گروه سیاسی: حالا حتی سخت‌تر از 8 سال گذشته می‌توان مرز شوخی و جدی را در گفتار دولتمردان یازدهم و دوازدهم جست‌وجو کرد؛ دولتی که البته از بدو تاسیس به تحول بخشیدن به مفاهیم علاقه داشت و در این مسیر تاویل‌ها و تفسیرهای متفاوتی از شرایط موجود ارائه می‌داد. با این حال در فهرست طویل احتمالاتی که می‌شد درباره  اظهارات دولتمردان سابق داد،‌ شاید آخرین احتمال به این مربوط می‌شد که مدیران روحانی روزی از مذموم بودن ادعای ورشکستگی کشور در میانه مذاکرات با طرف خارجی ابراز تاسف کنند؛ مساله‌ای که لاجرم در منظومه پایان‌ناپذیر عجایب دولت روحانی رنگ واقعیت به خود گرفت و «محمدباقر نوبخت» رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه که سابقه همراهی و همدلی‌اش با حسن روحانی به پیش از تشکیل دولت یازدهم می‌رسد، در توئیتی نوشت: «چرا در حال مبارزه با کشورهایی که در حال جنگ اقتصادی با ایران هستند، برخی از مسؤولان اقتصاد کشور را در حال ورشکستگی و در بیان مشکلات بزرگنمایی می‌کنند؟ اگر جنگ نظامی بود آمار تلفات هم اینگونه گزارش می‌شد؟ با این رویکرد رهایی مردم از تحریم دشوارتر نمی‌شود؟»

ادعای نوبخت در شرایطی مطرح شد که از قضا یکی از مهم‌ترین وجوه متفاوت رفتاری و گفتاری میان دولت یازدهم (آغاز به کار روحانی) و دولت سیزدهم (آغاز به کار رئیسی) را می‌توان در توصیف شرایط کشور دانست، به‌گونه‌ای که هرچند شرایط اقتصادی کشور در سال 1400 به هیچ وجه قابل قیاس با شرایط سال 1392 نبوده و حتی دولتمردان سابق بارها آرزو کرده بودند تا شرایط پیشابرجامی سال92 را بار دیگر تجربه کنند اما دولت جدید در مواجهه با افکار عمومی در داخل کشور بیشترین تاکید را بر ظرفیت‌ها و امکان‌های تغییر شرایط به ارث رسیده از دولت روحانی دانسته‌ است. اینها در حالی است که دولت سابق حتی تا پایان سال چهارم نیز با سلب مسؤولیت از خود، تمام شرایط را به پیشینیان منتسب می‌کرد. اما مهم‌تر از مواجهه دولت‌ها با افکارعمومی باید به قیاس ادبیات 2 دولت در آستانه مذاکرات خارجی و پیامی که از توصیف شرایط موجود ارسال کرده‌اند پرداخت. از همین رو احتمالا نوبخت در اتکا به گذر زمان و حافظه کوتاه‌مدت مردم زیاده‌روی کرده و احتمال داده گذر 4 ماه از پایان دوران ریاست‌جمهوری روحانی باعث می‌شود مردم رفتار و گفتار دولتمردان سابق را فراموش کنند. 

22 مهر 92 در آستانه آغاز نخستین دور مذاکرات هسته‌ای در دولت یازدهم بود که حسن روحانی در بخشی از سخنرانی خود در آیین بازگشایی دانشگاه‌ها گفت: دولت در شرایطی کار خود را آغاز کرده است که با یک خزانه خالی و انبوهی از بدهکاری مواجه است. هرچند صحت این ادعای رئیس‌جمهور سابق بعدها به چالش کشیده شد اما این اظهارات عملا جز نشاندن ایران در موضع ضعف در مذاکرات هیچ معنای دیگری نداشت. البته این ادعا هیچگاه در حد یک مورد باقی نماند و تبدیل به رویه دولتی شد که سعی داشت با گروگان گرفتن شرایط داخلی، سناریوهای خارجی را پیگیری کند و تا جایی امتداد پیدا کرد که روحانی در سخنرانی مشهور خود در خرداد 94 و درست در ایامی که مذاکرات ایران و 1+5 به مراحل پایانی خود نزدیک می‌شد عملا کشور را بدون توافق خارجی در موقعیت بن‌بست تعریف کرد و با ارتباط دادن آب آشامیدنی مردم به برجام گفت: تحریم‌های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید و مشکل محیط‌زیست، اشتغال، صنعت و آب خوردن مردم حل شود. 

با تمام این اوصاف، در شرایطی که کماکان تمام تلاش کشور برای درآوردن سنگ روحانی و توافق ضعیف برجام از چاه فریبکاری آمریکا معطوف شده، چنین اظهاراتی از سوی نزدیکان روحانی شاید تغییری در قضاوت مردم نسبت به آنچه در فاصله سال‌های 92 تا 1400 بر کشور رخ داد، ایجاد نکند اما می‌تواند بهانه‌ای برای یک لبخند تلخ و گذرا باشد.

گروه سیاسی: توافق هسته‌ای مشروط به رفع تحریم‌هاست. این موضعی بود که رئیس‌جمهور روز گذشته برای چندمین بار در ماه‌های اخیر بر آن تاکید و پافشاری کرد و از عزم دولت برای خنثی‌سازی تحریم‌ها به موازات تلاش دیپلمات‌های کشورمان برای رفع تحریم‌ها خبر داد. 

حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی در گردهمایی روسای منتخب نمایندگان جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور با تمرکز بر کشورهای همسایه، با بیان اینکه رمز موفقیت مصلحان اجتماعی صبر و بردباری است، اظهار کرد: باید با قدرت تعقل و تدبیر امور را رصد کرد و پای کار ایستاد تا به نتیجه برسد، والا با سستی و وادادگی و چه کنم، کار پیش نمی‌رود. ما نیازمندیم در ورود به گام دوم انقلاب، تحولی را در کشور شاهد باشیم. در حوزه‌های مختلف کارهای بزرگی انجام شده است و باید از آنهایی که این اقدامات را انجام دادند تشکر کرد اما عقب‌ماندگی‌هایی وجود دارد که می‌توانست نباشد. وی ادامه داد: بیانیه گام دوم یک سند واقع‌بینانه برای رسیدن به شرایطی است که در شأن ملت و تراز انقلاب اسلامی است. براساس این سند باید عقب‌ماندگی‌ها را جبران کنیم. ما به تحول نیازمندیم و باید فاصله وضع موجود تا مطلوب را کم کنیم. تحول ‌شناختی، مرحله اول این تحول است. تحول ‌شناختی یعنی باید رویکردها تغییر کند. تحول فرآیندها دومین مرحله است. کار با کندی مواجه است؛ اگر فرآیندها متحول نشود، تحولی رخ نمی‌دهد. پیگیری مسائل از طریق سازمان‌ها و ادارات، کار را به جایی نمی‌رساند. اگر نظام بروکراسی کند است، باید سفرا و وزارت امور خارجه اعلام کنند. باید کارها را مجدانه پیگیری کرد و به پاسخ اداری اکتفا نکرد. تحول نهادی سومین مرحله تحول است. بعضی سازوکارها چابکی ندارد و پاسخگو نیست. رئیسی همچنین با بیان اینکه سفرا، هویت انقلاب اسلامی و منافع کشور را در خارج کشور نمایندگی می‌کنند، افزود: در مواجهه با سختی‌ها و کاستی‌ها نباید خسته شد و باید کار را با جدیت دنبال کرد. باید ظرفیت کافی برای انجام ماموریت در افراد وجود داشته باشد. ظرفیت شهید سلیمانی مثال‌زدنی بود و اگر ظرفیت کافی نداشت با وجود سختی‌ها و ناملایمات در داخل و خارج نمی‌توانست موفق شود. رمز موفقیتش ظرفیت داشتن او بود. وی با بیان اینکه شناخت ظرفیت داخل کشور و کشوری که مأموریت دارند برای سفرا مهم است، گفت: باید ظرفیت ایران به سایر کشور‌ها شناسانده شود. ما در این زمینه باید بسیار کار کنیم. مصر هستیم سیاست حسن همسایگی را دنبال کنیم و این رویکرد، برنامه راهبردی است نه تاکتیکی. رئیسی خاطرنشان کرد: تحریم علیه کشور، اقتصاد‌پایه است. راهبرد دشمن این است که تحریم‌ها را همواره نگه دارد و بیشتر کند. راهبرد ما این است که تحریم‌ها شکسته شود. تحریم‌ها باید خنثی و همچنین اقدام جدی برای رفع آنها انجام شود. دولت دنبال تحقق هر ۲ مورد است. برخی گفتند مذاکره نمی‌کنند، برنامه ندارند و جدی نیستند اما اگر طرف مقابل در لغو تحریم‌ها مصمم باشد مسیر دستیابی به توافق هموار است. ما در صنایع هسته‌ای، نظامی و فضایی بیشتر تحریم بودیم اما موفق‌تر بودیم ولی در صنعت خودروسازی مشکل داریم. معلوم می‌شود همتی که در آن بخش‌ها بوده است در سایر بخش‌ها نبوده است. 

رئیس‌جمهور با اشاره به ارتباطات حضوری و تلفنی خود با ۱۰۰ کشور خارجی از آغاز دولت سیزدهم خاطرنشان کرد: بدون استثنا همه آنها به برقراری ارتباط تجاری و اقتصادی با ایران تمایل دارند و البته اذعان دارند میزان ارتباطات در حال حاضر قانع‌کننده نیست. باید توجه داشت که تعاملات خارجی یکی از مؤلفه‌های قدرت کشور است که وزارت امور خارجه در این بین نقش‌آفرین است. در واقع باید ظرفیت‌های کشور را به سایرین شناساند و البته سفرا باید ظرفیت‌های کشورهای دیگر را هم شناسایی کنند. می‌شود سفرا سوار ماشین‌های مدل پایین‌تر شوند اما با کشورهای محل ماموریت خود ارتباطات برقرار کنند. احساس می‌کنم گشایش‌هایی در حال ایجاد است. سفرا باید نهایت استفاده را از این شرایط بکنند. در این زمینه به یک حرکت فعال و جدی از سوی سفرا نیاز است و باید کار جدی در ارتباط با همسایگان انجام دهند. باید همسایگان را به چشم فرصت‌های بسیار خوب نگاه کنیم. مرزها برای ما تهدید نیست، بلکه فرصت است. رئیسی تاکید کرد: روابط اقتصادی با همسایگان باید پایدار شود، البته در کنار آن باید روابط فرهنگی هم وجود داشته باشد. برخی کشورهای همسایه دنبال عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی هستند اما این عادی‌سازی برای آنها و رژیم صهیونیستی به هیچ وجه امنیت‌ساز نیست، ما باید در عمل اثبات کنیم که ارتباط با جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به امنیت، آرامش و صلح در منطقه کمک کند. ما هر چه در منطقه سختی کشیده‌ایم از وجود بیگانگان بوده است. وضعیت فلاکت‌بار افغانستان و تبدیل مواد مخدر سنتی به صنعتی در این کشور حاصل حضور آمریکاییان در افغانستان است. در عراق و سایر کشورهای منطقه هم همین‌گونه است. این در حالی است که ایران خیرخواه کشورهای همسایه است. رئیس‌جمهور در پایان وزارت امور خارجه را موظف کرد نتیجه این همایش را در قالب نقشه راه عملیاتی همکاری‌های پایدار اقتصادی با کشورهای منطقه بویژه همسایگان تدوین کرده و به وی ارائه کند. 

 

* توسعه پایدار اقتصادی بدون نگاه به مذاکرات وین را دنبال می‌کنیم

وزیر امور خارجه هم در این نشست با بیان اینکه نگاه به همسایگان و آسیا از اولویت‌های سیاست خارجی دولت است، اظهار کرد: شعار سیاست خارجی دولت، سیاست خارجی متوازن و دیپلماسی فعال، پویا و هوشمند است و برنامه 4 ساله دولت در همین زمینه تنظیم و برنامه‌ریزی شده است. حسین امیرعبداللهیان ادامه داد: توجه ویژه به ایرانیان خارج از کشور و از بین بردن گسست آنها با کشور از برنامه‌های جدی دولت است. در روزهای آینده نخستین نشست شورای ایرانیان خارج از کشور را به ریاست رئیس‌جمهور برگزار می‌کنیم و امیدواریم تصویب قانون حمایت از ایرانیان خارج کشور از خروجی‌های این نشست باشد. وی در پایان با اشاره به ماموریت وزارت امور خارجه در حوزه بی‌اثر کردن و لغو تحریم‌ها، گفت: در این زمینه وظیفه داریم با رویکردی انقلابی و جهادی حرکت کنیم. توسعه پایدار اقتصادی بدون نگاه به مذاکرات وین را دنبال می‌کنیم، با این حال وظیفه ذاتی دستگاه دیپلماسی این است که برای لغو تحریم‌های ظالمانه و یکجانبه آمریکا همه سعی، دانش و تجربه دیپلماتیک خود را به‌کار گیرد.

گروه سیاسی: مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ادامه رویکردهای غیرحرفه‌ای و غیرسازنده خود در آخرین موضع‌گیری‌اش باز هم زیاده‌خواهی خود در قبال موضوع هسته‌ای ایران را تکرار کرد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، رافائل گروسی در گفت‌وگو با الجزیره طی اظهارنظری قابل تامل گفت این نهاد به دنبال توافق با ایران برای نصب مجدد دوربین‌هایش در تاسیسات کرج است. مدیرکل آژانس که تلاش می‌کند در میانه مذاکرات جاری ایران و ۱+۴ در وین از کشورمان باج‌خواهی کند، در ادامه گفت: «اینکه ندانیم چه اتفاقی در تاسیسات کرج می‌افتد مانع از آن می‌شود که به مذاکره‌کنندگان در وین اطلاعات بدهیم».

دیپلمات آرژانتینی که در پی توافق امنیتی اوکاس - مابین آمریکا، انگلستان و استرالیا کانبرا را مجهز به زیردریایی هسته‌ای می‌کند و باعث نقض فاحش «ان‌پی‌تی» شده - کاملا سکوت کرده و با اتخاذ استاندارد دوگانه از واشنگتن و لندن هیچ توضیحی نخواسته است، افزود: «برخی موضوعات همانند پیدا شدن مواد هسته‌ای در برخی مناطقی که از سوی ایران اعلام نشده بود، نیازمند توضیح تهران است».

مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اضافه کرد: «نیازمند ارزیابی اوضاع با ایران هستیم و برنامه هسته‌ای این کشور بسیار پیشرفت کرده و غنی‌سازی با خلوص 60 درصد انجام می‌شود».

مواضع مدیرکل آژانس در شرایطی اعلام می‌شود که وی چندی قبل برای متقاعد کردن ایران برای بازگشت دسترسی‌های آژانس به تاسیسات کرج به تهران سفر کرد و پاسخ شفاف و روشنی از مقامات ایرانی دریافت کرد. 

اصرار مدیرکل آژانس برای بازگشت دسترسی‌های نظارتی‌ آژانس به برخی اماکن در ایران نظیر مجتمع تسای کرج در حالی است که گروسی هنوز از واکنش قاطع و محکومیت اقدامات خرابکارانه اسرائیل که در نتیجه نشت اطلاعات توسط بازرسان آژانس حاصل شده، امتناع می‌کند و این موضوع توسط مقامات ایرانی به گروسی انتقال داده شده که اگر قرار به تکرار این فرآیند باشد تهران به این ارزیابی می‌رسد که بازرسی آژانس ماهیت خود را از دست می‌دهد. تهران طی ماه‌های گذشته به گروسی یادآوری کرده که آژانس، آمریکا و ۳ کشور اروپایی نمی‌توانند هم در برابر اقدامات تروریستی رژیم اسرائیل سکوت کنند و جلوی آن را نگیرند و هم خواهان تداوم نظارت و حضور دوربین‌های آژانس در تأسیسات تحت خرابکاری تروریستی باشند. 

مدیرکل آژانس حتی در جریان سفرش به تهران در مصاحبه با شبکه «پرس ‌تی‌وی» باز هم از محکومیت صریح حمله اسرائیل به تاسیسات تسا فرار کرد. وی درباره درز اطلاعات محرمانه از این نهاد بین‌المللی اعلام کرد آژانس هیچ ظرفیتی برای کنترل این موضوع ندارد. گروسی گفت: آژانس از همه اطلاعاتی که کسب می‌کند، حفاظت می‌کند و اگر افرادی هستند که اطلاعات را درز می‌دهند، آژانس هیچ ظرفیتی برای کنترل این موضوع ندارد!

با این تفاسیر، مواضع تازه آقای مدیرکل را نباید چیزی جز «باج‌خواهی» و تلاش جهت «امتیازگیری خارج از نوبت» در میانه مذاکرات در جریان نشست کمیسیون مشترک برجام ارزیابی کرد. رافائل گروسی در وهله اول باید دندان لق انتظارات فراپادمانی تحت پروتکل الحاقی از ایران را کشیده و دور بیندازد، در شرایطی که تهران تنها عضو پایبند به توافق بوده که هزینه‌های برجام را یکجانبه پرداخت کرده است و قانونا در جهت اجرای قانون هسته‌ای مجلس (قانون اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران) موظف به متوقف کردن تعهدات هسته‌ای و اجرای داوطلبانه پروتکل بوده است. بنابراین مدیرکل آژانس نباید تصور کند در هماهنگی با واشنگتن می‌تواند در کشاکش مذاکرات وین از ایران باج‌گیری کند. ضمن اینکه آژانس به عنوان ناظر برجام فقط می‌تواند در صورت حصول توافق به‌راستی‌آزمایی تعهدات هسته‌ای ایران بپردازد و در جریان مذاکرات صلاحیت بررسی ابعاد برنامه هسته‌ای ایران - مطابق اینکه گروسی می‌گوید اینکه ندانیم چه اتفاقی می‌افتد مانع آن می‌شود که به مذاکره‌کنندگان در وین اطلاعات بدهیم- را ندارد و مدیرکل آژانس در این قسمت هم تفسیری مغالطه‌آمیز و فرافکنانه ارائه کرده است. 

گروسی از اسفندماه سال گذشته بارها از تضعیف نظارتی آژانس اظهار نگرانی کرده است. وی ماه گذشته در مصاحبه با شبکه سی‌ان‌ان گفت: «نظارت هسته‌ای در ایران تضعیف شده است. برای آژانس فعالیت در ایران به طرز فزاینده‌ای دشوار شده است». مدیرکل آژانس روز ۱۱ آبان هم در مصاحبه با آسوشیتدپرس درباره بازرسی‌ها در ایران گفت: «می‌توانم بگویم مثل پرواز کردن در آسمانی پر از ابرهای متراکم است. ما الان داریم پرواز می‌کنیم و می‌توانیم همین روال را ادامه دهیم ولی نه برای مدت طولانی». 

 

* توسعه هسته‌ای ایران و شکاف واشنگتن‌- تل‌آویو 

روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی درباره اختلاف نظر رژیم صهیونیستی و آمریکا در زمینه تداوم مذاکرات وین برای احیای توافق هسته‌ای نوشت: اختلافات دیرینه بر سر چگونگی کنار آمدن با برنامه هسته‌ای ایران به تنش‌های جدیدی میان دولت جو بایدن و اسرائیل انجامیده است. ۲ مقام ارشد اسرائیلی این هفته، واشنگتن را با نگرانی از این موضوع ترک کردند که تعهد آمریکایی‌ها به احیای توافق هسته‌ای به توافقی ناقص منتهی شود و به تهران اجازه دهد برنامه غنی‌سازی اورانیوم را با سرعت پیش ببرد. نیویورک‌تایمز می‌افزاید: در تمام این هفته، کشمکش‌ها در حالی که دولت بایدن تلاش می‌کرد با اسرائیل بر سر چگونگی دست و پنجه نرم کردن با ایران در سال بعد به توافق برسد، مشهود بوده‌اند. مقامات آمریکایی برای کاهش اختلاف، این هفته اظهار کردند بایدن ۲ ماه پیش از جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا خواسته بود برنامه پنتاگون برای اقدام نظامی در صورت شکست تلاش‌های دیپلماتیک را بررسی کند. مقامات دولت آمریکا نیز اقدامات جدیدی را برای سخت‌تر کردن تحریم‌های ایران به جای تخفیف در آنها، تشریح کرده بودند. حال مقامات دولتی می‌گویند، تمرکز بایدن بر گزینه‌های نظامی و تحریم‌ها تلاشی بود برای مخابره پیام. 

این روزنامه در ادامه نوشت: اما این رویکرد سختگیرانه هدف آرام کردن مقامات اسرائیلی را نیز که بیش از پیش برآشفته بودند، دنبال می‌کرد. مقامات اسرائیلی به طور غیرعلنی استدلال می‌کنند ایران در حال توسعه دادن برنامه هسته‌ای خود است، با این تصور که آمریکای متمایل به کاهش تعهداتش در خاورمیانه، مذاکرات وین را ترک نمی‌کند. 

نیویورک‌تایمز همچنین می‌نویسد: پس از مکالمه پرتنش 10 روز پیش میان نفتالی بنت نخست‌وزیر اسرائیل و آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا، بنت، بنی گانتس وزیر جنگ اسرائیل و دیوید بارنئا رئیس موساد را این هفته با اطلاعات جدید درباره غنی‌سازی اورانیوم در ایران و فعالیت بخشی که اسرائیل مدعی است بخش تسلیحاتی آنهاست، به واشنگتن فرستاد. به‌رغم رایزنی‌های سرسختانه با آمریکا، مقامات اسرائیلی با نگرانی از اینکه رویکرد دیپلماتیک در قبال ایران ادامه یابد، واشنگتن را ترک کردند. 

در بخش دیگری از این گزارش با اشاره به اختلافات دیگری که آمریکا و رژیم صهیونیستی دارند، آمده است: اخیرا، آنها درباره استدلال پشت عملیات‌های خرابکارانه اسرائیل در تاسیسات هسته‌ای ایران هم اختلافاتی پیدا کرده‌اند. دولت اسرائیل بر این عقیده است این عملیات‌ها باعث پسرفت برنامه هسته‌ای ایران شده اما برخی در آمریکا معتقدند این عملیات‌ها فقط باعث شده‌اند ایران تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم خود را با تجهیزاتی کارآمدتر و به‌روز‌تر بازسازی کند. 

این گزارش می‌افزاید: تماس تلفنی میان بنت و بلینکن با وجود نمایش تصوراتی بسیار متمایز درباره ارزش یک توافق احیا شده، مشاجره‌آمیز بود. طبق گفته مقامات آمریکایی و اسرائیلی، این تماس تلفنی مقامات ۲ طرف را برآشفت. 

در بخش دیگری از گزارش نیویورک‌تایمز آمده است: مقامات اسرائیلی اطمینان خاطر نیافته‌اند. آنها بیش از پیش نگرانند که آمریکا در نهایت با تهران به توافق برسد و بخواهد مانع سرویس‌های اطلاعاتی و جاسوسی اسرائیل از انجام دادن عملیات‌های خرابکارانه شود. رهبران اسرائیلی می‌گویند آنها از دولت بایدن تضمین می‌خواهند که واشنگتن حتی با احیای توافق هسته‌ای، کارزار عملیات‌های خرابکارانه‌شان را محدود نکند. 

این روزنامه همچنین نوشت: در دیدارهای این هفته، مقامات اسرائیلی تلاش کردند واشنگتن را متقاعد کنند در راستای رسیدن به توافقی دیپلماتیک کاری انجام ندهد و به جای آن، تحریم‌ها را سخت‌تر کند اما مقامات اسرائیلی می‌گویند ترس‌شان از این است که آمریکا در حال شکل دادن یک کانال ارتباطی غیرعلنی با ایران باشد و دور جدید مذاکرات وین در نهایت به امضای یک توافق منجر شود. 

گروه اقتصادی: امروز نخستین لایحه بودجه دولت حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی به مجلس شورای اسلامی تقدیم می‌شود؛ نخستین تجربه بودجه‌نویسی دولت سیزدهم که با حضور سیدمسعود میرکاظمی کلید خورده و همراه با محورهایی همچون سبک‌سازی و کاهش قطر بودجه و رشد 8 درصدی به سرانجام رسیده است. 

در کنار این، دولتی‌ها «کنترل تورم» را از دیگر ویژگی‌های بودجه سال آینده اعلام کرده‌اند. اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر توأمان با کسری فزاینده  بودجهمواجه بوده که باعث تورم افسارگسیخته شده است، ایضا رشد اقتصادی کشور هم در دهه 90 به صورت میانگین صفر درصد بوده است. 

مردان اقتصادی سیدابراهیم رئیسی باید تصمیم بگیرند می‌خواهند به چرخه معیوب تورم- کسری بودجه پایان دهند یا خیر. بررسی‌ها نشان می‌دهد اصلی‌ترین دلیل نارسایی بودجه طی سال‌های اخیر بیش‌برآورد درآمدها و رشد بی‌دلیل هزینه‌ها بوده است. ایضا در کنار این موارد وابستگی بیش از حد بودجه به درآمدهای نفتی که تحریم‌پذیر است، باعث تشدید کسری بودجه در کشورمان شده است. در ادامه به 4 راهکار عبور از شرایط کنونی، بدون فشار به اقشار آسیب‌پذیر می‌پردازیم. 

***

گروه اقتصادی: رئیس قوه ‌قضائیه با بیان اینکه اموری بر سهامداران حقیقی و حقوقی تحمیل می‌شود بدون اینکه توضیحی داده شود، گفت: از طرف ناظران بورس دخالت‌های غیرمتعارف در امر خرید و فروش سهام می‌شود. 

در پی دستور  اخیر حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی‌اژه‌ای به سازمان بازرسی کل کشور مبنی بر به روز کردن گزارشات پیشین درباره مسائل بورس و تخلفات احتمالی، روز چهارشنبه اعضای هیأت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار با رئیس قوه ‌قضائیه دیدار کردند. 

در ابتدای جلسه محسنی‌اژه‌ای مطالبی درباره اهمیت بازار سرمایه و بورس بیان کرد و گفت: با استقبال مردم از بورس فرصت خوبی برای دولت و مردم پیش آمد و نباید این فرصت با عملکرد ناصواب از بین برود و لازم است با شفاف کردن فرآیندها در بورس دغدغه مردم هرچه زودتر رفع شود تا مردم با امیدواری بتوانند کماکان در بورس فعالیت کنند. 

رئیس قوه ‌قضائیه با بیان اینکه بدیهی است بازار سرمایه نیز مانند بسیاری از بازارهای دیگر دادوستد دارای سود و زیان است، افزود: طبعا افراد با اختیار و آگاهی و آشنایی با بازار باید وارد آن شوند، لکن رشد فوق‌العاده شاخص بورس در سال‌های ۹۸ و ۹۹ غیرمتعارف و غیرمنطقی بود و به همین جهت خیلی از دلسوزان و سازمان بازرسی کل کشور و دادستانی کل کشور به مسؤولان ذی‌ربط به صورت کتبی و شفاهی هشدار دادند و موارد خلاف را متذکر شدند. 

محسنی‌اژه‌ای با اشاره به دغدغه‌های موجود درباره ریزش بورس در کشور گفت: باید تلاش و ابعاد نظارتی بازار سرمایه تقویت شود تا فرصت بازار سرمایه به ضد آن تبدیل نشود. 

رئیس دستگاه قضا همچنین از آمادگی کامل قوه ‌قضائیه برای کمک به دولت و سازمان بورس برای رفع آسیب‌ها و مشکلات بورس خبر داد. 

حجت‌‌الاسلام والمسلمین محسنی‌اژه‌ای با بیان اینکه با افزایش غیرمتعارف شاخص بورس و تبلیغات انجام‌شده در سال‌های ۹۸ و ۹۹ جمع کثیری از مردم بدون اطلاع و آشنایی کافی ۶۰ میلیون کد بورسی گرفتند، گفت: در آن مقطع زمانی سازمان بورس هم اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی مناسبی انجام نداد و در این فضا بعضی افراد کل موجودی‌شان را وارد بورس کردند و حتی بعضی از مردم با شرایط پیش آمده از بستگان و آشنایان خود نیز وجوهی را اخذ کردند و وارد بورس شدند و در حال حاضر برای این دسته مشکل مضاعفی به وجود آمده است. 

در این نشست، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز گفت: ورود سرمایه مردم به بازار بورس طی سال‌های ۹۸ و ۹۹ یک فرصت استثنایی برای شرکت‌های بورسی و رونق‌دهی به اقتصاد کشور ایجاد کرد اما متأسفانه از آن جهت که زیرساخت‌های فنی، حقوقی و نظارتی متناسب با این هجوم سرمایه به بورس تعبیه نشده بود، موجب پدید آمدن مخاطراتی شد. 

مجید عشقی همچنین «آزادسازی بخش دوم سهام عدالت»، «مهیا نبودن زیرساخت‌های فنی و حقوقی کامل»، «فروکش کردن نقدینگی موجود با اقدامات دولت وقت» و برخی عوامل دیگر را از جمله دلایل ریزش بورس عنوان کرد. 

عشقی در ادامه وضعیت فعلی بازار سهام را مثبت و امیدوارکننده ارزیابی کرد و گفت: در مدت اخیر سودهای شرکت‌های بورسی افزایش یافته است و مؤید این موضوع، صورت‌های مالی ماهانه‌ای است که شرکت‌های بورس در اختیار سازمان بورس قرار می‌دهند و این فرآیند، ما را به این نتیجه می‌رساند که نباید نگران بود. 

حجت‌‌الاسلام والمسلمین محسنی‌اژه‌ای پس از اظهارات رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، این سوال را مطرح کرد که این سازمان برای تقویت زیرساخت‌ها و به طور خاص نظارت و اعتمادسازی مردم چه برنامه‌ای دارد؟

عشقی نیز در پاسخ گفت: تا پایان سال با ارتقا و تقویت سامانه‌های فنی و نظارتی، تمام جریان‌های مالی اثرگذار بر بازار سرمایه در سریع‌ترین زمان ممکن مورد رصد و شناسایی قرار خواهد گرفت و از این طریق از بسیاری آسیب‌ها و مخاطرات پیشگیری خواهد شد. 

در این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین منتظری، دادستان کل کشور نیز اظهار داشت: از سال ۹۷ به بعد تذکرات و اخطارهایی به مسؤولان ذی‌ربط بورس از جمله وزیر اقتصاد وقت داده‌ایم و به نظر می‌رسد بخش حقوقی سازمان بورس کارآمدی لازم را ندارد. 

دادستان کل کشور ساماندهی مجامع شرکت‌های سهام عدالت را ضروری دانست و گفت: در جلسه اخیر شورای عالی بورس فرصت ۳ ماهه برای این امر تعیین شد. 

معاون رئیس سازمان بازرسی کل کشور نیز در این نشست طی سخنانی به تذکرات و گزارشات این سازمان به مسؤولان ذی‌ربط سازمان بورس طی ۲ سال اخیر اشاره کرد. 

حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی‌اژه‌ای در ادامه گفت: مسائل مطرح شده از سوی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار و دادستان کل کشور جای بررسی و اقدام دارد، لکن اینجانب با ملاحظه گزارشات رسمی و مردمی، تفاوت‌هایی بین فرآیند بورس در کشور خودمان و سایر بورس‌های دنیا می‌بینم که می‌تواند باعث رانت و سوءاستفاده عده‌ای و متضرر شدن عده دیگری شود، لذا به بعضی از موارد اشاره می‌کنم و امیدوارم سازمان بازرسی کل کشور و مسؤولان سازمان بورس و اوراق بهادار به طور دقیق این موضوعات را بررسی کرده و اقدام مقتضی را به عمل آورند. 

رئیس عدلیه در همین راستا به «نمایش صف خرید و فروش در بورس»، «دخالت‌های ناظران بورس در فرآیند خرید و فروش سهامداران» و «خرید سهام با کد بورسی افراد حقیقی از سوی صندوق‌های حقوقی» اشاره کرد و افزود: این موارد ابهاماتی است که اعضای هیات‌مدیره سازمان بورس باید در رابطه با آن شفاف‌سازی و رفع ابهام کنند. 

رئیس قوه ‌قضائیه همچنین درباره نمایش صف خرید و فروش در بورس اظهار کرد: با وصف اینکه در بورس‌های متعارف دنیا صف خرید و فروش به نمایش گذاشته نمی‌شود، چرا در بورس ایران صف خرید و فروش به نمایش گذاشته می‌شود؟

محسنی‌اژه‌ای افزود: از طرف ناظران بورس دخالت‌های غیرمتعارف در امر خرید و فروش سهام شده و اموری بر سهامداران حقیقی و حقوقی تحمیل می‌شود؛ فرضا نمادی بدون ضابطه بسته می‌شود، بدون اینکه توضیحی داده شود. 

رئیس قوه ‌قضائیه با اشاره به دسترسی کارگزاری‌ها و سازمان بورس به تمام ردیف‌ها و سفارشات عرضه و تقاضا گفت: این در حالی است که سهامداران عادی به صورت آنلاین حداکثر ۵ ردیف از سفارشات را می‌توانند مشاهده کنند. 

محسنی‌اژه‌ای ادامه داد: همچنین دیده شده صندوق‌ها به جای کد بورسی خود صندوق، با کدهای حقیقی که در صندوق سرمایه‌گذاری کرده‌اند در بورس شرکت می‌کنند یا کدهای حقیقی صندوق را در اختیار دیگران قرار می‌دهند و آنها در بورس شرکت می‌کنند. 

رئیس عدلیه با بیان اینکه همه این موارد می‌تواند ایجاد رانت و فساد کند، گفت: باید درباره همه این موارد شفاف‌سازی شود. 

در پایان این نشست رئیس قوه ‌قضائیه از سازمان بازرسی خواست مسائل را به صورت جدی دنبال کند و به هیأت‌مدیره سازمان بورس نیز گفت: شما موظفید آسیب‌ها و کمبودها را شناسایی، جمع‌بندی و رفع کنید و اگر نیاز به کمک قوه ‌قضائیه است، حتما کمک می‌کنیم و اگر معتقدید مجازات‌ها در این زمینه ناکافی است، به صورت موردی اعلام کنید که اقدام لازم به عمل آید. 

***

با آنکه رنگ قرمز کرونایی از نقشه کشور محو شده است و هیچ شهری اکنون در شرایط قرمز کرونایی قرار ندارد اما رئیس‌جمهور بر اجرای دقیق «نظام مدیریت هوشمند کرونا» برای مقابله با این بیماری تاکید کرد. به گزارش «‌وطن‌امروز» کاهش مرگ روزانه به 58 نفر در کنار کاهش مبتلایان کرونا به کمتر از ۲۰۰۰ نفر در یک شبانه‌روز، همراه با تزریق 110 میلیون دوز واکسن کرونا در کشور و از همه مهم‌تر محوشدن رنگ قرمز کرونایی از نقشه کشور اگر چه خبرهایی امیدوار‌کننده برای عبور تدریجی از بیماری «کووید-19» در کشور است اما کارشناسان تاکید دارند در چنین شرایطی اگر نسبت به رعایت پروتکل‌های بهداشتی بی‌توجهی شود و روند کاهشی مرگ‌و‌میرها و مبتلایان به کرونا عادی‌انگاری‌ها را در جامعه نمایان کند، بازگشت به روزهای سخت کرونا دور از ذهن نیست، چرا که اکنون خیلی‌ها هنوز واکسن نزده‌اند و از طرفی ویروس جهش‌یافته موسوم به «اُمیکرون» در برخی کشورها شناسایی شده است، بنابراین در صورت بی‌توجهی به دستورالعمل‌های بهداشتی بی‌تردید باید منتظر روزهای ناخوش بیماری در کشور بود. در چنین شرایطی رئیس‌جمهور با اشاره به اجرای نظام مدیریت هوشمند کرونا می‌گوید: اجرای دقیق این طرح نیازمند همکاری همه بخش‌های دولتی و عمومی است. اجرای این طرح زحمت مردم و مسؤولان برای نظارت بر اجرای شیوه‌نامه‌های بهداشتی و صیانت از جان مردم را کمتر می‌کند و دقت را بالا می‌برد. سیدابراهیم رئیسی دیروز در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا با تبریک ولادت حضرت زینب سلام‌الله علیها و تبریک روز پرستار، از خدمات و زحمات پرستاران بویژه در دوران شیوع بیماری کرونا قدردانی کرد و گفت: در قدردانی از پرستاران نباید به تشکر لفظی بسنده کرد و باید پرداخت مطالبات و معوقات پرستاران را به عنوان یک مسؤولیت قانونی دولت پیگیری کنیم. رئیس‌جمهور در ادامه با تشکر از همه دست‌اندرکاران واکسیناسیون عمومی اظهار داشت: دولت با جدیت واکسیناسیون عمومی را به منظور صیانت از سلامتی و جان شهروندان پیگیری خواهد کرد. درباره واکسیناسیون کودکان زیر ۱۲ سال نیز باید با مطالعه علمی، نتایج واکسیناسیون در کشورهای دیگر را به شکل دقیق بررسی کنیم چرا که امروز مردم به دولت اطمینان دارند و باید این اعتماد و اطمینان حفظ شود. دکتر رئیسی درباره بازگشایی مدارس گفت: این اختیار به مدیران استانی داده شده که به شکل موردی و مقطعی وضعیت مدارس را بررسی کنند و اگر در منطقه‌ای شرایط خاصی پیش آمد صیانت از جان دانش‌آموزان را در اولویت قرار دهند. 

 

* اختیارات وزارت بهداشت در برخورد با تخلفات طرح هوشمند

افراد، صنوف یا مشاغلی که دستورالعمل‌های لازم در طرح هوشمند کرونایی را رعایت نکنند جریمه یا مجازات می‌شوند. معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، از وزارت بهداشت به عنوان ناظر عالی بر روند اجرای طرح هوشمند کرونایی نام برد که از اختیارات قانونی در برخورد با تخلفات برخوردار است. محسن فرهادی به الزامات پنجگانه که برای اجرای طرح کنترل هوشمند کرونا در نظر گرفته شده است، اشاره کرد و گفت: این الزامات با مشارکت تمام دستگاه‌ها تنظیم شده و همه در اجرای آن مشارکت دارند به طوری که ضمانت اجرای آن در هر کدام از آیتم‌های پنجگانه مشخص شده است. وی با اشاره به 5 بخش کارکنان، واحدهای صنفی، صنعتی و کارگاهی، مناسبت‌ها و آیین‌های مذهبی، آموزشی و ترددها افزود: هر کدام از این بخش‌ها، ضمانت اجرایی خودش را دارد. فرهادی تاکید کرد: منظور از ضمانت اجرایی، همان جرایم و مجازات عدول از ضوابط طرح قرنطینه هوشمند است که امیدواریم به این مرحله نرسد و مجازات و جریمه‌ای نداشته باشیم. معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت به اصناف اشاره کرد و گفت: اگر هر کدام از واحدهای صنفی، ۲ دوز واکسن را نزده باشند و پروتکل‌ها را رعایت نکنند، تا ۳۰ روز مشمول تعطیلی و پلمب خواهند شد. وی با اعلام اینکه بازرسان بهداشت محیط آماده نظارت بر روند اجرای طرح هوشمند هستند، ادامه داد: وزارت بهداشت به عنوان ناظر عالی طرح، از اختیارات قانونی در برخورد با تخلفات برخوردار است.

 

* مبتلایان روزانه کرونا به کمتر از ۲۰۰۰ نفر رسید

پس از گذشت ۴۶۰ روز، ابتلای روزانه کرونا در کشور به کمتر از ۲۰۰۰ نفر رسید. طبق اعلام دیروز وزارت بهداشت، در ۲۴ ساعت مرگ ناشی از این بیماری در ۱۹ استان صفر و یک بوده است. بر این اساس، از ظهر جمعه تا ظهر شنبه ۲۰ آذر، یکهزار و ۶۸۱ بیمار جدید مبتلا به «کووید-۱۹» در کشور شناسایی و ۲۸۶ نفر آنها بستری شدند. متاسفانه در طول این مدت، ۵۸ بیمار «کووید-۱۹» جان خود را از دست دادند و مجموع جان‌باختگان این بیماری به ۱۳۰ هزار و ۶۶۱ نفر رسید. دیروز همچنین پس از گذشت ۴۶۰ روز، مبتلایان روزانه کرونا در کشور به کمتر از ۲۰۰۰ نفر رسید. آخرین بار، ۱۶ شهریور سال گذشته، تعداد مبتلایان روزانه، کمتر از ۲ هزار نفر بوده است. همچنین در شبانه روز گذشته ۱۹ استان کشور، مرگ صفر و یک داشته‌اند. در استان‌های لرستان، گلستان، قم، اردبیل، هرمزگان، بوشهر، خراسان شمالی و قزوین هیچ موردی از مرگ بیماران کرونایی گزارش نشده و در استان‌های سیستان‌و‌بلوچستان، خراسان جنوبی، زنجان، همدان، مازندران، خوزستان، چهار‌محال‌و‌بختیاری، کردستان، ایلام، البرز و سمنان فقط یک مورد مرگ‌ بیماران کرونایی ثبت شده است. ۴ استان کشور در شبانه‌روز گذشته، مرگ‌و‌میر ۵ و بالاتر داشته‌اند. تهران با ۹ مورد، خراسان رضوی و فارس با ۶ مورد و گیلان با ۵ مورد، بیشترین تعداد فوتی‌های شبانه‌روز گذشته را داشته‌اند. خوشبختانه تاکنون ۵ میلیون و ۹۶۳ هزار و ۳۷۳ نفر از بیماران، بهبود یافته یا از بیمارستان‌ها ترخیص شده‌اند. این در حالی است که ۳ هزار و ۱۲۶ نفر از بیماران مبتلا به «کووید-۱۹» در بخش‌ مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها تحت مراقبت قرار دارند. در حال حاضر هیچ شهری در وضعیت قرمز نیست اما ۸ شهر در وضعیت نارنجی و ۱۱۹ شهر در وضعیت زرد قرار دارند. ۳۲۱ شهر هم در وضعیت آبی هستند. 

 

* آمار تزریق واکسن به ۱۱۰ میلیون دوز رسید

آمارهای روزانه وزارت بهداشت نشان می‌دهد تاکنون حدود ۱۱۰ میلیون دوز واکسن کرونا در کشور تزریق شده است. مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت اعلام کرد: تاکنون ۵۸ میلیون و ۵۹۵ هزار و ۶۶ نفر دوز اول، ۴۹ میلیون و ۱۵۷ هزار و ۸۳۵ نفر دوز دوم و ۲ میلیون و ۲۳۷ هزار و ۸۴۱ نفر دوز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند. براساس این گزارش، مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به ۱۰۹ میلیون و ۹۹۰ هزار و ۷۴۲ دوز رسید.

***

پس از ناکامی دونالد ترامپ در محرمانه نگه داشتن اسناد مربوط به حمله مرگبار ششم ژانویه حامیان جمهوری‌خواهش به ساختمان کنگره در قلب پایتخت، «مارک میدوز» رئیس سابق کارکنان کاخ سفید مجبور شد یک فایل پاورپوینت را که طرح کودتای ترامپ در آن ذکر شده، به کمیته منتخب خانه نمایندگان کنگره که درباره این حادثه تحقیق می‌کند، ارائه کند. 

پیش‌تر یک دادگاه فدرال پنجشنبه گذشته درخواست ترامپ برای جلوگیری از انتشار اسناد کاخ سفید درباره حمله به ساختمان کنگره در روز ششم ژانویه سال جاری میلادی را رد کرد. کمیته تحقیقات خانه نمایندگان معتقد است دست‌کم میزانی هماهنگی بین کاخ سفید ترامپ و سازمان‌دهندگان حمله مرگبار ۶ ژانویه به کنگره وجود داشته است. 

به گزارش روزنامه انگلیسی گاردین، این واقعیت که میدوز یک روز قبل از حمله به ساختمان کنگره، پاورپوینتی در اختیار داشت که در آن راه‌های انجام کودتا را به تفصیل بیان می‌کرد، نشان می‌دهد او حداقل از تلاش‌های ترامپ و متحدانش برای جلوگیری از تایید پیروزی جو بایدن در روز ششم ژانویه توسط کنگره آگاه بوده است. این فایل با عنوان «تقلب در انتخابات، مداخله خارجی و گزینه‌ها برای ۶ ژانویه»، توصیه‌های متعددی را به ترامپ به منظور حفظ ریاست‌جمهوری برای دوره دوم بر اساس دروغ‌ها و توطئه‌های رد شده درباره تقلب گسترده در انتخابات ارائه می‌کند. 

به گفته یک منبع آگاه، میدوز نسخه‌ای از پاورپوینت را که در یک ایمیل دریافت کرده بود، در ۳۸ صفحه ارائه کرد. گاردین نسخه دوم ۳۶ صفحه‌ای از آن را بررسی کرد که تفاوت‌هایی با آنچه کمیته تحقیقات مجلس نمایندگان دریافت کرد داشت اما به گفته این منبع، عنوان و توصیه‌های آن یکسان بوده است. در این فایل پاورپوینت آمده است سناتورها و اعضای کنگره ابتدا باید درباره مداخله خارجی مطلع شوند. در این مرحله ترامپ می‌تواند وضعیت اضطراری ملی اعلام و همه رای‌گیری‌های الکترونیکی را نامعتبر اعلام کند و از کنگره بخواهد با راه‌حل قابل قبول از منظر قانون اساسی موافقت کند. 

فایل مذکور همچنین ۳ گزینه را برای «مایک پنس» معاون وقت رئیس‌جمهور معرفی کرده که در همه آنها از او خواسته شده از نقش عمدتا تشریفاتی خود در جلسه مشترک کنگره در تاریخ ششم ژانویه سوءاستفاده کند تا مانع پیروزی بایدن و در نهایت ماندن ترامپ در کاخ سفید شود. سوءاستفاده از اختیارات پنس شامل تعدادی از گزینه‌ها بود که جایگزینی الکتورها (گزینندگان) و رد الکتورهای بایدن یا تأخیر در صدور تایید پیروزی بایدن برای امکان بررسی و شمارش آرایی بود که آنها قانونی می‌دانستند.

 گزینه آخر برای پنس مشابه گزینه‌ای است که همزمان در چهارم و پنجم ژانویه دستیاران ترامپ به رهبری وکلای وی «رودی جولیانی» و «جان ایستمن» و همچنین «استیو بنن» استراتژیست او پیش می‌بردند. وقتی مشخص شد پنس برای همراهی با برنامه‌ها آماده نیست، ترامپ از تیم خود خواسته بود بررسی کنند چگونه می‌توان کل روند را متوقف کرد. تا زمانی که پاورپوینت تهیه شد، تمام تئوری‌ها توسط ۲ نفر از منصوبان ترامپ یعنی «جف روزن» سرپرست دادستانی کل و «بیل بار» سلف او رد شده بود. این فایل تنها یکی از بیش از ۶۰۰۰ سندی است که توسط میدوز به کمیته تحقیقات ارائه شده و سایر مدارک به طور مثال شامل پیام‌های متنی است که در آن طرح کودتا مورد بحث قرار گرفته بود. چنین سندی که طرحی برای کودتای ترامپ در آن مشخص شده، قطعا تبعات وقایع آن روز تاریخی را وارد مرحله‌ای جدید خواهد کرد. 

ششم ژانویه پارسال (۱۷ دی 99) کنگره آمریکا در حال شمارش آرای مجمع گزینندگان (الکترال کالج) برای تایید نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری سوم نوامبر بود که بعد از اعتراض چند قانونگذار آمریکایی به نتیجه رأی‌گیری در ایالت آریزونا، ترامپ از هوادارانش خواست تظاهرات به اصطلاح مسالمت‌آمیز برگزار کنند. حامیان ترامپ اما در جمعیت بسیار گسترده به کنگره حمله کرده و بعد از درگیر شدن با نیروهای امنیتی، راه خود را به درون ساختمان و اتاق‌های مختلف آن باز کردند. در جریان این حمله، 5 نفر از جمله یک نیروی پلیس کشته شدند. حمله هواداران ترامپ به ساختمان کنگره آمریکا استیضاح دوم او در کنگره را رقم زد. با این حال محاکمه ترامپ در مجلس سنای آمریکا با مخالفت جمهوری‌خواهان مواجه شد و شکست خورد.

گروه بین‌الملل: شامگاه جمعه و بامداد شنبه  رسانه‌ها در آمریکا از وقوع توفان در ایالت آرکانزاس آمریکا خبر دادند. بر اساس گزارش سی‌ان‌ان و آسوشیتدپرس، توفان در ایالت آرکانزاس موجب کشته شدن ۲ نفر و مصدوم شدن چند نفر دیگر شده است.  توفان  موجب شد چندین نفر در یک مرکز نگهداری از سالمندان  در شهر «مونته» گرفتار و ۲ تن نیز کشته شوند. علاوه بر این 5 نفر نیز مصدوم شدند. همچنین گزارش‌ها حاکی از آن است که توفان به ساختمان این مرکز خسارت وارد کرده است. شهردار «مونته» اعلام کرد  «همه افراد از خانه سالمندان خارج و در یک مرکز در مدرسه محلی تحت درمان هستند و برخی دیگر به بیمارستان‌های محلی منتقل شده‎اند». به گزارش خبرگزاری رویترز، سرویس ملی هواشناسی ایالات متحده جمعه شب در اطلاعیه‌ای نسبت به احتمال وقوع توفان در چندین ایالت از جمله آرکانزاس، تنسی، میزوری و ایلینوی هشدار صادر کرده بود. در شهر‌های دیگر نیز گردباد موجب آسیب رسیدن به چند ساختمان شد و افرادی در زیر آوار گرفتار شدند. در ایالت «کنتاکی» نیز پلیس ایالتی درباره تلفات احتمالی پس از گردباد شدید در چندین شهر هشدار داد. بر اساس اعلام فرماندار ایالت «کنتاکی»، بر اثر وقوع گردباد در جنوب غرب این ایالت در اواخر روز جمعه، دست‌کم ۵۰ نفر جان خود را از دست دادند و احتمال افزایش شمار تلفات وجود دارد. به گفته وی چند شهر بیشترین آسیب را دیده‌اند.

 

* ۵۵ میلیون نفر در معرض خطر توفان

 بر اساس گزارش مرکز پیش‌بینی توفان آمریکا، دست‌کم ۲۴ گردباد در 5 ایالت «آرکانزاس»، «ایلینوی»، «کنتاکی»، «میزوری» و «تنسی» گزارش شده است. احتمال وقوع گردباد‌های شدیدتر در روز‌های آینده نیز وجود دارد، ضمن اینکه برق بیش از ۲۴۰ هزار مشترک در ۷ ایالت بر اثر گردباد قطع شد.

 خسارت قابل توجهی نیز در شهر «میفیلد»، شهری با جمعیت حدود ۱۰ هزار نفر گزارش شده است. تصاویر و ویدئو‌های منتشر شده نشان می‌دهد به دادگاه شهر «گریوس» و زندان مجاور آن آسیب وارد شده است. بر اساس گزارش مرکز پیش‌بینی  توفان سازمان ملی اقیانوسی و جوی آمریکا، گردبادی که در «آرکانزاس»، «میزوری»، «تنسی»، «کنتاکی» و «ایلینوی» گزارش شده است؛ در مجموع بیش از ۵۵ میلیون نفر را در سراسر آمریکا در معرض خطر توفان شدید قرار داد.

 

* تخمین کشته‌ها بین ۷۰ تا ۱۰۰ نفر در کنتاکی

فرماندار کنتاکی در پی توفان و گردباد در این ایالت ابتدا اعلام کرد احتمالا بیش از ۵۰ نفر جان خود را از دست داده‌اند. «اندی بشیر» فرماندار کنتاکی اعلام کرد احتمالا دست‌کم ۵۰ نفر در غرب این ایالت جان خود را بر اثر توفان و گردباد از دست داده باشند. وی در مصاحبه با یک شبکه محلی گفت: ما می‌دانیم که احتمالاً بیش از ۵۰ مورد فوتی خواهیم داشت. بر اساس گزارش‌ها، سقف یک کارخانه بر اثر توفان فرو ریخت که منجر به تلفات گسترده شد. فرماندار کنتاکی اظهار داشت که تعداد تلفات از 50 نفر فراتر رفته است و احتمالاً بین 70 تا 100 نفر بر اثر توفان  جان باخته‌اند. به گزارش «آسوشیتدپرس»، توفان در گذر از تنسی به کنتاکی خسارات زیادی وارد کرد. یکی از نیروهای پلیس ایالت کنتاکی در «میفیلد» گفت چندین ساختمان در این منطقه در جنوب غرب ایالت فروریخته است. فرماندار کنتاکی اوایل روز جمعه به دلیل خسارت بزرگ ناشی از گردباد در چند شهر غربی وضعیت اضطراری اعلام کرد. بشیر گفت گارد ملی به منطقه احضار شده است.

  توفان و گردباد همچنین اواخر روز جمعه ایالت‌های آرکانزاس و ایلینوی را در آمریکا درنوردید و به یک انبار شرکت تجاری آمازون آسیب جدی وارد کرد.

براساس گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، بر اثر این توفان ده‌ها نفر زیر آوار گرفتار شدند. این گزارش افزود: نیروهای امدادی موفق شدند مجروحان را از زیر آوار ساختمان‌های آسیب‌دیده خارج کنند اما اطلاعاتی درباره شرایط جسمانی آنها مخابره نشده است. 

 

* قطع گسترده برق بر اثر توفان در آمریکا

تغییرات اقلیمی، آمریکا را از جهات مختلفی تحت تاثیر قرار داده است اما مهم‌ترین چالش این کشور از این تغییرات، قطع برق مکرر و طولانی‌مدت است. به گزارش «واشنگتن پست»، توفان‌های مختلف سال‌های اخیر در آمریکا، قطع برق در این کشور را به دنبال داشت. علت این امر، ناتوانی سیستم‌های برق‌رسانی قدیمی و خارج از سرویس آمریکا در برابر تغییرات اقلیمی است که غالبا نتایج مهلکی دارد. براساس اعلام اداره اطلاعات انرژی آمریکا، سال گذشته به طور متوسط هر خانه در آمریکا بیش از ۸ ساعت قطع برق را شاهد بود که ۲ برابر بیشتر از زمان قطع برق در توفان ۵ سال گذشته است. در سال جاری، موجی از توفان‌های بی‌سابقه و شدید زمستانی، قطع برق فاجعه‌بار در ایالت «تگزاس» را به دنبال داشت. بر اثر این قطع برق دست‌کم ۲۰۰ نفر جان خود را از دست داده و میلیون‌ها خانه، ساعت‌ها و شاید روز‌ها با قطع برق سر کردند. قطع برق ناشی از توفان «آیدا» در ایالت «لوئیزیانا» نیز مرگ ۱۴ نفر را رقم زد زیرا برخی از فقیرترین مناطق در این ایالت، هفته‌ها در گرمای ۹۰ درجه امکان استفاده از تهویه را نداشتند. ایالت «کارولینای شمالی»، در 4 سال گذشته با ۵ توفان مواجه شد که دولت فدرال آمریکا در برخی موارد ناچار به اعلام وضعیت فاجعه در این ایالت شد. فاجعه‌بارترین این توفان‎ها، توفان «فلورانس» بود که سپتامبر ۲۰۱۸ رخ داد و بدترین خسارت را به این ایالت در یک دهه گذشته وارد کرد. بر اثر توفان مذکور، بیش از یک میلیون نفر از ساکنان این ایالت، تا ۲ هفته به یخچال و فریزر، تهویه مطبوع، دستگاه‌های تنفسی و سایر دستگاه‌های ضروری دسترسی نداشتند. همچنین ساکنان مسن وابسته به اکسیژن از خانه‌های سالمندان خارج شدند. یکی از مهم‌ترین دلایل تداوم این بحران، عدم محاسبه هزینه‌های ناشی از قطع برق طولانی و مکرر مانند فساد مواد غذایی، تعطیلی مشاغل، اختلال در زنجیره تامین و مشکلات پزشکی از سوی مقام‌های ایالتی و فدرال آمریکاست. ضمن اینکه راهکار‌هایی مانند انتقال زیر زمینی برق در برخی ایالت‌ها به دلیل میلیون‌ها دلار هزینه برای هر مایل نیز رد شده‎ است. این راهکار رایج‌ترین پیشنهاد برای عایق‌بندی شبکه برق در مقابل باد شدید، آتش‌سوزی و سیل است. «نیویورک» از معدود ایالت‌های آمریکاست که پس از قطع برق ۱۰ روزه در پی توفان ۲۰۱۲، شرکت‌های خدمات‌رسانی را مجبور به سرمایه‌گذاری در راه‌حل‌ها کرده است. بر اساس گزارش‎ها، خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی تا سال ۲۰۵۰ می‌تواند 2/5 میلیارد دلار برای شرکت‌های خدمات برق هزینه در پی داشته باشد.

***

عباس اسماعیل‌گل: سریال‌های تلویزیونی همیشه جزو پرمخاطب‌ترین برنامه‌های شبکه‌های مختلف سیما بوده‌اند که مخاطبان با هر طیف و نگرشی براساس سلیقه خود دنبال‌کننده سفت و سخت آنها می‌شدند اما در چند سال اخیر از یک سو با هجوم سریال‌های شبکه نمایش خانگی با رنگ و لعاب لاکچری و پرهزینه و از سوی دیگر به دلیل افت محسوس سطح کیفی سریال‌های برخی شبکه‌های پرمخاطب، دیگر از آن استقبال بالا از سریال‌های تلویزیونی خبری نیست، مگر در چند مورد خاص که تعدادی از سریال‌ها با استقبال بالای مخاطبان مواجه بوده‌اند. بدون شک یکی از چالش‌هایی که سازندگان سریال‌های تلویزیون طی چند سال اخیر با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند، رقابت نابرابر با سریال‌های شبکه نمایش خانگی است؛ جایی که ستاره‌های سینما با دریافت دستمزدهای نجومی جولان می‌دهند. البته نمی‌توان دلیل کاهش مخاطب سریال‌های رسانه ملی را تنها سریال‌های نمایش خانگی دانست و نباید از افت شدید کیفیت کار گروه فیلم و سریال یکی، دو شبکه صداوسیما براحتی گذشت؛ شبکه‌هایی که روزگاری پرمخاطب‌ترین و بهترین سریال‌های تلویزیون را روی آنتن می‌بردند، چند سالی است جز یکی، دو سریال، مابقی آثارشان از کم‌مخاطب‌ترین سریال‌های تلویزیون به شمار می‌روند که امیدواریم با حضور رئیس جدید سازمان، سریال‌‌سازی در صداوسیما به لحاظ کیفیت به ریل سابق خود بازگردد.

اما اگر بخواهیم درباره کیفیت آثار نمایش خانگی منصفانه قضاوت کنیم باید گفت در سالیان اخیر تعداد انگشت‌شماری از سریال‌های نمایش خانگی به لحاظ کیفی یک سر و گردن از بسیاری از سریال‌های شبکه‌های مختلف تلویزیون بهتر بوده است اما طی چند سال اخیر غالب سریال‌های نمایش خانگی به‌رغم هزینه‌های نجومی به لحاظ کیفی از شرایط مناسبی برخوردار نیستند. برخی از این سریال‌ها نه تنها از سطح کیفی قابل قبولی برخوردار نیستند بلکه تماشای برخی سکانس‌های آن توهین به شعور مخاطب تلقی می‌شود.

از میان حجم انبوه سریال‌های ایرانی نمایش خانگی که این روزها در پلتفرم‌ها به نمایش گذاشته می‌شود، سریال «جزیره» نمونه‌ای از آن دست سریال‌هایی است که اندک مخاطبان با تماشای آن اقرار می‌کنند که سطح محتوای سریال‌های تولیدات مراکز استانی صداوسیما -آن هم با بودجه اندک- به مراتب بهتر از اینگونه سریال‌هاست؛ آثاری چون «جزیره» به‌رغم هزینه‌های بالایی که برای جذابیت بصری آثارشان انجام می‌دهند اما عملا به لحاظ فیلمنامه حرفی برای گفتن ندارند. نقد و بررسی اینگونه آثار که به لحاظ فیلمنامه تهی به نظر می‌رسند کار به مراتب سخت‌تری نسبت به نقد سریال‌های پرمحتوا برای منتقدان و اهالی رسانه محسوب می‌شود زیرا مجموعه نمایشی که حرفی برای گفتن ندارد نهایت تجزیه و تحلیلی که به لحاظ محتوایی بتوان به آن وارد کرد در چند سطر خلاصه می‌شود. درباره «جزیره» مهم‌ترین بخش آن مربوط به کاراکترهای غیرواقعی و عجیب سریال است، به عنوان مثال کاراکتر اصلی سریال «جزیزه» که روایتگر زندگی شغلی و خصوصی دختری به اصطلاح خبرنگار و مطالبه‌گر است، تصویری کاملا مضحک و غیرواقعی از خبرنگاران نشان می‌هد  و هر کسی که فقط یک ماه تجربه کار خبرنگاری در کشور داشته باشد به فضای نامانوس و عجیبی که نویسندگان «جزیره» برای کاراکتر خبرنگار سریال ترسیم کرده‌اند پی می‌برد. سیروس مقدم در مسند کارگردان به همراه نویسندگان سعی کرده‌اند خبرنگاری جسور، مطالبه‌گر و اجتماعی  را در کارشان نشان بدهند اما به خاطر ضعف عمده نویسندگان، کاراکتر خبرنگاری فضول، بی‌ادب، گستاخ،  بهانه‌گیر و لوس را ترسیم کرده‌اند که برای آقایان سریال دلبری هم می‌کند. 

اما نکته دوم و مهمی که درباره ضعف‌های اساسی «جزیره» باید گفت مربوط به حضور امیر مقاره، خواننده گروه ماکان بند به عنوان نقش نخست مرد سریال جزیره است، البته باید گفت در سینمای ایران برخی خواننده‌های مطرح پاپ به طور جدی وارد عرصه بازیگری شده‌اند که به‌رغم آنکه چندین تجربه بازیگری در کارنامه خود دارند؛ غالبا آثارشان جایی در سینمای بدنه ندارد و در دسته‌بندی‌های فیلم‌های تجاری قرار می‌گیرد اما این روزها ایفای نقش بهنام بانی در فیلم «گشت ارشاد 3» و حضور عجیب خواننده‌هایی چون آرش عدل‌پور و رضا یزدانی در سریال‌های نمایش خانگی حسابی خبرساز شده است. 

از سویی حضور خواننده‌ها در عرصه سینما، اتفاق جدیدی نیست و برخی خواننده‌های مطرح دنیا هم تجربه بازیگری در سینما را دارند که گاهی می‌توانند یک بازیگر حرفه‌ای باشند و استعدادشان را به رخ بکشند و گاهی تنها به ‌دلیل نام‌آشنا بودن در موسیقی روی پرده سینما ظاهر می‌شوند. در سینمای ایران نیز برخی خواننده‌های نوظهور پاپ به طور جدی وارد عرصه بازیگری شده‌اند که به‌رغم آنکه چندین تجربه بازیگری در کارنامه خود دارند اما غالبا آثارشان جایی در سینمای بدنه ندارد و در دسته‌بندی‌های فیلم‌های تجاری قرار می‌گیرد. تجربه امیر مقاره در «جزیره» هم از این قاعده مستثنا نیست و واقعا سطح بازیگری وی در جزیره آنقدر دم دستی است که جای هیچ صحبتی درباره جزئیات بازی و نقش این خواننده در این سریال را نمی‌گذارد. در پایان باید گفت اینکه خواننده‌های نوظهور پاپ به واسطه دیده شدن بیشتر در سریال‌های نمایش خانگی به ایفای نقش می‌پردازند، جدا از لطمات فنی که به کیفیت آثار وارد می‌کند، فضای هنری سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی را هم بشدت مخدوش می‌کند. باید از کارگردانانی چون سیروس مقدم و بازیگران حرفه‌ای چون محمدرضا فروتن، حمید فرخ‌نژاد و ... سوال کرد: آیا نباید به خاطر همکاری با اینگونه نابازیگران در سریال‌های آبکی، کمی به فکر اعتبار هنری‌تان باشید؟ البته شاید برخی از این هنرمندان در جواب این سوال، اینگونه توجیه می‌کنند که فضای حرفه‌ای سینما می‌طلبد تجربه‌های مختلفی را داشته باشیم.

***

سیدامین علیدوست: 20 آذرماه، سالروز شهادت آیت‌الله سیدعبدالحسین دستغیب(ره) است. عالم ربانی‌ای که در شیوه مرگش نیز اقتدا به مولایش کرد. آیت‌الله سیدعبدالحسین دستغیب سالیان متمادی از عمر خود را در فراگیری علوم دینی محضر اساتیدی چون آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاءالدین عراقی، آقا سیدباقر اصطهباناتی و شیخ‌محمدکاظم شیرازی گذراند. ایشان به یادگیری علوم رسمی اکتفا نکرد و مسیر سلوک و تزکیه نفس را نیز تحت تربیت عارفان بزرگی چون آیت‌الله‌العظمی سیدعلی قاضی‌(ره) و آیت‌الله شیخ‌محمدجواد انصاری‌همدانی(ره) طی کرد؛ سلوکی که اثر شگرف آن در نفوذ کلام آیت‌الله سیدعبدالحسین دستغیب در قلوب و انقلابی که در نفوس ایجاد می‌کرد، مشهود بود. همسر ایشان نقل می‌کند برخی شب‌‌ها ناله‌‌های پرسوز و گداز آقا خواب را از من می‌ربود. به غذایی ساده بسنده می‌کرد و زیاد می‌شد که به نان و پنیری راضی بود. بعضی روزها با نان و پیاز سر می‌کرد و هرگز معترض نبود. 

با اینکه 8 فرزند داشت، به امور همه با صبر و حوصله می‌پرداخت و خیلی مراقب بود بچه‌‌ها مادرشان را اذیت نکنند. اساسا او نسبت به همسرش احترام خاصی قائل بود. هیچ‌گاه برای بیدار کردن بچه‌‌ها برای نماز صبح یا کار دیگر سرزده بر آنها وارد نمی‌شد، بلکه در می‌زد و آنها را صدا می‌کرد. یکی از دختران ایشان می‌گوید: برای نماز صبح در می‌زد و مرا چون خیلی زود بیدار می‌شدم و سحرخیز بودم با این عنوان زیبا صدا می‌زد: خانم بهشتی، خانم بهشتی، وقت نماز است. پاشو!

صبح‌‌ها به پیاده‌‌روی می‌رفت و از نسیم صبحگاه استفاده می‌کرد. در راه بازگشت نان می‌خرید و به خانه می‌آمد. سپس چای و صبحانه را آماده می‌کرد. ما را صدا می‌زد تا با هم صبحانه بخوریم. 

سر سفره، بسم‌الله آغازین را بلند می‌گفت و پس از هر لقمه، بلند می‌گفت: الحمدلله. این طور بچه‌‌ها نیز یاد می‌گرفتند. در مسائل خانوادگی نه جبارانه برخورد می‌کرد، نه بی‌تفاوت بود و نه از دیگران سلب اختیار می‌کرد. در شیوه زندگی معتقد بود «ما باید از همه مردم سطح زندگی‌‌مان پایین‌تر باشد تا مردم به روحانیت شیعه بدبین نشوند». روزی یکی از دختران‌شان به ایشان می‌گوید: آقا جان، پول بده بروم لباس بخرم! آقا می‌گوید: «وصله لباست کو؟» یعنی چنین نیست که لباس انسان تنها به دلیل اینکه نو نیست، نیازمند تعویض باشد.

رضا نصر*: روزگاری نه‌چندان دور در همین ایران خودمان وقتی می‌گفتند فلانی ازدواج کرد، آشنایان و دوستان ضمن تبریک به آقا داماد و عروس خانم برای به جا آوردن این سنت حسنه و باارزش و آرزوی خوشبختی و عاقبت‌بخیری در زندگی مشترک برای آنان، از خداوند قسمت شدن آن برای جوان خود را خواستار می‌شدند اما هر قدر از آن دوران فاصله گرفتیم و وارد دوره جدیدی از اجتماع با سلایق و توقعات مختلف و به دنبال آن عصر مجازی فراگیر شدیم، دیگر آن ارزش‌ها رنگ باخت و زندگی ماشینی با غلبه بر زندگی سنتی، جوان امروز را بیشتر از هر زمان دیگری اسیر تمایلات و تجملات و تحولات درونی خود کرد. بنابراین جوان امروز رفته‌رفته خواه ناخواه به واسطه رو‌به‌رو شدن با خواسته‌های فراواقعی تحمیل‌شده از طرف جامعه، مجبور شد بین تن دادن به شرایط جدید با خواسته‌های خارج از توان و پشت کردن به آرزوهای زندگی مشترک ایده‌آل، یکی را برگزیند. 

با پیچیده‌تر شدن جوامع در دهه‌های اخیر -که مستلزم کسب آموزش‌ها و مهارت‌هاى بیشتر برای جوان شده است- فاصله میان بلوغ جنسی و بلوغ اجتماعى- اقتصادى محسوس‌تر شده که این امر خود را در افزایش سن ازدواج جوانان در جامعه امروز نشان داده است. سن ازدواج در هر جامعه‌ بر حسب شرایط محیطى، اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى خاص آن تعیین مى‌شود. 

 برای افزایش سن ازدواج جوانان، تاکنون دلایل زیادی از طرف کارشناسان اجتماعی بیان شده است اما به طور خلاصه 3 عامل «اقتصاد، اجتماع و فرهنگ» در هر جامعه بیشترین نقش را در این زمینه ایفا می‌کند. 

الف: یکى از عمده‌ترین و در عین حال مهم‌ترین دلایل به تعویق افتادن ازدواج جوانان در جامعه امروز ما، عوامل اقتصادى است. امروز می‌توان به آسانى فهمید علت عدم تمایل به ازدواج برخوردار نبودن از شغل و مسکن و نبود توان مالی برای تهیه لوازم و ضروریات زندگى و هزینه‌های سرسام‌آور برگزاری مراسم ازدواج است. در این بین البته خانواده‌هاى دختران هم مشکل تهیه جهیزیه را سد بزرگى بر سر راه ازدواج آنان مى‌دانند. 

این روزها می‌توان گفت اکثر خانواده‌ها تحت تاثیر شرایط اقتصادی کشور از تامین نیازهای اولیه خود عاجزند. هزینه‌هاى مالى یک خانواده امروز بسیار گسترده و متنوع شده است؛ از قبیل هزینه‌هاى مسکن، خوراک، پوشاک، درمان، تحصیلات فرزندان، رفت و آمد و مانند اینها. واضح است تأمین کامل این هزینه‌ها تنها در صورتى امکان دارد که افراد به مشاغلى با درآمد کافى دسترسى داشته باشند. 

ب: یکی دیگر از عوامل تاخیر و افزایش سن ازدواج جوانان در جامعه، موضوعات اجتماعی است. نبود برنامه‌ریزی مناسب و مدون و عدم سرمایه‌گذاری درست در جامعه از سوی دست‌اندرکاران این امر، خود پایه‌گذار مشکلات زیادی در جامعه خواهد شد. افزایش جرائم و آسیب‌هاى اجتماعى و خانوادگى از جمله ثمرات سیاست‌گذاری نادرست در جامعه است. وجود آسیب‌هایی از قبیل اعتیاد، همسرآزارى، طلاق، روابط سرد همسران، دخالت اطرافیان و... در جامعه، نه‌تنها موجب از ‌هم گسستگی خانواده‌ها شده، بلکه سلب اعتماد جوان امروز نسبت به امر دیرین و حسنه ازدواج را در پی داشته است تا او به ازدواج به عنوان عامل خوشبختى نگاه نکند و سرنوشت خود را به کسانى که در دام این آسیب‌ها گرفتار شده‌اند، تشبیه کند. جوان امروز وقتی سرانجام ازدواج‌هایى را می‌بیند که پس از مدت کوتاهى طرفین دچار بحران شده و هر یک اظهار پشیمانى مى‌کنند که چرا خود را در این دام انداختند، انگیزه‌اش را برای ازدواج از دست مى‌دهد، بنابراین اجازه نمى‌دهد آزادى او به خاطر این سنّت اجتماعى به خطر افتد، بویژه در مواردى که هر کدام از طرفین اعم از زن یا مرد در امر ازدواج شکست بخورند، نسبت به دوستان مجرد خود احساس مسؤولیت کرده و سعى می‌کنند آنها را از دچار شدن به سرنوشتی که خود به آن دچار شده‌اند، بازدارند. 

پ: یکی دیگر از عوامل افزایش سن ازدواج در جامعه امروز ایران، طولانى بودن مدت زمان تحصیلات دانشگاهی است که سبب شده اغلب پسران و دختران تا پایان تحصیلات و بعد هم تا هنگام اشتغال، از ازدواج سر باز زنند. در جوامع سنتى، بیشتر فنون و مهارت‌ها در خانواده و به صورت غیررسمى به نسل جدید آموخته مى‌شد و کودکان اغلب وقتى به سن نوجوانى مى‌رسیدند، برخی مهارت‌های شغلى خود را آموخته بودند و دیگر نیازى نبود پس از بلوغ سالیان زیادی را صرف یادگیرى مهارت‌هاى شغلی مورد نیاز خود کنند اما جامعه امروز چنان پیچیده است که داشتن یک زندگى قابل قبول و متناسب با توقعات جامعه، اغلب مستلزم گذراندن یک دوره بلندمدت تحصیلى است. 

امروز کسب مدارک تحصیلى موجب اعتبار اجتماعى و اقتصادى افراد مى‌شود و زمینه استخدام آسان‌تر آنان را در مراکز ادارى، کارخانه‌ها و مانند آن فراهم مى‌کند. بنابراین جوان امروز براى اینکه بتواند در آینده از موقعیت اجتماعى و اقتصادى بهترى برخوردار باشد، ناگزیر باید دهه سوم زندگی خود را نیز صرف تحصیلات دانشگاهی کند که این کار امکان ازدواج را عملا برای این قشر از بین می‌برد. 

البته جدا از عوامل اقتصادی و اجتماعی تاثیرگذار در افزایش سن ازدواج که نقشی اساسی در این زمینه دارند، نباید نقش عوامل فرهنگی را کم‌اهمیت جلوه داد. فرهنگ غنی اسلامی ما این روزها به دلایلی همچون نفوذ فرهنگ بیگانه کم‌رنگ شده و سفارش‌های دینی و اسلامی درباره امر ازدواج تا حدی به فراموشی سپرده شده است. جوان ایرانى که در گذشته مهم‌ترین برنامه‌اش در نخستین فرصت، ازدواج و تشکیل زندگى بود، امروز دیگر اینگونه فکر نمى‌کند و بیشتر به دنبال ارزش‌های مادی است و حتى برخی ازدواج را مختص میانسالى مى‌دانند. بنابراین نفوذ فرهنگ غرب در فکر و ذهن جوانان ما، یکى دیگر از عوامل مهم تأخیر ازدواج و عدم رغبت آنان به ازدواج بموقع است، البته این نگرانی نیز وجود دارد که این فرهنگ مخرب، گسترده و حتی در جامعه اسلامی ما فراگیر شود. در نتیجه چنین شرایطی سبب خواهد شد جوان ایرانی به همه چیز، از جمله ازدواج، رنگ و لعاب مادى بدهد و به جاى آنکه کسب فضایل انسانى را در زندگى هدف قرار دهد و ازدواج را عاملى براى نزدیک‌تر شدن به خدا و کامل شدن ایمان خود بداند، در پی به دست آوردن ثروت و ظواهر فریبنده زندگى مادى باشد که مطمئنا این طرز تفکر همه چیز از جمله ازدواج را تحت تأثیر قرار مى‌دهد. فرهنگ غرب، ازدواج را مانعى بر سر راه آزادى و لذت بردن بى‌حد و حصر از شهوات مى‌داند و به همین دلیل، بنیان خانواده در غرب بشدت متزلزل است که متأسفانه این فرهنگ در بین برخى جوانان ما نیز نفوذ و آنان را از ازدواج دور کرده است. بعضى جوانان امروزى نیز به علت نداشتن اعتماد به تجربه‌هاى والدین خود و قدیمى دانستن تفکر آنها، نسبت به واقعیت‌هاى زندگى بى‌اطلاع مانده‌اند و در نتیجه نمى‌توانند درباره موضوعى همچون ازدواج، واقع‌گرا باشند بلکه آرمانى فکر کرده و در عالم خیال منتظر همسری آرمانی برای خود هستند که نتیجه آن شکست خوردن و سرخورده شدن از ازدواج است. 

 براى مبارزه با معضل اجتماعى بالا رفتن سن ازدواج، راه‌حل‌هاى زیادى وجود دارد که کمابیش از گذشته مطرح بوده و در دسترس متصدیان کشور قرار داشته است. دیگر وقت وعده دادن نیست و باید تا دیر نشده در مسیر عملی کردن راه‌حل‌ها گام برداشت. تنها راه رهایى از این معضل اجتماعی آن است که ملت و دولت دست به دست هم دهند و با برنامه‌ریز‌ی‌هاى کلان فرهنگى، اقتصادى و اجتماعى، سعى در رفع این مشکل بزرگ داشته باشند. وظیفه مهم دست‌اندرکاران امور فرهنگى مثل حوزه، دانشگاه، صداو‌سیما، مطبوعات، هنر و مانند آن، این است که در این زمینه برنامه‌ریزى‌های جدى در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، بویژه اقتصادی داشته باشند تا شرایط ازدواج برای جوانان از هر لحاظ فراهم شود. 

در نتیجه با توجه به آثار روانى، اجتماعى، جسمانی و فرهنگى ازدواج در جامعه، باید مسؤولان دولتی و نهاد‌های دخیل در این زمینه به طور جدی و عملی - و نه صرفا وعده- تا دیر نشده وارد میدان شوند و موانع پیش رو را از سر راه جوانان بردارند و تمام تلاش خود را برای تسهیل برگزاری این سنت حسنه و الهى به جا آورند تا جوانان این مرز و بوم با آرامش خاطر و به دور از دغدغه‌های مادی، زندگی مشترک‌شان را آغاز کنند. این مهم البته با اهتمام آحاد مردم و خانواده‌ها، بویژه مسؤولان فرهنگى و اقتصادى کشور و از طریق فرهنگ‌سازى، مبارزه با اعتقادات غلط، کاهش تجمل‌گرایى، احساس مسؤولیت بیشتر نسبت به جوانان، اختصاص منابع مالى برای تسهیل ازدواج جوانان و تشویق و ترغیب به ازدواج حاصل می‌شود. 

* روزنامه‌نگار