بزرگداشت میهنی که حرم است
تقی دژاکام: یکی از ویژگی‌های مداحی‌ها در مراسم و مناسبت‌های مختلف بخصوص در ایام محرم و صفر، پرداختن به و رویدادهای روز است. این گریز زدن‌ها مربوط به امروز و دیروز نیست؛ با شدت و ضعف در اکثر موقعیت‌های تاریخی وجود داشته است.
یکی از مداحان مشهور و قدیمی نقل می‌کرد در یکی از برنامه‌های خود در پیش از انقلاب، شعری از استاد حمید سبزواری را علیه شاه و اتفاقات جشن هنر شیراز خواندم که اینگونه شروع می‌شد:
ای ساز کرده قصه زال زر
وز یاد برده دانش و عقل و فر
از دخمه قرون به درآورده
دندان گیو و جمجمه نوذر
می‌بینمت به معرکه چون ضحاک
وآنک لوای کاوه آهنگر
مردم ز بند رسته و بر بسته
دست تو و قبیله تو یک‌سر
در ماجراهای مشروطه هم چندین نوحه به این موضوع اختصاص پیدا کرده بود. آقای صادق آهنگران هم بعد از انقلاب و در ایام جنگ نوحه‌هایی می‌خواند که برای شهرهایی از ایران یا شخصیت‌های بزرگی چون شهیدان بهشتی، رجایی، سروده شده بود: برای اهواز، برای هویزه، برای لشکریان ارتش و سپاه ایران اسلامی، یا نوحه‌هایی که در آنها دشمنان ایران از جمله رؤسای جمهور آمریکا مثل ریگان به جای شمر و حرمله و یزید نشسته بودند. در حقیقت آهنگران و شاعران نوحه‌هایش بشدت به تداوم ماجرای عاشورا در زمان تأکید داشتند و به ترویج «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» می‌پرداختند و عاشورا را حادثه‌ای در زمان و مکان خاص محصور نکردند.
از انتخابات ریاست‌جمهوری سال 88، یک اتفاق موازی دیگر هم افتاد. یکی از نامزدهای جبهه انقلاب به جای رنگ‌آمیزی‌های ترویجی اندیشکده‌های خارجی، پرچم ایران و در حقیقت پرچم سه‌رنگ جمهوری اسلامی ایران را سر دست گرفت و آن را سمبل ستاد انتخاباتی خود قرار داد. از آن روز، پرچم ایران در کنار پرچم‌های مذهبی «یا حسین» و «یا ابوالفضل» و «یا زهرا» و... در مساجد و مراکز مذهبی نشست.
رئیس‌جمهور وقت البته بعدها به افراط ایرانی‌گری و باستان‌گرایی قبل از اسلام افتاد و مذهب در زبان و ادبیات و فرهنگ ترویجی او کمرنگ و کمرنگ‌تر شد و انسانیت را به جای اسلامیت تبلیغ می‌کرد که توضیح بیشتر آن متنی جداگانه می‌طلبد.
در همان ایام، رهبر عزیز انقلاب به این توجه افراطی به ایرانیت منهای اسلام واکنش نشان دادند، این در حالی بود که چندین بار بر نگاه مثبت خود حتی به ناسیونالیسم تأکید کرده بودند: «ما ناسیونالیسم را به معنای مثبتش قبول داریم. مگر می‌شود کسی میهن خودش را دوست نداشته باشد؟ ناسیونالیسم به این معنا چیز خوبی است اما به این معنا که چون من اهل اینجا هستم، پس باید بدخواه دیگر ملت‌ها باشم، این بد است». در جایی دیگر فرمودند: «از اهداف استعمار در کشورهای شرقی و اسلامی، فاصله انداختن میان مسلمین بود؛ از جمله غلیظ کردن احساسات و گرایش‌های ناسیونالیستی».
پس تا اینجا بر اساس نگاه آیت‌الله خامنه‌ای، ملی‌گرایی و ناسیونالیسم اگر بدخواهی دیگر ملل بویژه ملل مسلمان در آن نباشد، نه‌تنها چیز بدی نیست، بلکه چیز خوبی هم است. به یاد بیاوریم کسانی را که شعار «نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران» سر می‌دادند و بعدها سر از شبکه‌های فاسد و وابسته «من و تو» و «ایران اینترنشنال» درآوردند. برگردیم به نوحه‌های چند ماه اخیر برخی مداحان مشهور و انقلابی مثل حاج‌محمود کریمی و بویژه نوحه «ای ایران» او که از ۲ روز پیش، توجه و اقبال بسیار گسترده‌تری پیدا کرده است.
این نوحه بر اساس شعری از «تورج نگهبان» است که مرحوم «محمد نوری» آن را خوانده است:
در روح و جان من، می‌مانی ای وطن
به زیر پا فتد آن دلی، که بهر تو نلرزد
و در ادامه:
ای ایران ایران! دور از دامان پاکت دست دگران، بدگهران
ای عشق سوزان! ای شیرین‌ترین رؤیای من! تو بمان، در دل و جان
ای ایران ایران! گلزار سبزت دور از تاراج خزان، جور زمان
ای مهر رخشان! ای روشنگر دنیای من! به جهان، تو بمان
این همان ناسیونالیسم مثبتی را ترویج می‌کند که رهبر انقلاب به آن اشاره داشتند اما حالا در نوحه آقای کریمی عناصری از دین و مذهب هم به آن ضمیمه شده است؛ از جمله:
ای میهن خدایی! صحن امام رضایی!
ایران ذوالفقار و ایران عاشورایی
یا: تویی تو هستی حرم، تویی تو خانه من
آنچه ایران امروز را در جهان سرافراز و مفتخر کرده و اعتبار مضاعف بخشیده، ایران منهای اسلام نیست، اتفاقاً ایرانی است و ایرانیانی‌اند که به خداوند قادر متعال تکیه دارند، به امام رضا علیه‌السلام می‌بالند و رفتار و کردار سربازان و سرداران و مجاهدانش عاشورایی و حسینی است، نه خون و نژاد. ایران سرافراز، ایران اسلامی است و آنچه رهبر خردمند انقلاب اسلامی را واداشته این وجه ملیت و ناسیونالیسم را ترویج کنید و بزرگ بشمارند، همین نگاه مکتبی به میهن اسلامی است.