواهد شد.
سعید قاسمی: شما حتی سفر به نیویورک را هم  رها نکردید
یکی از فرماندهان دوران دفاع‌مقدس اظهارات رئیس‌جمهور درباره افزایش فشار بر سعودی‌ها پیش از حمله به سفارت را نادرست خواند و گفت: شما در ماجرای فرودگاه جده و تعرض به 2 نوجوان ایرانی چه کرده‌اید؟ به گزارش فارس، سردار سعید قاسمی در مراسم بزرگداشت شهدای حج خونین و شهدای منا که در بهشت‌زهرای تهران برگزار شد،  یکی از علل بروز جنایت‌های سعودی را تغییر اولویت‌های کاری مسؤولان برشمرد و ادامه داد: برخی مسؤولان از لحاظ فکری استحاله شده‌اند و همین دشمن را جری‌تر می‌کند که جنایات خود را تکرار کند. فرمانده دوران دفاع‌مقدس با اشاره به سخنان اخیر روحانی ادامه داد: آقای روحانی گفته است ما داشتیم امور را پیگیری می‌کردیم که عده‌ای جوان نادان ریختند و سفارت را گرفتند و چون روابط قطع شده، ما دیگر نمی‌توانیم کاری کنیم؛ شما راست می‌گویید مانند بقیه مطالب راستی که مطرح می‌کنید، به آن 2 نوجوان در فرودگاه جده جسارت شد؛ شما چه کار کردید؟ اگر جای شما بودم روزی که این جنایت اتفاق افتاد سفیر کثیف سعودی را اخراج می‌کردم، شما حتی وقتی فاجعه منا اتفاق افتاد سفر نیویورک را رها نکردید در حالی که بیش از 460 نفر از هموطنان‌مان که فقط یکی از آنها غضنفر رکن‌آبادی بود به شهادت رسیده بودند،‌ بعد از شما هم یک هفته بعد ظریف به ایران آمد، شما کدام فشار را به آل‌سعود آوردید.
 

به دنبال ادعاهای مشکوک رجب طیب اردوغان هماهنگ با دعوت آمریکایی‌ها از او برای ادامه تجاوز در خاک سوریه به بهانه پاکسازی داعش و پیشروی مشترک تا رقه، دیکتاتور ترکیه که گویا خیال‌های جدیدی در سر می‌پروراند، به طور همزمان در میدان جنگ و دیپلماسی پس‌گردنی‌های اخطارآمیزی دریافت کرد.  نخستین واکنش روس‌ها به گسترش حضور نظامی ترکیه، چهارشنبه‌شب گذشته بود که کرملین برای نخستین بار به ارتش ترکیه اخطار داد. این هشدار ساعاتی پس از آن بود که آمریکایی‌ها از ترکیه خواستند برای حمله به رقه در شمال شرق سوریه، موسوم به پایتخت داعش به ائتلاف آنها ملحق شود.  همان روز روزنامه حریت دیلی‌نیوز نیز به نقل از اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در بازگشت از اجلاس سران گروه 20 نوشته بود:«اوباما می‌خواهد برخی کارها را با هم به طور خاص درباره رقه انجام دهیم».  به گفته اردوغان، همتای آمریکایی او در نشست رو در روی هانگژوی چین، طرح اقدام مشترک با ترکیه برای تصرف شهر رقه سوریه را مطرح و آنکارا نیز از این طرح استقبال کرده بود.  اما حمله مشترک آمریکا و ترکیه و تروریست‌های تحت حمایت‌شان به رقه، معنایی جز اشغال رسمی سراسر شرق خاک سوریه ندارد، چرا که داعش پیش‌تر در جریان حمله ترکیه به شهر جرابلس در آن سوی مرز با سوریه ثابت کرده بود با اردوغان هماهنگ است و به سرعت مواضعش را تسلیم کرده بود. در عین حال به دنبال اظهارات اردوغان، نعمان کورموش اوغلو، معاون نخست‌وزیر ترکیه در تغییر موضعی مشکوک در یک نشست خبری، ناگهان آمریکا را از اتهام دست داشتن در کودتای نافرجام 15 جولای مبرا دانست.  همه اینها می‌تواند به معنای چرخش دوباره ترکیه به سوی غرب باشد. از بیم این چرخش دوباره بود که دیروز ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه با همتای ترکیه‌ای‌اش تماس گرفت.
کرملین با صدور بیانیه‌ای این تماس تلفنی را موفق ارزیابی کرده و در راستای ادامه هماهنگی در تلاش‌ها جهت دستیابی به راه‌حل بحران سوریه دانست. خبرگزاری آناتولی نیز خبر داد که اردوغان در گفت‌وگو با پوتین او را برای آتش‌بس «هر چه سریع‌تر» زیر فشار گذاشته است.
اما در حقیقت این اردوغان بود که زیر فشار تحولات حلب مجبور به تماس با پوتین شده بود، چرا که ساعاتی پیش از گفت‌وگوی دوطرف، طی یک عملیات دقیق محل جلسه فرماندهان اصلی تروریست‌های جیش‌الفتح وابسته به سعودی و مورد حمایت ترکیه در حومه حلب هدف قرار گرفته بود که این می‌تواند به معنای مختل شدن فعالیت‌های تکفیری‌ها در منطقه شمال سوریه و تسریع روند قلع و قمع آنها ظرف روزهای آتی باشد. در عین حال سوریه و نیروهای متحدش، از روز پنجشنبه تسلط خود بر حلب را بیشتر کرده و در لاذقیه و غوطه شرقی دمشق نیز ضربات سختی به تروریست‌ها زده بود.  در حقیقت مجموع اخطار و دستاوردهای عملیاتی در فاصله چهارشنبه تا جمعه گذشته به منزله پس‌گردنی اخطارآمیز به اردوغان بود تا سودای اشغال سوریه با همدستی آمریکا را بیش از این در سر نپروراند، چرا که در این صورت، نیروهای متحد که در حلب و لاذقیه با ترکیه هم‌مرز شده‌اند، ممکن است اشغالگری او را پاسخ گویند.
همزمان روسیه برای به دست آوردن مجدد ابتکار عمل بین‌المللی درباره سوریه و منفعل کردن ترکیه دوباره محور دیپلماتیک با واشنگتن را فعال کرده و نشست با طرف آمریکایی به منظور «کاهش خشونت، گسترش امدادرسانی بشردوستانه به مردم سوریه و تلاش برای دستیابی به یک راه‌حل سیاسی جهت پایان دادن به جنگ داخلی» را ترتیب داد که به ملاقات روز گذشته جان‌کری و سرگی لاوروف در ژنو منجر شد.
حمله دقیق به مغز جیش‌الفتح در حلب
در نخستین ساعات بامداد جمعه یک حمله هوایی دقیق در حومه حلب به محل تجمع فرماندهان ائتلاف تروریستی «جیش‌الفتح» انجام شد که در پی آن اتاق عملیات مشترک گروه‌های تروریستی در سوریه متلاشی شد.
این حمله که در شهرک کفرناها در ۱۰ کیلومتری غرب حلب نشست سری تعدادی از سران سیاسی و نظامی گروه تروریستی جبهه‌النصره را مورد هدف قرار داد و به هلاکت چند تن از آنان منجر شد، یکی از مهلک‌ترین ضربات به شاخه نظامی القاعده در سوریه طی جنگ 5 ساله محسوب می‌شود. ابوهاجر الحمصی معروف به ابوعمرالسراقب، فرمانده کل جیش‌الفتح و یکی از بنیانگذاران این ائتلاف تروریستی، مهم‌ترین هدف این شکار دقیق بود که در صفحه توئیتر جفش هم به هلاکتش اعتراف شده است.  او مسؤول نظامی و مؤسس «جبهه النصره» در منطقه القلمون در غرب دمشق بود و با تاسیس «جیش‌الفتح» فرماندهی عملیات مشترک گروه‌های تروریستی را در جنوب و غرب حلب و در 2 جبهه «الفوعه» و «کفریا» در حومه «ادلب» برعهده داشت.  او همچنین اولین کسی بود که دستور ورود خودروهای بمب‌گذاری شده به لبنان را صادر کرد.  با آنکه هنوز هیچ طرفی مسؤولیت این حمله را قبول نکرده اما توجه به مسیر حمله جنگنده‌های روسی و سوری، بدون شک باید این شکار ذی‌قیمت را به حساب متحدان دمشق گذاشت.  در این نشست قرار بود برنامه‌های جدید برای حمله مجدد و بازکردن مسیری جدید برای ورود تروریست‌ها به حلب برنامه‌ریزی شود که ناغافل همه سرکردگان حاضر کشته و زخمی شدند.  پس از این حمله هوایی خشم توام با استیصال تروریست‌های جیش‌الفتح را در برگرفته حتی باعث ایجاد شکاف و اختلافاتی میان آنها شده است.   جالب اینکه 2 سال پیش در چنین روزی بود که در نشست سران گروه تروریستی احرارالشام در ریف ادلب هدف قرار گرفت و بیش از ۴۵ تن از فرماندهان و سرکرده این گروه تروریستی به هلاکت رسیدند.  تاکنون هیچ طرفی مسؤولیت حمله به این گروهک تروریستی را برعهده نگرفته است.
آزادی راموسه
با کنترل مجدد ارتش و مقاومت سوریه بر محله راموسه در غرب حلب، بار دیگر حصر تروریست‌ها در داخل این شهر کامل شد. تکفیری‌های ائتلاف جیش‌الفتح که ترکیبی از 12 گروه تروریستی جفش(جبهه النصره سابق)، ارتش آزاد و احرارالشام در شمال سوریه بودند، حدود یک ماه پیش با متحمل شدن خسارات و تلفات خردکننده توانسته بودند حصر همپالکی‌های‌شان در داخل حلب را از منطقه راموسه و دانشکده توپخانه در غرب شهر بشکنند اما نه‌تنها زیر آتش مقاومت، امکان گشودن معبری جدی را پیدا نکردند، بلکه به تحلیل رفتن شدید قوای‌شان منجر شد. البته تا هفته پیش تکفیری‌های جیش‌الفتح از طریق محله راموسه هنوز به دیگر مناطق تحت تصرف خود دسترسی داشتند اما به دنبال آخرین مرحله از عملیات ترمیم حصر تروریست‌ها در حلب که با همکاری مبارزان داوطلب مردمی از نقاط مختلف سوریه صورت گرفت، تروریست‌ها تنها چند مجتمع ساختمانی و مواضع غیر حساس را در این منطقه در اختیار دارند. به گزارش خبرگزاری سانا، روز پنجشنبه جنگنده‌های ارتش روسیه از عملیات نیروهای ارتش سوریه در جبهه جنوبی حلب پشتیبانی کردند. شهر حلب که در نزدیکی مرزهای ترکیه واقع شده، از سال 2012 به 2 بخش تقسیم شده است و نیروهای دولتی و گروه‌های تروریستی هر یک کنترل بخشی از آن را در اختیار دارند. منطقه تحت تصرف گروه‌های تروریستی از 27 تیر در محاصره نیروهای ارتش سوریه قرار دارد.
مهار حملات در حماه
با گذشت تقریبا 10 روز از حمله گروه تروریستی موسوم به «جندالاقصی» در حماه، ارتش سوریه با مهار این حمله ابتکار عمل را دوباره به دست گرفت. به گزارش منابع رسانه‌ای، هم‌اکنون تمام مناطق اشغال شده توسط تروریست‌ها در تیررس آتش توپخانه ارتش سوریه قرار گرفته و در روزهای اخیر یگان‌هایی از نیروهای ویژه به منظور تقویت خطوط دفاعی حماه بویژه در محرده، ارتفاعات عبدالعزیز و روستای خطاب و انبار اسلحه آن، خود را به این شهر رسانده‌اند. منابع نظامی سوری گفتند نیروهای ویژه پس از استقرار در حماه، طی ضدحمله از منطقه معردس، آن را زیر آتش پر حجم توپخانه و موشک و حملات هوایی گرفتند. سپس نیروهای پیاده با پیشروی برق‌آسا در محور قمحانه، معردس را آزاد کرده و روستای الاسکندریه که در مجاورت آن قرار دارد، ایمن‌سازی شد. منابع نظامی سوریه گفتند ارتش سوریه پس از تصرف کامل روستای معردس، عملیات بعدی خود را به سمت شهرک طیبه الامام، نزدیک‌ترین شهرکی که در اشغال تروریست‌هاست، آغاز کرد. هدف اصلی ارتش سوریه از حمله به طیبه الامام، قطع مسیر ارتباطی بین تروریست‌های مستقر در شهرک‌های صوران و حلفایا و اشراف بر روستای البویضه است. تصرف این روستا، باعث درهم شکستن قوس تحت اشغال تروریست‌ها از حومه شمال‌غرب حماه به سمت شرق و کسب اشراف بر شهر از محور شمالی است.

گروه سیاسی: پس از مواضع صریح و انقلابی رهبر معظم انقلاب درباره رفتار غیرانسانی آل‌سعود در فاجعه‌های خونبار حج سال گذشته و بویژه پس از انتشار پیام امسال ایشان به مناسبت حج، در جهان اسلام یک فشار بی‌سابقه علیه آل‌سعود شکل گرفته است. به گزارش «وطن امروز»، اشاره رهبر حکیم انقلاب بر ناتوانی حکومت سعودی در حراست و حفاظت از جان حجاج و نیز رفتار غیرانسانی آنها با حجاج و قربانیان فاجعه مسجدالحرام و منا باعث شده است یک مطالبه جدی در سطح افکار عمومی جهان اسلام نسبت به این ماجرا ایجاد شود. از سوی دیگر واکاوی ماهیت ضد دین آل‌سعود از سوی رهبر انقلاب باعث شده در شبکه‌های اجتماعی بحث‌هایی جدی درباره رفتار مشکوک و غیرانسانی حکومت سعودی نسبت به تحولات مختلف منطقه ایجاد شود. در این میان عوامل وابسته به دربار سعودی تلاش می‌کنند این اقدام ایران را که در راستای احقاق حقوق شهدای فجایع منا و مسجدالحرام صورت می‌گیرد؛ یک اقدام سیاسی جلوه دهند. از این رو برخی مفتیان دربار سعودی در واکنش به موج فشار ایران علیه رفتار غیرانسانی آل‌سعود، توهین‌هایی در تایید خوی غیرانسانی آل‌سعود و مفتیان وهابی مطرح کردند. در این میان عبدالعزیز مفتی وهابی دربار سعودی در توهینی به مردم ایران گفت ایرانی‌ها مسلمان نیستند. با این حال در شرایطی که در ایران افکار عمومی تقریبا دیگر انتظاری از دولت روحانی برای دفاع از حقوق ملت در برابر توهین‌ها و توطئه‌های سعودی ندارد، برخی چهره‌ها و شخصیت‌های منتسب به جبهه انقلاب تلاش می‌کنند بغض فروخورده مردم ایران نسبت به هتاکی‌ها و بی‌ادبی‌های آل‌سعود علیه ایران را فریاد بزنند. فریادی که نشان می‌دهد ایرانی‌ها بیش از هر سالی در دهه‌های اخیر، خواستار تنبیه حکومت متحجر سعودی‌ هستند. حجت‌الاسلام محمدی‌گلپایگانی، رئیس دفتر مقام معظم رهبری در این‌باره می‌گوید بین ایران و عربستان سعودی دریای خون جاری است و ایران جنایات این رژیم در حج سال گذشته و همچنین کشتار حجاج در سال 66 را هیچ‌گاه فراموش نخواهد کرد. حجت‌الاسلام والمسلمین محمد محمدی‌گلپایگانی گفت آل‌سعود غاصب حرمین شریفین هستند. او معتقد است این جنایتکاران مزدور نمی‌توانند خادم حرمین باشند. او می‌گوید آل‌سعود فرزندان لات و عزی هستند و همچون اجدادشان در صدر اسلام کمر به هدم اسلام بسته‌اند. حجت‌الاسلام والمسلمین محمد محمدی‌گلپایگانی در اختتامیه هشتمین دوره آزمون سراسری حفظ قرآن، با اشاره به خشونت‌هایی که در کشورهای اسلامی مانند یمن و سوریه اتفاق می‌افتد، بیان داشت: امروز جنگ نیابتی میان مسلمانان توسط آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی در حال انجام است و کشتار مردم بی‌گناه و مسلمانان توسط گروه‌های تکفیری انجام می‌شود. وی درباره جنایات داعش در کشورهای منطقه بیان داشت: پسر داعشی در حضور اعضای خانواده،  پدرش را سر می‌برد؛ همه اینها مولود آمریکا و اسرائیل، جنایتکاران و مزدورانی است که در عربستان به عنوان خادم الحرمین، حاکم هستند. رئیس دفتر مقام معظم رهبری با طرح این سوال که چرا در کشورهای دیگر امنیت نیست؟ خاطرنشان کرد: امروز وقایع تأسفباری در کشورهای مسلمان منطقه به‌وقوع می‌پیوندد. تمام اینها مولود اساس کار آمریکا، اسرائیل و در وهله بعد جنایتکاران و مزدوران حاکم در عربستان است، اینها حرمین را غصب کرده و سال گذشته حجاج ما را در حرارت و گرمای هوا و با لب تشنه شهید کردند، پس این جنایتکاران نمی‌توانند خادم‌الحرمین باشند. وی با اشاره به اظهار نظر اخیر مفتی عربستان تصریح کرد: شیخ عبدالعزیز در جواب پیام رسای مقام معظم رهبری که هیچ چیزی برای آنها باقی نگذاشت و در تمام دنیا منعکس شد، گفت ایرانی‌ها مسلمان نیستند، مجوس و مجوس‌زاده‌اند. رئیس دفتر مقام معظم رهبری ادامه داد: باید بدانند خودشان فرزندان طاغوت، لات و عزی هستند؛ همان‌هایی که پس از اجدادتان شما نیز کمر به هدم اسلام بسته‌اید. حجت‌الاسلام محمدی‌گلپایگانی با اشاره به اینکه دلارهای نفتی مال ملت بدبخت عربستان است، بیان داشت: آیا این دلارها باید اینگونه صرف شود. امنیت حجاج را به یهودی‌ها و اسرائیلی‌ها سپردند، اقدامات آنها در سال گذشته و در سال 66 فراموش‌شدنی نیست. بین ما و اینها دریای خون است و این جنایات نباید فراموش شود. رئیس دفتر مقام معظم رهبری در ادامه افزود: حکام عربستانی امسال اجاره ندادند حجاج ایرانی به مکه مشرف شوند، زیرا حجاج ایرانی آزاده‌اند، هدایت و ارشاد می‌کنند و بعثه مقام معظم رهبری در عربستان فعال بود. حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی‌گلپایگانی تشکیل مهد قرآن، تربیت حافظان قرآنی و تربیت بیش از 50 هزار حافظ قرآن در کشور را از برکات نظام مقدس جمهوری اسلامی دانست.
راهپیمایی ضد سعودی در سراسر ایران
در شرایطی که کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی یک موج سنگین برابر جنایات آل‌سعود علیه مردم مسلمان به‌راه انداخته‌اند؛ نمازگزاران جمعه نیز دیروز در سراسر ایران علیه حکومت سعودی راهپیمایی کردند. دیروز مردم خشمگین از جنایات آل‌سعود در فاجعه منا، پس از ادای نماز جمعه در سراسر کشور راهپیمایی کردند تا خشم و انزجار خود را نسبت به این رژیم نشان دهند. در تهران نیز جمعی از نمازگزاران با لباس احرام با حرکت در خیابان‌های اطراف دانشگاه تهران - محل برگزاری نماز جمعه - ضمن اعلام انزجار از جنایات آل‌سعود و آل‌خلیفه خواستار اقدام عملی مدعیان دفاع از حقوق بشر در قبال این جنایات شدند.  راهپیمایان با شعارهای مرگ بر آل‌سقوط،  مرگ بر آل‌خلیفه، مرگ بر اسرائیل و مرگ بر آمریکا جنایات این رژیم‌ها را محکوم کردند. راهپیمایان با شعار گرامی باد یاد شهدای منا، ضمن همدردی با خانواده‌های بازماندگان این فاجعه، انزجار خود را از جنایات آل‌سعود اعلام کردند. به گزارش فارس، شرکت‌کنندگان در این تظاهرات گسترده در محکومیت جنایات آل‌سعود و آل‌خلیفه در فاجعه منا و هتک حرمت به آیت‌الله شیخ عیسی قاسم در پایان تجمع عظیم خود بیانیه‌ای صادر کردند. متن این بیانیه به شرح زیر است:
بســم‌الله الـرحمن الـرحیم
ملت بزرگ و بصیر ایران اسلامی با حضور پرشور و حماسی خود در این تظاهرات، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهدای گرانقدر فاجعه دلخراش و اندوهناک منا، در اولین سالگرد آن؛ اینگونه اقدامات ضد حقـوق‌بشـری، غیرانسـانی و ددمنشانه شـجـره خبـیثـه مـلعـونـه آل‌سـعـود را در کشـتار ضـیـوف‌الرحمـن و حجـاج بیـت‌الله‌الحـرام در مسجد‌الحرام و منا و کشـتار و سرکوب و قتل عام مسلمانان و مردم مظلوم عربستان، یمن، سوریه و حمایت از رژیم فاسد و مزدور آل‌خلیفه در کشتار و سرکوب مسلمانان و مردم مظلوم و  بی‌دفاع بحرین و اهانت به حریم مرجعیت بزرگ دینی آن کشور «آیت‌الله شیخ عیسی قاسم» را بشدت محکوم می‌کند. ما تظاهر‌کنندگان در حمایت از رهنمودها و فرمایشات راهگشای مقام معظم رهبری
مدظله العالی علیه خباثت‌های رژیم‌های دست‌نشانده و سفاک آل‌سعود و آل‌خلیفه بار دیگر اعتراض و خشم انقلابی و نفرت و انزجار خود را از اینگونه اقدامات ضدانسانی و غیرمسؤولانه آل‌سعود خائن‌الحرمین اعلام کرده و در بیش از 850 میعادگاه نماز جمعه در سراسر کشور «مرگ آل‌سعود و آل‌خلیفه» را فریاد می‌زنیم. ملت شجاع و بصیر ایران اسلامی صراحتاً اعلام می‌دارد همراه و همگام با سایر ملت‌های آزاده و مسلمان و «امت بزرگ رسول‌الله»، ضمن گرامیداشت نام و یاد و خاطره شهدای گرانقدر فاجعه منا و مسجدالحرام، حمایت همه‌جانبه خود را از مردم مظلوم یمن، سوریه و رهبر بزرگ مسلمانان بحرین و مردم مظلوم آن اعلام می‌دارد و به رژیم آل‌سعود و آل‌خلیفه این مزدوران رژیم غاصب صهیونیستی و آمریکای جنایتکار ام‌الفساد، هشدار می‌دهد اگر آل‌سعود خائن مسؤولیت اقدامات خود را در جنایت هولناک سرزمین منا نپیذیرد و درصدد جبران و اصلاح اقدامات خصمانه و مداخله‌جویانه خود نیز در سایر بلاد اسلامی بر نیاید و نیز همچنین اگر رژیم فاسد آل‌خلیفه از سرکوب مردم مظلوم و ستمدیده خود و هتک حرمت رهبران و مراجع بزرگ دینی بویژه «آیت‌الله شیخ عیسی قاسم» دست برندارد، بزودی زیر امواج خروشان خشم انقلابی و مقدس مسلمانان جهان بویژه جوانان حزب‌الله برای همیشه تاریخ دفن خواهند شد.

  آقای اوحدی! یک سال از فاجعه منا گذشته است، روند پیگیری حقوقی فاجعه منا را چطور ارزیابی می‌کنید؟
پس از فاجعه منا زمانی که خدمت رهبری رسیدیم ایشان به 2 نکته تاکید فرمودند. یک نکته اشاره به این بود که فاجعه منا نباید به فراموشی سپرده شود، نکته دوم هم تاکید رهبری بر پیگیری حقوقی این فاجعه بود که باید توسط دستگاه دیپلماسی کشور با جدیت دنبال شود. در عین حال به این موضوع هم اشاره کردند که حالا حالا‌ها با این پرونده کار داریم. علاوه بر این رهبر انقلاب همه ساله پیامی در موسم حج برای مسلمانان جهان و مسلمینی که در حج حضور دارند منتشر می‌کنند که امسال این پیام بیانگر یک واقعیت غیرقابل انکار است مبنی بر اینکه فاجعه هولناکی که در تاریخ اسلام بی‌سابقه بوده اتفاق افتاده است. همه این موارد ما را به یک موضوع سوق می‌دهد و آن هم پیگیری آن است. با توجه به این موضوع ما از 2 جنبه در برابر فاجعه منا مسؤولیت داریم؛ اول زنده نگه داشتن فاجعه غمبار منا و واکاوی و آسیب‌شناسی گوناگون در این زمینه به منظور جلوگیری از تکرار چنین فجایعی و دوم پیگیری‌های حقوقی که حق شرعی آسیب‌دیدگان و خانواده‌های شهدای این فاجعه است.
  بی‌شک شما که از ابتدا در جریان فاجعه منا، عملکرد و رفتارهای سعودی‌ها بوده‌اید، موارد و مطالب مهمی از این جریان را در اختیار دارید و شاید هم ناگفته‌هایی که تا به امروز در هیچ مصاحبه‌ای بیان نشده است.
فاجعه اول زمانی رخ داد که پلیس امنیت عربستان مسیر دسترسی زائران را به سمت خیابان‌های سوق‌العرب تغییر داد، یعنی مسیر تعیین‌شده حرکت زائران به سمت رمی‌جمرات بسته شد. به این معنی که این مسیر نه‌تنها برای زائران ما بلکه برای دیگران هم بسته شد و بعد به اجبار آنها را به مسیر خیابان 204 هدایت کردند.
  شایعاتی هر از چند گاهی بویژه در فضای مجازی منتشر می‌شود مبنی بر اینکه شاید زائران یا برخی روحانیون کاروان‌ها در این‌باره کوتاهی کرده باشند.
من شهادت می‌دهم چنین موضوعی نبوده است، مصاحبه‌های زائران در همان روزها موجود است و در این ایام پخش می‌شود، آنها شاهد بودند که راه را بسته‌اند. از یک طرف آنها را هدایت کردند به خیابان 204 که عرض آن 10 متر و از مابقی خیابان‌ها کمتر است و از سوی دیگر 2 طرف خیابان را نرده‌کشی کردند؛ این در حالی است که چادر زائران کشورهای دیگر هم در 2 طرف خیابان مستقر بود.
  آقای اوحدی! طبق اصول حضور در صحرای منا، زائران باید از بردن وسایل سنگین و به اصطلاح جاگیر خودداری کنند اما در تصاویر مشاهده می‌شود که زائران کشور‌های گوناگون وسایل خود را مانند کیف و ساک‌های بزرگ به همراه دارند!
بله! براساس آموزش‌هایی که قبل از موسم حج یا در طول موسم حج به مدیران و روحانیان کاروان‌ها داده می‌شود به آنها اعلام شد مانند سال‌های گذشته، زائران در هنگام ورود به منا ابتدا چادرهای خود را شناسایی کنند و وسایل اضافی خود را در چادر بگذارند و پس از صرف صبحانه و تجدید قوا  به سمت رمی‌جمرات بروند. این اتفاق برای کاروان‌های ما افتاد اما زائران کشورهای دیگر که صبح زود به سمت رمی‌جمرات رفته بودند آنطور که در تصاویر مشخص است برخلاف دستورالعمل‌ها ساک‌های بزرگ با خودشان همراه برده بودند یا با صندلی چرخدار حرکت  کردند که مانع بزرگی برای تردد افراد شده بود.
همچنین هنگام بازگشت از رمی‌جمرات به جای اینکه از خیابان‌های اطراف وارد چادرها شوند مستقیم از طرف مقابل وارد شدند و این تقابل جمعیت در انتهای راه نیز از بی‌تدبیری ماموران امنیتی سعودی بود.
به‌جای اینکه انتهای راه را باز کنند و مردم را هدایت کنند آنطور که در تصاویر موجود است خودرو‌های نظامی را مستقر کرده و با نرده‌کشی انتهای خیابان را بسته‌ بودند. یعنی در ابتدای خیابان 204 ماموران زائران را به د اخل خیابان هدایت می‌کردند اما انتهای خیابان مسدود بود. 200 هزار نفر جمعیت در دمای 54 درجه که همگی شب قبل در عرفات بودند و از نظر بدنی ضعیف شده بودند مجبور می‌شوند چند ساعت در این وضعیت بمانند.
یک اتفاق دیگر هم افتاد و آن اینکه زائران کشورهای دیگر که در چادرهای اطراف مستقر بودند برای اینکه به این افراد کمک کنند بطری آب پرتاب می‌کردند و حرکت برای دریافت این بطری‌ها موجی را در جمعیت ایجاد کرد که باعث سقوط و افتادن زائران شد.
فاجعه دوم زمانی اتفاق افتاد که رسیدگی به مجروحان انجام نشد. ماموران سعودی با 2 ساعت تاخیر در صحنه حاضر شدند. فاجعه حدود یک ربع به 9 صبح اتفاق افتاد.
  نخستین تماس را چه کسی گرفت؟ چطور در جریان وقوع این حادثه قرار گرفتید؟
صبح و قبل از ساعت 9 تماس گرفتند و گفتند ازدحام جمعیت در رمی‌جمرات باعث بروز حادثه شده است؛ در آن تماس اول اعلام نکردند که حادثه در خیابان 204 است. ما عوامل امدادی خود را که در حج 94 به مراتب گسترده‌تر و با برنامه‌تر از حج سال‌های گذشته بود در مسیر سوق‌العرب و در جوهره مستقر کرده بودیم چرا که خیابان 204 مسیر حرکت زائران ما نبود.
من هم با شنیدن این خبر که ازدحام اتفاق افتاده با فرمانده عملیات رمی‌جمرات آقای بیات تماس گرفتم و اوضاع را جویا شدم که گفت زائران در حال تردد هستند، البته جمعیت انبوه است.
روز اول یک و نیم میلیون جمعیت برای رمی‌جمرات حاضر می‌شود و شلوغ‌ترین روز است.  ساعت 8 و 45 دقیقه  آقای گروسی مسؤول حج و زیارت صداوسیما تماس گرفت و با صدای گرفته‌ای گفت من خودم را از یک گرداب انسانی بیرون آوردم، به داد زائران در خیابان 204 برسید. نخستین کسی که خبر فاجعه منا را به من داد آقای گروسی بود.
  لحظه‌ای که خبر را به شما اعلام کردند، شما در کجا و مشغول چه کاری بودید؟
آن زمان من در حال بازدید از مرکز پزشکی بودم، همان لحظه با آقای کولیوند رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت در منا و عرفات تماس گرفتم و 15 تیم پزشکی از افرادی که در سوق‌العرب، جوهره و مسیر بازگشت مستقر کرده بودیم را با آب و یخ و کمک‌های اولیه به محل اعزام کردیم. فرمانده عملیات حج سال گذشته محمدی، معاون سازمان حج و زیارت بود که به همراه دیگر همکاران به محل رفتند و نخستین تماسی که من با وی گرفتم به بنده گفت فاجعه بزرگی در حال اتفاق افتادن است. ساعت 10 بود که بنده تماس گرفتم اما دیگر وی تلفن همراه خود را پاسخگو نبود تا اینکه متوجه شدم وی را به همراه دیگر همکاران مانند آقایان دانشور و مجردی دستگیر کرده‌اند. همچنین تعدادی از پزشکانی که به محل فاجعه اعزام کرده بودیم را هم دستگیر کرده بودند.
امدادگران سعودی نیز با 2 ساعت تاخیر وارد صحنه شدند. عوامل امدادی ما  اعم از نیروهای بعثه، سازمان حج و زیارت و گروه‌های گوناگون بسیج شدند و حدود 800 نفر از زائران کشورهای گوناگون توسط مجموعه امدادی و مجموعه پزشکی حج و زیارت نجات پیدا کردند. یعنی اگر صدای ناله‌ای زیر تل شهدا به گوش می‌رسید به هر طریقی نیروهای امدادی ما کمک‌رسانی انجام می‌دادند. از این تعداد150 نفر  ایرانی بودند که نجات داده شدند.
فاجعه بعدی زمانی رخ داد که مجروحان را به بیمارستان‌های عربستان منتقل کردند. روز عید قربان پنجشنبه بود، جمعه و شنبه هم تعطیلات پایان هفته عربستان است و آنها آمادگی برای رسیدگی به این تعداد مجروح و مصدوم را نداشتند. زمانی که وارد بیمارستان منا شدم در حالی که باید در آماده‌باش کامل باشند اما کف راهروها تعداد زیادی از مجروحان را دیدم که به دلیل نارسایی تنفسی و کلیه دچار مشکل جدی شده  بودند.  برخی از آنها به دلیل رسیدگی نشدن به کما رفتند. من همیشه عنوان کردم که اگر امکانات احیا برای مصدومان این فاجعه فراهم بود تعداد زیادی از شهدا قابل درمان و احیا بودند. 60 درصد شهدای کشورهای گوناگون قابل احیا بودند. سعودی‌ها دستگاه ساده احیا نداشتند. بیمارستان منا که باید 2 میلیون زائر را پاسخگو باشد در حدود 100 عدد دستگاه احیا داشت. کمبود امکانات درمانی و کم‌توجهی‌های صورت گرفته آمار شهدای این فاجعه را زیادتر کرد.
ساعت 5 بعدازظهر منطقه را نظامی کردند. ارتش عربستان وارد شد و بدون استثنا عوامل امدادی همه کشورها را بیرون کرد و دیگر ما از حال مصدومان خبر نداشتیم. یعنی حتی زائرانی که به نوعی به یکدیگر کمک می‌کردند هم با این شرایط نظامی دچار مشکل شدند. به عنوان نمونه خانواده عزیزی از شهرستان گنبد درباره نحوه شهادت همسرش عنوان کرد که در جریان حادثه تا چند ساعت از همسرش مراقبت کرده و به وی امدادرسانی کرده است اما با ورود نظامیان، سربازان سعودی با قساوت تمام آنها را از هم جدا کرده‌اند و مانع امدادرسانی شده‌اند. اینها اتفاقاتی بود که فاجعه منا را رقم زد. تا ساعت 2 صبح صدای آمبولانس‌ها به گوش می‌رسید غافل از اینکه فاجعه سومی در راه است.
  و فاجعه سوم چه زمانی اتفاق افتاد؟
فاجعه سوم این بود که مسؤولان سعودی به بهانه اینکه می‌خواهند مسیر را برای رمی‌جمرات روز یازدهم آماده کننده پیکرهای شهدا را با رفتاری خارج  از آموزه‌های دینی و انسانی جابه جا کردند. 200 پیکر را در کانتینرهایی گذاشتند که برای حمل مواد غذایی استفاده می‌شود و با توجه به اینکه سردخانه عربستان ظرفیت محدودی داشت 6 هزار  شهید را در کانتینرهایی که سردکننده نداشت به مدت 5 روز در گرمای مکه نگه داشتند؛ فاجعه سنگینی که باعث شد پیکرهای شهدا متلاشی و سیاه شود و کار شناسایی با مصیبت بزرگی همراه شود.
کارشکنی‌ها و تفکر حاکم بر عربستان بزرگ‌ترین موانع سد راه شده بود. تفکر افراطی سعودی‌ها نمی‌خواست دنیا بداند که این تعداد زیاد شهدای فاجعه منا هستند. حتی برگه‌هایی را جلوی گروه تفحص ما گذاشتند که پیکر همه شهدا باید دفن شود و باید این برگه را امضا کنید. 5 هزار قبر را شبانه در کنار سردخانه به عنوان مقبره‌الشهدا آماده کردند و شروع کردند به دفن پیکر شهدا.
2 عامل باعث شد امروز در مقابل خانواده شهدا شرمنده نباشیم و بتوانیم پیکرهای شهدا را به کشور منتقل کنیم؛ عامل اول فرمایش و نهیب تاریخی رهبری در نوشهر بود. آن زمان 118 پیکر را شناسایی کرده بودیم اما اجازه انتقال نداشتیم.
اما عامل دوم که باعث شد شرمنده خانواده قربانیان نباشیم ایثار و گذشت گروه تفحص بود. جمعی از ایثارگران در مکه حضور داشتند که سابقه طولانی حضور فعال در جبهه را دارا بودند و با عشق و تبحر خاصی در بین 7 هزار جسد و بدن‌هایی که حتی متلاشی شده بودند 20 ساعت در شبانه‌روز تلاش کردند تا توانستند پیکرها را شناسایی کنند و کار انتقال انجام شد.  در مجموع 39 نفر در مکه با رضایت خانواده‌های‌شان دفن شدند اما با وجود تلاش‌های فراوان
3 پیکر وجود دارد که تا به امروز به دلیل قطع رابطه سیاسی و صادر نشدن ویزا برای خانواده آنها که این کار هم خلاف ارزش‌های انسانی است، شناسایی نشده‌اند.
  روند نخستین جلسه شما با طرف سعودی چگونه تغییر پیدا کرد؟
8 مهرماه نخستین جلسه رسمی با ریاست وزیر بهداشت که به عنوان نماینده دولت به عربستان آمده بود با مقامات سعودی در محل وزارت خارجه در جده انجام شد. در این جلسه با دغدغه‌های فکری فراوانی حاضر بودیم چرا که از یک طرف 118 پیکر را شناسایی کرده بودیم و از طرف دیگر اجازه انتقال آنها را نداشتیم و سردخانه‌ها ظرفیت نداشتند و کارشکنی‌های فراوانی انجام شده بود. توضیحاتی را ارائه دادم و بعد هم وزیر بهداشت با تدبیر جلسه را مدیریت کرد.
آقای قشقاوی کنار من نشسته بود که ناگهان پیامکی از ایران دریافت کرد و با تعجب گوشی تلفن همراه خود را به من داد، من هم پیامک را خواندم و مشاهده کردم رهبری فرموده‌اند: «ده‌ها هزار زائر آنجا داریم اگر کوچک‌ترین اهانتی به زائران یا ابدان مطهر شهدا صورت گیرد ما پاسخ می‌دهیم  و اگر پاسخ دهیم خشن و سخت خواهد بود». تلفن همراه آقای قشقاوی دست به دست در هیات ایرانی می‌چرخید و این نوع گفتمان رهبری آن هم در بازدید از جمع دانش‌آموختگان نظامی پیام‌های بسیاری داشت. بنده با افتخار عرض می‌کنم در طول تاریخ هیچ رهبری اینگونه از حقوق ملت خود دفاع نکرده است. در آن جلسه درگیری فکری ما این بود که چه موضعی بگیریم، آیا سعودی‌ها هم از این موضوع اطلاع دارند که یک مرتبه در باز شد و فردی وارد اتاق شد. برگه کاغذی را جلوی نماینده وزارت خارجه سعودی‌ها گذاشت که نوع تغییر رفتار و چهره وی نشان داد پیام رهبری را دریافت کرده‌اند. بنده به آقای قشقاوی گفتم که پیام را دریافت کردند.
نکته دیگر اینکه قبل از برپایی این جلسه  سعودی‌ها به ما گفتند که وزیر بهداشت آنها به عنوان همتای وزیر بهداشت ایران در ریاض است و به دلیل یک جلسه مهم نمی‌تواند در مذاکرات حاضر شود. به هر حال آنها یکسری بداخلاقی‌ها از سر تکبر انجام دادند اما برای احقاق حقوق زائران ایرانی باید در جلسات حاضر می‌شدیم. سعودی‌ها مرتب بهانه‌تراشی کردند که تابوت به تعداد کافی نداریم، این درخواست شما زمانبر است یا از نظر بهداشتی مشکل‌ساز است که وزیر بهداشت از موضع تخصصی پاسخ آنها را داد اما زمانی که رئیس هیات مذاکره‌کننده سعودی از پیام رهبری مطلع شد انسجام وی به هم خورد و رفتارش تغییر کرد به نحوی که هنگام خروج از محل و در کنار آسانسور خودش را به من رساند و گفت وزیر بهداشت عربستان از ریاض تماس گرفته و گفته است که جلسه‌اش تمام شده و برای مذاکره با هیات ایرانی با هواپیمایی اختصاصی به سمت جده حرکت کرده است و ساعت 8 با شما ملاقات خواهد کرد.
ما از جلسه خارج شدیم و ساعت 8 به وزارت بهداشت رفتیم. فضای جلسه به طور کامل با  جلسه صبح متفاوت بود. به ما گفتند چه کسی گفته تابوت نداریم؟! همه چیز آماده است و مقدمات قانونی کار انتقال اجساد در حال انجام است. پس از جلسه بنده، سفیر و وزیر بهداشت در یک خودرو بودیم و حدود ساعت یک و 30 دقیقه بامداد به ورودی مکه رسیدیم که  دستیار ارشد امیر مکه به من زنگ زد و گفت 5 فروند هواپیمای اختصاصی برای انتقال پیکر شهدا به ایران در نظر گرفته‌ایم و  هر کدام را که شناسایی شد بدون تشریفات قانونی به کشور خود منتقل کنید. یعنی فرمایش رهبری خواب را از چشمان آنها گرفته بود.
  پس از فاجعه منا به طور حتم مطالباتی از سوی خانواده شهدا مطرح می‌شود. پیگیری حقوقی این فاجعه بر عهده چه کسانی است؟
مسؤولیت مستقیم پیگیری حقوقی فاجعه منا با دستگاه دیپلماسی و وزارت امور خارجه است اما این موضوع رافع مسؤولیت سازمان حج و زیارت و بعثه رهبری نبود. در این‌باره وظیفه ما پشتیبانی و مستندسازی این فاجعه برای پیگیری حقوقی توسط وزارت امور خارجه است. بنابراین گروه مجربی متشکل از نیروهای سازمان حج و زیارت و بعثه رهبری کار سنگینی را در راستای مستندسازی این فاجعه انجام دادند. امروز بعثه رهبری 6 کتاب را از مستندات این فاجعه به چاپ رسانده و با انجام مصاحبه با بیش از 300 نفر از بازماندگان این حادثه در حال جمع‌آوری مدارک و مستندسازی این فاجعه است. همچنین مستندسازی حقوقی براساس فقه و احکام فقهی اهل سنت و تشیع درباره مسؤولیت میزبان در قبال چنین فاجعه بزرگی در حال انجام است. عکس، فیلم و مصاحبه‌های شاهدان عینی این فاجعه همه جمع‌آوری شده که بیانگر تعلل، کوتاهی، قصور و قساوت حکام سعودی است.
  شما در مصاحبه‌ای اعلام کردید که از روند پیگیری حقوقی فاجعه منا راضی نیستید. دلیل نارضایتی شما چیست؟
پیگیری حقوقی فاجعه منا به چند دلیل با موانع جدی مواجه شد؛ اول اینکه در شرایط قطع رابطه سیاسی هستیم و عربستان هیچ همکاری‌ای برای تشکیل کمیته حقیقت‌یاب انجام نداده است. به هر حال فیلم‌ها، کنترل‌ها و اطلاعات لازم برای ریشه‌یابی عمق فاجعه در اختیار آنهاست. دوم اینکه به دلیل قطع رابطه سیاسی امکان طرح شکایت در دادگاه عربستان هم برای ما فراهم نیست و نکته سوم اینکه در بسیاری از کنوانسیون‌های حقوقی بین‌المللی عربستان عضویت ندارد و این موضوع هم به دلیل نوع نگاه و تفکر انحرافی است که نسبت به موضوعات حقوقی دارند.
  اما دستگاه دیپلماسی ظرفیت‌ها و فرصت‌های مناسبی در اختیار دارد که باید از آنها استفاده کند!
به اعتقاد بنده دستگاه دیپلماسی باید همه تلاش خود را به کار گیرد و از ظرفیت‌های گوناگونی که در سطح بین‌المللی وجود دارد استفاده کند. البته تلاش‌هایی انجام شده و جلساتی در معاونت کنسولی وزارت امور خارجه تشکیل شده و جلساتی هم دادستان کل کشور با حضور معاونان وزارت امور خارجه و سازمان حج و بعثه برگزار کرد و راهکارهای گوناگونی برای این پرونده در نظر گرفته شد.
اما دلیل نارضایتی من این است که این تلاش‌ها منتج به نتیجه نشد و دلایل گوناگونی سد راه این پرونده شده است. پس از فاجعه منا زمانی که وارد ایران شدیم بیش از 410 وکالتنامه از خانواده‌های شهدای منا دریافت کردیم و شعبه‌ای را با هماهنگی دادستان کل کشور در سازمان حج و زیارت ایجاد کردیم و به آنها در استان‌ها نمایندگی دادیم که وکالتنامه‌ها را از خانواده‌ها جمع‌آوری کنند. این وکالتنامه‌ها پس از جمع‌آوری به زبان عربی ترجمه شد و در اختیار وزارت امور خارجه قرار گرفت. بر این اساس همه خانواده‌ها به وزارت امور خارجه وکالت داده‌اند برای طرح شکایت علیه عربستان اقدام کند.
  تا به امروز بارها درباره پرداخت دیه به خانواده شهدای مکه و منا صحبت شده و وعده‌هایی در این زمینه مطرح شده است. به نظر شما سرانجام عربستان سعودی به خانواده‌ها و بازماندگان این حوادث غرامت پرداخت می‌کند؟
من در 29 شهر خدمت خانواده شهدای منا رسیدم. درخواست اول آنها محکومیت و محاکمه مسببان این فاجعه در عربستان است. دیه هم حق شرعی آنهاست که باید دولت عربستان براساس اتفاق نظر همه فرق اسلامی پرداخت کند اما  تا به این لحظه ریالی به هیچ خانواده‌ای در هیچ نقطه‌ای از دنیا نه برای حادثه مکه و نه برای فاجعه منا پرداخت نشده است. به هر حال اعتقاد ما این است که هرچه از این فاجعه عبور کنیم افکار عمومی در دنیا متوجه فاجعه و عمق آن می‌شود. در برخی کشورها یکسری اعتراض‌ها نسبت به دولت‌شان انجام شد که چرا مقابل عربستان سکوت کرده‌اند. عربستان به دلیل امکانات گوناگونی که در اختیار گرفت سعی کرد کشورهای دنیا را با سکوت سنگینی مواجه کند اما تا کی می‌تواند این رویه را ادامه دهد؟ اعتقاد ما این است که فشار بین‌المللی، عربستان را مجبور به تمکین خواهد کرد. در آخرین جلسه‌ای  هم که در این‌باره تشکیل شد نگاه وزارت امور خارجه این  بود که با بهره‌گیری از وکلای خارجی که وجدان کاری خود را با بهای اندک این دنیا معامله نمی‌کنند، بتوانند پرونده منا را پیگیری کنند. در این‌باره تمهیدات ویژه‌ای در نظر گرفته شده و برای نخستین سالگرد این فاجعه نیز با محوریت بنیاد شهید تشکیل 7 کمیته در دستور کار قرار گرفت که یکی از آنها کمیته پیگیری حقوقی فاجعه منا است و مسؤولیت آن به معاونت کنسولی وزارت امور خارجه سپرده شده است.
  آقای اوحدی! یکی دیگر از اتفاقات حج در چند سال گذشته برملا شدن نیت شوم 2 مامور خاطی در فرودگاه جده بود. به نظر شما چرا با وجود محکومیت این دو مامور خاطی، هنوز اقدامی برای محاکمه آنها صورت نگرفته است؟
حادثه فرودگاه جده یک سال و نیم پیش اتفاق افتاد، این اتفاق هم از موضوعات شرم‌آوری بود که در کشور عربستان که ادعای میزبانی  زائران خدا را دارد به وقوع پیوست. 2 زائر ایرانی که حافظ بخشی از قرآن بودند متوجه نیت شوم 2 پلیس سعودی شدند به نحوی که شجاعت و هوشیاری آن دو نوجوان باعث دستگیری 2 پلیس سعودی شد. در آن زمان هر دو مامور فاسد شناسایی شدند و فرمانده پلیس جده به فرودگاه آمد و عذرخواهی کرد. ماجرا صورتجلسه شد و اعلام کردند که این دو مامور پلیس مجرم هستند. اما پرسش جدی وجود دارد که چرا عربستان پس از یک سال و نیم همچنان در مجازات آنها تعلل دارد؟ توقع این بود که عربستان به عنوان کشور میزبان آن هم درباره چنین نیت شرم‌آور و غیرانسانی هر دو پلیس فاسد را در کوتاه‌ترین زمان و ظرف یک هفته محاکمه می‌کرد. عربستان از سال گذشته اراده‌ای برای پذیرش زائران ایران نداشت.
در طول مذاکرات حج هم کارشکنی‌های گوناگونی انجام دادند که بیانگر این بود که  نمی‌خواهند به قول رهبری زائران غیور و شجاع ایرانی در موسم حج امسال حضور پیدا کنند. قبل از حج تمتع، عمره را با کارشکنی‌های‌شان متوقف کردند. دولت هم باید درباره اتفاق جده موضع می‌گرفت، بنابراین اعلام شد تا محاکمه 2 مامور خاطی انجام نشود عمره تعلیق خواهد شد. درباره حج تمتع امسال هم ما عهد کردیم و به مردم گفتیم قراردادی را که عزت و امنیت زائر حفظ نشود و عزت جمهوری اسلامی ایران لحاظ نشود امضا نمی‌کنیم.
  با توجه به موارد متعدد کارشکنی و بی‌حرمتی آل‌سعود، این روزها افکار عمومی می‌پرسند که آیا لازم است دوباره ازسرگیری عمره را پیگیری کنیم؟
ما درباره عمره بارها این نکته را اعلام کرده‌ایم که شرط اول ازسرگیری عمره محاکمه 2 پلیس  فاسد سعودی است. پس از آن باید تصمیم بگیریم که آیا اعزام عمره را انجام دهیم یا خیر. تا زمانی که حکم صادر نشود و ماموران خاطی مجازات نشوند برنامه‌ای برای عمره نداریم. درباره حج تمتع باید این نکته را عنوان کرد، همانطور که رهبری فرمودند حج واجب شرعی و حق مردم است. عربستان حق ندارد صد عن سبیل‌الله کند و جلوی زائر ما را بگیرد. ما هم نباید مقابل این حق کوتاه بیاییم.
  هنگام انتقال پیکر شهدا به ایران برخی خانواده‌ها گلایه داشتند که وضعیت انتقال مناسب نبوده و برخی اعضای پیکر شهدا دچار آسیب شده است. با این موضوع موافق هستید؟
پیکر شهدا در ایران به سازمان پزشکی قانونی تحویل داده شد و من به عنوان رئیس سازمان حج توفیق زیارت پیکر شهدا را در ایران نداشتم. در آن مقطع من با آخرین پرواز به ایران مراجعه کردم، دلیل آن هم این بود که کاروان حج آسیب دیده بود و مردم نگران بودند، بنابراین باید تا آخرین لحظه در کنار آنها می‌ماندم از طرفی نگران رفتار سعودی‌ها بودم و وظیفه خود می‌دانستم تا آخرین لحظه حاضر باشم، بنابراین در زمان انتقال پیکر شهدا آنها را ندیدم اما از نظر قانونی پیکرها به سازمان پزشکی قانونی در ایران تحویل داده شد.
  آیا شکایتی درباره نحوه انتقال شهدا به ایران به ثبت رسیده است؟
تا به امروز گزارشی از شکایت خانواده‌ها نداشتیم، در آغاز عملیات انتقال، یکی از خانواده‌ها به من گفت که آثاری بر سینه یکی از پیکرها وجود داشته است. پس از پیگیری از پزشکی قانونی آنها اعلام کردند که به منظور اطمینان و رعایت موازین بهداشتی برخی از پیکرها را کالبدشکافی کرده‌اند. چنین مواردی در ابتدای انتقال پیکرها مطرح شد اما درباره باقی موارد اطلاعی ندارم و موردی هم پزشکی قانونی به ما اعلام نکرده است.
  درباره پیکر شهید رکن‌آبادی و کالبدشکافی بدن این شهید موارد متعددی مطرح شده است. در این‌باره شما به عنوان رئیس سازمان حج و زیارت چه نظری دارید؟
درباره شهید رکن‌آبادی هم مواردی در خبرها مطرح شد که باید سازمان پزشکی قانونی پاسخگو باشد چرا که پیکر این شهید در زمان انتقال به کشور تحویل سازمان پزشکی قانونی شد و ما هم منتظر اعلام نتایج بررسی آنها هستیم.
 

محمد زعیم‌زاده: محمدجواد ظریف برخلاف سابقه طولانی‌اش در عرصه دیپلماسی که لازمه آن غامض و پیچیده سخن گفتن است هر از گاهی خیلی ساده و رک حرف‌هایی اساسی و از ته دل می‌زند؛ چه آنجا که سرِ درد دل انتخاباتی‌اش با دیپلمات‌های غربی و ضد انقلاب حرفه‌ای باز می‌شود و می‌گوید اگر مذاکرات هسته‌ای و برجام به جایی نرسد مردم ایران دیگر به ما رای نمی‌دهند و باید بازنشسته شویم و چه حالا که خیلی صریح در گفت‌وگو با روزنامه دولت درباره رابطه برجام و تحریم‌هایی که قرار بود بالمره پس از برجام برداشته شوند می‌گوید هدف عمده از مذاکرات برداشتن تحریم‌ها نبود و تمام رفت و آمد‌های دیپلماتیک مبتنی بر تقویت امید بوده است و انگار نه انگار که رئیس‌جمهور محترم پیش و پس از هر دور مذاکرات در ژنو و لوزان و وین در وسط ساختمان پاستور تریبون علم می‌کرد و در ارتباط زنده تلویزیونی و با شور و حرارت به مردم می‌گفت «همه تحریم‌ها بعد از برجام لغو خواهد شد!» این سخن محمدجواد ظریف در بحبوحه تلاش دولت برای از سرگیری کنسرت درمانی و ایجاد دیگر دوقطبی‌های کم‌اهمیت ولی پربسامد سیاسی- اجتماعی دولت‌ساخته حرف بسیار مهمی است.
حرف ظریف از این باب مهم است که نمادی از تلاشی نو برای تصویرسازی از کارکردهای نداشته برجام است، دولتمردان اعتدالی همزمان با ته‌نشین شدن جمع‌بندی ناکارآیی اقتصادی برجام در بخش‌های قابل توجهی از افکار عمومی سعی می‌کنند فراواقعیتی جدید از برجام بسازند، دولت یازدهم امروز پس از پیاده کردن روزآمد تئوری حواله ناکارآمدی‌ها به دوره قبل تا پای جان، راه حواله کردن کارکردهای برجام به غیب و غافل را در پیش گرفته است. فرمول ساده است؛ دیگر از دولت نپرسید که برجام برای ما چه آورده است، برجام از اول هم قرار نبود سنگی از سر راه بردارد و عایدی چشمگیری داشته باشد یعنی اصلا قرار دولت با مردم این نبود، اساسا کی بود؟ کی بود؟ من نبودم!
ما دوست داریم از ما سوال کنید «اگر برجام نبود چه می‌شد؟» که حالا بتوانیم برای‌تان قصه بسازیم، حقیقت این است که در این روز‌ها که کیسه‌های سیمان اجازه نفس کشیدن قلب رآکتور اراک و چرخش سانتریفیوژها را نمی‌دهد کسی حق ندارد بپرسد پس چرخ زندگی مردم چه شد؟
به جای طرح این سوال مذبوحانه باید مثل ژول ورن از تخیل‌تان استفاده کنید و ایران بدون برجام را تصور کنید. در جهل مطلقید اگر اینقدر قوه تخیل‌تان قوی نباشد یا خدایی ناکرده به محسوسات اقتصادی دور و برتان توجه کنید یا از آن بدتر دو دو تا چهارتای اقتصادی انجام دهید و آمار رکود و سرمایه‌گذاری خارجی و ضریب جینی و میزان صادرات نفتی و غیرنفتی و حجم نقدینگی و آمار‌های بیکاری و... را مطالعه کنید و در نهایت جمع‌بندی کنید اقتصاد ایران بدون برجام «تقریبا هیچ» فرقی با اقتصاد ایران با برجام ندارد. باید گوش به قصه دولت بدهید تا برای شما بگوید که اگر برجام نبود الان آب خوردن هم نداشتیم و الان درگیر جنگ سختی بودیم! البته حق ندارید از خود بپرسید که اگر استکبار و غرب قصد جنگ با ایران را داشتند چرا در دوره اوج تخاصم سال‌های 2005و 2006 که حتی برخی فرماندهان سابق نظامی خبر جنگ را داده بودند اتفاقی نیفتاد؟ یا حتی حق ندارید به سابقه ذهنی‌تان مراجعه کنید و مواردی چون لیبی و... را مرور کنید که غرب به مجرد اعتدالی شدن سرهنگ‌ها جنگ را به آنها تحمیل کرد، نه در دوره مقاومت! و... چه دوست داشته باشید، چه دوست نداشته باشید باید فرض کنید که اگر برجام نبود حتی حق فروش یک قطره نفت را هم نداشتیم، در این باره هم حق ندارید از خودتان بپرسید چطور در دوره اوج تحریم‌های سال 2012 درآمد ایران از فروش نفت «بیشتر مساوی» شرایط فعلی بود و با صادر کردن منابع نفتی کمتر منافع ملی بیشتری حاصل می‌آمد و حداقل همین درآمد نفتی فعلی محقق می‌شد؟ شما باید فراواقعیت برجام را قبول کنید و کاری با واقعیت‌ها نداشته باشید، خب! حالا جناب رئیس هم چند باری فرموده باشند که تحریم‌ها بالمره فلان می‌شود یا همین جناب وزیر چند بار در صداوسیما و حتی در کمیسیون برجام و در پاسخ به رفیق چشمک‌زنش سه بار گفته بود همه تحریم‌ها یکجا برداشته می‌شود ولی به هرحال حالا که نشده است اوقات‌تان را تلخ نکنید، به جایش بیایید از تخیل نبودن برجام لذت ببرید، کاری با واقعیت برجام نداشته باشید؛ با ارتباط برجام با سخنان هر از گاه عالیجناب درباره لزوم خلع سلاح نیروهای نظامی کشور هم کاری نداشته باشید، به FATF و IPC و بقیه خلاصه‌نویسی‌های با کلاس و اثرات آنها بر استقلال و حاکمیت ملی و البته رابطه‌شان با نانوشته‌های برجام هم کاری نداشته باشید.
اما واقعیت این است که به تعبیر این روزهای فضای مجازی، دولت اینجا را اشتباه می‌‌رود. اگر فرض کنیم بحث و جدل پیرامونFATF و IPC و خلع سلاح نظامی و چراغ سبز دادن ضمنی به جبهه ضد مقاومت و داعش و ارتباط آنها با نانوشته‌های برجام بحثی نخبگانی باشد- که با توجه به گستردگی شبکه‌های اجتماعی اینگونه نیست- و راهی به میان توده‌های مردم ندارد اما کارکرد‌های اقتصادی برجام و تطبیق وعده‌های برجامی با شرایط اقتصادی حتما امری مردمی است که با متن زندگی مردم مرتبط است و مشکلش با تصویرسازی و قالب کردن فراواقعیت به جای واقعیت حل نمی‌شود. حافظه تاریخی مردم اینقدر ضعیف نیست که وعده‌ها را فراموش کنند و به تخیل‌ها دل ببندند. کاش جناب ظریف و دولت به جای اینکه بگویند از اول هم قرار نبود از قبل برجام تحریمی لغو شود صادقانه به مردم بگویند «قرار بود اما نشد» و همراه با مردم کمر همت به حل مشکلاتی ببندند که این دولت و آن دولت نمی‌شناسد و در مسیر تعالی جمهوری اسلامی باید حل شوند به شرطی که باوری باشد و بعد همتی و البته صداقت و اعتقاد به قربانی نکردن منافع ملی پای منویات گروهی و انتخاباتی!

حسین  قدیانی: حقا که انا لله و انا الیه راجعون! خدای اسلام! به داد اسلام برس. خدای انقلاب! به داد انقلاب برس. رئیس یک جای مهم کشور، عوض آنکه دست دوستی به جگرسوخته‌های فاجعه منا دهد، عدل در نخستین سالگرد این واقعه دلخراش و بی‌نمونه، مهر و محبت خود را نثار شجره خبیثه و ملعونه سعودی می‌کند! رئیس یک جای مهم دیگر کشور به جای عذرخواهی از کوتاهی قوه اجرا و بویژه وزارت امور خارجه، در بدترین مغلطه ممکن، ادعا می‌کند ما داشتیم ال می‌کردیم لیکن چون بل کردند، فشارهای‌مان نتیجه نداد! و هیچ نمی‌گوید سخن از کدام فشار به آل‌سعود ملعون می‌گوید؟! و هیچ نمی‌گوید که اگر حکایت حقوق‌های نجومی، قرار بر «برخورد ریشه‌ای با مسائل» است، چرا به کار جوانانی که بل کردند «نگاه ریشه‌ای» نمی‌شود؟! آری! آن کار صورت نمی‌گرفت، اگر بعد از ماجرای تعرض، واکنش صریح و صحیح انقلابی نشان می‌داد دولت! اگر بعد از ماجرای مسجدالحرام، واکنش صریح و صحیح انقلابی نشان می‌داد دولت! و اگر بعد از پشته ساختن از کشته حاجی ایرانی، واکنش صریح و صحیح انقلابی نشان می‌داد دولت! عجبا از این اعتدال! آنجا که به برخورد با بستگان نجومی و وابستگان حقوقی می‌رسد، مواجهه، نه قضایی و بر مبنای عدل و داد، که باید «ریشه‌ای و فرهنگی» باشد اما آنجا که پای چند جوان عاصی از قصور و تقصیر حضرات در میان است، کم مانده مدعی شوند که ما داشتیم رکود و بیکاری را هم حل می‌کردیم اما اصابت 2 تا تخم‌مرغ به دیوار سفارت سعودی مانع شد! اگر این همه یعنی «مرگ تدبیر» باید هم یادداشتم را اینگونه شروع کنم؛ انا لله‌ و انا الیه ‌راجعون! مردمان ساکن در منطقه کابینه، خود بارها اعتراف کرده‌اند که فلان توافق «تقریبا هیچ» سودی برای ملت ایران نداشته و بنا به هر دلیل، نتوانسته در تنها هدفش یعنی لغو همه تحریم‌ها در همان روز اجرا موفق باشد، آنوقت رئیس همان مردمان، مدعی می‌شود ما اگر جز برجام کاری نکرده بودیم، کافی بود برای کارنامه‌مان! و بس بود برای مردم! الا ‌ای روح خدا، خمینی بت‌شکن!‌ ای بنیانگذار جمهوری اسلامی و ‌ای علمدار اسلام انقلابی! شاید تقصیر تو بود که در تمام 22 جلد «صحیفه نور» یک جمله هم مشاهده نمی‌شود که تو برای کاری، منت سر ملت گذاشته باشی! و نه‌تنها هرگز اینگونه با ما مردم سخن نگفتی، بلکه در اوج تواضع، خدمت و مردمداری، وصیت کردی از قصور و تقصیر خادم خود بگذریم! آنجا که قطره اشک را، هم بر صورت خلف شایسته خود جاری ساختی، هم بر گونه ما! تو که بودی؛ این جماعت کیستند؟! آنوقت اسلام انقلابی تو «رحمانی» نبود اما اسلام پول، اسلام آل‌سعود، اسلام داعشی و در یک کلام اسلام آمریکایی این حضرات «رحمانی» است! رحمت منت بر سر ملت! رحمت «تقریبا هیچ»! رحمت کافی دانستن «تقریبا هیچ» برای ملت خمینی! رحمت چوب حراج بر استقلال مملکت! که رئیس‌جمهور آمریکا معین کند نحوه کار بانک‌های کشور را! آن هم این آمریکا! که مد شده در دنیا گرفتن حال رئیس‌جمهور بی‌ادب و جلادش! کدخدای بدون فرش قرمز! از بس که این مردک روسیاه، بی‌شرف و بدعهد است، کتمان نمی‌کنم خوشحالی‌ام را که در شرق آسیا مفتضح شد! اما جگر سوخته‌ام را هم کتمان نمی‌کنم که در اوج ذلت آمریکا، کاخ سفید باید برای بانک ما تعیین تکلیف کند! طیب‌الله حضرات معتدل! این از قصه پرغصه 2 رئیس! حالا برویم سروقت 2 نایب‌رئیس! واقعا گلی به جمال مجلس دانش‌آموزی! آنجا لااقل برای متن نخوانده، اظهارنظر نمی‌کنند! مجلس شورای اسلامی! کم این مجلس شهید داده که آقایان یمین و یسار رئیس قوه مقننه اینگونه شأن و منزلت آن را پایین می‌آورند؟! آقای! به اعتراف خودت FATF را نخوانده‌ای، حداقل درباره‌اش حرف هم نزن! اندکی کلاس! کمی تا قسمتی پرنسیب! نقد وارد می‌کنی به «رسانه ملی» که چرا کارشناس کم سن و سال دعوت می‌کند؟! اگر در جواب نقد متقن و سخن سنجیده مانده‌ای، دیگر چه کارت با عدد سن کارشناس؟! اگر انقلاب اسلامی و اسلام انقلابی توانسته کارشناس جوان تربیت کند که بیاید در صداوسیما و ناظر بر حق و حقوق ملت شریف ایران، موضع بایسته و شایسته اتخاذ کند، احسنت بر این نظام الهی! از این مهم، دشمن باید بسوزد؛ شما چرا؟! اصلاح‌طلب مثلا خوش‌خیم و این همه خشم؟! نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی و این همه سخن نسنجیده؟! همصدایی با بیگانگان در تخریب سپاه؟! قند آب کردن در دل رسانه‌های صهیونیستی، آن هم از جایگاه نایب‌رئیسی مجلس شورای اسلامی؟! یعنی خمینی به اذن خدا و به امر خدا انقلاب کرد تا برای امور مالی کشور، کدخدا، هم تصمیم را بسازد و هم تصمیم را بگیرد؟! و هم موضع خود را «اعلام» کند و هم موضع خود را «اعمال» کند؟! مگر نه آن است که اول شعار و مهم‌ترین شعار انقلاب «استقلال» بود؛ «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی»؟!
این از این نایب‌رئیس، آن یکی هم برایش شبهه پیش آمده که نکند امام در مواجهه با منافقین، غیررحمانی برخورد کرده باشد! والله همانطور که ما از خداییم، همان به که هر چه زودتر به سوی خدا برگردیم، با وجود چنین نواب رئیسی، آن هم در مجلس شورای اسلامی! از انقلاب اسلامی قریب 40سال گذشته، طرف هنوز واقف بر قساوت منافقین نیست! و شک دارد که نکند فلان؟! من از سروران معزز شورای محترم نگهبان عذر می‌خواهم لیکن یک سوال! می‌توانم بپرسم: صلاحیت این فرد و امثالهم را دقیقا براساس کدام مصلحت تایید کردید؟! اگر مصلحت، حفظ عناصر بود؛ این هم نتیجه‌اش! حمله به سپاه و حمایت از منافقین! آن هم در صندلی چپ و راست رئیس مجلس شورای اسلامی! حالا حق ندارم بگویم «ایران بهشت اپوزیسیون است»؟! این همصدایی می‌کند با داعش در تخریب سپاه؛ آن همصدایی می‌کند با آل‌سعود در همراهی با منافقین! انا لله و انا الیه راجعون! و اما بسم‌ الله الرحمن الرحیم! چند صباح دیگر باز هم در این کشور انتخابات است! شورای نگهبان باید عمل کند به مر قانون! والله به شورای نگهبان ربط ندارد که کی قبلا رئیس بوده، کی حالا رئیس است! والله به شورای نگهبان ربط ندارد که نام خانوادگی طرف چیست! والله به شورای نگهبان ربط ندارد که حتی یک نفر هم پای صندوق آرا حاضر نشود یا بالعکس؛ همه واجدان شرایط در انتخابات شرکت کنند! والله دمیدن در تنور انتخابات، به شورای نگهبان ربط ندارد! والله سرد یا گرم برگزار شدن انتخابات به شورای نگهبان ربط ندارد! والله اینکه جناح الف، تعداد نامزد کمتری از جناح ب دارد، ربطی به شورای نگهبان ندارد! والله حتی این تحلیل هم به شورای نگهبان ربط ندارد که اگر فلانی رد صلاحیت شود، چه خواهد شد و اگر بهمانی رد صلاحیت شود، چه نخواهد شد! حتی‌تر، این متن هم ربطی به شورای نگهبان ندارد! چه می‌نویسم که ما از شورای نگهبان، عمل به مندرجات خودمان را نمی‌خواهیم، بلکه عمل به «مر قانون» را می‌خواهیم! از قضا، مصلحت هم یعنی عمل به مر قانون! طرفه حکایت اینجاست که شورای محترم و مظلوم نگهبان هر وقت ملاحظه اینها را کرد، جماعت به جای خضوع بیشتر، وقاحت بیشترشان را به رخ کشیدند! نمی‌بینید؟! نمی‌خوانید؟! نمی‌شنوید؟! تا اینجا که گذشت لیکن از اینجا به بعد، فرض است بر شورای نگهبان که ضمن عمل انقلابی‌تر به مر قانون، اجازه ندهد آنچه حتی در مجلس دانش‌آموزی هم مضحک و خنده‌دار جلوه می‌کند، در مجلس شورای اسلامی به کرات مشاهده شود! 100 سال سیاه نخواستیم نماینده هم‌سخن و هم‌جهت با اجنبی وارد مجلس شود؛ آن هم در جایگاه هیأت رئیسه! جگرگوشه‌های این مردم در خرابات شام برای حفظ امنیت ایران عزیز و آلوده نشدن خاک پاک وطن به پای حرامیان نمی‌جنگند که از سویی بانک بدتر از تانک به سینه ایشان شلیک کند و از سویی هم نواب رئیس مجلس شورای اسلامی! یعنی آقایان فلانی و بهمانی که حتی پرهیز دارم از بردن نام‌شان، آبرو و حیثیت و مصونیت و جایگاه حقوقی و چه و چه دارند لیکن اهانت به سربازان سردار سلیمانی آزاد؟! آیا این است حق سینه‌سپرکرده‌ها جلوی توپ و تانک دشمن؟! که هم از ناحیه دوست «دشنام» بشوند و هم از همین ناحیه غیرمقدسه، «تحریم» شوند؟! و بدا به حال راقم این سطور که هنوز هم به این جماعت می‌گوید «دوست»! کدام دوست؟! ما هی اصرار داریم به اینها بگوییم «دوست» لیکن در عوض و شاید هم من‌باب اعتدال، خود این دوستان نازنین، اصرار دارند که ثابت کنند «...» هستند، نه «جاهل»! و مگر دوباره قوای نظامی مملکت را تخریب نکردند؟! بگذار بدون تعارف بنویسم که بخشی از مشکل اتفاقا به خودمان بازمی‌گردد! آنجا که بی‌جهت «دوست» تصور می‌کنیم این دشمن‌دوستان را! «دوست» یعنی حاج‌قاسم سلیمانی که دشمن را در همان لانه خود نگه داشته، بلکه خانه من و ما ویران نشود! و ایران عزیز ما ویرانه نشود! و الا به این جماعت که «دوست» نمی‌گویند! کدام کشور کلید امور مهم خود را دست چنین نااهلان و نامحرمانی می‌سپرد که ما دومی آن باشیم؟! تا الان هم هر چه کردیم، دیگر بس است! والله حیف وقت! 15 سال پیش که قصد کردم برای ورود در حوزه روزنامه‌نگاری، هدفم زدن نمایندگان مجلس آمریکا بود؛ گمان نمی‌بردم باید این وقت را تلف کنم برای نایب‌رئیس مجلس خودمان، آنجا که برمی‌دارد می‌گوید؛ «من از«FATF» سردرنمی‌آورم اما خوب است»!
آن ایام فکر می‌کردم در دوگانه امام و منافقین، هر جا که کم آوردم، می‌روم و یکی هم مایه از
مواضع انقلابی نواب رئیس مجلس شورای اسلامی کشورم می‌گذارم! نگو باید شبهات نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی را هم حل کنم! و یعنی حل کنیم! سروران محترم شورای نگهبان! دمیدن در تنور انتخابات، کار ما اصحاب رسانه است، ایضا کار هواداران نامزدها! اینکه متاثر از رد صلاحیت «فلانی» و «بهمانی» کجا ملتهب می‌شود، وظیفه نیروهای انتظامی و امنیتی است! هر چند که بگویم؛ «عمل به مر قانون» التهابی در پی ندارد! «آشوب و التهاب» آنجاست که از تریبون مجلس خودمان، اصحاب عاشورایی حافظ امنیت کشور، تخریب می‌شوند! آشوبی هم از این بالاتر متصور هست؟! اگر نتیجه «عمل به مر قانون» این شد که یک جناح، حتی یک نفر هم در انتخابات نامزد نداشته باشد؛ نداشته باشد که نداشته باشد!
اینجا گناهی بر گردن شورای نگهبان نیست، بلکه بر گردن همان کسانی است که هنگام خربزه خوردن، فکر لرزیدنش را دیگر نکرده بودند! آیا قرار است این جماعت، هم از توبره بخورند و هم از آخور؟! هم سمت داشته باشند و هم سینه‌سپرکرده‌های سپاه قدس را تخریب کنند؟! قدقدشان برای ما، آنوقت تخم طلایی‌شان در سبد اجنبی؟! برای که داری می‌جنگی سردار؟! برای حفظ امنیت همان نامزد محترم انتخابات که در مناظره بر سینه بکوبد که «من سرهنگ نیستم»؟! یا برای حفظ امنیت آن نایب‌رئیس مجلس، بلکه هنگام حمله به سربازان تو، آن هم از جایگاه قوه مقننه مملکت، حتم داشته باشد که از گزند حمله داعش در امان است؟! از این همه مظلومیت، گمانم تنها
 باید گفت «انا لله و انا الیه راجعون! خدای اسلام! به داد اسلام برس. خدای انقلاب! به داد
 انقلاب برس». 
 

امیر استکی: حادثه بسیار دلخراش و تاسف‌برانگیز منا در مراسم حج سال پیش که هزاران نفر از حجاج و پناه‌آورندگان به دامان الهی را به کام مرگ کشاند، به‌واسطه نوع برخورد مقصران قطعی آن با حادثه، به جرات یکی از دردآورترین و غربت‌زده‌ترین اینگونه حوادث در تاریخ است. شهدای منا به معنی واقعی کلمه غریب واقع شدند و نگاهی حتی گذرا به این حادثه به راحتی موید این نکته است. شهدایی که به‌واسطه اینکه بیشتر از اهالی کشورهای فقیر آفریقایی بودند، در مظلومیت کامل جان دادند، به بدترین نحو با اجساد آنها برخورد شد و به شکلی غریب و بی‌نام و نشان به خاک سپرده شدند. گویی انگار نه انگار انسانند. قسمت تراژیک این ماجرا برخورد بسیاربسیار ناپسند حکام سعودی با آن است. برخوردی بر پایه این نگاه کلی که انسان‌ها بر مبنای چیزی جز صرف انسان بودن‌شان سنجیده می‌شوند؛ سنجشی براساس نژاد و تبار و میزان مهم بودن کشورشان. در این میانه اما فقط ایرانیان به طور جد پیگیر سرنوشت اتباع خود بودند و خواستار برخورد شایسته یک مسلمان با اجساد هموطنان به خاک و خون افتاده خویش. اما همانگونه که همه دیدیم این مهم از طرف حکام زبون سعودی تا زمانی که به جد از طرف رهبر حکیم انقلاب به برخورد جدی و تنبیه موثر تهدید نشدند، محقق نشد. گویا این اراذل بدوی تا پنجه آهنین بر سرشان کوفته نشود تن به عمل در قبال تعهدات‌شان نخواهند داد و به مثابه سگ هاری که فقط چوب‌ تر را می‌شناسد هر چقدر که از در بدیهیات اخلاقی و انسانی و دینی با آنها درآیی، خصمانه به سمتت هجوم خواهند آورد. همین‌ها بودند که در ایامی که ملت داغدار ایران در بهت و سوگ این حادثه به سر می‌برد، بیشرمانه و به مدد بوق‌های تبلیغاتی خود به دنبال مقصر جلوه دادن ایرانیان در این حادثه بودند و وه که آدمی می‌تواند به چه درجه‌ای از سبعیت نزول کند. دریغ از یک تسلیت و عذرخواهی! گویی مسلمانان خود مقصرند که به حج می‌روند و آل‌سعود هیچ تقصیری ندارد و این جان آدم‌هاست که از نگاه آنها بدین پایه بی‌ارزش است که حتی تاثر آنان را برنینگیزد و آیا این بزرگ‌ترین بدبختی برای جهان اسلام نیست که سرزمین وحی و میثاقگاه قلوب همه مسلمین جهان به دست کسانی اداره می‌شود که الفبای مسلمانی را نیز نمی‌دانند و براساس همان جهان زیست اعراب بدوی هزار و چهارصد و اندی سال پیش به جهان می‌نگرند و در همان جهان زیست بود که قوم و قبیله و نژاد به جای انسانیت و مسلمانی و تقوای الهی می‌نشست و امروز همان نگاه، آمیخته با قدرت بی‌لجام دلارهای نفتی چنین بلایی را بر سر مسلمانان می‌آورد و هیچ ضرورتی نیز برای یک عذرخواهی ساده و یک همدردی خشک و خالی نیز ایجاد نمی‌کند. متاسفانه بسیاری دولت‌های اسلامی به مساله حج رویکرد صحیحی ندارند و این میثاق عظیم و مشترک جمعی مسلمانان را به حال خود رها کرده‌اند. اگر دولت‌های کشورهای اسلامی نگاه حداقلی و سکولار را به مناسک حج کنار بگذارند و نگاه به آن را از یک رویداد صرفا بزرگ به میثاقی برای همگرایی و اتحاد و همدلی مسلمانان تغییر دهند، آنگاه نوع مدیریتی سوای آنچه اکنون وجود دارد نیاز خواهد شد و باعث ایجاد یک تلاش جمعی برای اداره حج می‌شود. تلاشی که این منبع مشروعیت را از دستان نالایق آل‌سعود خارج و آن را به جایگاه اصلی مدنظر صاحب شریعت نزدیک‌تر می‌کند.
 اما تا زمانی که دولت‌های اسلامی بازنمایی اصیلی از خواست و اراده ملت خود نیستند و تا زمانی که بر مبنای نظم ارتجاعی سرمایه‌داری حاکم بر جهان با یکدیگر برخورد می‌کنند و تا زمانی که عربستان سعودی به واسطه نقشی که در نظام سرمایه‌داری جهانی و تولید نفت بی‌حاشیه و مطیعانه به‌دست آورده است، از گزند پرسش و واخواهی خود را مصون می‌بیند، این توانایی را دارد که به تعبیر رهبر انقلاب با پول دهان‌ها را ببندد. در این شرایط اما چاره چیست و وظیفه دولت و ملت ما چگونه است؟ باید گفت این منطق تنها منطقی مانند خود را می‌شناسد. مشت آهنین و شمشیر آخته است که این سبعیت مدرن را به کرنش وامی‌دارد و باید گفت به جای ادا و اطوار دیپلماتیک و برادر خطاب کردن این وحوش باید این رفتار مقتدرانه را در برخورد با آنان سرمشق قرار داد.
متاسفانه دستگاه دیپلماسی کشور عملکرد مناسبی در این زمینه نداشته است و به نوعی میان اقتدار و دیپلماسی تمایز ایجاد کرده است. گویی در ذهن آنان دیپلماسی به معنای کرنش و ذلت است و جمع ما بین اقتدار و دیپلماسی ممکن نیست! مدام از زبان دستگاه دیپلماسی کشور می‌شنویم که در حال مدارا با خباثت‌ها و دشمنی‌های عربستان سعودی هستند و پاسخ مشت را با سلام می‌دهند. همین‌قدر باید گفت که سابقه و عملکرد این دستگاه دیپلماسی و قهرمان آن در این چند سال چیزی جز احساس ضعف و ناتوانی برای ملت در عرصه بین‌المللی به بار نیاورده است. احساس نامبارکی که کندی تیغ  آن در برخورد با اراذل سعودی و تیزی برخوردش با خون‌های به جوش آمده‌ای که سفارت عربستان را تسخیر کردند، تشدید می‌کند و ناکامی هر روز عیان‌تر از دیروز برجام، آن را صیقل می‌دهد.
ناراحت‌کننده‌تر آن است که با همین رفتارهای غیرمسؤولانه دستگاه دیپلماسی رئیس‌جمهور محترم بگوید «عربستان پس از حادثه منا تحت فشار سیاسی و حقوقی دولت ایران قرار گرفت اما عده‌ای نادان و احساساتی در داخل، بازی را به نفع آنها تغییر دادند. [این افراد] برای دولت عربستان شرایطی فراهم کردند تا با فرار به جلو و قطع رابطه سیاسی، خود را از فشارهای سیاسی و حقوقی دولت ایران برهاند.» انگار ملت ایران هم ندیدند و نخواندند که رفتار 3ماهه در فاصله حادثه منا تا اعدام آیت‌الله نمر و مساله سفارت از سوی دولت ایران چگونه بود و انگار برادر شهید رکن‌آبادی که دولتمردان را به خدا حواله می‌دهد یا همسر شهید حاتمی که می‌گوید دولت در آن مدت هم هیچ کاری نکرد از اهالی حمله‌کننده به سفارت یا تاییدکننده‌های آنها بودند!