گروه سیاسی: چند روز پیش سردار حسن حسن‌‌زاده، فرمانده سپاه محمد رسول‌الله(ص) تهران بزرگ از برگزاری رزمایش راهیان قدس با شرکت ۱۱۰ هزار رزمنده در روز جمعه 21 دی‌ خبر داد. انجام این رزمایش بزرگ آن هم در شرایط خاصی که منطقه خاورمیانه در آن قرار دارد، حاوی پیام‌های مهمی چه در داخل و چه در خارج کشور است. آنطور که سردار حسن‌زاده در گفت‌وگو با «وطن امروز» پیرامون چند و چون رزمایش «راهیان قدس» بیان داشت، هدف از برگزاری چنین رزمایش‌هایی این است که «ملت ایران بداند ما پاسداران همواره جان‌فدای این مردم عزیز هستیم و نیروهای جبهه مقاومت هم بدانند ما پای کار مقاومت ایستاده‌ایم و دست از پشتیبانی آنها برنمی‌داریم».

فرمانده سپاه تهران بزرگ درباره رزمندگان حاضر در رزمایش بزرگ راهیان قدس گفت: این رزمایش با حضور بسیجیان پایتخت انجام می‌شود. از گروه‌های جهادی (جهادگران) گرفته تا گردان‌های بسیج اعم از اعضای گردان‌های بیت‌المقدس، امام حسین(ع)، امام علی(ع) و گردان‌های فاتحین، تمام گردان‌های بسیج در این رزمایش حاضر خواهند بود. همچنین اقشار مختلف مردم هم در کنار این گردان‌ها حضور خواهند داشت. 

سردار حسن‌زاده در پاسخ به این سوال که ویژگی‌های این رزمایش چیست، اظهار داشت: اولا که رزمایش بزرگ راهیان قدس یک رزمایش فرهنگی - رزمی است. یعنی در کنار کار رزمی و نمایش قدرت، آمادگی و پای کار بودن بسیجیان پایتخت، توجه به مسائل فرهنگی و جهادی را هم در نظر داریم؛ چنانکه در خلال این رزمایش، ۱۱۰ هزار بسته معیشتی و ۶۷۰ سری جهیزیه و تعداد قابل توجهی لوازم‌التحریر نیز در تهران در قالب کمک مومنانه که توسط مردم مومن، خیرین و پایگاه‌های مقاومت بسیج جمع‌آوری شده، در میان نیازمندان توزیع خواهد شد.

وی افزود: توزیع این بسته‌های معیشتی این پیام را در خود دارد که سپاه و بسیج در کنار اعلام آمادگی برای جانفشانی و فداکاری برای این ملت و کشور، نگاه جامعی به موضوعات مختلف دارند و در کنار مسائل نظامی، به مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و معیشتی مردم نیز توجه دارند.

فرمانده سپاه تهران بزرگ در ادامه بیان داشت: به صورت کلی پیام رزمایش راهیان قدس چند نکته خاص را در بردارد؛ اول اعلام آمادگی همه‌‌جانبه بسیجیان برای مقابله با هر تهدیدی است. دوم، پیام ملت ایران را به دشمنان انقلاب اسلامی صادر می‌کند تا بدانند فدائیان مردم و ملت همچنان در صحنه حضور دارند و هر وقت نیاز باشد جان خود را فدای این ملت و کشور خواهند کرد و در این مسیر محکم و استوار ایستاده‌اند. همچنین نیروهای جبهه مقاومت هم بدانند ما پای کار مقاومت ایستاده‌ایم و دست از پشتیبانی آنها برنمی‌داریم.

سردار حسن‌زاده گفت: ملت‌ها و گروه‌های مقاوم منطقه اعم از مردم  فلسطین، لبنان، یمن و... بدانند که ایران اسلامی پرقدرت‌تر از همیشه پشتیبان مقاومت است و چنانکه در این رزمایش خواهیم دید، فقط بسیجیان تهرانی 110 هزار رزمنده پای کار را به میدان آورده‌اند که البته دشمن در این رزمایش‌ها، تنها بخش کوچکی از توان رزمی بسیجیان را خواهد دید.

وی درباره نحوه برگزاری رزمایش راهیان قدس نیز بیان داشت: ما سال گذشته رزمایش حدودا 100 هزار نفری بسیجیان با نام «الی بیت‌المقدس» را برگزار کردیم اما رزمایش راهیان قدس از نظر تعداد نفرات شرکت‌کننده بیش از سال گذشته است و بالغ بر هزار و ۱۰۰ گردان بسیج در رزمایش راهیان قدس شرکت خواهند کرد.

وی افزود: 21 دی‌ 110 هزار بسیجی از چهار راه ولیعصر(عج) تا سه‌راه تهرانپارس را رژه نظامی خواهند رفت. جایگاه اصلی در چهارراه ولیعصر(عج) قرار دارد و احتمالا رئیس‌جمهور میهمان ویژه این مراسم خواهند بود. 

فرمانده سپاه محمد رسول‌الله(ص) همچنین گفت: در بخش رژه رزمایش راهیان قدس، به آمادگی رزمی رزمندگان توجه ویژه شده است. در واقع رزمندگان شرکت‌کننده آمادگی نظامی و رزمی خود را به رخ دشمنان خواهند کشید. ملت ایران هم بداند فرزندان بسیجی‌شان آماده دفاع از آنها هستند. به همین منظور از تسلیحات جنگی برای رژه بسیجیان استفاده می‌شود.

سردار حسن‌زاده با تاکید بر اینکه حضور 110 هزار بسیجی در رزمایش راهیان قدس صرفا بخشی از توان بسیجیان است، اظهار داشت: نکته‌ای که می‌خواهم روی آن دقت شود این است که برگزاری این رزمایش آن هم در شرایط خاص منطقه یک پیام مهم برای دشمنان انقلاب اسلامی دارد؛ آنها باید مراقب جوش و خروش مردم ایران باشند، چرا که حضور جوانان و نوجوانان در این رزمایش برای اعلام آمادگی و قدرتنمایی توان بسیج در عرصه‌های مختلف است.

وی در ادامه با اشاره به زنده و بالنده بودن روحیه مقاومت در ایران و منطقه گفت: مقاومت یک تفکر و مکتب است؛ مکتبی که بویژه در سال‌های اخیر به برکت خون شهدایی چون حاج‌قاسم سلیمانی و سیدحسن نصرالله بسیار گسترش یافته و این تفکر در میان بسیاری از جوانان و ملت‌های مسلمان به عنوان تنها راه مبارزه با رژیم صهیونیستی و استکبار جهانی پذیرفته شده است.

فرمانده سپاه حضرت محمد رسول‌الله(ص) اظهار داشت: کسانی که سعی دارند مقاومت را ضعیف جلوه دهند، همان‌هایی هستند که بشدت از مقاومت می‌هراسند، زیرا این مجاهدتی که امروز در سراسر محور مقاومت می‌بینیم، با ایستادگی و توسل و تمسک به شهدا ریشه استکبار و صهیونیسم جهانی را از بین خواهد برد و آنها هراسان و نگران از بین رفتن مانایی و ماندگاری خود هستند.

وی تاکید کرد: مقاومت نه‌ تنها ضعیف نشده، بلکه از نظر فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کاملا ریشه دوانده است و ما در این عرصه‌ها با روحیه سلحشوری، مقاومت و پایداری کار را جلو می‌بریم و ان‌شاءالله در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد نابودی رژیم صهیونیستی و استکبار جهانی و پیروزی جبهه مقاومت هستیم. پیام قاطع رزمایش راهیان قدس نیز این است که اگر فقط در تهران می‌توانیم 110 هزار بسیجی را پای کار بیاوریم، در کل ایران و فراتر از آن در منطقه، جوانان بسیاری وجود دارند که می‌توانند در صحنه عمل، قدرت و بالندگی مقاومت را به همه نشان دهند.

میلان با پیروزی ۳ بر۲ برابر اینتر، قهرمان سوپرجام ایتالیا شد؛ شبی که با درخشش مهدی طارمی، مهاجم تیم‌ملی ایران همراه بود اما این عملکرد فوق‌العاده برای نجات نراتزوری‌ کافی نبود. این دیدار حساس شامگاه دوشنبه ۱۷ دی، در ورزشگاه «کینگدام آرنا» عربستان برگزار شد و تا ثانیه‌های پایانی یکی از جذاب‌ترین فینال‌های این رقابت‌ها را رقم زد.

* نیمه اول: آغاز درخشش طارمی

اینتر بازی را با ترکیبی تهاجمی آغاز کرد و مهدی طارمی، مهاجم ایرانی این تیم، از همان ابتدا نقش پررنگی در حملات داشت. او دقیقه ۱۲ نخستین موقعیت گلزنی را از دست داد اما با تلاش و مهارت خود در دقایق پایانی نیمه اول توانست با یک پاس زیبا، لائوتارو مارتینز را در موقعیت تک‌به‌تک قرار دهد. ضربه دقیق مهاجم آرژانتینی اینتر را با برتری یک بر صفر راهی رختکن کرد.

* نیمه دوم: طارمی و امیدی که بر باد رفت

همان ابتدای نیمه دوم، طارمی درخشش خود را تکمیل کرد. دقیقه ۴۸، او با یک حرکت انفرادی زیبا و ضربه‌ای دقیق، گل دوم اینتر را به ثمر رساند و امیدها برای قهرمانی تیمش را افزایش داد اما میلان به‌ سرعت واکنش نشان داد. تئو هرناندز دقیقه ۵۲ با یک ضربه آزاد تماشایی اختلاف را به حداقل رساند و کریستین پولیشیچ دقیقه ۸۰ با سماجت در محوطه جریمه، گل تساوی را وارد دروازه اینتر کرد.

* پایان تلخ برای اینتر

در لحظات پایانی بازی، میلانی‌ها دست به کار بزرگی زدند. تامی آبراهام دقیقه ۳+۹۰ با یک حرکت تیمی زیبا، گل سوم و قهرمانی روسونری را به ثبت رساند. این بازگشت شکوهمند، جام را به میلان هدیه کرد و شبی تلخ را برای اینتر رقم زد.

* طارمی؛ ستاره‌ای که درخشید اما جام نبرد

مهدی که در این مسابقه یک گل و یک پاس گل به ثبت رساند، یکی از بهترین‌های زمین بود. این بازی که نخستین فینال او با پیراهن اینتر نیز محسوب می‌شد، نمایشی از توانایی‌های فنی و ذهنی مهاجم ایرانی بود. با این حال، تلاش‌های طارمی برای قهرمانی تیمش کافی نبود و جام به دست میلانی‌ها رسید.

مهدی بختیاری: با گذشت ۷۵ روز از حمله اسرائیل به خاک ایران، رزمایش بزرگ نیروهای مسلح در حوزه پدافند هوایی با محوریت قرارگاه مرکزی پدافند هوایی خاتم‌الانبیا و مشارکت یگان‌های پدافندی نیروی هوافضای سپاه و نیروی پدافند هوایی ارتش در کشور در حال برگزاری است. 

در بخشی از این رزمایش، حفاظت از مراکز هسته‌ای (بویژه نطنز) با به کارگیری انواع تسلیحات و تجهیزات موشکی و ضدتهدیدات هوایی در یک فضای حمله سنگین و جنگ الکترونیک تمرین شد. 

برای مثال، یکی از سناریوهای تمرین شده در این مرحله، مقابله با 30 هدف حمله‌کننده به یک مرکز هسته‌ای بود که توسط سامانه‌های پدافند هوایی سپاه نظیر سامانه‌های کوتاه‌برد دزفول و تور ام‌یک (با قابلیت درگیری با اهداف ارتفاع پست نظیر پهپادها و موشک‌های کروز) انجام شد. 

مقابله با این نوع تهدیدات، به دلیل حرکت در ارتفاع پایین و دور ماندن از دید رادارها (به‌رغم سرعت کمی که دارند) یکی از چالش‌های بزرگ پدافندهای هوایی در جهان است. 

آنطور که در رسانه‌ها منتشر شد، بخش دیگری از این مرحله از رزمایش به مقابله با بمب‌های سنگرشکن اختصاص داشت که رژیم صهیونیستی بویژه بعد از 7 اکتبر 2023 از سوی آمریکا به این مهمات تجهیز شده و از این نوع بمب‌ها برای ترور و به شهادت رساندن آیت‌الله شهید سیدحسن نصرالله و علامه سیدهاشم صفی‌الدین استفاده کرد. 

این بمب‌ها این قابلیت را دارند تا اهداف را در عمق زمین مورد اصابت قرار دهند. 

طبق آنچه در این رزمایش تمرین شده، ظاهراً سامانه پدافندی «9 دی» توانسته در مدت زمانی کوتاه یعنی کمتر از 15 ثانیه اهداف را در فاصله 17 کیلومتری مورد اصابت قرار دهد. 

پدافند هوایی به عنوان نیروی حافظ آسمان کشور در مقابل تهاجمات دشمن، نقشی اساسی، مهم و کلیدی در تامین امنیت ایفا می‌کند و برای همین، به فرموده حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای فرمانده معزز کل قوا باید در اولویت نیروهای مسلح باشد. 

دهه 80 شمسی، با ایجاد تغییرات اساسی در ساختار پدافند هوایی و تشکیل قرارگاه مرکزی پدافند برای فرماندهی یکپارچه یگان‌های پدافندی نیروهای مسلح، این حوزه نظامی به سطوح بالاتر ارتقا یافت و طراحی و ساخت تجهیزات موشکی و راداری و در کنار آن، خرید برخی سامانه‌ها از خارج از کشور نیز با هدف افزایش این توان و امن کردن‌ آسمان کشور در دستور کار قرار گرفت. 

حمله اسرائیل به خاک کشورمان در 5 آبان سال جاری ـ اگرچه اطلاعات متقن، موثق و دقیقی از شکل اجرای این حمله و میزان خسارات ناشی از آن، نیز نحوه مقابله با آن در دسترس نیست ـ این الزام را بار دیگر یادآور شد که نیروهای مسلح و در راس آن پدافند هوایی هر لحظه باید برای مقابله با حملات اینچنینی آمادگی داشته باشند. 

در واقع تهدیدات از سوی رژیم صهیونیستی علیه کشورمان به دلیل عدم مرز مشترک ایران با سرزمین‌های اشغالی طبیعتاً به شکل هواپایه انجام خواهد شد (مانند نمونه قبل) و این مساله، لزوم توجه بیشتر به مقوله پدافند هوایی را گوشزد می‌کند. 

تهدیدات اسرائیل علیه کشورمان ترکیبی از جنگنده و موشک (بالستیک و کروز) خواهد بود که برای هر کدام از این حوزه‌ها بویژه در حوزه موشکی باید سناریوهای مختلف به صورت دائم تمرین شود که این موضوع یکی از اهداف اصلی رزمایش اخیر است.  صهیونیست‌ها بارها اقدام به تهدید حملات هوایی علیه زیرساخت‌ها و مراکز هسته‌ای کشورمان کرده‌اند. هر چند بسیاری از این تهدیدات در حوزه سیاسی می‌تواند به عنوان یک بلوف یا عملیات روانی تفسیر شود اما حمله اخیر نشان داد این تفسیر در حوزه امنیتی و نظامی کامل و جامع نیست و نیروهای مسلح باید خود را برای مقابله با آن آماده‌تر کنند.  در رزمایش اخیر، سنایوهای مختلفی مورد تمرین قرار گرفته و در ادامه نیز بیشتر روی آنها تمرکز خواهد شد. برای مثال در حوزه مقابله با موشک‌های بالستیک و کروز، برای برطرف کردن این تهدید در سال‌های اخیر سامانه‌های متعددی در سیستم یکپارچه پدافند هوایی به کارگیری شده است. در کنار خرید سامانه موشکی «اس ۳۰۰» از روسیه و پیش از آن، در اختیار گرفتن رادارهای برد بلند پیشرفته برای رصد تهدیدات در فواصل دورتر، سامانه‌های موشکی داخلی نظیر باور 373، ۳ خرداد، 15 خرداد، طبس و... نیز توسط متخصصان صنعت دفاعی طراحی و ساخته شده است.  از طرف دیگر، با حمله اخیر اسرائیل به کشورمان، اخبار و گزارش‌هایی مبنی بر هدف قرار گرفتن مراکز و تجهیزات پدافند هوایی توسط صهیونیست‌ها منتشر و اینگونه القا شد که اسرائیل در این حمله توانسته توان پدافندی ایران را برای انجام عملیات‌های هوایی بعدی از بین ببرد اما رزمایش اخیر در سطح گسترده و همه‌جانبه نشان داد این گزاره نه‌تنها درست نیست، بلکه سیستم پدافندی کشور برای مقابله با تهدیدات به‌روز شده و بویژه برای حراست از مراکز هسته‌ای برنامه‌های متعددی وجود دارد.

گروه بین‌الملل: خبر استعفای نخست‌وزیر کانادا در ساعات پایانی روز دوشنبه در صدر اخبار رسانه‌های غربی قرار گرفت؛ خبری که منجر به خوشحالی بسیاری از مردم کانادا شد. عملکرد اقتصادی فاجعه‌بار دولت کانادا و افزایش هزینه‌های زندگی در این کشور آمریکای شمالی که روزگاری جزو نخستین مقاصد مهاجرت در جهان به حساب می‌آمد، طی ماه‌های اخیر صدای اعتراض بسیاری از شهروندان کانادایی را در آورده بود. افزایش هزینه انرژی، حمل‌و‌نقل و تورم مواد غذایی و هزینه مسکن در کشور کانادا در کنار مالیات‌های سنگین و خدمات عمومی بسیار ضعیف، نتیجه عملکرد نخست‌وزیر کانادا و حزب حاکم این کشور در چند سال اخیر بود. جنگ اوکراین و رکود اقتصادی دوره کرونا و تحولات بین‌المللی چند سال گذشته از جمله دلایل وضعیت فعلی کانادا اعلام می‌شود. استعفای نخست‌وزیر کانادا تنها منجر به خوشحالی بخش عظیمی از مردم کانادا نشد و مقامات دولت آینده آمریکا نیز از این استعفا استقبال کردند. استعفای ترودو فرصت مجددی به دونالد ترامپ داد تا از وضعیت آشفته اقتصاد کانادا نهایت بهره‌برداری را کرده و برای بار دیگر مساله الحاق کانادا به ایالات متحده آمریکا را مطرح کند. دونالد ترامپ پس از استعفای جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا در در رسانه اجتماعی خود موسوم به تروث‌سوشال نوشت: «بسیاری در کانادا دوست دارند به پنجاه و یکمین ایالت آمریکا تبدیل شوند. ایالات متحده دیگر تحمل ناترازی‌های تجاری و یارانه‌هایی را که کانادا برای روی پا ایستادن، به آنها نیاز دارد، ندارد». ترامپ مدعی شد: «جاستین ترودو این را می‌دانست و استعفا کرد. اگر کانادا با آمریکا ادغام شود، خبری از تعرفه نخواهد بود، مالیات‌ها پایین خواهد آمد و آنها کاملا از تهدید کشتی‌های روسیه و چین که آنها را محاصره کرده‌اند، رهایی خواهند یافت. با همدیگر، چه کشوری خواهد شد».

اشاره ترامپ  به یارانه 100 میلیون دلاری است که دولت کانادا به عنوان یارانه و تخفیف تعرفه تجاری از دولت ایالات متحده آمریکا به صورت سالانه دریافت می‌کند؛ مساله‌ای که برای ترامپ و نزدیکان وی در حوزه سیاست خارجی دولت آتی آمریکا غیرقابل قبول خوانده شده است و آنها قصد دارند با شعار «نخست آمریکا» بسیاری از یارانه‌ها و بسته‌های کمکی دولت آمریکا برای متحدان این کشور را قطع کنند. پیش از این نیز دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا اعلام کرده بود یک تعرفه ۲۵ درصدی بر محصولات وارداتی از کانادا و مکزیک اعمال خواهد کرد، همچنین قصد دارد ۱۰ درصد تعرفه گمرکی اضافی برای محصولات چین اعمال کند. این تعرفه‌ها در ادامه جنگ تعرفه‌ای دولت آمریکا با چین است که در دور نخست دولت ترامپ آغاز شد و در دولت بایدن نیز ادامه یافت و از قرار معلوم در دور بعدی دولت ترامپ نیز این جنگ با شدت بیشتری در مناطق پیرامونی آمریکا ادامه خواهد یافت. هدف اصلی دولت ترامپ از وضع تعرفه بر واردات از کشورهای کانادا و مکزیک جلوگیری از تولید محصولات چین در کشورهای حوزه نفتا است که مشمول تعرفه تجاری است و از این راه به دنبال جلوگیری از واردات گسترده کالاهای چینی به داخل خاک آمریکا با تعرفه سازمان نفتاست. 

* مداخله ماسک

درگیری دولت بعدی آمریکا که تا چند هفته دیگر بر سر کار خواهد آمد با دولت‌های متحد غربی به همین نقطه ختم نمی‌شود. دخالت‌های چند هفته گذشته ایلان ماسک، شخصیت نزدیک به دونالد ترامپ در امور داخلی انگلیس در کنار تلاش ترامپ برای الحاق کانادا به عنوان ایالت پنجاه‌ویکم آمریکا به این کشور از جمله مسائل مهم و جنجالی سیاسی جهان غرب طی روزهای گذشته بوده است. طی هفته‌های گذشته ایلان ماسک بارها با پست‌های مداخله‌گرانه خود در شبکه اجتماعی ایکس در امور داخلی انگلیس و آلمان دخالت کرده است. ماسک پس از کاهش چشمگیر محبوبیت و مقبولیت حزب حاکم کارگر در این کشور که در نظرسنجی‌های مختلفی اثبات شده، تنها ۶ ماه پس انتخابات این کشور مساله سرنگونی دولت کارگر و برگزاری انتخابات مجدد را مطرح کرده است. این فشار ماسک بر دولت بریتانیا و حزب کارگر این کشور پس از افزایش محبوبیت احزاب محافظه‌کار و حزب اصلاحات بریتانیا پس از انتخابات ایجاد شده است؛ اقداماتی که میلیاردر آمریکایی در آلمان نیز دنبال می‌کند. پس از خبر انحلال کابینه آلمان و برگزاری انتخابات زودهنگام در این کشور، ایلان ماسک حمایت خود را از حزب راست رادیکال AfD آلمان اعلام کرد؛ حزبی راستگرا و افراطی که البته به دلیل ارتباط با روسیه، چین و نئونازی‌ها تحت فشار افکار عمومی آلمان و رسانه‌های این کشور قرار دارد اما حمایت شخصیت‌هایی همچون ماسک از این حزب می‌تواند بر قدرت‌گیری آن موثر باشد، بویژه که این حمایت‌ها تنها محدود به ماسک نیست و «جی‌دی ونس» معاون ترامپ نیز از این حزب حمایت کرده است؛ حمایت‌هایی که منجر به ایجاد نگرانی از دخالت در امور داخلی کشورهای متحد آمریکا توسط دولت ترامپ شده است؛ دخالت‌هایی که ممکن است تنها محدود به موضع‌گیری سیاسی نباشد و با اقدامات عملی نیز همراه باشد؛ اقداماتی همچون هدایت شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های جمعی به نفع احزاب خاص برای تاثیرگذاری بر انتخابات کشورهای اروپایی و کانادا. چنین اقداماتی پیش از این در کشورهای حوزه آمریکای جنوبی طی سال‌های اخیر رخ داده است و کشورهای بولیوی، آرژانتین و برزیل را هدف قرار داده است. نکته جالب توجه در این دخالت‌ها حضور پررنگ ایلان ماسک و شبکه اجتماعی ایکس است. از همین رو کشورهای اتحادیه اروپایی اقداماتی را به منظور محدود کردن رسانه‌های جمعی و پلتفرم‌های فضای مجازی در دستور کار خود قرار داده‌اند.

* حمله به روباه پیر

دولت دوم ترامپ هنوز روی کار نیامده، با شدت بی‌سابقه‌ای به منافع متحد قدیمی خود یعنی دولت بریتانیا حمله‌ور شده است. ادعای لزوم الحاق کانادا به ایالات متحده آمریکا در حالی مطرح شده است که این کشور نسبتا مستقل همچنان جزو مناطق تحت سیطره پادشاه بریتانیا به حساب می‌آید؛ کشوری که فرماندار آن همچنان توسط سلطنت بریتانیا منصوب می‌شود و اشاره‌های ترامپ به الحاق این کشور بزرگ به آمریکا برای متحد قدیمی آنها قابل تحمل نیست. از سوی دیگر دخالت‌های میلیاردر پرسر و صدای نزدیک به ترامپ در امورات داخلی این کشور واکنش منفی مقامات بریتانیایی را در بر داشته است. به نظر می‌رسد در دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ تنش‌ها میان ۲ کشور آنگلوساکسونی که ۲ متحد اصلی جهان غرب به حساب می‌آیند، افزایش خواهد یافت؛ موضوعی که از همین حالا نشانه‌های آن هویداست. به نظر می‌رسد دولت دوم ترامپ اولویت‌های سیاست خارجی بسیار متفاوتی دارد که در آنها منافع متحدان این کشور لحاظ نشده است و تنها به منافع آمریکا اهمیت داده شده است. همین سیاست نیز در مسائل مهمی همچون پرونده جنگ اوکراین، سهم کشورهای ناتو در تامین بودجه این سازمان، یارانه‌ها و بسته‌های کمکی دولت آمریکا از متحدان غربی این کشور و بسیاری تصمیمات سیاست خارجی دولت بعدی آمریکا تاثیرگذار است؛ تصمیماتی که قطعا بدون عواقب و پاسخ نخواهد بود و پیامدهای مختلفی را برای سیاستمداران نوظهور و جوان جمهوری‌خواه دولت ترامپ بویژه در عرصه سیاست خارجی خواهد داشت.

2- دیدگاه نرخ ارز شناور مدیریت‌شده: در مقابل، دیدگاه دیگری وجود دارد که پیشنهاد می‌کند نرخ ارز به صورت تک‌نرخی و شناور مدیریت‌شده تعیین شود. در این رویکرد، نرخ ارز باید به بازار سپرده شود تا از طریق نیروهای عرضه و تقاضا تعیین شود، به‌ گونه‌ای که تنها یک نرخ وجود داشته باشد و آن هم در بازار مشخص شود. بر اساس این دیدگاه، بانک مرکزی نقش مداخله‌گر را ندارد، بلکه به عنوان بازارساز عمل کند. این موضوع به معنای استفاده از منابع ارزی نفتی و ذخایر ارزی برای تنظیم بازار است.

نکته مهم اینجاست که تک‌نرخی کردن ارز، صرف‌نظر از اینکه به صورت تثبیت (Hard Peg) یا شناور (Floating) انجام شود، نیازمند شرایط و الزاماتی است که باید محقق شود. از جمله این شروط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- چشم‌پوشی از استقلال سیاست پولی: برای تک‌نرخی نگه‌داشتن ارز، نیاز است از بخشی از استقلال سیاست پولی گذشت، بویژه در تعیین نرخ بهره و سیاست‌های نقدینگی.

2- حساب سرمایه باز: امکان تبادل سریع و آزاد سرمایه ارزی از طریق باز کردن حساب سرمایه از ضرورت‌های این رویکرد است.

یا اینکه مثل بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، روسیه، برزیل و... باید کشور شرایطی را داشته باشد که با ورود سرمایه عظیم و دائمی از محل حساب جاری مثل جریان‌های ورودی مداوم و بزرگ از طریق درآمدهای نفتی، حواله‌های کارگری و موارد مشابه ثبات نرخ ارز تک‌نرخی امکان‌پذیر شود.

در غیاب این شرایط، تک‌نرخی کردن ارز تقریبا غیرممکن می‌شود. کشوری که نمی‌تواند نرخ بهره را به ‌عنوان ابزاری برای جذب سرمایه خارجی استفاده کند و همچنین حساب سرمایه آن بسته است، قادر به اجرای رژیم تک‌نرخی ثابت (Hard Peg) نخواهد بود، مگر اینکه مازاد سنگین و مزمن در حساب جاری داشته باشد. در سوی دیگر، کشوری که با «حساب جاری شوک‌پذیر، حساب سرمایه بسته، سهم بالای تجارت غیررسمی از کسری تراز پرداخت‌ها و هسته بزرگ کم‌کشش آن» مواجه است، به ‌طور حتم مجبور به پذیرش نظام چندنرخی خواهد بود.

البته بدیهتا در چنین شرایطی، اگر چارچوبی برای توسعه صنعتی وجود داشته باشد، سیاست‌گذار می‌تواند بخشی از ارزهای خود را با نرخ‌های ترجیحی مانند ۲۰ یا 28.5 هزار تومان، متناسب با شرایط بخش‌های استراتژیک که پیشران توسعه هستند، تخصیص دهد. به وضوح، در این شرایط تراز پرداخت‌ها ناگزیر از داشتن حداقل ۳ نرخ خواهد بود: نرخ ترجیحی، نرخ بازار سیاه و نرخ مبادله، حتی اگر مدل‌های محاسباتی، نرخ ارز را ۲۰ یا ۷۳ هزار تومان تعیین کنند. ساختار جریانات ارزی کشور که در تراز پرداخت‌ها نمود می‌یابد به دلیل فقدان شرایط مذکور در این یادداشت، بدیهتا ما را ناگزیر به اتخاذ سیستم چندنرخی کرده است. لازم به ذکر است داشتن نظام ارزی چندنرخی لازمه توسعه است و دولت برای شروع مسیر توسعه صنعتی ناگزیر است با هدایت منابع مالی مبتنی بر نرخ‌های پایین (Financial Repression) به سمت بخش‌های راهبردی و توسعه‌آفرین، منجر به شکوفایی اقتصاد شود و این مهم ما را ناچار به پذیرش سیستم چندنرخی ارز اما در چارچوب برنامه مشخصی از توسعه برای مدت زمان مشخص می‌کند.

«فضای داخلی شهری که مذهب در آن نقش مهمی بازی می‌کند، چه این شهر رم باشد چه مکه، چه بنارس باشد چه کیوتو، همواره با فضای موجود در یک شهر غیرمذهبی تفاوت دارد. قم اکنون نه تنها با مجتهدان و حوزه‌های‌شان، معلمان و دانش‌آموزان‌شان، بلکه با یک جمعیت کامل نوین پناهندگان، به شکل بی‌پایانی بازگو‌کننده حوادث گذشته و احتمالات آینده است» (برگرفته از کتاب «ایران: روایتی که ناگفته ماند»).

«محمد‌حسنین هیکل» روزنامه‌نگار و سیاستمدار‌ نامدار مصری سپتامبر ۱۹۲۳ میلادی  در روستای باسوس در استان القلیوبیه مصر متولد شد. به باور بسیاری، هیکل یکی از مهم‌ترین روزنامه‌نگاران جهان عرب در قرن بیستم بود. او سال ۱۹۴۲ روزنامه‌نگاری را آغاز و برای 17 سال سردبیر روزنامه‌ مهم و تاثیرگذار «الاهرام» مصر بود. در دوره‌ سردبیری هیکل این روزنامه توانست در قامت یکی از 10 روزنامه برتر جهان بر سر زبان‌ها بیفتد. او سال 1968 مرکز مطالعات استراتژیک الاهرام را پایه‌گذاری کرد. یکی از کارویژه‌های او در روزنامه این بود که ایدئولوژی ناسیونالسیم عربی ارائه شده از سوی جمال عبدالناصر را نشر دهد. هیکل مدتی نیز وزیر اطلاع‌رسانی مصر و برای اندک‌زمانی وزیر خارجه این کشور بود. او برای سال‌ها یکی از پر‌نفوذترین تاریخ‌نگاران و مفسران امور مصر و جهان عرب بود. انتقادات هیکل از سادات باعث شد سال 1974 از سردبیری الاهرام کنار گذاشته شود. او بیش از 40 عنوان کتاب تالیف کرد و کتاب‌هایش به 31 زبان دنیا ترجمه شد. در 80 سالگی تصمیم گرفت از نوشتن دست بکشد اما ارتباط خود را با علاقه‌مندانش از طریق گفت‌وگوهای تلویزیونی ادامه داد. واقع‌گرایی و نگاه استراتژیک به تحولات خاورمیانه و جهان، به او اعتباری فراتر از یک روزنامه‌نگار داده بود. او کسی بود که سال‌ها پیش یمن را «آتشفشانی خاموش» در جنوب شبه‌جزیره عربی توصیف کرده و بر این باور بود انفجار این آتشفشان کل منطقه را در برخواهد گرفت و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هیکل رویدادهای دوره یک پادشاه و 7 رئیس‌جمهور مصر را درک کرده و حافظه تاریخی مصر بود.  باری! ایران نیز همواره در شمار دغدغه‌های این متفکر مصری بود. هیکل برای سال‌های متمادی در ایران حضور داشت و گزارش‌های وی از نهضت ملی شدن صنعت نفت در ایران، تاثیر شگرفی در جامعه و سیاستمداران مصر داشت. مصاحبه‌های او در تاریخ‌های دوم دی ۱۳۵۷و 28 آذر ۱۳۵۸ با امام خمینی(ره) و همچنین مکاتباتش با امام گواه این معناست.  یکی از آثار او به طور مشخص به ایران اختصاص دارد. کتاب «ایران: روایتی که ناگفته ماند» نخست سال 1981 در لندن با عنوان «بازگشت آیت‌الله» منتشر شد و بعدتر سال 1982 با عنوان «ایران: روایتی که ناگفته ماند» به چاپ رسید. چاپ عربی کتاب نیز در روزنامه السفیر بیروت و بعد به شکل مستقل با عنوان «مدافع آیت‌الله» منتشر شد. فصل ششم این کتاب «انقلاب به قم عقب‌نشینی می‌کند» و فصل هفتم کتاب «قم محور قرار می‌گیرد» نام دارد.

هیکل بدرستی از اهمیت قم نزد شیعیان گفته است. او بر این باور بود جهان اسلام ۳ شهرِ مقدس دارد: مکه، مدینه و بیت‌المقدس و شیعیان نیز 4 شهر مقدس مخصوص به خود را دارند: نجف، کربلا، مشهد و قم. او که در کتاب‌، به هدف خود یعنی توضیح اهمیت و نقش شهر قم در انقلاب اسلامی ایران توجه داشته، نکات خوب و دقیقی در باب اهمیت تاریخی قم بیان کرده است. هیکل معتقد بود قم پیش‌تر یکی از راه‌های کاروانی اصلی در ایران به شمار می‌آمده است. حضرت معصومه علیهاسلام سال 816 پس از میلاد به دیدار برادر خویش می‌رفته که در ساوه بیمار می‌شوند و به قم انتقال می‌یابند و همان‌جا نیز از دنیا می‌روند. از طرفی زمانی که سلسله صفوی در قرن شانزدهم میلادی شیعه را مذهب رسمی ایران اعلام کرد، ۲ شهر مقدس مشهد و قم به شکلی اجتناب‌ناپذیر در داخل مرزهای امپراتوری آنان اهمیت بسیاری یافتند. مزار حضرت معصومه(س) بسیار باشکوه آراسته و شهر تبدیل به مرکزی برای مطالعات مذهبی شد و بسیاری از رهبران مذهبی به آنجا آمدند.   هیکل در ادامه کتاب خود، به رابطه میان شهر قم و حکومت پیش از انقلاب می‌پردازد. در نگاه او قم که برای بارور کردنش تلاش‌های بسیاری شده بود، مخالف خدمت مقام‌های مذهبی به دولت‌ وقت بود. درآمد‌هایی که به افراد مذهبی در قم داده می‌شد، به آنان استقلال مالی خوبی می‌داد. از سویی فاصله قم از تهران آن را از توجه دولت مرکزی دور نگاه می‌داشت اما نکته مهم این است که در شهر قم یک زندگی مداوم مذهبی وجود داشته و دارد که در هنگامه‌های مذهبی آن را به پناهگاهی برای مردمان تبدیل می‌کند. هیکل همچنین در این کتاب به زیبایی سیمای امام خمینی(ره) در قم را تصویر کرده است. برای نمونه در فصل هفتم چنین می‌نویسد: در این روزهای دشوار یک طلبه نسبتا جوان که عمدتا فقه و منطق تدریس می‌کرد، شروع به گردآوری پیروان بیشتری در حوزه رو به رشد خود کرد. نام او روح‌الله خمینی بود. او برای هر پرسشی که هر کس در قم از او می‌پرسید، پاسخی داشت. آیت‌الله خمینی همراه تعالیم مذهبی دست به کنش سیاسی زد. او نامه‌هایی به سران کشورهای اسلامی و عربی فرستاد. یکی از آنها جمال عبدالناصر بود...

در جایی دیگر از این فصل هیکل به انتخاب مسجد فاطمیه در قم از سوی امام خمینی(ره) برای نطق طولانی و شدیداللحن‌شان علیه حاکمیت شاه اشاره کرده و آورده است: اگرچه برخی این کار امام را خطا می‌دانند اما خمینی نیز مانند بسیاری دیگر از رهبران انقلابی در انتخاب فرصت و گفتن عباراتی که در ذهن مخاطب رسوخ کند، یک احساس فطری دارد. باری! امام خمینی(ره) در استفاده از زبان مهارتی شگرف داشت.  هیکل در ۲ فصل ششم و هفتم کتاب خود «ایران: روایتی که ناگفته ماند» افزون بر به دست دادن نکات مهمی در باب اهمیت شهر قم، نشان می‌دهد تا چه اندازه بر حوادث پیش از انقلاب تسلط داشته و همین امر کتاب او را نه تنها برای ایرانیان، بلکه برای جهانیان نیز جذاب و سودمند می‌کند.

گروه سیاسی: در سال‌های اخیر موضوع انتقال پایتخت از تهران به یکی از مباحث داغ و جدی در محافل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است. تهران، به عنوان پایتخت ایران، با مشکلات متعددی از جمله تراکم جمعیت، آلودگی هوا، خطرات زلزله، کمبود آب، ترافیک و فرونشست زمین مواجه است. این چالش‌ها باعث شده ‌ایده انتقال پایتخت به شهری دیگر بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. این موضوع اخیراً در دولت و مجلس نیز مطرح شده است. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در نخستین کنفرانس خبری بعد از انتخاب، انتقال پایتخت از تهران را ضروری دانست. همچنین محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در جلسه شورای عالی روابط خارجی به این موضوع اشاره کرد و گفت: «اگر به این جمع‌بندی برسیم که به خاطر محدودیت‌هایی مانند کمبود آب نمی‌توانیم بیش از این پاسخگوی مردم تهران باشیم، قطعاً در انتقال پایتخت تردید نمی‌کنیم».

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز در نشست خبری خود اعلام کرد: «موضوع انتقال پایتخت جدید نیست و بیش از 3 دهه است درباره آن صحبت می‌شود. ظرفیت‌های زیستی هر منطقه نشان می‌دهد چقدر می‌توان روی آن برای گسترش فعالیت‌ها تمرکز کرد. استان تهران به دلیل افزایش جمعیت، نگرانی‌هایی از منظر ظرفیت‌های زیستی مانند آب دارد».

در این گزارش، به بررسی دلایل، چالش‌ها و گزینه‌های پیش‌رو برای انتقال پایتخت از تهران به شهری دیگر می‌پردازیم.

دلایل اصلی انتقال پایتخت از تهران

۱- مشکلات زیست‌ محیطی و زیرساختی تهران

تهران با جمعیتی نزدیک به ۲۰ میلیون نفر، یکی از بزرگ‌ترین کلانشهر‌های جهان است. این شهر با چالش‌های زیست‌‌محیطی و زیرساختی متعددی روبه‌رو است که زندگی ساکنان آن را تحت تأثیر قرار داده است. بر اساس گزارش‌ها، سالانه حدود ۶۴۰۰ مرگ در تهران به‌ دلیل آلودگی هوا رخ می‌دهد. این آلودگی ناشی از ترافیک سنگین، فعالیت‌های صنعتی و سوخت‌های فسیلی است. علاوه بر این، ۶۰ درصد ساختمان‌های شهر در برابر زلزله مقاوم نیستند که این موضوع تهران را در برابر خطرات ناشی از زلزله احتمالی آسیب‌پذیر کرده است.

فرونشست زمین نیز یکی دیگر از مشکلات جدی تهران است. در برخی مناطق این شهر، فرونشست زمین به ۲۵ سانتیمتر در سال رسیده است. این پدیده ناشی از برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی است و می‌تواند به زیرساخت‌های شهری آسیب جدی وارد کند.

۲- تمرکز بیش از حد جمعیت و فعالیت‌های اقتصادی

تهران به عنوان مرکز سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران، بیش از ۲۰ درصد جمعیت و ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشور را در خود جای داده است. این تمرکز باعث افزایش فشار بر منابع و زیرساخت‌های شهر شده است. ترافیک سنگین، کمبود مسکن و مشکلات در سیستم حمل‌و‌نقل عمومی از جمله پیامد‌های این تمرکز است.

۳- خطرات زلزله

تهران در منطقه‌ای زلزله‌خیز قرار دارد و وقوع زلزله‌ای بزرگ می‌تواند بحران‌های گسترده‌ای ایجاد کند. کارشناسان هشدار داده‌اند در صورت وقوع زلزله‌ای شدید، تهران با خسارات جانی و مالی بی‌سابقه‌ای روبه‌رو خواهد شد. این موضوع باعث شده انتقال پایتخت به شهری با خطرات لرزه‌ای کمتر، به عنوان یک راه‌حل جدی مطرح شود.

۴- دسترسی به آب‌های آزاد و توسعه اقتصادی

انتقال پایتخت به مناطق جنوبی مانند مکران می‌تواند دسترسی به آب‌های آزاد و توسعه اقتصاد دریامحور را تسهیل کند. منطقه مکران از نظر ژئوپلیتیک و اقتصادی اهمیت بالایی دارد و می‌تواند به مرکز تجاری و صنعتی ایران تبدیل شود. این منطقه دارای پتانسیل‌های بالایی در زمینه‌های گردشگری، تجارت و صنعت است و می‌تواند به عنوان یک قطب اقتصادی جدید در ایران مطرح شود.

* چالش‌های انتقال پایتخت

۱- هزینه‌های سنگین

انتقال پایتخت به شهری جدید نیازمند سرمایه‌گذاری کلان در زیرساخت‌ها، مسکن و انتقال نهاد‌های دولتی است. برآورد‌ها نشان می‌دهد این پروژه ممکن است تا ۷۸ میلیارد دلار هزینه داشته باشد. این هزینه‌ها شامل ساخت ساختمان‌های دولتی، توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل و ایجاد امکانات رفاهی برای کارمندان دولت و ساکنان جدید است.

۲- موانع سیاسی و اداری

انتقال پایتخت نیازمند هماهنگی گسترده بین نهاد‌های دولتی و حمایت سیاسی است. در گذشته، تلاش‌ها برای انتقال پایتخت به دلیل موانع سیاسی و اقتصادی متوقف شده است. برخی سیاستمداران و مقامات دولتی ممکن است با این طرح مخالفت کنند، چرا که انتقال پایتخت می‌تواند منافع برخی گروه‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.

۳- مخالفت‌ها و نگرانی‌ها

برخی کارشناسان معتقدند به جای انتقال پایتخت، می‌توان مشکلات تهران را با ساماندهی و تمرکززدایی حل کرد. آنها استدلال می‌کنند انتقال پایتخت ممکن است تنها مشکلات را به شهری دیگر منتقل کند و به جای حل مسائل، باعث ایجاد چالش‌های جدید شود. علاوه بر این، برخی گروه‌های ذی‌نفع در بازار مسکن و زمین با این طرح مخالفند، چرا که انتقال پایتخت می‌تواند بر ارزش املاک و مستغلات در تهران تأثیر منفی بگذارد.

* گزینه‌های پیش‌رو

۱- منطقه مکران

مکران به‌ دلیل دسترسی به آب‌های آزاد، موقعیت استراتژیک و پتانسیل‌های اقتصادی، یکی از گزینه‌های اصلی برای انتقال پایتخت است. این منطقه می‌تواند به مرکز تجاری و صنعتی ایران تبدیل شود و نقش مهمی در توسعه اقتصاد دریامحور ایفا کند. سخنگوی دولت درباره مطرح شدن انتقال پایتخت به مکران گفت: «2 شورا تشکیل شده است؛ یکی برای بررسی مشکلات پایتخت و دیگری برای اقتصاد دریامحور. ما از دانشگاهیان، نخبگان و خبرگان برای بررسی این موضوع کمک می‌گیریم».

۲- الگوی دوپایتختی

برخی پیشنهاد می‌کنند تهران به عنوان پایتخت سیاسی باقی بماند و پایتخت اداری به شهری دیگر منتقل شود. این الگو در کشور‌هایی مانند هلند، آفریقای جنوبی و ترکیه اجرا شده است. در این مدل، نهاد‌های اداری و دولتی به شهری جدید منتقل می‌شوند، در حالی که تهران به عنوان مرکز سیاسی و فرهنگی کشور باقی می‌ماند. در همین راستا محمدمهدی فروردین، نماینده مجلس در گفت‌وگو با «وطن امروز» در این باره گفت: «انتقال پایتخت سیاسی هزینه‌بر است اما انتقال پایتخت اقتصادی یا سایر موضوعات مانند اداری، فرهنگی، انرژی و... می‌تواند راه‌حلی عملی باشد». وی افزود: «از این رو می‌توان گفت مکران به عنوان پایتخت اقتصادی ایران انتخاب شود و تهران همچنان پایتخت سیاسی باقی بماند».

۳- تمرکززدایی بدون انتقال کامل

انتقال برخی وزارتخانه‌ها و نهاد‌های دولتی به شهر‌های دیگر می‌تواند فشار بر تهران را کاهش دهد. برای مثال، وزارت نفت به بوشهر یا وزارت علوم به اصفهان منتقل شود. این رویکرد می‌تواند به توزیع متعادل‌تر جمعیت و فعالیت‌های اقتصادی در کشور کمک کند.

* تجربیات سایر کشور‌ها

انتقال پایتخت در برخی کشور‌ها با موفقیت اجرا شده است. به عنوان نمونه، برزیل در دهه ۱۹۶۰ پایتخت خود را از ریودوژانیرو به برازیلیا منتقل کرد. این اقدام به توسعه متوازن‌تر کشور کمک کرد. همچنین ترکیه پایتخت سیاسی خود را از استانبول به آنکارا منتقل کرد که منجر به رشد اقتصادی و تمرکززدایی شد.

انتقال پایتخت از تهران ‌ایده‌ای است که به ‌دلیل مشکلات فزاینده این شهر مطرح شده است. با این حال، این طرح با چالش‌های مالی، سیاسی و اداری مواجه است. گزینه‌هایی مانند منطقه اقتصادی مکران یا الگوی دوپایتختی می‌تواند راه‌حل‌های مناسبی باشد اما اجرای چنین طرح‌هایی نیازمند اراده سیاسی، برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری کلان است. در نهایت، تصمیم‌گیری در این مورد باید با در نظر گرفتن منافع ملی و مشارکت عمومی انجام شود.

انتقال پایتخت می‌تواند فرصتی برای توسعه متوازن کشور و کاهش فشار بر تهران باشد اما باید با فکر و برنامه‌ریزی دقیق اجرا شود تا از ایجاد مشکلات جدید جلوگیری شود. در این مسیر، مشارکت همه‌جانبه دولت، مجلس، بخش خصوصی و جامعه مدنی ضروری است تا بتوان به بهترین نتیجه دست یافت.

گروه اقتصادی: بررسی میدانی بازار میوه و سبزی نشان می‌دهد صیفی‌جاتی نظیر گوجه فرنگی و  خیار و همچنین محصولاتی چون پیاز و سیب‌زمینی روند صعودی قیمت را در پیش گرفته‌اند؛ این افزایش قیمت‌ بین ۱۵ تا 20 هزار تومان بوده در حالی که قبلا این محصولات بین 22 تا 30 هزار تومان در بازار فروخته می‌شدند اما در حال حاضر قیمت آنها به حدود 35 تا 50 هزار تومان رسیده است. البته در برخی مناطق بالای شهر تهران تا 70 هزار تومان نیز این محصولات عرضه می‌شوند. این در حالی است که صیفی‌جات از پرمصرف‌ترین نیازها خانواده‌ها محسوب می‌شود، بنابراین افزایش قیمت می‌تواند نارضایتی مصرف‌کنندگان را به دنبال داشته باشد. در حال حاضر افزایش قیمت سیب‌زمینی، خیار و گوجه فرنگی به دلیل عوامل متعددی از جمله کاهش تولید، افزایش هزینه‌های حمل‌و‌نقل و همچنین تقاضای بالا برای این محصولات رخ داده است. علاوه بر این، تغییرات آب و هوایی نیز می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر تولید آنها داشته باشد.

نکته جالب توجه این است که ایران بعد از هند دومین تولیدکننده بزرگ پیاز است اما این محصول نیز جزو کالاهای گران بازار محسوب می‌شود. یکی از دلایل این گرانی‌ها افزایش صادرات این محصولات است. به طور قطع دولت در راستای تنظیم بازار باید همواره بین نیاز داخل و صادرات تعادل ایجاد کند.

البته محصولات دیگر نیز در بازار به‌شدت گران شده‌اند، به طوری که طبق گزارش اتحادیه صنف حق‌العمل‌کاران (بارفروشان) میوه و تره‌‌بار تهران، قیمت کلم سفید از فروردین‌ماه ۱۴۰۳ تا دی‌ماه از ۸ هزار تومان به ۳۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم افزایش یافته است. این تغییر قیمت نشان‌دهنده رشد ۲۷۵ درصدی قیمت این محصول است. بخشی از این افزایش قیمت می‌تواند به دلیل مشکلات لجستیکی و همچنین افزایش هزینه‌های تولید و توزیع باشد. از سوی دیگر، وجود واسطه‌ها و دلالان نیز می‌تواند به افزایش قیمت‌ها دامن بزند به طوری که از اواخر پاییز محصولات را انبار می‌کنند چون به دلیل سرمای هوا احتمال ماندگاری آنها بیشتر است و در یک بازه زمانی به صورت قطره‌چکانی آنها را به بازار تزریق می‌کنند.

* عوامل مؤثر بر افزایش قیمت صیفی‌جات

افزایش قیمت صیفی‌جات تنها به چند عامل محدود نمی‌شود. یکی از مهم‌ترین عوامل، نوسانات آب و هوایی است که می‌تواند باعث کاهش تولید محصولات کشاورزی شود. همچنین افزایش هزینه‌های نهاده‌های کشاورزی و کودهای شیمیایی که تحت تاثیر نرخ ارز هستند، تأثیر بسزایی در افزایش قیمت‌ صیفی‌جات دارند. در عین حال بستن قراردادهای صادراتی بدون برنامه‌ریزی می‌تواند به کمبود محصولات در بازار داخلی و در نتیجه افزایش قیمت‌ها دامن بزند. علاوه بر این، مشکلات حمل‌و‌نقل و افزایش هزینه‌های سوخت نیز می‌تواند به افزایش قیمت‌ها منجر شود. در نهایت، تورم عمومی در اقتصاد کشور نیز نقش مهمی در افزایش قیمت صیفی‌جات دارد.

* قیمت گوجه فرنگی و سیب‌زمینی در بازار

گوجه فرنگی با کیفیت نازل در بازار حدود ۴0 هزار تومان و محصول با کیفیت بهتر تا ۶۰ هزار تومان و بیشتر عرضه می‌شود. این نشان می‌دهد سیاست تنظیم بازار برای کاهش قیمت‌ها به طور کامل اجرا نشده یا تأثیر آن محدود بوده است. گوجه فرنگی یکی از محصولات پرمصرف در سفره‌های ایرانی است و افزایش قیمت آن می‌تواند تأثیرات زیادی بر هزینه‌های خانوار داشته باشد.

از سوی دیگر، قیمت سیب‌زمینی نیز در هفته گذشته افزایش یافت و از 25 هزار تومان به 40 هزار تومان رسیده است. اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی اعلام کرده که افزایش قیمت صیفی‌جات به دلیل بستن قراردادهای صادراتی است. وی همچنین اظهار کرد: «ارسال محصولات مناطق سردسیر کاهش یافته و بازار با محصولات استان‌های جنوبی تأمین می‌شود. کاهش تولید در مناطق سردسیر به دلیل شرایط آب و هوایی سخت و همچنین مشکلات لجستیکی می‌تواند به کمبود عرضه و افزایش قیمت‌ها منجر شود».

* تأثیر صادرات بر قیمت صیفی‌جات

صادرات نقش مهمی در بازار صیفی‌جات دارد. افزایش صادرات بدون برنامه‌ریزی می‌تواند به کمبود محصولات در بازار داخلی منجر شود متأسفانه وقتی محصولی دچار افزایش قیمت می‌شود، سودجویان و واسطه‌گران فعال شده و هر باری را بدون ارزیابی کیفیت خریداری می‌کنند. این امر باعث کمبود محصول و افزایش قیمت‌ها می‌شود. افزایش تقاضا برای صادرات محصولات کشاورزی می‌تواند به افزایش قیمت‌ها در بازار داخلی منجر شود. در عین حال، عدم مدیریت صحیح صادرات می‌تواند باعث ایجاد نوسانات قیمتی و کمبود محصولات در بازار داخلی شود.

قرارداد صادرات در زمان کاهش عرضه نباید انجام شود. مدیریت صحیح صادرات می‌تواند از کمبود محصولات در بازار داخلی و افزایش قیمت‌ها جلوگیری کند. علاوه بر این، دولت باید برنامه‌ریزی‌های دقیقی برای تأمین بازار داخلی و صادرات به طور همزمان داشته باشد تا از ایجاد نوسانات قیمتی جلوگیری شود.

* نوسانات قیمت میوه‌های پاییزی

اکبر یاوری، رئیس اتحادیه بارفروشان در این باره اظهار کرد: «قیمت میوه‌ها به دلیل افزایش هزینه‌های نهاده‌های کشاورزی، ۲۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است». یاوری همچنین نسبت به وضعیت بازار سیب‌زمینی هشدار داد و بر لزوم مدیریت این بازار توسط وزارت جهاد کشاورزی تأکید کرد. افزایش هزینه‌های تولید و حمل‌و‌نقل میوه‌های پاییزی نیز می‌تواند به افزایش قیمت‌ها دامن بزند.

یاوری در ادامه گفت: «در این باره نامه‌نگاری‌هایی انجام شده تا در ماه‌های آتی با بحران مواجه نشویم، زیرا سال گذشته کشاورزان سیب‌زمینی متضرر شدند. این موضوع باعث شد آنها به تولید پیاز روی بیاورند. اگر صادرات سیب‌زمینی به درستی مدیریت نشود، با بحران مواجه خواهیم شد. افزایش تولید پیاز در مقابل کاهش تولید سیب‌زمینی می‌تواند باعث نوسان قیمت در بازار شود».

* نوسانات قیمت محصولات در هفته‌های اخیر

در هفته‌های اخیر گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی و خیار به مرزهای جدیدی از افزایش قیمت رسیده‌اند. برخی مغازه‌داران معتقدند دلیل اصلی گرانی گوجه‌فرنگی صادرات این محصول به عراق است اما کاهش عرضه به دلیل شروع فصل سرما، بارندگی و مشکلات حمل‌ونقل نیز تأثیرگذار بوده‌ است. در دی‌ماه، قیمت گوجه‌فرنگی از محدوده قیمتی ۳۰ هزار تومان به‌طور قابل توجهی افزایش یافته و در برخی مناطق کشور به کیلویی ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان رسیده است. این افزایش قیمت‌ها باعث شده بسیاری از مردم نتوانند این محصولات را خریداری کنند و مغازه‌داران نیز با مشکلاتی در فروش مواجه شده‌اند.

* وضعیت قیمت سیب‌زمینی و تاثیرات آن بر خرید و فروش

مشاهدات میدانی نشان می‌دهد قیمت سیب‌زمینی نیز از ۴۰ هزار تومان تا ۷۰ هزار تومان در نقاط مختلف کشور نوسان دارد. برخی شهروندان به دلیل افزایش قیمت، از خرید گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی صرف‌نظر کرده‌اند و همین امر باعث شده مغازه‌داران نیز تمایلی به فروش این محصولات نداشته باشند. افزایش ناگهانی قیمت گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی هر سال در زمستان تکرار می‌شود و دلایلی همچون افزایش هزینه حمل‌ونقل و صادرات در خارج از فصل، پشت پرده اصلی این گرانی بی‌سابقه عنوان می‌شوند. این نوسانات قیمتی نه‌تنها مصرف‌کنندگان را تحت فشار قرار داده، بلکه تولیدکنندگان و فروشندگان نیز با مشکلاتی در مدیریت موجودی و فروش مواجه شده‌اند.

بررسی میدانی بازار میوه و سبزی نشان می‌دهد کلم سفید نیز همچون سایر صیفی‌جات نظیر گوجه‌فرنگی، روند صعودی قیمت را در پیش گرفته است. این در حالی است که کلم یکی از پرمصرف‌ترین صیفی‌جات بازار محسوب می‌شود و این افزایش قیمت می‌تواند نارضایتی مصرف‌کنندگان را به همراه داشته باشد. کلم سفید به دلیل استفاده گسترده در انواع غذاها و سالادها، یکی از محصولات اساسی در سبد مصرفی خانوارهاست. افزایش قیمت کلم می‌تواند باعث کاهش مصرف آن و تأثیر بر تغذیه خانواده‌ها شود.

* افزایش قیمت صیفی‌جات و تاثیرات آن بر مصرف‌کنندگان

افزایش قیمت صیفی‌جات بویژه گوجه‌فرنگی و خیار همچنان ادامه دارد و مشکلات زیادی را برای مصرف‌کنندگان به‌وجود آورده است. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد این افزایش قیمت‌ها تأثیر زیادی بر زندگی روزمره افراد داشته و فشار زیادی را بر بازنشستگان و خانواده‌های کارمند وارد کرده است. درواقع قدرت خرید افراد کاهش یافته و بسیاری از خانواده‌ها ناچار به تغییر در الگوی مصرفی خود شده‌اند. به علاوه، این افزایش قیمت‌ها می‌تواند روی تغذیه و سلامت خانوارها نیز تأثیر منفی بگذارد.

* راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت بازار صیفی‌جات

برای مدیریت بهتر بازار صیفی‌جات و جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها، می‌توان به راهکارهای زیر اشاره کرد:

- برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت صحیح صادرات برای جلوگیری از کمبود محصولات در بازار داخلی

- افزایش تولید محصولات کشاورزی از طریق حمایت از کشاورزان و ارائه تسهیلات مالی

- نظارت و کنترل بیشتر بر روند عرضه و تقاضا در بازار برای جلوگیری از فعالیت‌های سودجویان و واسطه‌گران

- استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید

- ایجاد بازارهای محلی و تقویت زنجیره تأمین داخلی برای کاهش وابستگی به واردات و صادرات

- توسعه سیستم‌های پایش و پیش‌بینی نوسانات بازار برای اتخاذ تدابیر مناسب و به‌موقع.

 موشک‌ها: سامانه سوم خرداد از موشک‌ صیاد 2 استفاده می‌کند. همچنین این سامانه قابلیت نصب ۸ موشک کوتاه‌‌برد 9 دی را دارد که برای مقابله با جنگنده‌ها و پهپادها طراحی شده‌اند.

* موشک ۳۵۸

همچنین در جریان رزمایش «پیامبر اعظم ۱۹»، برای نخستین‌بار موشک پدافندی مرموز ۳۵۸ به نمایش گذاشته شد. این موشک که به عنوان یک سیستم دفاع هوایی پیشرفته شناخته می‌شود، دارای قابلیت‌های منحصربه‌فردی است و از موتور جت کوچک (توربوجت) برای پرواز استفاده می‌کند. موشک ۳۵۸ در عملیات‌های قبلی توانسته است پهپادهای آمریکایی و اسرائیلی مانند MQ1، MQ9 و Hermes 450/900 را سرنگون کند. گفتنی است تاکنون نیروی هوافضای سپاه اطلاعات دقیقی از مشخصات و توان این موشک پدافندی بر پایه پهپاد ارائه نکرده است.

سردار حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران در حاشیه این رزمایش اعلام کرد در چند ماه گذشته پیشرفت‌های قابل توجهی در حوزه پدافند هوایی ایران حاصل شده است. وی تاکید کرد این رزمایش فرصتی برای آزمایش توانایی‌های دفاعی در شرایط نزدیک به واقعیت بود و نشان داد ایران به طور مداوم در حال ارتقای توانمندی‌های نظامی خود است.

رزمایش «پیامبر اعظم ۱۹» پیامی آشکار به دشمنان ایران بود که هرگونه خطای محاسباتی درباره توانمندی‌های دفاعی ایران می‌تواند با پاسخ کوبنده مواجه شود. نمایش سامانه‌های پیشرفته پدافند هوایی مانند سوم خرداد و موشک ۳۵۸ نشان داد ایران نه تنها توانایی دفاع از مرزهای خود را دارد، بلکه قادر است تهدیدات پیشرفته هوایی را نیز خنثی کند.

تصاویر منتشرشده از سامانه سوم خرداد و همچنین موشک پدافندی مرموز ۳۵۸ در حلقه‌های پدافند هوایی نطنز، برای نخستین‌بار با مجوز رسمی در رسانه‌ها منتشر شد. این تصاویر موقعیت‌های عملیاتی سامانه و تجهیزات آن را به نمایش می‌گذارد و بخشی از عملیات دفاعی را نشان می‌دهد. انتشار این تصاویر نه تنها نشان‌دهنده اقتدار ایران در توانمندی‌های دفاعی خود است، بلکه تاکیدی بر اهمیت دفاع از تاسیسات هسته‌ای و استراتژیک کشور است.

رزمایش «پیامبر اعظم ۱۹» به ‌عنوان یک شبیه‌سازی دقیق و نزدیک به واقعیت، توانایی‌های دفاعی پدافند هوایی ایران را به ‌طور کامل آزمایش کرد.