عقب‌نشینی ارابه‌های جدئون
پس از چند ماه درگیری خونین در نوار غزه و فشارهای فزاینده منطقه‌ای و بین‌المللی، سرانجام آتش‌بس موقت میان گروه مقاومت فلسطینی حماس و رژیم صهیونیستی برقرار شد. هرچند این آتش‌بس با استقبال نسبی برخی بازیگران بین‌المللی مواجه شده اما نشانه‌هایی از شکنندگی آن و احتمال نقض مجدد، همچون تجارب پیشین، وجود دارد.
* شروط حماس: آزادی اسرا و توقف کامل تجاوزات
بر اساس بیانیه‌ای رسمی از سوی حماس، این گروه شروط مشخصی را برای پذیرش آتش‌بس اعلام کرده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- آزادی فوری تمام اسیران فلسطینی، بویژه زن‌ها و کودکان، از زندان‌های رژیم صهیونیستی
- توقف کامل عملیات‌های نظامی و هوایی در نوار غزه
- بازگشایی کامل گذرگاه‌های مرزی و تسهیل ورود کمک‌های انسانی و پزشکی به مناطق محاصره‌شده
توقف شهرک‌سازی‌ها و اقدامات تحریک‌آمیز صهیونیست‌ها در قدس شرقی و مسجدالاقصی.
این شروط در مذاکرات غیرمستقیم با میانجی‌گری قطر، مصر و سازمان ملل متحد به تل‌آویو اعلام شده و برخی گزارش‌ها حاکی از پذیرش ضمنی برخی از این بندها توسط رژیم صهیونیستی است، اگرچه تل‌آویو رسماً آن را تأیید نکرده است.
* کلیات توافق آتش‌بس
توافق صورت‌گرفته، آتش‌بسی موقت و مشروط است که به صورت مرحله‌ای اجرا خواهد شد. در گام نخست، 2 طرف باید به مدت ۷۲ ساعت از هرگونه درگیری نظامی خودداری کنند. در مرحله بعد، مذاکرات برای تبادل اسرا، افزایش کمک‌های انسان‌دوستانه و ترسیم خطوط آتش‌بس دائم آغاز خواهد شد. بازرسان سازمان ملل نیز مأمور نظارت بر اجرای این توافق شده‌اند.
* نقض‌های مکرر در آتش‌بس‌های قبلی
این نخستین‌بار نیست که میان حماس و رژیم صهیونیستی توافق آتش‌بس برقرار می‌شود. در طول دهه گذشته چندین توافق مشابه، غالباً با وساطت مصر یا قطر صورت گرفته که اغلب به دلیل بدعهدی تل‌آویو به شکست انجامیده‌اند. از جمله در آتش‌بس سال ۲۰2۴ که تنها چند هفته پس از آغاز، با حملات مجدد ارتش اسرائیل به محله‌های مسکونی در غزه نقض شد. مقامات حماس در این دور از مذاکرات بارها تأکید کردند این بار تنها در صورت وجود «ضمانت‌های واقعی» به آتش‌بس پایبند خواهند بود.
* واکنش آمریکا: ترامپ خواستار «پایان درگیری» شد
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا آن زمان در واکنشی رسانه‌ای به آتش‌بس اعلام‌شده گفت: «درگیری‌ها باید پایان یابد، این درگیری‌ها به نفع هیچ‌کس نیست، بویژه اسرائیل».
او همچنین افزود: «سیاستی قاطع برای تضمین امنیت اسرائیل و در عین حال رسیدگی به رنج فلسطینی‌ها» اتخاذ خواهد کرد. از سوی دیگر، مقامات دولت بایدن نیز در آن زمان ضمن استقبال محتاطانه از آتش‌بس، بر «حق اسرائیل برای دفاع از خود» تأکید کرده و خواهان بازگشایی مسیرهای کمک‌رسانی به مردم غزه شدند.
* عقب‌نشینی تل‌آویو از اشغال کامل غزه
یکی از مهم‌ترین تحولات آن زمان اعلام عقب‌نشینی موقت رژیم صهیونیستی از طرح اشغال کامل نوار غزه بود. این طرح که قرار بود با استقرار دائمی نیروهای اسرائیلی در مناطق شمالی و مرکزی غزه عملی شود، با مخالفت گسترده نهادهای بین‌المللی، اعتراضات مردمی در اروپا و آمریکا و تهدید مقاومت فلسطینی روبه‌رو شد. به گزارش رسانه‌های اسرائیلی، مخالفت ارتش و برخی فرماندهان ارشد با هزینه‌های انسانی و سیاسی این عملیات نیز نقش مهمی در عقب‌نشینی از اجرای آن ایفا کرد. این عقب‌نشینی در حالی رخ داد که ارتش رژیم صهیونیستی با حملات سنگین به اردوگاه‌های پناه‌جویان و بیمارستان‌های غزه، تلاش کرد زیرساخت‌های مقاومت را تخریب کند اما مقاومت مردمی و نظامی، مانع پیشروی مؤثر آنها شد.
* چشم‌انداز پیش‌رو: صلح یا یک آتش‌بس دیگر پیش از جنگ؟
با توجه به تجربه‌های تلخ گذشته و عدم اعتماد متقابل، بسیاری از تحلیلگران نسبت به پایداری آتش‌بس اخیر نیز بدبین هستند. حضور بازیگران خارجی، از جمله آمریکا، قطر، ترکیه و اتحادیه اروپایی در روند میانجی‌گری می‌تواند تأثیرگذار باشد اما تا زمانی که ریشه‌های بحران یعنی اشغالگری، محاصره و تبعیض ساختاری علیه فلسطینی‌ها حل نشود، این آتش‌بس‌ها بیشتر شبیه به «وقفه‌ای تاکتیکی در جنگی بلندمدت» خواهند بود.