محمدرضا کردلو: سرگرمی یکی از ارکان رسانه است و رسانه نمی‌تواند نسبت به آن بی‌تفاوت باشد. سرگرمی حتی تصمیم‌ساز و انتخاب‌ساز نیز هست. جان فورد، کارگردان شهیر سینما در «آخرین هورا» یکی از آثار متاخرش که همزمان با قدرت گرفتن تلویزیون در جامعه آمریکا ساخته شده و درباره فرآیند انتخاب یک شهردار است، بخوبی این گزاره را نشان می‌دهد که تلویزیون چگونه با سرگرم کردن مردم، آنها را در مسیر یک انتخاب، تحت تاثیر قرار می‌دهد. در مقابل این مثال که وجهی منتقدانه درباره قدرت تاثیرگذاری سرگرمی است، وجه دیگری از سرگرمی نیز وجود دارد که در سینمای «مارول» برجسته است. شاید گاهی عمیق‌ترین پیام‌های سیاسی و اجتماعی به واسطه سرگرم‌کننده‌ترین فیلم‌های سینمایی منتقل می‌شود. برخی فیلم‌های مارول، سری‌های جنگ ستارگان، سری‌های جیمزباند، اسپایدر من و... از آن جمله‌اند و دارای این ویژگی هستند. در عین حال زبان سرگرمی در دنیای تلویزیون‌ها در سراسر جهان، صرفا سینما و اثر نمایشی نیست. برنامه‌های متعددی در شبکه‌های مختلف تلویزیونی در سراسر جهان تهیه و تولید می‌شوند که با استفاده از ایده‌های فراوانی که در صنعت سرگرمی کارکرد دارند، از جهات محتوایی و شیوه‌های اجرایی و شکل ساخت، برای جذب مخاطب فعالیت می‌کنند.

برنامه‌های سرگرمی در کنار سریال‌ها، رکن سرگرمی رسانه را پوشش می‌دهند، اگرچه بعد از شکل‌گیری «استریم»ها، حوزه سریال قدرتمندتر از تلویزیون‌های کابلی رشد کرده‌ است. شاید حالا تنها مزیت تلویزیون‌ها همین برنامه‌های سرگرمی باشد. در ایران اما تلویزیون متولی و سردمدار اصلی سریال و حوزه سرگرمی است. در این حوزه به‌رغم گسترش پلتفرم‌های خانگی، هنوز میزان مخاطب تلویزیون قابل مقایسه با رسانه‌های دیگر نیست. 

گاهی برخی برنامه‌ها با حفظ مخاطب ده‌ها سال ادامه پیدا می‌کنند، تهیه‌کنندگان تغییر می‌کنند، مجریان متعددی می‌آیند و می‌روند و البته گاهی مجری‌ها در طول 10 سال برنامه‌سازی حسابی تغییر چهره می‌دهند. البته جنس برنامه‌ها نیز متفاوت است و برنامه‌هایی هستند که خیلی متکی به اجرا کننده هستند. 

این روزها با پخش یک برنامه سرگرمی‌محور با تم خنده در یکی از پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی بحث درباره قوت و ضعف این برنامه‌ها و مقایسه آن با جدی‌ترین برنامه‌های سرگرمی تلویزیون در این تم مانند خندوانه و دورهمی جدی شده است. 

نگاه به برنامه‌هایی مانند خندوانه و دورهمی از منظر سرمایه‌های اصلی تلویزیون در حوزه سرگرمی، می‌تواند اهمیت آنها را به نحو دیگری برجسته کند. 

از جهت جایگاه صداو‌سیما به عنوان رسانه اصلی جمهوری اسلامی، باید جنبه بازتولید ارزش‌های فنی و هنری و نیز وجوهی که موجب مخاطب‌پسندی یک برنامه می‌شود، به چشم بیاید؛ اما در دوره‌های جدید اتفاق خاصی نیفتاده است. به‌رغم دارا بودن کیفیت مناسب در اجراها و تلاشی که برای آنها می‌شود، در بازنمایی، انتخاب داوران شاخص‌تر و نوع اجرا روی دور تکرار افتاده است. حال آنکه از نظر میزان جذابیت و خنده‌دار بودن، تنها یک استندآپ یکی از حاضران خنداننده‌شو از مجموعه ۲ قسمت برنامه خنده‌‌‌محور شبکه نمایش خانگی جلوتر است و این در حالی است که طبعا از منظر هزینه و پیش‌‌تولید شاید بیشتر از برنامه‌های تلویزیونی برای آن سرمایه‌گذاری شده است. 

از جهت مخاطب هم اساسا ظرفیت برنامه‌ای مانند خندوانه در جذب مخاطب قابل قیاس با برنامه‌های شبکه نمایش خانگی نیست. با این همه چرا فضای تبلیغاتی و شبکه‌های اجتماعی در اختیار برنامه‌ای مثل خندوانه نیست و همه تبلیغات پرحجم این حوزه در اختیار برنامه‌های شبکه نمایش خانگی است؟

یکی از دلایل اصلی این ماجرا بی‌توجهی خندوانه به جذب مخاطب جدید است. جذب مخاطب جدید نیازمند رقم زدن اتفاقی ویژه در فرم و الگوی روایت برنامه است؛ چیزی که تلویزیون نه‌تنها در خندوانه، بلکه در عمده برنامه‌های پرمخاطب خود که ظرفیت ادامه در فصول متعدد را دارند، نسبت به آن بی‌توجه است.

***

تلویزیون یک هفته به یاد حاج‌قاسم فیلم پخش می‌کند

سید محمدحسن حسینی: تنها با دیدن عنوان کتاب، به سویش جذب شدم و با خود گفتم حتما باید آن را بخوانم؛ کتابی با عنوان «سارا و سرافینا» نوشته جواد کاراحسن که بتازگی از سوی انتشارات سوره مهر روانه بازار کتاب شده است. با دیدن نام سرافینا، ذهنم به گذشته‌ای دور پرواز کرد؛ هنگامی که نوجوان بودم و فیلم خاکستر سبز را دیدم. اسم شخصیتِ زن آن فیلم فاطیما بود و خب! بعد از دیدن آن فیلم، من با هر نام زنانه‌ای که یک الف به انتهایش چسبیده بود، خاطره فاطیما و بوسنی برایم زنده می‌شد. 

به همین دلیل بسیار ساده، تمایل یافتم کتاب «سارا و سرافینا» را بخوانم، بویژه که کمی بعد متوجه شدم حدسم درست بوده و کتاب درباره کشور بوسنی و جنگ‌های داخلی این کشور است. قصه کتاب درباره‌ زنی یهودی‌ به نام «سارا» است که تلاش می‌کند تنها فرزندش را از سارایوو خارج کند. کتاب اگرچه رمان است و قصه‌وار نوشته شده اما مانند یک کتاب تاریخ شفاهی، وقایع و اتفاقاتی از آنچه را که در تاریخ جنگ بوسنی و هرز‌گوین کم‌وبیش خوانده‌ و دیده‌ایم، برای‌مان بازگو می‌کند؛ از تک‌تیراندازان صرب تا کمبود آب و غذا، از ترس مردم تا چگونه خارج شدن از شهر حتی با مدارک جعلی برای رهایی از مرگ و کشتار و تونلی که با آن مهمات و غذا و دارو به مردم حاضر در شهر می‌رساندند. 

راویِ کتاب، یک استاد دانشگاه است که برای‌مان از سرافینا می‌گوید. او ما را همراه با خود در یک بازه‌ زمانی رفت و برگشتی، میان آماده شدن و رفتن به کلانتری محله، معلق نگه می‌دارد. راوی برای مخاطب، سرافینا را توصیف می‌کند و برای‌مان از زنی می‌گوید که میان خودِ واقعی و آنچه دوست دارد باشد، گیر افتاده است. شاید در ابتدای کتاب، از «سایه‌های برنزی» که به عنوان سمبل قدرت سیاسی برای نظامات اجتماعی‌اند، چیزی دستگیرتان نشود اما کم‌کم با ورود به روند اصلی قصه، با سرافینا و احساساتش آشنا می‌شوید. 

استاد دانشگاه خود را به مخاطب یک فرد معمولی می‌شناساند که زیاد به دانشگاه خسته‌ سارایوو وارد نمی‌شود و بیشتر از حال و هوای شهری می‌گوید که مردمانی از چند قشر و مذهب دارد. او از مردمی ملقب به «چمدانی‎»‌ها صحبت می‌کند؛ مهندس، کارگر، پزشک و حتی کارمندانی که بسته به شرکت متبوع‌شان، تغییر مکان می‌داده‌اند، کسانی که به دلیل زبان متفاوت‌شان در ابتدا نمی‌توانستند حتی ارتباط کلامی با مردم بوسنی داشته باشند. البته راوی، چمدانی‌ها را افرادی معرفی می‌کند که با ورودشان به جامعه بوسنی منجر به آغاز روند مدرنیزاسیون در آن جامعه شدند و فرهنگ بوسنی توسط آنان نسبت به قبل دستخوش تغییر شد. 

این رمان که به حوادث سال‌های ١٩٩٢ و ١٩٩٣ می‌پردازد، در سال ١٩٩٩ منتشر شده است؛ اتفاقاتی که در سال‌های جنگ بوسنی و هرز‌گوین رخ داده است، زمانی که سارایوو، پایتخت این کشور در محاصره متجاوزان قرار داشت. این کتاب که به زبان‌های آلمانی، اسپانیایی، سوئدی، ترکی، فرانسوی، ایتالیایی و اسلوونیایی ترجمه شده، این ‌بار توسط ستار سلطان‌شاهی به فارسی ترجمه و توسط انتشارات سوره مهر چاپ و منتشر شده است. 

در لابه‌لای صفحات کتاب که پیش می‌رویم با سرافینایی آشنا می‌شویم که میان ۲ من، ۲ شخصیت گیر افتاده است؛ منی که هست و منی که در 9 سالگی و در پشت کامیون نظامی، به نام دختری مسلمان، یعنی سارا مانده است. او سرافیناست اما در عین حال دوست دارد سارایی باشد که می‌تواند در همه جا مفید باشد. منِ اصلی به نام سرافینا در کشاکشی دائمی در وجودش مبارزه می‌کند. می‌خواهد سارا باشد و با سرافینا بجنگد. می‌خواهد مفید باشد و این از ویژگی‌های اصلی سارا است که تا انتهای کتاب با شخصیتش همراه و در داستان و سرنوشت سرافینا موثر است. 

نویسنده در جای‌جای داستان برای شخصیت‌هایش فلسفه‌ می‌بافد تا احساسات آنها نسبت به جنگ را برای ما شفاف کند. مثلا می‌نویسد: «در شرایط بحرانی، هنگام آزمایش‌های بزرگ، آدم‌ها از نظر اخلاقی احساسی‌ترند؛ یعنی خیلی اخلاقی‌تر از شرایط عادی‌اند. چون برای‌شان چیزی باقی نمانده است اما در شرایط عادی مردم منطقی‌اند و عقل خود را به کار می‌گیرند». این سطرها گویی مشاهدات یک جامعه‌شناس و توصیفات او از مردم، در شرایط جنگی است. 

از سوی دیگر، آنچه در این کتاب با آن مواجه می‌شویم، احساسات مادری است که از خود می‌گذرد و تنهایی را می‌پذیرد تا فرزندش به آرزوهایش دست یابد. همچنین کتاب درباره رابطه ۲ خواهر است که سال‌هاست از یکدیگر جدا افتاده‌اند. نویسنده خیلی موشکافانه به این رابطه پرداخته و پرده‌های قشنگی را نشان می‌دهد؛ حوادثی که در گذشته رخ داده و باعث شده سرافینا در عین داشتن رابطه گرم و سنتی با خواهرش، احساس متفاوتی را هم تجربه کند. اما آنچه در انتها می‌خوانیم، شکوه و حرارتی‌ است که در جسارت شخصیت سرافینا و سخنانش پیداست که مانند یک کوه آتشفشان خاموش، به یادگار می‌ماند. درست مانند جمله‌ انتهایی کتاب که نویسنده در صفحه 234 برای‌مان به رشته تحریر درآورده است: «خوشبختانه برف می‌بارد و همه‌ چیز سفید است».

وزیر ارشاد: 

فارابی درباره مکتب و شخصیت سردار سلیمانی فیلم خواهد ساخت

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد سال آینده فیلم‌هایی با حمایت دولت در بنیاد سینمایی فارابی با موضوع مکتب و شخصیت حاج‌قاسم، تولید خواهد شد. به گزارش «وطن‌امروز»، محمدمهدی اسماعیلی در حاشیه همایش مکتب حاج‌قاسم درباره اتفاقاتی که در حوزه فرهنگ و سینما در حال رخ دادن است، خبرهای تازه‌ای داد؛ از تولید فیلم با موضوع شهید سردار قاسم سلیمانی و تشکیل شورای سینما با حضور رئیس‌جمهور تا برگزاری اردوهای راهیان نور. 

وی درباره ساخت فیلم‌های سینمایی با محوریت شهید سلیمانی گفت: ما در جشنواره فیلم فجر در بخش ویژه‌ای به موضوع شهید سلیمانی خواهیم پرداخت. همچنین سال آینده فیلم‌هایی با حمایت دولت در بنیاد سینمایی فارابی با موضوع مکتب حاج‌قاسم و شخصیت ایشان تولید خواهد شد. 

اسماعیلی درباره شورای عالی سینما که قرار بود در آذرماه تشکیل شود، گفت: شورای عالی سینما مصوبه قبلی دولت بود اما مجلس هشتم اشکالی به آن گرفته بود که به لحاظ آیین‌نامه‌ای باید این اشکال را برطرف می‌کردیم. این موضوع در کمیسیون فرهنگی دولت در نوبت طرح و حل مساله است؛ به محض اینکه حل شود، در دستور کار جلسه آینده کمیسیون فرهنگی مجلس این موضوع به تصویب خواهد رسید و بعد در دولت آیین‌نامه مصوب شده و قابل اجرا خواهد شد.       

***

«شبی با شهید قدس» در فرهنگسرای رسانه

همزمان با دومین سالگرد شهادت سردار سلیمانی عصر شعر مقاومت با عنوان «شبی با شهید قدس» در فرهنگسرای رسانه برگزار می‌شود. به گزارش «وطن‌امروز»، همزمان با دومین سالگرد شهادت سردار سلیمانی، فرهنگسرای رسانه با مشارکت جمعیت دفاع از ملت فلسطین و کمیته حمایت از انقلاب اسلامی فلسطین شب شعر مقاومت را با عنوان «شبی با شهید قدس» برگزار می‌کند. 

این مراسم با سخنرانی محمدحسن اختری، مشاور رئیس‌جمهور و رئیس کمیته فلسطین نهاد ریاست‌جمهوری برگزار می‌شود. همچنین نمایندگان گروه‌های مقاومت فلسطینی مقیم ایران و فعالان ایرانی حامی فلسطین و رهایی قدس در این برنامه حضور خواهند داشت. علاوه بر این، جمعی از شاعران برجسته کشور از جمله علیرضا قزوه، سیدمحمدمهدی شفیعی،‌ سیدحسین متولیان، سیدعلی نقیب، هادی ملک‌پور، محمدمهدی عبداللهی، فاطمه طارمی و سمانه خلف‌زاده شعرخوانی خواهند داشت و گروه موسیقی سنتی افروز نیز به اجرای موسیقی سوزناک سنتی می‌پردازد. مجری این مراسم فاطمه افشاریان است. براساس این گزارش، عصر شعر مقاومت «شبی با شهید قدس» روز شنبه 11 دی‌ماه (امروز) از ساعت 18 در فرهنگسرای رسانه برگزار می‌شود. علاقه‌مندان برای شرکت در این مراسم می‌توانند به خیابان پاسداران، خیابان گل‌نبی، خیابان ناطق‌نوری، میدان قبا مراجعه کنند.

***

مستند «قاسم» در ۱۱۰ سینمای کشور اکران می‌شود

سازمان سینمایی وزارت ارشاد با نمایش گسترده مستند «قاسم» همزمان با دومین سالگرد شهادت سردار سپهبد حاج‌قاسم سلیمانی در سینماهای سراسر کشور (۱۱۰ سینما) به این شهید بزرگوار ادای احترام می‌کند. به گزارش «وطن‌امروز»، همزمان با فرا رسیدن دومین سالگرد شهادت سردار دل‌ها، سازمان سینمایی در نظر دارد با همکاری حوزه هنری، فیلم مستند «قاسم» محصول مرکز «مستند حقیقت» را در برنامه‌ای گسترده و سراسری در سینماهای کشور اکران کند. این مستند نگاهی متفاوت به زندگی این قهرمان ملی و الگوی مقاومت دارد. مستند «قاسم» به تهیه‌کنندگی مرتضی شعبانی، کارگردانی مهدی فارسی و نویسندگی محمدرضا ابوالحسنی است. این فیلم مستند روز دوشنبه ۱۳ دی در سینماهای سراسر ایران به صورت رایگان نمایش داده می‌شود. علاقه‌مندان برای تماشای مستند «قاسم» و تهیه بلیت رایگان باید به سامانه سمفا مراجعه کنند. 

***

شعر حبیبی‌کسبی برای سردار سلیمانی

«محمود حبیبی‌کسبی» از شاعران کشورمان به مناسبت فرا رسیدن دومین سالروز شهادت حاج‌قاسم سلیمانی شعر تازه‌ای سرود و آن را به سردار بزرگ دل‌ها تقدیم کرد. متن این شعر به شرح زیر است: 

زینب ‌ای شیرزن قافله صف‌شکنان

این شهیدان تو‌اند این همه خونین‌کفنان

خانه گر در گذر سیل شهادت باشد

حرم زینب کبری به سلامت باشد

رفت سرباز تو سر باخت و مهمان تو شد

حاج‌قاسم یکی از خیل شهیدان تو شد

آفتاب رخ او بر سر بام آمده است

صبح صادق به شب تیره شام آمده است

دیده‌ام سوختنش را به خدا سوخت تنش

که تنش سوخت و نگذاشت بسوزد وطنش

جامه سرخ برازنده مردان خداست

رُسته یک دشت شقایق به تن پیرهنش

شیر این بیشه چه کرده‌ است به دشمن که هنوز

روبهان می‌ترسند از نگه صف‌شکنش

گفت که پای حرامی به حرم وا نشود

سر او رفت ولی ماند سر این سخنش

بر شهید غم او غسل و کفن حاجت نیست

اشک عشاق دهد غسل و شود خون، کفنش

قطعه قطعه شد و سرباز حسینش خواندند

تیرباران شد و خواندند غلام حسنش

آنقدر سوخته روضه انگشتر بود

ماند آخر فقط انگشت و عقیق یمنش

هرچند فروش سینماهای فرانسه و اسپانیا، سال ۲۰۲۱ به نسبت سال ۲۰۲۰ بالا رفت اما محدودیت‌ها و اکران کمتر فیلم‌های پرفروش، موجب شد فاصله با دوره پیش از کرونا بیش از ۵۰ درصد بماند. 

به گزارش «وطن‌امروز»، پنجشنبه گذشته اعلام شد فروش گیشه‌های فرانسه و اسپانیا به ترتیب 2/47 و ۴۵ درصد در مقایسه با سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است. 

آمار کل فروش بلیت در فرانسه برای سال ۲۰۲۱ برابر با ۹۶ میلیون قطعه بلیت بود که نشانگر افزایش فروش به نسبت رقم 2/65 میلیون بلیت سال ۲۰۲۰ است. 

آنطور که مهر به نقل از ددلاین گزارش کرده است، با این حال فروش گیشه در فرانسه و اسپانیا در مقایسه با پیش از کرونا - سال ۲۰۱۹ که 2/213 میلیون نفر در فرانسه به سینما رفتند یا سال ۲۰۱۸ که 2/201 میلیون نفر جذب سینماها شدند- هنوز فاصله زیادی دارد. 

به گفته یک مقام مسؤول در اسپانیا، فروش سینماهای این کشور سال ۲۰۲۱ هنوز با میانگین فروش در فاصله سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ بیش از ۵۸ درصد کاهش نشان می‌دهد. 

باید گفت با وجود امیدهای نسبی سال ۲۰۲۱ برای سینمای فرانسه و اسپانیا، عوامل متعددی در کاهش فروش گیشه موثر بودند که میزان تهدید سینماها به دلیل کرونا، کمبود فیلم‌های پرفروش هالیوودی، کاهش قدرت تولید در فیلم‌های داخلی و تاثیر منفی محدودیت‌ها برای حضور در سینماها از مهم‌ترین آنها هستند. 

سینماهای فرانسه تا ۱۸ مه ‌(اواخر اردیبهشت) تعطیل بودند و زمانی که کار خود را شروع کردند با اقبال زیادی روبه‌رو شدند و در مقایسه با سال ۲۰۱۹ تنها کاهش 2/23 درصدی مشاهده شد. با این حال اقبال به سینماها با ضرورت ارائه کارت واکسن از ۲۱ جولای ضربه خورد و از میزان سینماروها کاسته شد. 

در اسپانیا نیز به دلیل محدودیت در پذیرش سالن سینماها، در نیمه اول سال تنها ۵۹ درصد سینماها امکان پذیرش تماشاگر داشتند. 

بر مبنای آماری که از سوی «کامکست» در فرانسه ارائه شده (این موسسه تنها تعداد بلیت‌های فروخته‌شده را گزارش می‌کند نه میزان فروش در سینماها را)، اکران «مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست» در این کشور از ۱۵ دسامبر باعث شد تا فاصله ۲۸ دسامبر رقم سینماروها به 7/11 میلیون نفر برسد که در مقایسه با سال ۲۰۱۸ که این رقم 6/11 میلیون نفر بود چیزی کم ندارد. در اسپانیا نیز نمایش این فیلم موجب شد فروش سینماها به دوران پیش از پاندمی برسد و 17/10 میلیون دلار فروش ثبت شد. 

در فرانسه فیلم‌های فرانسوی کمی بیش از ۴۰ درصد از سهم بازار را به خود اختصاص دادند و اسپانیا هم با اکران فیلم «بچه‌ها خوب هستند» ساخته سانتیاگو سگورا، توانست سهم فیلم‌های داخلی را بالا نگه دارد. 

هرچند بازار سینمای فرانسه در ماه‌های پاییز وضعیت شکننده و نامنظمی یافت اما ۲ فیلم «اسپایدرمن» و «زمانی برای مردن نیست» از مجموعه جیمز باند از عوامل جذب مردم به سینماها بودند. این ۲ فیلم به ترتیب 6/4 و ۴ میلیون نفر را به سینماها کشاندند. «تل‌ماسه» با 2/3 میلیون نفر در مکان سوم گیشه جا گرفت. در حالی که ۲ فیلم فرانسوی در مکان‌های چهارم و پنجم گیشه‌های این کشور جا داشتند. در مکان ششم «افسون» انیمیشن دیزنی، در مکان هفتم «F۹» از مجموعه «سریع و خشمگین» به ترتیب با 2/2 و ۲ میلیون تماشاگر جا گرفتند. مکان هشتم در اختیار یک فیلم داخلی بود و مکان‌های نهم و دهم را نیز «احضار» و «ابدی‌ها» با جذب 9/1 و 7/1 میلیون نفر به خود اختصاص دادند. 

در اسپانیا نیز «اسپایدرمن» با جذب 8/2 میلیون نفر در مکان اول فروش قرار گرفت. در این کشور سری نهم از فیلم‌های «سریع و خشمگین» با کشاندن 5/1 میلیون نفر به سالن‌های سینما فیلم دوم سال شد، در مکان سوم «ونوم» با فروش 4/1 میلیون بلیت و در مکان چهارم «بچه‌ها خوب هستند» با 5/1 میلیون بلیت جا گرفتند. «تل ماسه» با جذب 4/1 میلیون نفر در مکان پنجم و جیمز باند با جذب 19/1 میلیون نفر در مکان ششم جا گرفتند. «ابدی‌ها»، «گودزیلا در برابر کونگ»، «احضار» و «بیوه سیاه» دیگر فیلم‌های محبوب اسپانیا را تشکیل دادند.