باربد بهراد: مهدی طارمی، پس از 4 فصل پرافتخار در پورتو، راهی اینتر شد تا توانایی‌های خود را در یکی از معتبرترین لیگ‌های جهان به نمایش بگذارد اما روزهای نخست حضور او در تیم ایتالیایی، آنطور که انتظار می‌رفت نبود. نه گل‌های خاطره‌انگیز و نه پاس‌های حیاتی، هیچ‌کدام هنوز به کارنامه او در اینتر افزوده نشده‌اند. انتظارات بالا و عملکردی که هنوز در حد انتظار نیست، طارمی را زیر فشار سنگین نقدها قرار داده است.

طارمی در دیدار حساس لیگ قهرمانان اروپا مقابل لایپزیگ، در ترکیب اصلی اینتر به میدان رفت اما نتوانست تاثیر چشمگیری از خود برجا بگذارد. حالا آمار او پس از 15 بازی در سری‌ آ و لیگ قهرمانان، تنها یک گل و 3 پاس گل است؛ رقمی که به ‌هیچ ‌وجه با استانداردهای او در پورتو و حتی ریوآوه برابری نمی‌کند. اما آیا این شروع کُند، نقطه پایانی بر رویاهای طارمی خواهد بود؟ برای پاسخ به این پرسش، باید به گذشته او نگاهی بیندازیم؛ جایی که این مهاجم بارها ثابت کرده می‌تواند پس از روزهای سخت، با درخششی شگفت‌انگیز بازگردد.

* الغرافه؛ سرآغاز ماجراجویی‌های فرامرزی

نخستین تجربه بین‌المللی طارمی، ژانویه 2018، با پیوستن به الغرافه قطر آغاز شد. او که به‌تازگی از محرومیتی جنجالی به ‌دلیل فسخ قرارداد غیرقانونی با ریزه‌اسپور رها شده بود، هفته‌های نخست حضورش در الغرافه را با فشار و افت نسبی آغاز کرد. در 4 بازی ابتدایی، تنها یک پاس گل در کارنامه‌اش دیده می‌شد اما طارمی در پنجمین بازی به گل رسید و پس از آن، نمایش‌های خیره‌کننده‌ای ارائه داد. او در 15 بازی نخست خود برای الغرافه، 10 گل به ثمر رساند و 5 پاس گل داد.

* ریوآوه؛ نمایشی خیره‌کننده در پرتغال

انتقال طارمی به ریوآوه پرتغال، نقطه عطفی در مسیر حرفه‌ای او بود. مهاجم ایرانی در نخستین بازی برای این تیم گلزنی کرد و تنها چند هفته بعد، در سومین بازی خود، هت‌تریک به ‌ثبت رساند. او به‌‌سرعت توجه فوتبال پرتغال را جلب کرد؛ از کسب 4 پنالتی در یک بازی مقابل اسپورتینگ گرفته تا زدن 4 گل در 5 بازی ابتدایی. اگرچه نیم‌فصل اول را با افتی نسبی به پایان رساند اما در نیم‌فصل دوم به اوج برگشت و در 15 بازی نخست خود 7 گل، 4 پنالتی و یک اخراج از حریف را به نام خود ثبت کرد.

* پورتو؛ از نیمکت‌نشینی تا قله‌های افتخار

پس از فصل فوق‌العاده در ریوآوه، طارمی به پورتو پیوست اما او نیز مانند بسیاری از بازیکنان جدید، نخستین هفته‌های حضورش را روی نیمکت سپری کرد. در نخستین فرصت کوتاه برای بازی، یک پنالتی گرفت و بارقه‌ای از توانایی‌هایش را نشان داد ولی برای نخستین گل خود، تا هفته هفتم لیگ پرتغال صبر کرد. طارمی در 15 بازی ابتدایی خود برای پورتو، 4 گل زد و یک پنالتی گرفت. پس از این شروع محتاطانه، او به ستون اصلی خط حمله تیم تبدیل شد و سال‌های درخشانی را در پورتو سپری کرد.

* اینتر؛ چالش تازه، سرنوشت تازه

حالا مهدی طارمی در ایتالیا و زیر پرچم اینتر، با چالشی بزرگ‌تر روبه‌رو است. تاریخ نشان داده او توانایی گذر از روزهای سخت را دارد. تجربه‌های پیشین طارمی از الغرافه تا پورتو، گواهی بر این است که نباید او را تنها با عملکرد هفته‌های نخست سنجید. این مهاجم بلندپرواز، بارها توانسته از بحران‌ها پلی برای رسیدن به موفقیت بسازد. آیا در اینتر نیز این مسیر تکرار خواهد شد؟ زمان پاسخ این پرسش را خواهد داد.

***

ماجرای جابه‌جایی صلاح، طارمی و آرناتوویچ!

رسانه فیچاخس اسپانیا مدعی شد اینتر حاضر است برای جذب محمد صلاح، مهدی طارمی را بفروشد. قرارداد محمد صلاح در تابستان آینده به پایان می‌رسد و لیورپول اقدامی برای تمدید قرارداد ستاره مصری انجام نداده است. این بازیکن چند روز قبل از دیدار با رئال‌مادرید و در مصاحبه‌ای جنجالی، از احتمال ترک آنفیلد گفت و حالا از یک ماه دیگر و ورود به ژانویه 2025، او می‌تواند با تیم‌های خواهانش مذاکره کند و قرارداد امضا کند. یکی از باشگاه‌هایی که به دنبال جذب صلاح خواهد بود، اینتر است. نراتزوری برای تقویت خط حمله خود به دنبال جذب رایگان فرعون مصری خواهد بود. این خبری است که رسانه فیچاخس اسپانیا مطرح کرده است. آنها مدعی شده‌اند که افعی‌ها حاضر به قربانی کردن ۳ مهاجم خود به نام‌های مهدی طارمی، مارکو آرناتوویچ و خواکین کوره‌آ هستند. درباره گزارش رسانه فیچاخس اسپانیا چند نکته تأمل‌برانگیز نیز وجود دارد. نخست اینکه محمد صلاح طی سالیان حضور در لیورپول و حضور در 368 مسابقه برای این تیم، در 328 بازی به عنوان وینگر راست بازی کرده است. این در حالی است که اساسا ترکیب اینتر طی 6 سال اخیر و در دوران آنتونیو کنته و سیمونه اینزاگی بر پایه 2-5-3 ساخته شده و به همین دلیل عملا پست وینگر در ترکیب نراتزوری کارآمد نیست، مگر اینکه صلاح قصد داشته باشد در خط حمله و به عنوان مهاجم بازی کند. نکته دوم اینکه فیچاخس در شرایطی مدعی شده که اینتر با فروش طارمی، آرناتوویچ و کوره‌آ قصد درآمدزایی دارد که اساسا تنها مهاجم ایرانی است که در پایان فصل همچنان تحت قرارداد اینتر خواهد بود و ۲ مهاجم دیگر در تابستان بعدی بازیکن آزاد خواهند بود. به هر شکل، در گزارش فیچاخس با عنوان «برنامه اینترمیلان برای جذب محمد صلاح در تابستان» آمده است: باشگاه اینترمیلان قصد دارد در تابستان آینده حرکت بزرگی در بازار نقل‌وانتقالات انجام دهد و محمد صلاح، وینگر مصری لیورپول را به ‌صورت رایگان جذب کند. برای تأمین دستمزد بالای این بازیکن، اینترمیلان آماده است تا تغییراتی در ترکیب خود ایجاد کرده و بازیکنانی همچون مارکو آرناتوویچ، مهدی طارمی و خواکین کوره‌آ را برای فروش قرار دهد. قرارداد صلاح با لیورپول تا تابستان 2025 ادامه دارد اما اینترمیلان از ژانویه می‌تواند برای عقد پیش‌قرارداد با او مذاکره کند. صلاح 32 ساله که یکی از عوامل موفقیت‌های اخیر لیورپول بوده و عناوین متعددی را به همراه این تیم به دست آورده، دستمزدی نزدیک به 11.7 میلیون یورو در سال دریافت می‌کند که چالشی جدی برای تراز مالی اینترمیلان ایجاد خواهد کرد. فروش این ۳ بازیکن نه‌تنها درآمدزایی خواهد کرد، بلکه فضای لازم در فهرست حقوق باشگاه را نیز آزاد می‌کند. حضور صلاح نه‌تنها خط حمله اینتر را تقویت می‌کند، بلکه تجربه، توانایی گلزنی و مهارت‌هایش در لحظات حساس به این تیم کمک خواهد کرد. تجربه قبلی او در سری ‌آ با تیم‌های فیورنتینا و رم، او را گزینه‌ای ایده‌آل برای تطبیق سریع با لیگ ایتالیا می‌سازد. این انتقال می‌تواند اینترمیلان را به یکی از مدعیان اصلی رقابت‌های داخلی و اروپایی تبدیل کند. اگر این قرارداد نهایی شود، صلاح می‌تواند به رهبر هجومی این تیم تبدیل شود و اینتر را به سمت دستاوردهای جدید در فوتبال بین‌المللی هدایت کند.

واشنگتن: 18 ساله‌های اوکراینی باید بجنگند!

زلنسکی: خاک می‌دهیم

تحقیر دیکتاتور اوکراین توسط ترامپ و اطرافیانش بی‌دلیل نبود و خیلی زود مشخص شد ولودیمیر زلنسکی چیزی جز عروسک خیمه‌شب‌بازی واشنگتن نیست.  رئیس‌جمهور اوکراین برای نخستین‌بار گفته است ممکن است مایل باشد با آتش‌بس با نیروهای روس که هنوز کنترل زمین‌های مدنظر کی‌یف را در دست دارند، موافقت کند. ولادیمیر زلنسکی قبلا تاکید کرده بود تنها «خروج کامل» نیروهای روسیه و بازگرداندن مرزهای اوکراین در سال ۱۹۹۱ باید به‌عنوان پیش‌شرط برای هرگونه مذاکرات صلح آتی باشد. 

روز جمعه در مصاحبه‌ای با اسکای نیوز، از ولودیمیر زلنسکی خواسته شد تا درباره گزارش‌های اخیر مبنی بر اینکه تیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در حال بررسی اجازه دادن به روسیه برای حفظ قلمرو مورد نظر اوکراین در ازای عضویت اوکراین در ناتو است، نظر بدهد. زلنسکی در ادامه گفت: «اگر می‌خواهیم مرحله حاد جنگ را متوقف کنیم، باید خاک اوکراین را که تحت کنترل خود داریم، زیر چتر ناتو بگیریم». 

وی افزود: «ما باید این کار را سریع انجام دهیم و سپس درباره مناطق اشغال‌شده اوکراین می‌توانیم آنها را از راه دیپلماتیک بازگردانیم». زلنسکی همچنین تاکید کرد چنین ترتیبی هرگز به طور رسمی به اوکراین پیشنهاد نشده است. او تصریح کرد کی‌یف رسما از ادعای کریمه و 4 منطقه دیگر که به ترتیب پس از همه‌پرسی روس‌ها در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۲۲ به روسیه پیوستند، چشم‌پوشی نخواهد کرد. زلنسکی در مصاحبه خود اشاره کرد که «چتر ناتو» عضویت کامل ناتو نخواهد بود، چیزی که پوتین به‌عنوان بخشی از هرگونه توافق صلح رد کرده است، بلکه می‌تواند به این معنا باشد که کشورهای عضو ناتو از جمله بریتانیا، ایالات متحده، فرانسه و آلمان، تضمین‌های امنیتی جداگانه‌ای را به اوکراین ارائه کنند. اوکراین در سپتامبر ۲۰۲۲ درخواست پیوستن به ائتلاف نظامی تحت رهبری ایالات متحده را داد. 

با این حال، ناتو به صراحت اعلام کرده است اوکراین نمی‌تواند تا زمانی که درگیری‌اش با روسیه حل و فصل نشود، به عضویت این اتحادیه درآید.

عجیب اینکه زلنسکی در سال‌های گذشته حتی به خاطر طرح‌هایی از سوی ناتو با شرط واگذاری خاک این کشور به روسیه، با برخی مقامات اروپایی درگیری لفظی و سیاسی پیدا کرده بود. 

دولت بایدن در واپسین روزهای فعالیت خود پیش از روی کار آمدن ترامپ، همچنان برای دامن زدن به جنگ میان اوکراین و روسیه تلاش می‌کند؛ رویکردی که برخی رسانه‌های آمریکایی آن را شیطانی توصیف کرده‌اند.

در جدیدترین دخالت دموکرات‌ها در این جنگ، کاخ سفید، رژیم دست‌نشانده کی‌یف را برای بسیج ۱۸ ساله‌های اوکراینی به جبهه‌های جنگ شرق و جنوب این کشور تحت فشار گذاشته است.

به گزارش آسوشیتدپرس، یک مقام ارشد دولت بایدن گفت دولت دموکرات در تلاش برای کمک به اوکراینی که در جنگ 3 ساله‌اش با روسیه همواره از کمبود نیرو در رنج بوده، از اوکراین خواسته سن سربازی را از ۲۵ سال به ۱۸ سال کاهش دهد تا گروه مردان در سن جنگ بزرگ‌تر شود.

به گفته این مقام آمریکایی، اوکراین در حال حاضر سربازان کافی برای جبران خسارات میدان نبرد بسیج نمی‌کند یا آموزش نمی‌دهد و همزمان با ارتش رو به رشد روسیه روبه‌رو است.

پیش‌تر «شان ساوت» سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید در بیانیه‌ای گفته بود دولت بایدن به ارسال تسلیحات به اوکراین ادامه خواهد داد اما آن را مشروط به اجرای طرح اعزام 18 ساله‌های اوکراینی به جبهه‌ها کرده و چنین توجیه کرده بود که نیروی انسانی حیاتی‌ترین نیاز اوکراین در حال حاضر است. 

در یک اظهار نظر باور نکردنی، بردلی بومن، مدیر ارشد مرکز قدرت نظامی و سیاسی در بنیاد آمریکایی دفاع از دموکراسی‌ از کاهش سن سربازی در اوکراین و اعزام نوجوانان کم سن و سال به میدان جنگی مهلک حمایت کرده است.

اوکراینی‌ها گفته‌اند به حدود  160 هزار  نیروی اضافه برای تامین نیازهای میدان نبرد خود نیاز دارند اما واشنگتن معتقد است آنها احتمالا به بیش از این نیاز خواهند داشت. بیش از یک میلیون اوکراینی از جمله گارد ملی و سایر واحدها در حال حاضر در لباس نظامی هستند.

با وجود همه تمهیدات از جمله پایین آوردن سن مشمولان خدمت، حذف معافیت‌ها و ثبت‌نام آنلاین سربازگیران حرفه‌ای، انتظار می‌رود تنها 50 هزار نیرو به ارتش اوکراین اضافه شوند.

این در حالی است که بخش مهمی از ارتش اوکراین مشغول اشغال مساحت بسیار کوچکی از استان مرزی کورسک در روسیه است. 

با وجود فشار فزاینده‌ای که دولت بایدن بر رژیم کی‌یف برای تقویت صفوف جنگی خود در مقابل روس‌ها وارد می‌سازد، به نظر می‌رسد این وضعیت بلافاصله پس از ورود مجدد ترامپ به کاخ سفید در 20 ژانویه تغییر کند. رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه صریحا اعلام کرده به‌سرعت به جنگ اوکراین پایان خواهد داد. 

با این اوصاف زلنسکی و تیم دست‌نشانده نومحافظه‌کاران صهیونیست فعلی کاخ سفید، از آینده خود در قدرت هراسناک شده و رفته‌رفته در حال چرخش به سیاست‌های ترامپی هستند.

مهرداد احمدی: از جلال آل‌احمد چه می‌دانیم؟ یا بگذارید اینطور سؤال کنم: از جلال آل‌احمد امروز چه می‌دانیم؟ اغلب ما عادت کرده‌ایم پرسش از روشنفکران را با مسائلی خلط کرده و همین که آن مساله رفع شد یا مهلتش سرآمد او را هم کنار بگذاریم تا کی شود دوباره چیزی یا حادثه‌ای ما را به این صرافت بیندازد که درباره او چیزی بگوییم و شاید هم چیزکی بخوانیم. با این حال بعید بدانم مواجهه آلمانی‌ها با نیچه، کانت و دیلتای هم از همین قماش باشد. نمی‌خواهم بگویم جلال آل‌احمد دیلتای و کانت است؛ نه! من هم بگویم احتمالا خود مرحوم چندان راضی نباشد. حرف من این است که ما مدت‌هاست «خواندن» نمی‌توانیم. نه اینکه نخواهیم؛ نمی‌توانیم و این نتوانستن از مصائب عروض یکباره جهان جدید است که تا می‌آییم با وجهی از آن نسبت‌مان را مرتب کنیم، یک وجه دیگرش پیدا می‌شود و ما را در هم می‌ریزد. نه فقط فضای عمومی که حتی ساحت روشنفکری ما اعم از دانشگاهی و غیرش، از خواندن بازمانده‌اند. دل‌مشغولی روزمره و گرفتاری در بازی بی‌سرانجام مرده باد و زنده باد ما را از اینکه ببینیم کجا ایستاده‌ایم محروم کرده است. عده‌ای گمان می‌کنند اگر سؤال کنیم ما کجا ایستاده‌ایم، لزوما باید دست به به شمارش و فهم مؤلفه‌های جهان ایرانی – اسلامی بزنیم و خب! این هم کار پیچیده‌ای است و ما هم در عسرت! اما می‌توان برای فهم وضعیت خودمان، یعنی وضعیت فهم‌مان از جهان الزاما به عهد دقیانوس سفر نکرد. می‌توان پرسید در همین 100 سالی که با جهان مدرن روبه‌رو شده‌ایم، بر سر خوان اندیشگی چه کسانی نشسته‌ایم؟ یا سر بر شانه کدامین غولی گذاشته‌ایم؟ ممکن است بگویید جلال آل‌احمد غول نیست. قبول ندارم. ما نمی‌توانیم از آنچه در انبان حافظه فرهنگی‌مان هست درگذریم. هایدگر حکایت کسانی را که در خلأ به جهان می‌اندیشدند آنانی می‌دانست که چون خسی اسیر دست بادند. جلال حافظه ما است ولی نیست. همین عبارت متناقض‌نما جان نوشتار است. جلال به چه اعتبار حافظه ماست؟ او به این اعتبار حافظه ما است که برای نخستین بار کاری افلاطونی کرد. افلاطون برای رسیدن یک ایده فلسفی به سطح محسوسات از وسایطی سخن می‌گفت که می‌توانستند پله به پله آن را به مردم برسانند. جلال آل‌احمد ایده مشخصی را از فردید گرفته بود؛ غرب‌زدگی. اما هنر او در آن بود که توانسته بود این ایده به‌شدت پیچیده و هستی‌شناختی را ملائم با فهم خودش، بدل به ادبیات کند. تولید ادبیات نه الزاما به معنای تولید یک اثر ادبی بلکه به معنای ایجاد مساله از رهگذر نوشتن بود. قدرت جلال آل‌احمد فقط این نبود که به غرب‌زدگی در مقام یک بحران پی برده بود؛ قوت او تعبیر متنی آن در قالب روایت‌هایی ساده بود؛ روایت‌هایی که توانست به ایده، شمایل مساله ببخشد. ما درباره مساله غرب‌زدگی جلال آل‌احمد می‌توانیم داوری کنیم اما نمی‌توانیم چون به حد ایده فلسفی فردید نمی‌رسد یا از پیچدگی کمتری برخوردار است، مساله بودنش و مساله طرح کردن جلال را انکار کنیم. عده‌ای به درستی می‌گویند جلال آل‌احمد درباره غرب‌زدگی فردید دچار سوءتفهم بود. می‌توان همدل بود که جلال واقعا به کنه آنچه فردید می‌گفت راه نیافت. اما سؤال این است که آیا برای یک ادیب یا روشنفکر که سراسر در حوزه عمومی تنفس می‌کند واقعا لازم بود تا ایده فردید را به دقت تفصیل دهد؟ غرب‌زدگی برای جلال نشان از ارعابی دارد که یقه ایرانی مسلمان را گرفته و تا او را خفه نکند رهایش نمی‌کند. این چیزی نبود که فردید بدان بیندیشد. برای فردید غرب‌زدگی همان یونانی‌مآبی است که البته تاریخ جهان را گریزی از آن نیست. برای آل‌احمد این یک وضعیت تاریخی ولی مبارزه‌پذیر است، یعنی این هیولا اگر چه واقعی است ولی مقدر نیست و می‌توان از او گریخت. البته جلال هیچ‌گاه نمی‌گوید این گریز چگونه است؟ ابن را هم نمی‌دانیم که مبارزه از نظر او چیست؟ اما دست‌کم می‌دانیم که باید به خویشتن خود بازگشت و این همان راهی است که از جلال تا شریعتی امتداد می‌یابد. در واقع بحث این نیست که آیا این مساله به قدر کافی فلسفی است یا نه، بلکه حرف بر سر این است که آیا جلال توانست با غرب‌زدگی مساله‌ای تولید کند که در آگاهی ما زنگی را به صدا درآورد یا نه؟ همین که ما امروز در عداد مخالفان یا موافقان اوییم نشان می‌دهد احتمالا چیزی را در او مفید یا خطرناک یافته‌ایم که زحمت رد و انکار او را به خودمان می‌دهیم و اینجا همان موضعی است که این نوشتار می‌ایستد و مخاطب را هم بدان می‌خواند. تفسیر یک روشنفکر را همیشه نمی‌توان با موازین دانشگاهی به انجام رسانید، اگر هم بتوانیم احتمالا به درد یک پژوهش از سلسله‌پژوهش‌ها بخورد. اغلب کسانی که از موضع دقت در زوایای فنی و علمی جلال در صدد رد او برآمده‌اند از این امر ساده غفلت کرده‌اند که جلال آل‌احمد قصه می‌گفت، حکایت نقل می‌کرد و به زبان مردمی سخن می‌گفت که احتمالا هیچ‌گاه کتاب فلسفی نخوانده‌اند. برای همین سؤال کردن از چنین آدمی باید معطوف به تاثیری باشد که دقیقا در همان حوزه ایجاد می‌کند. یا با جلال مساله‌ای طرح شد یا نه؟ آیا با جلال جریانی آغاز یا جریانی قوت گرفت یا نه؟ و دقیقا همین‌ها هستند که 100 سالگی جلال و 101 سالگی او را مهم می‌کنند؛ جلال چیزی به حافظه فرهنگی ما اضافه کرده است که از آن گریزی نداریم؛ غرب‌زدگی!

چرا جلال آل‌احمد به متن بدل نشده است؟‌ این همان سوالی است که مستقیما ما را به دشواری خواندن در وضعیت کنونی‌مان سوق و نشان می‌دهد چرا حافظه ما نیست یا هنوز نشده است. ما قوت خواندن را از دست داده‌ایم؛ کم می‌خوانیم و همان کم را هرز. روزنامه‌ها وضعیت مناسبی ندارند، تیراژ کتاب در پایین‌ترین حد ممکن قرار گرفته و اشباح سوشال مدیا در حال بلیعدن ما هستند. خواندن برای مخاطب نیست. خواندن فعال کردن توان‌های متن است، ما الزاما متن را نمی‌خوانیم که چیزی بر معلومات یا محفوظات‌مان اضافه کرده باشم؛ ما متن را می‌خوانیم تا متن را زنده کنیم. هر چه متنی که می‌خوانیم نسبت جدی‌تری با جهان امروز ما داشته باشد، نیاز به احیای متن بیشتر می‌شود تا آنکه به اثری بدل شود که بی آن نتوانیم در فضای امروز تنفس کنیم. جلال آل‌احمد که در ادوار پهلوی‌ها زیسته، فهمیده آنچه در حال وقوع است نوعی کوچ اجباری است. خود او در همان غرب‌زدگی می‌گوید: «آدم غرب‌زده ریشه و بنیادی ندارد». او این بی‌ریشگی را وقتی با مفهوم‌سازی فردید تطبیق داد، فهمید اینجا چیزی در حال وقوع است، البته او مساله را تا حد مواجهه سیاسی با غرب کاهش داد اما این ابدا برای کسی که هرگز ادعا نکرده بود می‌خواهد برای‌مان این مواجهه را فلسفی کند، عیب نیست. جلال مردم‌نگار، غرب‌زدگی را در میان همان مردن یافته بود؛ در سفر. آیا آنچه بدین شکل از میان یک تجربه فرهنگی برآمده و ادبیت یافته، هنوز مساله ما نیست؟ آیا آن «وبازدگی»‌ای که ما را «هرهری مذهب» بار آورده بود، یکسره رخت بربسته؟ اگر نه، چرا هنوز قدرت‌های متن را در بافت امروزی احیا نکرده‌ایم؟ گمان می‌کنم در اینجا پای چیزی دیگر در میان است. ما از جلال مرزی برای صف‌بندی ساخته‌ایم. یا به عوالم مدرن علاقه‌مندید و جلال را دشمن می‌دانید یا در قطب مخالفید و جلال دوست شماست. اما کسی این وسط نمی‌پرسد جلال اجتماعی کجاست؟ جلالی که برخی از زشت‌ترین رفتارهای انسانی «مثل نان به نرخ روزخوری» را برای توصیف انسان غرب‌زده به کار می‌گرفت، کجاست؟ جلال در این معنا متن است؛ نه انسان تاریخی! جلال 50 سال اخیر یک انسان مبارز است. حتی برخی درباره تقید او به دین و مذهب هم صحبت کرده‌اند. مگر ما که کانت و ابن‌سینا و هگل را می‌خوانیم، در پی سنجش عمل به شرعیات آنها رفته‌ایم که با جلال هم چنین کنیم. جلال آل‌احمد مساله ساده‌ای دارد. او می‌گوید غرب شامل همه ممالکی است که ماشین دارد و مواد اولیه و همین هم سبب استعمار شده است. کسی ممکن است بپرسد غرب چرا اینها را دارد؟ این سوالی است که حتما باید بدان جواب داد اما ممکن است کسی هم بگوید این صورت‌بندی از سوی جلال، ساده است ولی واقعیت هم دارد و بعد به این فکر کند که این برتری چه بر سر بقیه می‌آورد. آیا این ترک بزرگی در آگاهی جمعی ما نبود؟ برای مایی که یاد گرفته بودیم از منورالفکران فرنگ دیده تجلیل کنیم چه رسد به خود فرنگی‌ها. پرسیدن این پرسش‌ها با عینک ایدئولوژی و فرهنگ استادیومی که دنبال دشمنی برای رقابت است و گاهی هم از بی‌چیزی به سایه مشت می‌زند، ممکن نیست. 

بازگردیم به پرسش اولیه این بخش: چرا جلال هنوز متن نیست؟ گمانم جواب این سؤال را باید در اقتصاد سیاسی‌ای یافت که نفوذ هر شکلی از سؤال درباره غرب را مترادف تحجر کرده است. البته ممکن است کسی بگوید نهادهای مختلف دولتی حسابی برای جلال آل‌احمد کار می‌کنند و از این نظر دیگر نیازی به بقیه نیست اما مساله دقیقا همین‌جاست؛ جایی که جلال آل‌احمد از یک فیگور اجتماعی و روشنفکر عمومی به یک ایدئولوگ دولتی بدل می‌شود؛ این پوستین وارونه‌ای است که یک جریان فرهنگی در ایران بر تن همه کرده است. روزی به شریعتی لقب روشنفکر مسلح داده‌اند و فردید را منادی خشونت دانسته‌اند و دیگر روز در تدین جلال آل‌احمد ان‌قلت کرده و او را از مسببان عقب‌ماندگی کشور دانسته‌اند اما در این میان همگی یک ویژگی مشترک داشتند؛ باید از هر 3 آنها شمایلی دولتی ساخته می‌شد تا هر کس در برابر آنها قد علم می‌کند، مستقل و آزاده باشد. این نظم فرهنگی مستظهر به یک اقتصاد سیاسی ویژه است؛ اقتصادی که چنان هژمونی‌ای ایجاد می‌کند که با ابزار رعب و ترس، از هر مخالفی یک دیگری وابسته، زشت و نئاندرتال می‌سازد. گفتم چرا جلال را تخریب و از نو بنا نمی‌کنیم؟ جوابش عسرت ما و قدرت سرمایه است.

***

با توجه به ارتباط میدانی مستقیم جبهه مقاومت در شام با جبهه‌های لبنان و فلسطین، می‌توان گفت نیروهای تکفیری جولانی، نقش یک نیروی مزدور فرامرزی را برای رژیم صهیونیستی بازی می‌کنند؛ گویی که شاخه خارجی تیپ گولانی ارتش جنایتکار اسرائیل باشند.

تغییر دیگری که تکفیری‌ها در دور جدید حملات‌شان به شهرهای سوریه در رفتار خود ایجاد کرده‌اند، به نحوه برخورد آنها با غیرنظامیان و اسرای ارتش سوریه مربوط است. پیش از این بویژه در بازه زمانی 2011 تا 2016 تکفیری‌ها از لحاظ رفتار با ملت سوریه تفاوتی با داعش نداشتند و در برخی موارد حتی پا را فراتر از آنها گذاشته و جنایات بسیاری را علیه غیرنظامیان به ثبت رساندند؛ جنایاتی که منجر به ایجاد چهره‌ای ترسناک از آنها شده بود و تاکتیک «النصر بالرعب» در رفتار شبه نظامیان و تکفیری‌های تحت حمایت دولت ترکیه بخوبی مشهود بود. 

اکنون و در دور جدید حملات تکفیری‌ها به خاک سوریه این رویکرد کنار گذاشته شده است و مزدوران بین‌المللی تحت حمایت ترکیه با لباس‌ها، تسلیحات و چهرهایی تعدیل‌شده به میدان نبرد آمده‌اند تا سابقه تکفیری خود را از ذهن مخاطبان عربی و غربی پاک کنند. پخش شیرینی و شکلات و صدور دستور‌العمل‌هایی در فضای مجازی مبنی بر اینکه به غیرنظامیان تعدی نشود و از ورود به خانه‌های آنان جلوگیری شود، از جمله اقداماتی است که مزدوران تحریرالشام و جیش‌الوطنی در چند روز گذشته انجام داده‌اند؛ اقداماتی که با توجه به سابقه اعدام‌های جمعی و استفاده گسترده از اقدامات تروریستی و انتحاری و همچنین محاصره غیرنظامیان نبل و الزهرا و گرسنگی دادن به آنها فریبکارانه تلقی می‌شود. 

به نظر می‌رسد تروریست‌های تحریرالشام و نیروهای معارض سوری که در صفوف آنها حضور تکفیری‌ها و افراطیون بین‌المللی بخوبی به چشم می‌آید، از اشتباهات خود در گذشته درس خوبی گرفته‌اند و با سیاست فریب قصد ایجاد جنگی بزرگ‌تر را در ذهن ملت سوریه دارند؛ جنگی که میدان آن رسانه است و علت حضور گسترده سرباز - خبرنگاران مزدور در بین آنها نیز همین مساله است. تکفیری‌ها در رده فرماندهی نیز دست به اصلاحات رفتاری و گفتاری فراوانی‌ زده‌اند. از تغییر پرچم این گروه‌ها گرفته تا چینش اتاق فرماندهی عملیات آنها و همچنین تغییرات مشهود در چهره و لباس عناصر این گروه و همچنین بیانیه‌های صادرشده، نشان‌دهنده پوست‌اندازی تکفیری‌ها و رونمایی از نسخه نوسازی شده اسلام آنان است؛ اسلامی که تا پیش از این نیز در خدمت ایالات متحده آمریکا بوده و خطری برای رژیم صهیونیستی ایجاد نکرده است و در حال حاضر نیز با استفاده از فرصتی که صهیونیست‌ها با حملات خود به سوریه و مقاومت در این کشور برای تکفیری‌ها فراهم کرده‌اند، به شهر حلب و اطراف آن حمله‌ور شده‌اند. 

طی عملیات «ردع‌العدوان» تصاویری از ابومحمد جولانی، رهبر گروه تروریستی تحریرالشام که تا چند سال قبل از او به عنوان رهبر گروه تروریستی جبهه‌النصره (شاخه القاعده در سوریه) یاد می‌شد، منتشر شده است که ری‌برندینگ تروریست‌ها در آن بخوبی مشهود است. 

استفاده از تلفن روی میز در اتاق فرماندهی عملیات و استفاده از لباس نظامی تاکتیکال به جای استفاده از پوشش مرسوم گروه‌های تکفیری و همچنین اصلاح ریش و کوتاه کردن آن نشان از تغییرات گسترده و بنیادین در چهره تروریست‌ها دارد؛ تغییراتی که بعید است به اعتقادات افراطی و ضدشیعی آنها راه یافته باشد و به احتمال زیاد منحصر به روبنای ساختار گروه‌های تکفیری و تروریستی در سوریه است.

تغییرات گسترده دیگری نیز در روش جنگی تکفیری‌ها در سوریه رخ داده است که مربوط به نحوه مبارزه و تاکتیک جنگی آنهاست. تروریست‌های تکفیری که تا پیش از این با استفاده از خودروهای انتحاری و استفاده از غیرنظامیان به عنوان سپر انسانی و بمب‌گذاری و ایجاد رعب و وحشت اقدام به پیشروی می‌کردند، در تاکتیک جنگی جدید خود با استفاده گسترده از تروریست‌های بین‌المللی بویژه تکفیری‌های ترک‌تبار آسیای مرکزی و قفقاز که به تجهیزات روز جنگی و تسلیحات سنگین همچون خودروهای زرهی و نفربرهای چرخ‌دار مجهز هستند، دست به پیشروی سریع ‌زده‌اند؛ پیشروی‌هایی که سرعت آن شرایط مشابه ظهور داعش در عراق  و سوریه را به ذهن مخاطبان متبادر می‌کند. 

جنگ روانی شدید نیز پیوست رسانه‌ای این عملیات است که منجر به افزایش روحیه تکفیری‌ها و تضعیف سربازان ارتش سوریه می‌شود و در نهایت سقوط دومینووار شهرهای حلب نشان‌دهنده بازسازی توان رزمی تروریست‌های تکفیری است که تا پیش از این توان حفظ ادلب را نیز نداشتند و با تلاش‌ها و ایفای نقش توسط ترکیه توانستند مواضع خود را در ادلب حفظ کنند؛ اقدامی که با توجه به تجهیز گسترده تکفیری‌ها توسط ترکیه در دور جدید حملات آنها به تمامیت ارضی سوریه نشان‌دهنده سیاست فریبکارانه ترکیه است و در آینده امکان هر گونه اعتماد‌سازی و توافق بر سر حل مسائل سوریه را با این کشور منتفی می‌کند. 

از سوی دیگر درگیری نیروهای تکفیری تحت حمایت ترکیه و کردهای سوریه از دیگر بحران‌های پیش روی سوریه است که با توجه به استقرار نیروهای دموکراتیک کرد سوریه در نواحی شمال حلب، احتمال گسترش درگیری‌ها در این ناحیه و باز شدن جبهه‌های جدید به روی تکفیری‌ها و حتی ترکیه را محتمل می‌کند.

***

مرتضی علیزاده: رهبر معظم انقلاب در بخشی از بیانات‌شان در دیدار دست‌اندرکاران برگزاری کنگره بزرگداشت شهدای استان اصفهان درباره «اثربخشی» و «اثرسنجی» تولیدات فرهنگی اشاراتی داشتند که توجه به آنها برای مدیران و تولیدکنندگان آثار فرهنگی بسیار راهگشاست. تشریح و تفصیل این اشارات و تنبیهات مستلزم مطالب و مجالس متعدد است اما از میان همه آنها 5 نکته به شرح زیر نظر راقم این سطور را به خود جلب کرده است.

1- توجه ویژه به مخاطب جوان و نوجوان، ترجیع‌بند بیانات رهبر انقلاب در دیدارهای مختلف مدیران و مسؤولان و تولیدکنندگان آثار فرهنگی است. با تامل در مجموعه این بیانات و با عنایت به آثاری که عرضه می‌شود می‌توان دریافت این توجه تا امروز چندان جدی نبوده و آمار و اطلاعاتی که از مخاطبان رسانه ملی، سینماهای کشور و بازار چاپ و نشر و... منتشر می‌شود و بالاتر از آن تجربه زیسته ما در جامعه نیز موید این موضوع است. کلید عبور از این وضعیت همان «اثرسنجی» مورد اشاره رهبر انقلاب است که البته با «نظرسنجی» تفاوت دارد. محصول فرهنگی از آنجا که به سلیقه و ذائقه افراد مربوط می‌شود باید با طبع و میل آنها سازگار باشد تا مورد توجه قرار گیرد و شناسایی این طبایع و سلایق و ذائقه‌ها با ساده‌انگاری ممکن نیست؛ بویژه در نسل‌های تازه‌تر که بر اثر تحولات فرهنگی و ذائقه‌سازی‌ دستگاه‌های خارجی به سادگی تحت تاثیر قرار نمی‌گیرند، بنابراین اگر قرار است جوان و نوجوان ایرانی پس از مصرف یک محصول فرهنگی «رفتارش، سبک زندگی‌اش، لباس پوشیدنش، نماز جماعت رفتنش، هیات رفتنش و با مسائل سیاسی روبه‌رو شدنش» تغییر کند، «کار واقعی موثر» و «جهاد فی‌سبیل‌الله» مدیران و فعالان عرصه فرهنگی لازم است.  

2- اهتمام به تولید آثار فاخر نکته دیگری است که از میان سطور بیانات اخیر می‌توان دریافت. تاکید بر کیفیت به جای کمیت و سپردن تولید آثار به اهالی توانمند فرهنگ و هنر در واقع تاکید بر اهمیت و ضرورت تولید و عرضه آثار فاخر هنری و فرهنگی است. آثار فاخر از آنجا که با تمام قوا و با کیفیت بالا ساخته می‌شوند، می‌توانند مخاطب را تحت تاثیر قرار دهند و همین آثارند که مورد اقبال قرار می‌گیرند و مخاطبان توزیع دوباره و چندباره آن را مطالبه می‌کنند. اگرچه در سال‌های پس از انقلاب آثار فاخر متعددی در زمینه‌های مختلف فیلم و سریال و موسیقی و کتاب تولید شد اما به نظر می‌رسد شیب تولید این قبیل محصولات در دهه 90 نزولی شده و اکنون جای خالی اینگونه آثار احساس می‌شود.

3- توجه به بازی‌های رایانه‌ای یکی دیگر از نکات رهبر انقلاب در دیدار اخیر بود؛ موضوعی که ‌11 سال پیش و در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز مورد تاکید ایشان قرار گرفته بود. اهمیت این مدیوم نسبت به سینما، تلویزیون و کتاب زمانی مشخص می‌شود که بدانیم مخاطب اصلی آن کودکان و نوجوانان هستند. امروز هدف اصلی جنگ‌های فرهنگی نیز همین گروه نوجوان و یکی از مجراهای عمده استحاله فرهنگی همین بازی‌های رایانه‌ای است که می‌تواند با سرعت و شدت بیشتری مفاهیم مختلف را به سراسر جهان منتقل کند. در بازی‌های رایانه‌ای به واسطه اینکه مصرف‌کننده خود در جایگاه بازیگر می‌نشیند، درگیری روانی عمیقی در او ایجاد می‌شود و این موقعیت، انتقال مفاهیم مورد نظر طراح بازی را شدیدا تسهیل می‌کند. از طرفی مدت زمان استفاده از بازی‌های رایانه‌ای بسیار بیشتر از سایر محصولات فرهنگی از جمله فیلم، سریال، کتاب و... و بخشی از این به خاطر دسترسی آسان و ماهیت اعتیادآور آن است. به نظر می‌رسد جبران عقب‌ماندگی در این حوزه با نگاه سنتی متولیان فرهنگی ممکن نیست؛ چه بازی‌های رایانه‌ای یک صنعت بزرگ است که ورود جدی به آن می‌تواند تغییرات گسترده‌ای در عرصه فرهنگی ایجاد کند. 

4- تاکید بر صرف منابع در جای درست، در واقع نهی از هدررفت سرمایه است. متاسفانه در بازارهای فرهنگی و هنری ما اعم از سالن‌های تئاتر و سینما و شبکه‌های تلویزیونی و بازار نشر و گالری‌ها و... مصادیق این سوءمصرف کم نیست. اینکه سرمایه یک کشور در مسیر رشد جامعه صرف شود موضوع کوچکی نیست و تذکر رهبر انقلاب درباره تولیدات بدون مخاطب از جنبه مدیریت منابع نیز بسیار حائز اهمیت است. از این جهت فیلم، کتاب یا هر محصول بدون مخاطب تنها یک تولید فرهنگی ضعیف نیست، بلکه سرمایه‌ای است که می‌توانست برای تولید یک اثر فاخر و در جهت نشاط و رشد جامعه صرف شود اما با بی‌توجهی و سهل‌انگاری یا کم‌کاری در مسیر نادرستی قرار گرفت.

۵- ضرورت و اهمیت «جذابیت آثار»، نکته دیگری است که از بیانات رهبر انقلاب می‌توان دریافت. برانگیختن عطش مخاطب امری است که با عنصر «جذابیت» محقق می‌شود و مسیر پیچیده اثرگذاری بدون آن ممکن نیست. جذابیت آثار هنری و فرهنگی ریشه در نوع روایت دارد و چیزی که می‌تواند دست راوی را پر کند مضمون اثر است. رهبر انقلاب بارها در محافل مختلف و از جمله همین دیدار، به مضامین بلندی که در منابع مختلف ملی و مذهبی ما وجود دارد اشاره کرده‌اند و از این جهت بر کسی پوشیده نیست که منابع غنی ایرانی - اسلامی مایه‌های بسیار خوبی را در اختیار تولید‌کنندگان آثار قرار می‌دهد اما این خلاقیت و ابتکار فعالان عرصه‌های مختلف فرهنگی است که می‌تواند با ایجاد یک فرم جذاب، کشش لازم را در مخاطب ایجاد کند تا انتقال مفاهیم به درستی انجام شود. در واقع عنصر اصلی در اثربخشی مورد اشاره رهبر انقلاب، همین جذابیت است.

گروه سیاسی: مراسم تشییع پیکر سردار شهید کیومرث پورهاشمی (معروف به حاج‌هاشم) دیروز در شهرک شهید محلاتی تهران با حضور جمع زیادی از مردم و تعدادی از فرماندهان نظامی و همرزمان شهید در مسجد پیامبر اعظم(ص) برگزار شد. شهید پورهاشمی از فرماندهان مستشار ایرانی در حلب سوریه بود که در جریان حمله شامگاه چهارشنبه گذشته (هفتم آذر) گروه‌های تروریست تکفیری به شهادت رسید. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هشتم آذر با صدور اعلامیه‌ای، شهادت سردار کیومرث پورهاشمی را تایید کرد. در بخشی از بیانیه سپاه آمده بود: «وی برادر شهید گرانقدر و جاویدالاثر ابوالفضل پورهاشمی، از فرماندهان دفاع ‌مقدس است و سابقه مجاهدت و مقابله با دشمن بعثی در جنگ تحمیلی در تیپ نبی اکرم(ص)، سپاه چهارم بعثت، قرارگاه رمضان و نیز مستشاری نظامی در محور مقاومت عراق و سوریه را در کارنامه افتخار‌آمیز و الهام‌بخش خود دارد».

همان‌طور که در بیانیه سپاه نیز آمده بود، شهید پورهاشمی از رزمندگان و یادگاران دوران دفاع‌ مقدس بود که همواره شوق شهادت در دل داشت و سال‌ها پس از پایان جنگ تحمیلی، همچنان لباس رزم بر تن، در میادین مختلف نظامی و عملیاتی چون جبهه دفاع از حرم و حریم اهل بیت، حضور داشت و عاقبت نیز جانش را در مسیر جهاد فدا کرد. همان طور که همسر شهید در مراسم تشییع پیکر او اظهار کرد، حاج‌هاشم سال‌ها در ‌طلب شهادت بود و عاقبت نیز به آرزویش رسید. 

* سخنان مقتدرانه همسر شهید

همسر سردار شهید کیومرث پورهاشمی در مراسم تشییع پیکر این شهید گرانقدر گفت: وی همواره التماس می‌کرد، زار می‌زد، پیش اهل بیت(ع)، پیش امامزاده‌ها، پیش شهدا (که به شهادت برسد) و الان به آرزو و هدفش رسیده است. نمی‌دانیم دشمنان را لعنت کنیم، یا بگوییم ممنونیم! به هرحال به هدفش رسید. خدا را شکر که اینطور شد و به او تبریک می‌گویم.

همسر شهید در ادامه افزود: ان‌شاءالله بچه‌هایش (فرزندان شهید) هم با شهادت بروند و همین طور من. از همه التماس دعا داریم. دعا کنید ما هم با شهادت برویم. ترجیحا در رکاب امام زمان(عج) و اگر هم نشد ان‌شاءالله به‌زودی... .

* تشییع در محلاتی، تدفین در چیذر

در حالی که غروب روز جمعه (9 آذر) مراسم وداع با پیکر مطهر سردار شهید «کیومرث پورهاشمی» در معراج شهدای تهران با حضور خانواده شهید و جمعی از مردم شهیدپرور برگزار شده بود، دیروز مسجد پیامبراعظم(ص) شهرک محلاتی تهران مملو از جمعیتی بود که خود را برای تشییع پیکر این سردار رشید اسلام به آنجا رسانده بودند. 

مراسم تشییع پیکر شهید صبح دیروز در شهرک محلاتی برگزار و سپس پیکر مطهر این شهید مدافع حرم پس از تشییع، به امامزاده علی‌اکبر(ع) چیذر تهران منتقل شد تا در این مکان مقدس تدفین شود، همچنین مراسم گرامیداشت شهید پورهاشمی امروز یکشنبه 11 آذر از ساعت 14.30 تا 16.30 در مسجد پیامبر اعظم واقع در شهرک شهید محلاتی برگزار می‌شود.

***

بالاترین مقام نظامی رژیم صهیونیستی از آمادگی خود برای کناره‌گیری پس از اعلام نتایج کمیته حقیقت‌یاب شکست ۷ اکتبر ۲۰۲۳ خبر داد. ژنرال هرتسی هالوی، رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل در این رابطه گفت: «در پایان تحقیقات، ما نیز تصمیمات شخصی خواهیم گرفت و فرماندهان دیگر به نسبت کمتر از من در این باره مسؤولیت خواهند داشت. 

وقتی نتایج تحقیقات کمیته حقیقت‌یاب مشخص شد، کناره‌گیری خواهم کرد». هالوی که تنها 6 ماه قبل از عملیات توفان الاقصی توسط حماس (هفتم اکتبر) به این سمت رسیده بود، در ماه ژوئن 2024 نیز یک بار دیگر با اعتراف به شکست ارتش اسرائیل تحت فرماندهی او، گفته بود: «من بارها مسؤولیت خود را بیان کرده‌ام و این سخنان معنای عملی هم دارد، برای من کاملا واضح است». هالوی همچنین اعلام نارضایتی‌اش از عدم همکاری یسرائیل کاتس، وزیر جنگ جدید و مخالفت او  با 2 انتصاب جدید در ارتش را آشکار کرد. این به منزله آشکار شدن شکاف میان کابینه جنگ نتانیاهو و ماشین جنگی اسرائیل است و یکی دیگر از دلایل پس‌زمینه‌ای پذیرش آتش‌بس با حزب‌الله توسط تل‌آویو را عیان می‌کند. 

هالوی در سخنان دیروز خود به وزیر جنگ کنایه زد و گفت: «انتصاب افسران در مناصب یک امتیاز برای من به حساب نمی‌آید، بلکه یک وظیفه فرماندهی و عملیاتی است. ارتش اسرائیل نمی‌تواند بدون فرمانده باقی بماند». در مقابل برخی اعضای ائتلاف افراطی حاکم تل‌آویو استدلال می‌کنند هالوی به دلیل شکست 7 اکتبر نمی‌تواند ارتقای افسران را انجام دهد، بلکه این امر باید پس از کناره‌گیری کادر شکست خورده توسط جانشینان آنان انجام شود. بر همین اساس کاتس، وزیر جنگ جدید که برخلاف یوآو گالانت برکنار شده، ارتباطی نزدیک با نتانیاهو دارد، پذیرش انتصابات جدید را به پس از پایان جنگ و مشخص شدن نقش فرماندهان مورد نظر در وقایع 7 اکتبر 2023 موکول کرده است. اشاره کاتس به تحقیقات داخلی ارتش اسرائیل درباره این حمله بود و نه کمیسیون تحقیق دولتی، که نتانیاهو با آن مخالفت کرده است. 

درباره ماهیت تحقیقات بر سر این شکست میان سران کابینه نتانیاهو و ارتش و مخالفان اختلاف‌نظر بزرگی وجود دارد. ارتش و مخالفان کابینه خواستار تشکیل یک کمیته حقیقت‌یاب حاکمیتی و سراسری همچون کمیته آگرانات (که پس از جنگ یوم کیپور 1973تشکیل شده بود) هستند ولی سران ائتلاف حاکم می‌خواهند دامنه تحقیقات خیلی محدودتر باقی بماند و اساسا کوتاهی مقامات سیاسی را مورد بررسی قرار ندهد.

* حمله اسرائیل به امدادگران بین‌المللی در غزه

ارتش کودک‌کش اسرائیل در جنایتی دیگر با حمله به امدادگران یک سازمان بین‌المللی در نوار غزه تعدادی از نیروهای آن را به شهادت رساند. به گزارش شبکه المیادین، در این حمله که در منطقه صلاح‌الدین در شمال شرق شهر خان‌یونس در جنوب نوار غزه انجام شد، 4 نفر به شهادت رسیدند که دست‌کم 2 نفر از آنها از کارکنان سازمان «آشپزخانه مرکزی جهانی» بودند. این دومین حمله ثبت‌شده صهیونیست‌ها به امدادگران این سازمان محسوب می‌شود که در ارائه کمک‌های غذایی به مردم تحت‌محاصره غزه نقش موثری دارد.

کشاورزی در تأمین مواد خام برای صنایع بالادستی و تأمین نهاده‌های دامی برای دامداران نقش موثری دارد، همچنین صادرات این بخش در رشد و توسعه اقتصادی کشور تاثیرگذار است.

 به گفته کارشناسان، اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد کشور تا حدی است که 7 قلم از ۱۰ محصول عمده وارداتی با ارزشی حدود ۱۵ میلیارد دلار را محصولات کشاورزی مانند گندم، ذرت، برنج و کنجاله سویا تشکیل می‌دهند. 

اگر بخشی از این اعتبار صرف بهسازی روش‌های تولید، بهبود راندمان آب، اصلاح بذرها و تحقیقات در بخش کشاورزی و صنایع وابسته می‌شد، کشاورزی کشور دگرگون می‌شد. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های کشاورزی علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار موجب می‌شود از ظرفیت‌های خدادادی کشور نیز بهره‌برداری بهتری شود.

***

گروه اقتصادی: قیمت ارز توافقی در مرکز مبادله به ۶۱ هزار تومان رسید. در این معاملات تمام صادرکنندگان مشمول بند ۲ ماده ۸ آیین‌نامه اجرایی تبصره ۶ بند «ح» ماده ۲ مکرر قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، از روز شنبه مورخ ۳ آذر ۱۴۰۳، از طریق بانک عامل، ارز حاصل از صادرات خود را در بستر مرکز مبادله ایران به فروش می‌رسانند. همچنین تمام واردکنندگان دارای مجوز تخصیص معتبر از محل تأمین مرکز مبادله ایران باید به‌ عنوان متقاضی خرید از طریق بانک عامل در بستر این مرکز اقدام به تأمین و خرید ارز کنند.

در این میان نرخ ارز ۶۱ هزار تومانی معاملات توافقی سیگنال صعودی به بازار آزاد صادر کرد و بر مبنای آن قیمت ارز بازار آزاد از ۶۸ هزار تومان چند روز پیش به مرز ۷۱ هزار تومان رسید. این در حالی است که عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی مدعی بود با افزایش نرخ ارز صادراتی، نه‌تنها صادرکننده‌ها عرضه بیشتری خواهند داشت، بلکه قیمت ارز بازار آزاد نیز تعدیل خواهد شد.

حتی این مساله منجر به صدور سیگنال مثبت به بازار سرمایه نیز نشده است، چرا که در ابتدای هفته جاری بورس به رنگ قرمز درآمد. به عبارت دیگر معاملات بورس تحت تأثیر ارزندگی و وضعیت بنیادی شرکت‌هاست و عملاً نرخ ارز توافقی نمی‌تواند تمام بازار سهام را تحت تأثیر قرار دهد، چرا که بسیاری از همین شرکت‌های صادرکننده بخش عمده ارز خود را برای واردات ماشین‌آلات و تجهیزات تخصیص می‌دهند. به همین دلیل ارز توافقی تنها به گرانی کالاهایی منجر می‌شود که قرار است واردکننده‌ها از این مسیر عرضه کنند اما مساله این است که در بازار هر کالایی گران شود روی سایر کالاها اثر تورمی دارد و به گرانی می‌انجامد، بویژه اینکه در حال حاضر در بودجه ۱۴۰۴ نیز قیمت ارز واردات کالاهای اساسی از ۲۸,۵۰۰ تومان به ۳۸,۵۰۰ تومان رسیده است. در چند وقت اخیر برخی ارائه‌کنندگان خدمات به بهانه همین رشد نرخ ارز، قیمت‌ها را بالا برده‌اند. به طور قطع اگر دولت نتواند بازار ارز را مدیریت کند شاهد رشد تدریجی قیمت ارز خواهیم بود.

همیشه در شرایطی که قیمت‌ها نوسانی می‌شود دلالان در بازار فعال می‌شوند و تارگت‌های جدیدی را برای قیمت دلار اعلام می‌کنند. برای نمونه زمانی که قیمت دلار در بازار آزاد در محدوده ۵۰ هزار تومان بود تارگت ۷۰ هزار تومان می‌دادند. همین مساله به ایجاد انتظارات تورمی و افزایش تقاضا در بازار منجر شد. در مقطع کنونی نیز که قیمت دلار در بازار آزاد ۷۰ هزار تومان است تارگت ۱۰۰ هزار و ۱۲۰ هزار تومان می‌دهند. اگر قرار باشد بازار مطابق این تارگت‌ها حرکت کند به طور قطع قیمت کالاها در بازار به شدت بالا می‌رود.

دولت تاکنون به وعده کنترل تورم جامه عمل نپوشانده و سیاست‌های ارزی در راستای رشد قیمت‌ها بوده است. اما باید توجه داشت در مقطع کنونی که به 3 ماهه آخر سال نزدیک می‌شویم اگر دولت چاره‌ای برای مدیریت ارز پیدا نکند شاهد رشد هیجانی قیمت ارز خواهیم بود، چراکه در 3 ماهه سوم سال عده‌ای برای مسافرت‌های خارجی نوروز به دنبال خرید ارز هستند و تقاضای جدید ایجاد می‌کنند. عده‌ای هم به امید اینکه در نیمه نخست سال آینده اثر تورمی سالانه منجر به رشد قیمت ارز شود، قبل سال به دنبال خرید ارز خواهند بود، به همین دلیل روند صعودی قیمت ارز آغاز می‌شود.

نکته جالب توجه درباره نرخ ارز توافقی است؛ در حال حاضر ارز با قیمت ۶۱ هزار تومان معامله می‌شود در شرایطی که ۴ ماه پیش قیمت بازار آزاد در همین محدوده یا حتی پایین‌تر بود. این نرخ به مردم القا می‌کند که قیمت دلار در بازار آزاد واقعی است، چراکه در معاملاتی که دولت آنها را تأیید کرده نرخ ارز ۶۱ هزار تومان مچ شده است، در حالی که چندی پیش رئیس کل بانک مرکزی به صراحت اعلام کرده بود نرخ بازار آزاد را قبول نداریم. اگر دولت نرخ بازار آزاد را قبول ندارد، چرا در حال هل دادن نرخ ارز به سمت بازار آزاد است؟

به طور قطع رشد قیمت ارز در مقطع کنونی اثری جز تورم ندارد. حتی این مساله به افزایش عرضه ارز توسط صادرکننده‌ها منجر نشده است، چرا که در همین چند ماه گذشته قیمت ارز ثابت نبوده است که صادرکننده به یقین برسد قیمت واقعی ارز همین نرخ است و انتظار بیشتر فایده‌ای برای آن نخواهد داشت. به عبارت دیگر، وقتی قیمت ارز نیمایی روزانه رشد می‌کند و قیمت ارز توافقی نیز در محدوده نرخ بازار آزاد معامله می‌شود، صادرکننده می‌گوید با این روند صعودی که ارز در حال طی کردن است عرضه ارز به ضرر او است. اگر قیمت ارز با همین فرمان بخواهد در سامانه نیما رشد داشته باشد کمتر از 3 ماه آینده به ۶۰ هزار تومان می‌رسد، همان‌طور که در 3 ماهه گذشته از ۴۲ هزار تومان به ۵۲ هزار تومان رسیده است.

این روند رشد قیمت ارز در شرایطی رخ می‌دهد که دولت در ابتدای کار اعلام کرده بود تورم را مهار می‌کند و در مبارزه با فقر اقدامات جدی انجام خواهد داد. این هدف‌گذاری دولت با سیاست‌هایی که امروز به کار گرفته تطابق ندارد. حتی گزارش‌های ماهانه تورم در چند وقت اخیر نه‌تنها نشان نمی‌دهد که تورم افت کرده، بلکه رشد نیز داشته است، بنابراین دولت در موقعیت کنونی باید سیاست‌های خود را به صورت شفاف اعلام کند و اینکه در هدفگذاری تورمی خود تغییراتی را به وجود آورده است یا خیر!

برخی مدیران اقتصادی دولت چهاردهم تاکید دارند که با رشد قیمت ارز شرکت‌های داخلی تشویق می‌شوند صادرات بیشتری داشته باشند، زیرا از این طریق درآمد بیشتری کسب می‌کنند و هزینه‌های آنها پوشش داده می‌شود. در واقع این شرکت‌ها با صادرات می‌توانند کمبود درآمدها در نتیجه سرکوب قیمت‌های داخلی را جبران کنند. این استدلال در شرایط مطرح می‌شود که عملا سرکوب قیمت مصداق واقعی ندارد. برای نمونه همین خودروسازان داخلی همواره ادعا می‌کنند که قیمت‌گذاری دستوری منجر به زیان انباشته در آنها شده است، در حالی که هر ساله متناسب با تورم، قیمت محصولات خود را بالا برده‌اند و در بازار آزاد نیز خودرو بیش از نرخ دلار گران شده است.

پس اگر اقتصاد کشور تحت تأثیر نوسانات ارزی یا کسری بودجه و رشد نقدینگی دچار تورم می‌شود مسبب اصلی آن دولت است و باید پاسخگو باشد، چرا که در همین چند ماه اخیر درباره رشد قیمت ارز و اثرات منفی آن بر اقتصاد کشور بارها از زبان کارشناسان گزارش‌هایی منتشر شده است اما همواره وزارت اقتصاد آنها را رد و حتی در جهت مخالف آن حرکت کرده است، به همین دلیل باید پاسخ درخوری درباره ادامه اجرای این سیاست‌ها و دستاوردهای کوتاه‌مدت آن داده شود تا مخاطبان نسبت به این رویکرد توجیه شوند.

***

البته این به معنای تایید کیفیت هر خودروی تولید شده در خارج از خط‌های تولید کارخانجات ایران نیست و مردم تولیدات کم‌کیفیت بعضی کشورها را نیز با دیده انتقاد می‌نگرند، زیرا آپشن‌های فانتزی و گاه غیرضروری را جایگزین استحکام بدنه و قدرت شایسته موتور کرده‌اند، ضمن اینکه این بحث متمرکز بر نقش ایمنی خودروها در تصادف است و این نافی نقش ۲ بعد اساسی دیگر یعنی جاده و انسان نیست.

رئیس پلیس راهور کشور *