اخراج نظامیان فرانسوی از چهارمین کشور ساحل آفریقا

نیروهای فرانسوی از یک مستعمره سابق دیگر این کشور در آفریقا اخراج شدند. پس از اخراج نظامیان فرانسوی از بورکینافاسو، مالی و نیجر در منطقه ساحل، دولت چاد نیز در همین منطقه که در جنوب صحرای بزرگ آفریقا قرار دارد، به پیمان همکاری دفاعی‌اش با پاریس پایان داد. سرهنگ گیوم‌ورنت، سخنگوی ارتش فرانسه روز سه‌شنبه پس از خروج 2 جت جنگنده میراژ از حریم چاد گفت: «این آغاز بازگشت تجهیزات فرانسوی مستقر در انجامنا است». 2 هفته  پیش (28 نوامبر) دولت چاد به رغم آنکه متحد غرب در مبارزه با شبه‌نظامیان مدعی اسلام‌گرایی محسوب می‌شود، حاضر به تمدید پیمان نظامی خود با فرانسوی‌ها نشد.  همانند 3 کشور آفریقایی دیگر منطقه ساحل، اخراج نظامیان فرانسوی از این کشور مرکزی آفریقا هم به دنبال گسترش احساسات آنتی‌فرانکوفیل و برگزاری تظاهرات در شهرهای آبشی و انجامنا، پایتخت چاد رخ داد. پارسال نیز لژیونرهای فرانسوی از کشور نیجر در غرب قاره آفریقا خارج شده بودند. چانان ایساخا آچیخ، سخنگوی ارتش چاد خروج هواپیماهای جنگی فرانسوی را تأیید کرد و گفت: مردم درباره عملیات خروج فرانسه تا خروج قطعی تمام 1000 سربازش در جریان قرار خواهند گرفت.

اخراج غافلگیرانه از چاد، عملا به سلطه 3 سده‌ای استعمار قدیم و نوین فرانسوی‌ها در مرکز و شمال غرب قاره سیاه پایان داد؛ منطقه‌ای که سال‌ها با عنوان استعمار آفریقای غربی فرانسه شناخته می‌شد ولی حالا پاریس به جز 3 کشور کوچک، لژیونری در این منطقه مهم دارای معادن راهبردی طلا و اورانیوم ندارد. ماه گذشته فرستاده دولت پاریس در این منطقه، گزارشی را حاوی پیشنهاداتی درباره چگونگی کاهش حضور نظامی فرانسه در چاد، گابن و ساحل عاج ارائه کرده بود اما آنها برای این خروج سریع آمادگی نداشتند.

***

نخستین ترور مقامات حکومت طالبان

خلیل‌الرحمان حقانی، وزیر امور مهاجران حکومت طالبان دیروز هنگام نماز عصر بر اثر انفجار در مسجد وزارت کشور کابل کشته شد. وی که از سال 2011 در فهرست تروریست‌های بین‌المللی دولت آمریکا قرار داشت، نخستین عضو ارشد طالبان است که پس از بازگشت به قدرت در یک انفجار کشته می‌شود. وی از اعضای برجسته شبکه حقانی، هسته قدرت طالب‌ها و عموی سراج‌الدین حقانی، وزیر کشور حکومت طالبان بود.

* حذف طالبان از فهرست سیاه روسیه

سخنگوی وزارت خارجه حکومت طالبان از اقدام روز سه‌شنبه گذشته مجلس دومای روسیه برای حذف نام طالبان از فهرست سیاه گروه‌های تروریستی و نامطلوب استقبال کرد. عبدالقهار بلخی طی بیانیه‌ای اعلام کرد تأیید طرحی در دوما که زمینه حذف نام تحریک (جنبش) طالبان - نام قبلی امارت اسلامی افغانستان‌- از فهرست ممنوعه روسیه را فراهم می‌کند، گامی قابل توجه برای حذف مانع در برابر ارتقای سطح روابط دوجانبه میان کابل و مسکو است. پیش‌تر ولادیمیر پوتین اعلام کرده بود حکومت طالبان در مبارزه با تروریسم متحد روسیه است.

* مبارزه مؤثر طالبان با کشت مخدر

توماس نیکلاسون، نماینده ویژه اتحادیه اروپایی برای افغانستان مبارزه حکومت طالبان در راستای تأمین امنیت، از بین بردن فساد و مواد مخدر را مؤثر دانست. وی در دیدار با محمد عبدالکبیر، معاون سیاسی نخست‌وزیر دولت طالبان خواستار مشارکت نهادهای بین‌المللی در زمینه کشت جایگزین خشخاش و درمان معتادان شد. 

***

هجوم پلیس به دفتر رئیس‌جمهور کره‌جنوبی

 در جدیدترین مرحله از بحران سیاسی کره‌جنوبی، پلیس این کشور به دفتر رئیس‌جمهور هجوم برد و وزیر دفاع اقدام به خودکشی (ناکام) کرد.

به گزارش خبرگزاری یونهاپ، پلیس کره‌جنوبی دیروز در بیانیه‌ای اعلام کرد: «تیم تحقیقات ویژه در دفتر ریاست‌جمهوری، اداره پلیس ملی، اداره پلیس سئول و اداره امنیت مجلس ملی این دفتر را بازرسی کردند».

یون سوک یول، رئیس‌جمهور کره‌جنوبی به دلیل اعمال حکومت نظامی 6 ساعته در این کشور در هفته گذشته با تحقیقات جنایی به اتهام شورش مواجه است اما هنوز او را دستگیر یا بازجویی نکرده‌اند.

پیش از این نیز پلیس این کشور شرق آسیا اعلام کرده بود رئیس پلیس ملی و رئیس پلیس سئول، پایتخت، به دلیل نقش آنها در اجرای فرمان حکومت نظامی اخیر توسط رئیس‌جمهور، دستگیر شده‌اند.

در همین حال گزارش‌هایی مبنی بر اقدام به خودکشی کیم یونگ هیون وزیر دفاع مستعفی کره‌جنوبی که در ارتباط با این پرونده بازداشت شده بود منتشر شده است.

دیروز همچنین حزب لیبرال - دموکرات، اپوزیسیون اصلی پارلمان کره تلاش جدیدی را برای استیضاح رئیس‌جمهور یون به دلیل وضع حکومت نظامی آغاز کرد.

با سقوط دولت سوریه هراس‌ها از افزایش اعدام اقلیت‌های دینی در این کشور افزایش یافته است. تصاویر و فیلم‌های متعددی در چند روز اخیر در شهرهای مختلف سوریه اعم از دمشق، ادلب، لاذقیه، حمص، حماه و دیرالزور منتشر می‌شود که نیروهای تکفیری اعم از داعش و تحریرالشام در پی انتقام از مردم و برخی نیروهای سابق ارتش هستند. هنوز از یادها نرفته است که محمد الجولانی در اتاق عملیات مشترک تحریرالشام به نیروهایش دستور داد وارد حلب شوند ولی به مردم کاری نداشته باشند اما به نظر می‌رسد این صحبت‌ها مانند جنگ‌های داخلی در لیبی و سومالی تنها وعده‌ای بوده تا بتوانند مقاومت‌های مردمی را کاهش دهند و از طریق آن بهتر بتوانند وارد شهرها شوند. از روزهای گذشته بسیاری از نیروهای تحریرالشام شروع به انتقام‌گیری کرده‌اند. روز گذشته در یکی از روستاهای لاذقیه چندین نیروی ارتش به جرم علوی بودن بدون هیچ محاکمه‌ای به صورت میدانی اعدام شدند. از آن بدتر برخی مردم غیرنظامی که اقلیت دینی هم هستند در شهر ادلب اعدام شدند و بعد از آن پیکرهای‌شان روی زمین کشیده شد. این صحنه شاید در قبل هم اتفاق افتاده باشد؛ روزی که برخی سلفی‌های مصر با حمله به حسینیه شهید شحاته در قاهره، او و بسیاری از همراهانش را به شهادت رساندند و حتی جنازه آنها را مثله کردند. البته ناگفته نماند این روش‌ها در منش و رفتار تکفیری‌های سوریه همواره جای داشته است. در هیات شرعی تحریرالشام افرادی حضور دارند که از ابتدا فتوا به قتل شیعیان و مسیحیان داده بودند و اولویت اول آنها کشتن پیروان بقیه مذاهب است نه آزادی سوریه.

افرادی مانند عبدالرزاق مهدی، المحسینی و ابوالفتح الفرغلی که در هیات تحریرالشام حضور دارند و از گذشته که در جبهه‌النصره، القاعده و احرارالشام سابق عضویت داشتند، همواره بر کفر علوی‌ها، مسیحیان و دروزی‌ها فتوا داده‌اند. کمتر سوری‌ای است که به یاد نیاورد ۲ سال قبل در روستای جبل‌السماق در اطراف ادلب، نیروهای تکفیری 25 دروزی را کشتند. البته بعدها جولانی تلاش کرد با دلجویی از آنها این جنایت را بپوشاند اما آیا تغییری در منش و رفتار به اصطلاح شرعی این گروه به وجود آمده است؟

تخریب قبور یکی دیگر از روش‌های نیروهای تکفیری است. روز گذشته گروه‌های شورشی با حمله به روستای زادگاه حافظ اسد در لاذقیه، مزار وی را آتش زدند. یا برخی گروه‌های تروریستی به مرقد حضرت زینب(س) و رقیه(س) رفته و با رفتارهای زشت و زننده در پی اهانت به شیعیان برآمدند. همچنین در خبرها آمده است تروریست‌های تحت حمایت ترکیه یک جوان غیرنظامی از فرقه علوی را در مصیاف ربودند و در ازای آزادی او از خانواده وی باج خواستند.

حتی مسلحان تکفیری به نیروهای کرد هم رحم نکردند و با حمله به دیرالزور با عناصر پیشمرگه کرد درگیر شدند که در پی این درگیری تاکنون 218 نفر کشته شده‌اند. نگاه شرعی گروه‌های تکفیری به رهبری محمد جولانی حرف امروز و دیروز نیست و ریشه در منش این گروه بویژه در سوریه دارد. سوریه از قدیم همواره جولانگاه نیروهای تکفیری و اخوانی بوده است. شهر حماه در سال 1982 شاهد بزرگ‌ترین اعتراضات نیروهای اخوانی بود که خواستار تشکیل حکومت تندرو اسلامی بودند. همین موارد سبب شد هزاران خانواده شیعه و علوی در مرز سوریه و لبنان که از کشتار فرقه‌ای توسط گروه‌های تروریستی و بمباران صهیونیست‌ها فرار می‌کنند، از دولت‌ها بخواهند به آنها اجازه دهند برای تامین امنیت خانواده‌های‌شان از مرز عبور کنند.

این موارد در حالی رخ می‌دهد که اسرائیل روزانه به سوریه حمله می‌کند. الجولانی (احمدالشرع)، فرمانده شورشیان حاکم بر سوریه در واکنش به حملات اسرائیل گفته است: مردم از جنگ خسته شده‌اند. به همین دلیل کشور برای یک جنگ دیگر آماده نیست. سوریه وارد جنگ دیگری نخواهد شد.

 سکوت شورشیان حاکم بر دمشق در قبال حملات هوایی گسترده ارتش رژیم صهیونیستی به پایگاه‌ها و انبارهای تسلیحاتی سوریه، حتی رسانه‌های این رژیم را هم به تعجب واداشته است. شبکه ۱۲ اسرائیل نوشت: نحوه تعامل حاکمان جدید سوریه با اقدامات اسرائیل تعجب‌آور است، سکوتی محض حکمفرماست، آنها حتی یک کلمه درباره حملات سنگین و گسترده اسرائیل طی روزهای اخیر به زبان نیاوردند.

در حالی که اسرائیل در بزرگ‌ترین عملیات هوایی تاریخ رژیم به نام پیکان باشان بیش از 90 درصد توان نظامی سوریه را هدف قرار داد و عملا این کشور را به یک منطقه فاقد ارزش‌های نظامی تبدیل کرد، نیروهای تروریست در پی انتقام از مردم هستند. این صحنه‌ها پیشتر در لیبی، سومالی و مصر دیده شده بود. تروریست‌های سوری حتی ظاهرسازی فرمانده خودشان جولانی را هم رعایت نکردند و در حماه در میدان اصلی شروع به اعدام مخالفان خود کردند. 

به نظر می‌رسد صحنه‌های وحشت، ترور و اعدام به روش‌های داعش‌گونه شروع شده است. در یکی از صحنه‌های فجیع یکی از غیرنظامی‌ها مقابل چشم خانواده خود زجرکش می‌شود که نشان‌دهنده حجم کینه تروریست‌ها از مردم سوریه است. تحریرالشام در گذشته که به عنوان جبهه النصره شناخته می‌شد، نخستین گروهی در سوریه بود که ۳ نفر از مردم را زنده آتش زد و بعدها داعش از روی کارهای آنها شبیه‌سازی کرد و رعب و وحشت در دل مردم ایجاد کرد. 

این وضعیت حتی در دمشق هم دیده می‌شود، برای نمونه ابو ابراهیم، یکی از نیروهای حکومت قبل که تسلیم هم شده بود، در باباعمرو دمشق به صورت علنی توسط تروریست‌ها اعدام شد. در یکی از صحنه‌های دیگر مسلحان تروریست به مسیحیان تعرض می‌کنند و از آنها می‌خواهند صدای حیوان را تقلید کنند! آینده سوریه احتمالا مملو از این صحنه‌ها باشد. 

به جای برگزاری جشن باید در میدان‌های اصلی شهر مانند میدان الاشمر دمشق شاهد صحنه‌های اعدام و کشتار باشیم. تاریخ از این دوران‌ها زیاد دیده است. از 1789 تا 1792 در فرانسه «حکومت وحشت» ایجاد شده بود و فرانسوی‌ها که خیال می‌کردند با انقلاب به آزادی می‌رسند، طی این دوران مخوف شاهد بودند که حدود ۴۰ هزار نفر با گیوتین گردن زده شدند و خون و خشونت و جنون سراسر اروپا را فراگرفت و بعد‌ها آن را دوران «حکومت وحشت» نامیدند. 

ژاکوبن‌ها در دوره 15 ماهه حکومت خود به استناد «وضعیت انقلابی»، بسیاری از شهروندان را سرکوب کردند تا برای مردم کشور عدالت و آزادی به ارمغان بیاورند. «رابرت کول» بهترین توصیف را از آن دوران وحشت دارد: «شکلی از برابری حاصل شده بود: هیچ‌کس در امان نبود؛ نه اشراف و نه مردم معمولی، نه گناهکاران نه بیگناهان».

مهم‌ترین روزنامه عبری اپوزیسیون در فلسطین اشغالی، چنین تحلیل کرد که آنچه پیروزی نتانیاهو در مرز سوریه خوانده می‌شود، می‌تواند اشتباهی تاریخی باشد که برای اسرائیل گران تمام شود. هاآرتص در مقاله‌ای که روز دوشنبه منتشر کرد، به نخست‌وزیر جنایتکار رژیم صهیونیستی هشدار داد از تصویرسازی‌های مضحک برای پیروز جلوه دادن خود دست بردارد. این نشریه پیش‌بینی کرد درگیر شدن نتانیاهو در سوریه، اشتباه بزرگی است که او مرتکب می‌شود و ماجراجویی‌های ارتش اسرائیل در جولان پس از سقوط دولت اسد برای رژیم گران تمام خواهد شد. هاآرتص نوشت: «توجیه ارتش اسرائیل برای ورود به منطقه خلع‌سلاح‌شده در طول مرزهای سوریه و تصرف سمت سوری کوه حرمون (جبل‌الشیخ)، بعد از سقوط نظام بشار اسد، صرفا تضمین امنیت اسرائیل است اما ثابت شده که اشغال اراضی هرگز برای اسرائیل امنیت به ارمغان نیاورده است. نتانیاهو ورود ارتش اسرائیل به ارتفاعات جولان در سمت سوریه را اینگونه توجیه می‌کند که سربازان سوری، مواضع خود را رها کرده‌اند و این یعنی وضعیت کنونی در جولان و بخشی که متعلق به سوریه بود، تغییر کرده و همین بهانه جدیدی را برای درگیری‌ها ایجاد می‌کند». طبق این تحلیل تمام آنچه نتانیاهو در روزهای اخیر با تجاوزهای نظامی به خاک سوریه انجام می‌دهد در راستای دستاورد‌سازی برای پاک کردن شکست‌های اسرائیل در نوار غزه و جنوب لبنان از اذهان عمومی است. این روزنامه در ادامه آورد: «به نظر می‌رسد نتانیاهو نمی‌تواند به ملاحظات امنیتی قانع شود، بنابراین عجله کرد تا در مرز سوریه برای خودش تصویر پیروزی به وجود بیاورد، بویژه اینکه بعد از سقوط دولت سوریه گفت، امروز یک روز تاریخی در خاورمیانه به شمار می‌رود. نتانیاهو همچنین تلاش کرد سقوط دولت سوریه را در زمره دستاوردهای تبلیغی خود در جنگ با لبنان و غزه قرار دهد و تاکید کرد سقوط بشار اسد فرصت‌های جدید و بسیار مهمی برای اسرائیل ایجاد می‌کند».

شورای سردبیری هاآرتص در این مقاله، ترکیب تاریخ و فرصت‌های جدید را که نتانیاهو لاف آن را می‌زند ترکیبی بسیار خطرناک و انفجاری برشمرد: «این در واقع سیگنالی برای کسانی است که رویای گسترش سرزمین اسرائیل را در سر می‌پرورانند؛ یعنی راست‌های افراطی‌ (حریدی) که حتی قبل از ورود ارتش به سوریه خواستار اشغال کوه حرمون شده بودند. نتانیاهو اما از خطرات سیطره طولانی‌مدت بر سرزمین‌هایی که به اسرائیل تعلق ندارد، آگاه است و همسایگان مصری به سرعت این موضوع را به او یادآوری کردند؛ جایی که بلافاصله وزارت خارجه مصر بیانیه‌ای صادر و سوءاستفاده اسرائیل از وضعیت خلأ در سوریه برای اشغال اراضی بیشتر از این کشور و تحمیل یک واقعیت جدید را محکوم کرد... نتانیاهو اگر توهمات پیروزی مضحک خود را کنار بگذارد و عاقلانه رفتار کند بهتر است. وضعیت سوریه اکنون غیرقابل کنترل است و یک گروه افراطی در این کشور روی کار آمده که باید ببینیم اوضاع را به کدام سمت و سو می‌برد. همچنین خطرات امنیتی زیادی در سوریه وجود دارد که مدیریت این خطرات تحت یک دولت غیرمسؤول و بی‌پروا چالش‌های متعددی دارد... . واقعیت آن است که نتانیاهو با درگیر کردن اسرائیل در سوریه دچار یک اشتباه تاریخی شد که برای اسرائیل گران تمام می‌شود. اسرائیل نباید از این فرصت‌های جدید سوءاستفاده کند، بلکه باید از خودش در برابر تهدیدات جدید محافظت کند و نخست‌وزیری که مسؤول بزرگ‌ترین فاجعه تاریخی اسرائیل به شمار می‌رود، بهتر است تصاویر مضحک پیروزی را رها کند و رفتار عاقلانه‌تری داشته باشد».

***

محمدرضا بابایی: در جغرافیای پرالتهاب خاورمیانه، هر گروه مسلحی که اعلام وجود کند، سایه‌ای از گذشته را با خود حمل می‌کند. تحریر‌الشام، گروهکی که روزگاری با عناوینی چون جبهه‌النصره شناخته می‌شد، امروز در پی بازتعریف جایگاه خود در عرصه منطقه‌ای است. با یک تغییر استراتژیک و تاکتیک‌های حساب‌شده، این گروه تلاش می‌کند تصویری متفاوت از خود به نمایش بگذارد. دیگر نه از خشونت عیان گذشته خبری است و نه از شعارهای جهانی افراط‌گرایانه. آیا این تغییر یک استحاله واقعی است، یا تنها نقابی است که انگیزه‌های پنهان را پوشانده است؟ پاسخ به این پرسش نیازمند درکی عمیق از تحولات اخیر و اهداف این گروه در آینده است.

* واقعیت‌های پنهان پشت نقاب تغییر

1- گذشته‌ای پرتنش؛ اکنون متفاوت؟

تحریرالشام را نمی‌توان بدون بازگشت به ریشه‌های آن تحلیل کرد. این گروه، میراث‌دار جریان‌های افراط‌گرایی مانند جبهه‌النصره و داعش است. با وجود این، اکنون می‌بینیم که ادبیات آن به طرز قابل‌توجهی تغییر کرده است. دیگر اثری از خشونت آشکار و تهدیدهای فراگیر به چشم نمی‌خورد، بلکه با وعده‌هایی مانند حفظ امنیت سفارتخانه‌ها و اماکن مقدس، در حال جلب توجه منطقه‌ای و بین‌المللی است. این رفتار، چه از سر مصلحت باشد و چه از روی استراتژی، در ظاهر به معنای کاهش تهدید مستقیم علیه غیرنظامیان و اقلیت‌های مذهبی است.

2- چرا مردم از این گروه استقبال می‌کنند؟

در مناطق جنگ‌زده سوریه، خستگی از سال‌ها خشونت و ناامیدی از دولت مرکزی باعث شده است مردم به دنبال هرگونه آرامش موقت باشند. تحریرالشام با تظاهر به اعتدال و وعده‌هایی برای تأمین امنیت، توانسته است برخی از این احساسات را به سمت خود جلب کند. این استقبال، نه از سر علاقه، بلکه از دلایل روانی و نیازهای فوری مردم برای زندگی بدون جنگ نشأت می‌گیرد. در عین حال، نمی‌توان انکار کرد که این محبوبیت نسبی، یک سکوی قدرت برای این گروه ساخته است.

3- شباهت‌ها و تفاوت‌ها با طالبان

تشبیه تحریرالشام به طالبان قابل تأمل است. طالبان نیز در دوران اخیر، پس از سال‌ها درگیری، چهره‌ای متفاوت از خود به نمایش گذاشته است اما آیا این شباهت در ظاهر، به معنای شباهت در اهداف و نیات است؟ اگر طالبان اهدافی داخلی را دنبال می‌کند، تحریرالشام در سایه ترکیه و با نقشه‌هایی برای آینده‌ای فراملی، نقش‌آفرینی می‌کند. این گروه، به جای ایجاد یک حکومت مستقل، بیشتر به عنوان ابزاری برای نفوذ منطقه‌ای و تغییر معادلات قدرت در سوریه فعالیت دارد.

4- تهدیدی که ممکن است دوباره بیدار شود

در حال حاضر، تحریرالشام تهدید مستقیمی علیه امنیت مرزهای ایران یا اقلیت‌های مذهبی به نظر نمی‌رسد اما تاریخ نشان داده است چنین گروه‌هایی به سرعت می‌توانند استراتژی خود را تغییر دهند. کافی است شرایط منطقه‌ای دگرگون شود تا همین گروه که اکنون وعده آرامش می‌دهد به یکی از بازیگران خطرناک تبدیل شود. برای مثال، اگر این گروه تصمیم به احیای ایدئولوژی‌های افراطی گذشته بگیرد، پیامدهای آن می‌تواند فاجعه‌بار باشد.

* آینده‌ای که باید برای آن آماده بود

تحریرالشام امروز نقابی از اعتدال به چهره ‌زده است اما گذشته آن و اهداف نهفته در پس نقابش، هشداری است برای تمام بازیگران منطقه‌ای. این گروه، اگر چه در ظاهر در حال تعدیل مواضع خود است اما همچنان بخشی از جریان‌های افراطی ریشه‌دار منطقه محسوب می‌شود. تعامل محتاطانه با آن و نظارت دقیق بر تحولاتش، تنها راه برای جلوگیری از پیامدهای ناخواسته است. در نهایت، این تغییر رفتارها، بیش از آنکه دلیلی برای خوش‌بینی باشد، نشان‌دهنده هوشمندی یک بازیگر در استفاده از فرصت‌های سیاسی است. آینده تحریرالشام، به همان اندازه که می‌تواند حامل آرامش موقت باشد، می‌تواند تهدیدی امنیتی برای منطقه باشد. این واقعیت، مسؤولیت سنگینی را بر دوش تصمیم‌گیران منطقه‌ای و جهانی می‌گذارد تا پیش از وقوع بحران، مسیرهای پیشگیری را جدی بگیرند، چرا که تاریخ نه‌تنها بازگوکننده گذشته، بلکه چراغی برای مشاهده آینده است!