گروه سیاسی: سفیر پیشین آلمان در ایران که به جاسوسی و اقدام علیه منافع ایران متهم بود از پایان ماموریتش خبر داد. به گزارش «وطن‌امروز»، میشائیل کلوربرشتولد صبح روز سه‌شنبه در صفحه توئیتر خود با انتشار عکسی از خود که سوار بر ماشین نیسان است، نوشت: «‏بعد از ۴ سال در ایران، زمان خداحافظی فرا‌رسید». چندی پیش روزنامه آلمانی بیلد با اشاره به آغاز ماموریت برشتولد به‌عنوان سفیر جمهوری فدرال آلمان در تهران در سال ۲0۱۶، خبر از پایان دوره فعالیت وی در این جایگاه و منصوب شدنش به عنوان رئیس اداره اقتصادی وزارت خارجه آلمان داد. با این حال این روزنامه آلمانی با اشاره به اینکه پیش از این نیز قرار بر اتمام ماموریت برشتولد تا پایان سال میلادی جاری بوده است، سفر زودهنگام وی به آلمان و پایان یافتن دوره سفیری وی در همان برهه را نه به علت بالا گرفتن انتقادهای داخلی در ایران به حضور او، بلکه ناشی از ارتقای جایگاه برشتولد در سمت جدیدش دانست! برشتولد که از سال ۲۰۱۶ سفیر آلمان در تهران  بود، از اعضای بلند‌پایه سازمان جاسوسی آلمان به حساب می‌آید. برشتولد یکی از افسران سرویس اطلاعات و امنیت برون‌مرزی کشور آلمان یا همان BND است که 28 سال با پوشش دیپلماتیک برای این سرویس فعالیت کرده است. او در مقطعی معاون رئیس سازمان اطلاعات آلمان هم بوده است. وی از جمله سفرایی بود که اقدامات مشکوکش ظن اقدام علیه منافع ملی ایران را برانگیخت؛ موضوعی که توسط «وطن‌امروز» در چندین گزارش از سال 97 پیگیری و در نهایت منجر به جابه‌جایی وی شد.  یکی از اقدامات مهم سفارت آلمان  در ایران تکمیل پازل تروریستی نامیدن حزب‌الله لبنان توسط دولت آلمان بود.

وزارت کشور آلمان 11 اردیبهشت‌ماه در راستای برنامه طراحی شده توسط رژیم صهیونیستی و آمریکا، با تروریست خواندن حزب‌الله لبنان، تمام فعالیت‌های این گروه در خاک آلمان را ممنوع کرد. آلمان در حالی حزب‌الله لبنان را به تروریستی بودن متهم  کرد که این گروه به عنوان یکی از گروه‌های مقاومت که رابطه نزدیکی با ایران دارد، به عنوان متحد و دوست استراتژیک ایران شناخته می‌شود. هدف مشترک ایران و حزب‌الله در دشمنی با سیاست‌های رژیم صهیونیستی، این سازمان را به یکی از مولفه‌های اصلی امنیت ملی ایران تبدیل کرده است.  به بیان دیگر اقدام آلمان علیه حزب‌الله لبنان اقدام علیه یکی از متحدان اصلی ایران به حساب می‌آید و به صورت غیرمستقیم اقدام علیه منافع ایران است. پس از این ماجرا بار دیگر نقش سفارت آلمان در تسهیل‌گری فشار بر ایران مورد توجه قرار گرفت. سفارت آلمان در ایران یکی از مراکز جمع‌آوری و تحلیل اخبار امنیتی و ارائه راهکارهای امنیتی به دولت آلمان برای مقابله با منافع ایران به حساب می‌آمد و در این بین سفیر این کشور که سابقه امنیتی مهم و سنگینی  داشت نقش اصلی را ایفا می‌کرد. تکمیل تکه‌های پازل امنیتی آمریکا و رژیم صهیونیستی که در ایران سفارت ندارند، یکی از کارویژه‌های سفارت آلمان و سفیر امنیتی آن بود و همان طور که گفته شد در طراحی عملیات‌های امنیتی علیه ایران نقش پررنگی ایفا می‌کرد. فعالیت 5/3 ساله برشتولد در تهران در شرایطی آغاز شد که نهادهای امنیتی درباره حضور فردی با چنین سابقه‌ای هشدارهای متعدد داده بودند و دولت نسبت به آن تعلل نشان داده بود و پایان این فعالیت نیز در شرایطی رخ داد که دولت دست از این تعلل برنداشته و صرفا حساسیت‌های عمومی که حاصل روشنگری‌های رسانه‌های جمعی بود باعث تغییر پازل شد.

***

[سفیر آلمان وجاهت دیپلماتیک خود را از دست داده بود]

فداحسین مالکی*: سفیر آلمان که روز گذشته اعلام شد ماموریتش در ایران به پایان رسیده، وجاهت دیپلماتیک خود را در کشورمان از دست داده بود. دستگاه دیپلماسی ما باید هوشیار باشد و به عناصری که سوابق غیردیپلماتیک دارند، آگرمان (پذیرش) ندهد. باید این نکته را مدنظر داشت که نه‌تنها سفیر آلمان، بلکه اقدامات سفیر انگلیس نیز در ماه‌های گذشته و در جریان حوادث دی‌ماه 98 نشان می‌دهد کشورهای اروپایی از یک استراتژی واحد علیه جمهوری اسلامی تبعیت می‌کنند. کشورهای اروپایی یک بازی نافرجامی را بعد از برجام علیه ایران آغاز کرده‌اند که از یک طرف جمهوری اسلامی از برجام خارج نشود تا از مزایای این معاهده بهره‌مند شوند و از طرف دیگر خودشان به تعهدات‌شان عمل نمی‌کنند. در همین قطعنامه اخیری که شورای حکام علیه ایران صادر کرد، ۳ کشور اروپایی یعنی آلمان، انگلیس و فرانسه نقش محوری را بازی کردند. بیانیه بعدی آنها نیز اوج دشمنی آنان با نظام جمهوری اسلامی را به نمایش گذاشت. 

البته تاکید بر این نکته هم خالی از لطف نیست که آلمان‌ها در همین وقایع اخیر نیز بیش از 2 کشور دیگر اروپایی فعال بودند و نقش ویژه‌تری را بازی کردند. به صورت کلی ما رفتار دولت آلمان را در برابر کشورمان مثبت تلقی نمی‌کنیم. این کشور در عمل منطبق با سیاست‌های آمریکا حرکت می‌کند. در همین اقدام اخیر دولت آلمان نسبت به حزب‌الله لبنان نیز کاملا مشخص بود که آلمان در پازل طراحی شده توسط آمریکا و رژیم صهیونیستی عمل می‌کند. آلمان در حالی حزب‌الله لبنان را گروهی تروریستی قلمداد کرد که نه‌تنها حقی در این زمینه ندارد، بلکه این موضوع که متعلق به منطقه خاورمیانه است، اساسا ربطی به این کشور اروپایی ندارد. این اقدام دولت آلمان نشأت گرفته از همان ارتباط تنگاتنگی است که بدنه حاکمیتی آلمان با لابی‌های رژیم صهیونیستی دارد.

* عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس

گروه بین‌الملل: 4 ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ در مقام رئیس‌جمهور ایالات متحده از شرایط با ثبات و منسجمی برخوردار نیست. علاوه بر نتایج نظرسنجی‌های مراکز معتبر که از پیشتازی رقیب دموکرات ترامپ در انتخابات خبر می‌دهد، اخبار غیر رسمی از کاخ سفید و حزب جمهوری‌خواه نیز نشان می‌دهد ترامپ تردید جدی نسبت به نتایج انتخابات دارد.

***

***

گروه بین‌الملل: جنگ تمام عیار لفظی آمریکا  و آلمان در روزهای گذشته، با افشای محتویات گفت‌وگوی تلفنی ترامپ و مرکل توسط شبکه تلویزیونی «سی‌ان‌ان» وارد فاز تازه‌ای شد. آنچه «سی‌ان‌ان» منتشر کرده آنقدر در روابط میان سران 2 کشور عجیب است که از آن می‌توان به عنوان نقطه عطفی در تعاملات شخصیت‌های سیاسی با یکدیگر یاد کرد. 

منابع مطلع به شبکه آمریکایی «سی‌ان‌ان» گفتند مقامات آلمانی به حدی درباره مکالمه بسیار تهاجمی رئیس‌جمهور آمریکا با صدراعظم آلمان مضطرب شده بودند که تماس‌های آنها را مخفی نگه داشتند. «سی‌ان‌ان» به نقل از «کارل برنشتاین» خبرنگار باسابقه‌ای که به دلیل گزارش رسوایی واترگیت برای روزنامه واشنگتن پست شناخته شده است، گزارش داد دونالد ترامپ به شکلی سادیستی برای آنگلا مرکل قلدری و او را کوچک کرده است. به گزارش وبگاه خبری بیزنس اینسایدر به نقل از این شبکه برخی چیزهایی که رئیس‌جمهور آمریکا به صدراعظم آلمان گفته غیرقابل باور است. او مرکل را احمق خواند و وی را متهم کرد تحت تاثیر و نفوذ روس‌ها قرار دارد. منابع مطلع گفتند: ترامپ با کسانی که به نظرش ضعیف هستند، در تماس‌های تلفنی سخت‌گیرترین و در مقابل کسانی که باید سرسخت باشد، ضعیف‌ترین است. یک مقام آلمانی به این شبکه گفت: از تعداد مقاماتی که مسؤول نظارت بر تماس‌های مرکل با ترامپ هستند کاسته شده و تنها دایره کوچکی از افراد باقی مانده‌اند و دلیل اصلی این مساله هم آن است که این‌ تماس‌ها مشکل‌ساز است. این مقام افزود: مکالمات بین مرکل و ترامپ چنان غیرمعمول بوده‌اند که اقدامات دیگری هم برای مخفی نگه داشتن آنها اتخاذ شده است. «سی‌ان‌ان» با این حال به نقل از یک مقام مطلع ادعا کرده است مرکل به اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا توجهی نکرد و با بیان واقعیات به سخنان توهین‌آمیز او پاسخ داد. کاخ سفید در بیانیه‌ای خطاب به بیزنس اینسایدر و در پاسخ به گزارش «سی‌ان‌ان» تلاش کرد با ادعا درباره توان مذاکره ترامپ برای پیشبرد منافع آمریکا، این گزارش را کم‌اثر کند. مرکل تنها مورد نیست و ترامپ سابقه چنین برخوردی با دیگر رهبران زن جهان از جمله «ترزا می» ‌نخست‌وزیر سابق انگلیس را دارد. یک منبع به «سی‌ان‌ان» گفت: رفتار رئیس‌جمهور آمریکا با می‌ تحقیرکننده و زورگویانه توصیف شده است. ترامپ گفته بود او هنگام اخذ تصمیمات سیاسی احمق است. گزارش «سی‌ان‌ان» حاکی است ترامپ بویژه در گفت‌وگوهایش با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه مغلوب عملکرد بهتر طرف مقابل شده است. این گفت‌وگوهای تلفنی باعث شده بود مشاوران سابق ترامپ مثل هربرت مک‌مستر، مشاور اسبق امنیت ملی کاخ سفید، جیمز متیس، وزیر سابق دفاع آمریکا و رکس تیلرسون، وزیر سابق خارجه این کشور به این نتیجه برسند او اغلب اوقات درگیر توهمات است. منابع آگاه گفته‌اند شواهدی وجود ندارد که عملکرد او در این تماس‌های تلفنی با گذشت زمان بهبودی حاصل کرده باشد. ترامپ در این تماس‌ها تصور می‌کرده با زورگویی به سران کشورهای خارجی می‌تواند آنها را به تسلیم در برابر خواسته‌هایش وادار کند.

 

* هشدار مرکل درباره جهان بدون ابرقدرتی آمریکا

صدراعظم آلمان روز جمعه در مصاحبه با 6 روزنامه‌ اروپایی از جمله روزنامه انگلیسی گاردین به اظهار نظر درباره نقش نفوذ آمریکا در جهان پرداخت. آنگلا مرکل در این مصاحبه از کشور‌های اروپایی خواست زمانی که بحث نفوذ جهانی آمریکا مطرح می‌شود به یک حقیقت جدید بیندیشند. وی در این مصاحبه عنوان کرد: ما با این دانش خاص رشد کرده‌ایم که آمریکا می‌خواسته قدرت جهان باشد. اگر آمریکا اکنون بخواهد از آن نقش آزادی اراده خود خارج شود، ما مجبور خواهیم بود درباره آن عمیقاً بیندیشیم.

گروه سیاسی: سخنگوی قوه‌قضائیه با اعلام اینکه برخی اتهامات روح‌الله زم از مصادیق افساد فی‌الارض است، خبر از صدور حکم اعدام وی داد. 

به گزارش «وطن امروز»، غلامحسین اسماعیلی روز گذشته در نشست خبری با خبرنگاران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا حکم پرونده زم صادر شده است، اظهار کرد: رسیدگی به این پرونده به اتمام رسیده و دادگاه حکم خود را مبنی بر محکومیت روح‌الله زم صادر کرده است. اگر چه ما معمولا به لحاظ معذوریت‌های قانونی در احکام غیرقطعی جزئیات را اعلام نمی‌کنیم اما این پرونده از جمله پرونده‌هایی بود که به موجب قانون و در راستای ماده ۳۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری، اجازه انتشار جریان رسیدگی دادگاه و مشخصات متهم اخذ شده بود. اسماعیلی افزود: در پرونده روح‌الله زم دادگاه ۱۳ مورد از عناوین ریز اتهامات وی را توأم با هم از مصادیق افساد فی‌الارض دانست و به این جهت درباره وی حکم اعدام صادر کرد و بابت چند مورد دیگر که در زمره مصادیق افساد‌فی‌الارض نیست، این فرد به مجازات حبس محکوم شده است. وی با بیان اینکه احکام صادره درباره روح‌الله زم غیرقطعی و قابل فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور است، گفت: چنانچه از ناحیه او یا وکیل وی فرجام‌خواهی شود، پرونده به دیوان عالی کشور ارسال خواهد شد و نهایتا، این دیوان سرنوشت پایانی پرونده را رقم خواهد زد. سخنگوی قوه‌قضائیه در بخش دیگری از این نشست با اشاره به احکام صادرشده برای ۳ نفر از بازداشت‌شدگان حوادث آبان‌ماه و عدم تایید نهایی حکم آنها، به رای صادرشده برای روح‌الله زم نیز اشاره کرد و ادامه داد: ممکن است بین مرجع بدوی و مرجع تجدیدنظر اختلاف‌نظر باشد، کما اینکه یک نمونه عینی آن را درباره کارگران آذرآب اعلام کردم: دادگاه بدوی محکوم کرد، البته محکومیت را تعلیق کرد و قائل به ارفاق بود و دادگاه تجدیدنظر به لحاظ ابراز ندامت، تبرئه کرد. رای آقای زم را اعلام کردم اما نمی‌دانیم دیوان عالی کشور چه تصمیمی ‌می‌گیرد. ما این حق را برای مرجع عالی قائل هستیم که قضات عالی‌رتبه پرونده‌ها را در این مورد بررسی کنند و تصمیم بگیرند. در این پرونده نیز به همین شکل صبوری به خرج دهید و تحمل کنید و آنچه رای نهایی باشد، اعلام و اجرا می‌شود. 

 

* معمای نفوذ و شبکه‌سازی

با سخنان روز گذشته سخنگوی دستگاه قضا به نظر می‌رسد پرونده روح‌الله زم نیز با همه فراز و نشیب‌هایش در حال بسته شدن است. با این حال نکته‌ای که نمی‌توان مدعی مختومه شدن آن شد، پروژه نفوذ و شبکه‌سازی رسانه‌ای است؛ پروژه‌ای که مصداق «آمدنیوز»، تنها به عنوان یکی از شاهد مثال‌های ملموس آن شناخته می‌شود. 

در همین زمینه پرونده روح‌الله زم نیز حامل نشانه‌های فراوانی از وجود چنین شبکه‌های پیچیده‌ای بود که برخی از آنها در گزارش‌های منتشر‌شده از دادگاه وی مشهود بود. مسأله وجود ارتباطات سیاسی و امنیتی میان گردانندگان این کانال خبری و برخی دستگاه‌های دولت، مدت‌ها پیش از سوی برخی چهره‌ها مطرح و البته با واکنش‌های دفاعی نیز از سوی اطرافیان رئیس‌جمهور مواجه شده بود که در یک مورد از آن می‌توان به ادعای جواد کریمی‌قدوسی اشاره کرد که در توئیتی با این موضوع نوشته بود: «سال 96 در موج اول دستگیری ادمین‌های تلگرامی‌ و آمدنیوز، 4‌ رابط روح‌الله زم یکی در دفتر حسام‌الدین آشنا مشاور ویژه رئیس‌جمهوری، دومین رابط در مجموعه ارتباطات دفتر ریاست‌جمهوری، سومین رابط در دفتر آقای بانک و چهارمین رابط در قوه‌قضائیه که با این کانال در ارتباط بودند تحت تعقیب قرار گرفتند»؛ موضوعی که البته در دومین جلسه دادگاه روح‌الله زم نیز مطرح شد و وی وجود چنین رابطانی در دستگاه‌های دولتی را تایید کرد. در جلسه مذکور با دستور رئیس دادگاه، نماینده حقوقی معاونت حقوقی نهاد ریاست‌جمهوری به عنوان یکی از شکات پرونده در جایگاه حاضر شد و اظهار کرد: نهاد ریاست‌جمهوری به سبب انتشار نامه‌ای جعلی به تاریخ 9 اسفند 96 در کانال آمدنیوز ناظر بر موافقت ریاست‌جمهوری با حضور بانوان در ورزشگاه آزادی از روح‌الله زم و گردانندگان کانال آمدنیوز شکایت دارد و از دادگاه محترم تقاضا دارد اتهام جعل ‌نامه با سربرگ نهاد ریاست‌جمهوری و انتشار آن در کانال آمدنیوز را پیگیری کند. رئیس دادگاه خطاب به متهم گفت: در رابطه با شکایت شکات هر مطلبی دارید بیان کنید. متهم درباره نامه منتسب به رئیس‌جمهور به وزیر ورزش درباره مجوز ورود زنان به ورزشگاه‌ها که در کانال آمد‌نیوز نشر یافته بود، گفت: این نامه با امضای آقای واعظی بود، نامه را ما تهیه نکرده بودیم، بلکه برای ما ارسال شده بود. 

این اظهارات زم و اقرار او به دریافت اطلاعاتی از این دست، موید وجود یک شبکه نفوذ در داخل کشور بود که بارها نسبت به آن تذکرات فراوانی داده شده بود. در همین زمینه حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنور، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی ‌در گفت‌وگویی که آبان‌ماه سال گذشته با «وطن امروز» داشت، اظهار کرده بود: یکی از ابزارهای نفوذ تامین خوراک برای شبکه زم بود. ما می‌دیدیم از همه جای کشور مطلب راست و دروغ برای آمدنیوز ارسال می‌شد که این امر نشان می‌داد یک شبکه‌ای با روح‌الله زم مرتبط هستند، در واقع یک شبکه‌سازی برای تولید خبر یا ارسال مطالب شکل گرفته بود. 

این اظهارات در کنار باقی شواهدی که به مرور زمان در جلسات دادگاه متهم مورد بحث و ارزیابی قرار گرفت، گواهی روشن از شکل‌گیری یک شبکه نفوذ در دستگاه‌های دولتی بود که ضمن ارتباط‌گیری با رسانه‌هایی از قبیل آمدنیوز، پروژه‌های جریان ضدانقلاب را در فضای افکار عمومی‌ کشور پیگیری می‌کردند. نقش راهبردی این کانال تلگرامی‌ در جریان آشوب‌های خیابانی دی‌ماه سال96 و اقداماتی از قبیل آموزش ساخت و استفاده از سلاح‌های سرد به آشوبگران با نیت افزایش خشونت و تلفات خیابانی که حتی منجر به مسدود شدن این کانال نیز شد، از مهم‌ترین کارویژه‌هایش در دوره فعالیت بود. به طور کلی هدف گرفتن امنیت روانی جامعه با نیت تسهیل پیاده‌سازی نقشه کشورهای غربی در عرصه داخلی را می‌توان خط ثابت آمدنیوز دانست که حتی در مقاطعی که بازار نیز دچار تلاطم می‌شد عمده فعالیت این کانال معطوف به تهییج مردم برای انجام اقداماتی که منجر به فروپاشی اقتصادی شود، می‌شد. در این میان چگونگی تبدیل شدن آمدنیوز به مهم‌ترین رسانه مجازی حامی ‌دولت در ایام انتخابات سال96 از مهم‌ترین سوالاتی است که در فضای عمومی طرح شد. روح‌الله زم سال97 در حاشیه یک گفت‌وگوی اینترنتی با اشاره به رویکرد این کانال گفته بود: «مجموعه ما تحلیل امنیتی داشت برای حمایت از روحانی، اگر قالیباف یا رئیسی رئیس‌جمهور شده بودند، آیا این وضعیت و تظاهرات‌ها وجود داشت؟ آیا این نارضایتی که باعث گرایش 70 درصد جامعه به سمت براندازی شده است وجود داشت؟ ما با تحلیل از روحانی حمایت کردیم، کشور باید به نقطه جوش می‌رسید، اگر رئیسی یا قالیباف به قدرت می‌رسیدند تمام توان حاکمیت به میدان می‌آمد و هیچ‌گاه جامعه به این نقطه جوش فعلی نمی‌رسید». 

 

* آزمون امنیتی آمدنیوزیسم

پرونده روح‌الله زم با همه مختصات منحصربه‌فردی که داشت نشانی از ظرفیت بالقوه شبکه‌های اجتماعی برای سرویس‌دهی به شبکه‌های امنیتی خارج از کشور بود. اقرار چندین باره زم به ارتباطاتی که با دولت فرانسه داشته است را می‌توان شاهد مثالی از این امر دانست. گستره عظیم و روزافزون تاثیرگذاری فضای مجازی روی افکار عمومی‌ جامعه ایران، در کنار فرصت‌های ایجاد شده، تبدیل به بستری برای سرمایه‌گذاری تشکیلات اطلاعاتی- امنیتی کشورهای غربی برای جهت‌دهی به فضای افکارعمومی‌کشورمان و همچنین تقویت شبکه جاسوسی آنها شده است. عدم شناخت کامل این صورت مسأله و محدود کردن آن به پروژه زم، نهایتا به تکرار آن در شکل و فضایی دیگر منتهی می‌شود، بر این مبنا لزوم تلاش هدفمند دستگاه‌های مختلف با نیت مدیریت صحیح این بستر و مهار فعالیت‌های ضدامنیتی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. 

***

[خدشه به امنیت ملی در صورت عدم مدیریت فضای مجازی]

بیژن نوباوه*: به رغم اینکه جایگاه فضای مجازی و لزوم مدیریت و ساماندهی آن در دنیای امروز دیگر بر کسی پوشیده نیست اما دولت، شورای عالی انقلاب فرهنگی و نهادهای مسؤول کمترین اقدام اثرگذاری در این عرصه نداشته‌اند. به همین دلیل است که مجلس یازدهم تصمیم گرفته به صورت ویژه به این مسأله ورود کند. 

رها کردن عرصه مدیریت و سازماندهی فضای مجازی به کنار، دولت با کم‌کاری خود باعث شده معیشت مردم به پیام‌رسان‌های خارجی گره بخورد، مسأله‌ای که در نهایت تصمیم‌گیری برای مدیریت فضای مجازی را دشوارتر کرده است. فراموش نکنیم این فضا در کشور ما و در برخی دیگر از کشورهای استقلال‌طلب دنیا به عنوان یک مستمسک برای اقدام‌های خرابکارانه و ضدامنیتی مورد استفاده قرار گرفته است. حتی اپلیکیشن‌هایی مانند «ویز» که مسیریاب هستند، قطعا در زمان لازم توسط کشورهای متخاصم جمهوری اسلامی ‌به عنوان ابزاری برای مدیریت آشوب‌های اجتماعی و خدشه‌دار کردن امنیت ملی کشورمان به کار گرفته خواهند شد. وقتی از این دریچه به موضوع نگاه کنیم، متوجه می‌شویم رها کردن سیاست‌گذاری و تصمیم‌سازی برای مدیریت و کنترل ابعاد منفی فضای مجازی چه آسیب‌هایی می‌تواند به هر کشوری وارد کند. 

در دنیای امروز فضای مجازی تبدیل به یک فضای اجتناب‌ناپذیر شده که هر دولتی به ناچار باید آن را به عنوان یک واقعیت در نظام محاسباتی خود مدنظر قرار دهد. فضای مجازی از چنان رشدی برخوردار شده که کم‌کم گویی بخشی از حاکمیت هر کشوری را تحت سیطره خود قرار داده است. دولت‌های استکباری و متخاصم نیز از فرصت‌های فضای مجازی استفاده کرده و اهداف استعماری خود را در ابعاد گوناگون پیگیری می‌کنند. امروز نه‌تنها عرصه اجتماعی، بلکه عرصه اقتصادی نیز از تاثیرات فضای مجازی در امان نمانده و کاربران فضای مجازی در عرصه اقتصاد نیز به عنوان یک بازیگر اقتصادی اقدام به فعالیت می‌کنند. 

بر همین اساس باید اذعان کرد در دنیای کنونی هر کشوری ولو یک کشور معمولی، اگر اراده کند که به توسعه‌یافتگی دسترسی یابد، نمی‌تواند نسبت به فضای مجازی و مدیریت آن بی‌تفاوت باشد، چه رسد به کشوری مثل ما که علاوه بر توسعه‌یافتگی، بر استقلال‌خواهی خود نیز پافشاری می‌کند و نمی‌خواهد تحت سلطه هژمونی جهانی قرار بگیرد. 

در حال حاضر اولین قدم برای مدیریت مسائل فضای مجازی، توسعه پیام‌رسان‌های داخلی است. پیام‌‌رسانی‌های داخلی در یک رقابت نابرابری با مشابه‌های خارجی خود قرار دارند که این کار را برای مدیریت این فضا سخت می‌کند. امروز ما نیازمندیم در همه نهادهای ذی‌ربط که مسؤولیتی در حوزه فضای مجازی دارند، یک عزم جدی و قاطع برای تغییر شرایط کنونی و رسیدن به شرایط مطلوب ایجاد شود.

* نماینده مجلس

گروه سیاسی: نشست مجازی شورای امنیت سازمان ملل متحد برای رایزنی درباره مسائل مرتبط با ایران شامل برجام، قطعنامه 2231 و تحریم‌های تسلیحاتی عصر دیروز برگزار شد؛ نشستی که به رغم جوسازی ماه‌های اخیر آمریکا فضای شورای امنیت را به سمتی خلاف میل این کشور هدایت کرد. مخالفت تمام‌قد چین و روسیه با مواضع آمریکا از یک سو و موضع‌گیری‌های دوپهلوی کشورهای اروپایی از سوی دیگر باعث شد این نشست ضدایرانی تبدیل به صحنه استیضاح آمریکا شود. 

به گزارش «وطن امروز»، در ابتدای این نشست «رزماری دی‌کارلو» معاون دبیرکل سازمان ملل متحد از خروج آمریکا از برجام- که بیش از ۲ سال از آن می‌گذرد- ابراز تأسف کرد اما در عین حال از ایران نیز خواست به تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام بازگردد. وی سپس به ‌صورت گذرا به بخش‌هایی از گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد که در آن ایران به دست داشتن در حملات نیروهای یمنی به تأسیسات نفتی عربستان متهم شده است، اشاره کرد. 

 

* نعل و میخ برجامی ‌اروپا

در ادامه این نشست «ولاف اسکوگ» نماینده اتحادیه اروپایی در سازمان ملل سعی کرد با گرفتن مواضعی دوپهلو ضمن اعلام تاسف از رفتار آمریکا در خروج از برجام، به انتقاد از کشورمان بابت برداشتن گام‌های جدید بپردازد. وی از برجام به عنوان یکی از مؤلفه‌های کلیدی رژیم منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای نام برد و تأکید کرد برجام باعث شده است آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌بتواند دسترسی بی‌سابقه‌ای به تأسیسات هسته‌ای ایران داشته باشد. دیپلمات ارشد اروپایی در ادامه از ایران بابت افزایش ذخایر و سطح غنی‌سازی اورانیوم در تأسیسات هسته‌ای خود فراتر از حدود تعیین‌شده در برجام انتقاد کرد و مدعی شد اتحادیه اروپایی از نخستین روز آغاز اجرای برجام به تعهدات خود در قبال ایران عمل کرده است(!)

 

*  مواضع تکراری پمپئو

«مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا با اشاره به موضوع اتمام محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران در اکتبر سال جاری گفت: ایران [در صورت اتمام محدودیت‌های تسلیحاتی] قادر به خرید و فروش سلاح خواهد بود. پمپئو در ادامه اظهاراتش به تکرار موضع چندی پیش خود در زمینه دسترسی ایران به آسمان اروپا از طریق جنگنده‌هایش پرداخت و گفت: اگر شما اقدام نکنید، ایران قادر به خرید جنگنده خواهد بود و این، کشورهای اروپایی را در تیررس ایران قرار خواهد داد. رفع محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران به این کشور اجازه دسترسی به هواپیما و زیردریایی را خواهد داد و ایران با آنها آزادی تردد دریایی در آبراه‌های منطقه را تهدید خواهد کرد. پمپئو در پایان با اشاره به اینکه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی می‌تواند فشارها بر ایران را افزایش دهد، گفت: ترجیح واشنگتن همکاری با این شورا برای تمدید این محدودیت‌ها جهت محافظت از زندگی بشر و امنیت ملی‌‌مان است!

 

*  چین: آمریکا حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد

پس از اظهارات پمپئو «ژانگ جون» نماینده جمهوری خلق چین، برجام را یک توافق مهم و چندجانبه خواند که قطعنامه 2231 را نیز در کنار خود دارد. وی در ادامه گفت: حفظ برجام برای تداوم چندجانبه‌گرایی در فعالیت‌های پادمانی، نظم بین‌المللی، امنیت بین‌المللی، رژیم منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای و صلح و ثبات در خاورمیانه امری ضروری است. ژانگ در ادامه با انتقاد از خروج آمریکا از برجام و تحریم‌های یکجانبه این کشور علیه ایران، ریشه اصلی بحران‌ها را اقدامات آمریکا خواند و گفت: ما از آمریکا می‌خواهیم به تحریم‌های یکجانبه خود علیه ایران پایان دهد و به مسیر درست اجرای برجام و قطعنامه 2231 بازگردد. وی تلاش آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی را گام دیگری در راستای تضعیف برجام خواند و گفت: قطعنامه 2231 شورای امنیت، از جمله بندهای مربوط به برداشته شدن تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران باید به طور کامل اجرا شود. نماینده چین در سازمان ملل همچنین تأکید کرد: آمریکا از برجام خارج شده و دیگر نمی‌تواند به عنوان عضوی از برجام اقدام به فعال‌سازی مکانیسم «اسنپ‌بک» (بازگشت خودکار تحریم‌ها) علیه ایران کند. وی درباره جوسازی‌های برخی کشورها علیه برنامه موشکی و فضایی ایران نیز گفت: ما شنیده‌ایم برخی کشورها درباره پرتاب موشک و ماهواره توسط ایران ابراز نگرانی می‌کنند. ایران در موقعیت‌های مختلف بر دفاعی بودن برنامه موشکی و فضایی‌ خود تأکید کرده است. 

در ادامه سخنان نماینده چین، نماینده آلمان مخالفت کشورش را با استفاده آمریکا از ساز‌و‌کار حل‌وفصل اختلافات در برجام برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران اعلام کرد و گفت: من با سخنان نماینده چین درباره مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها هم‌نظرم. نماینده انگلیس هم خاطرنشان کرد از نظر این کشور هم بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران با برجام «سازگار نیست». با این حال این دو نماینده در اظهارات خود از برنامه موشکی و فضایی ایران ابراز نگرانی کردند. نماینده فرانسه در شورای امنیت نیز با طرح برخی اتهامات علیه ایران گفت: کشورش به همراه آلمان و انگلیس به برجام پای بند هستند و کارآیی برجام بستگی به عملکرد ایران و همه طرف‌ها دارد. 

 

*  روسیه: هدف آمریکا تغییر نظام ایران است

«واسیلی نبنزیا» نماینده روسیه در سازمان ملل متحد در آغاز سخنرانی خود از اینکه مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا این نشست مجازی را ترک کرده انتقاد کرد. نبنزیا گفت: می‌خواستم از مشارکت وزیر خارجه آمریکا هم تشکر کنم ولی وی در جمع ما نیست. می‌دانم که برنامه شلوغی دارد ولی نخواست به حرف‌های شورا گوش بدهد، البته بیشتر از آن، از این بابت متأسفم که در اظهارات ایشان- حداقل من- یک کلمه از همکاری و گفت‌وگو نشنیدم. نبنزیا در ادامه گفت: آمریکا در اعمال تحریم‌های یکجانبه به نظر سایر کشورها بی‌‌اعتنایی می‌کند. ما با نگرانی تحولات مربوط به سیاست فشار حداکثری علیه ایران را که عبارت بهتر برای آن «سیاست خفگی» حداکثری است، دنبال می‌کنیم. وی در ادامه با اشاره به اینکه ایران از همه جهات تحت فشار قرار گرفته است، ادامه داد: هدف این فشارها تغییر نظام این کشور یا ایجاد وضعیتی است که ایران به معنای واقعی کلمه قادر به نفس کشیدن نباشد. این مثل گذاشتن زانو روی گردن کسی است. این بحران را ایالات متحده ایجاد کرده است. نماینده روسیه با بیان اینکه قطعنامه‌های شورای امنیت بخشی از قوانین بین‌المللی است و باید توسط تمام ‌اعضا اجرا شود، ادامه داد: ایالات متحده رسما اجرای تعهداتش در قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام را متوقف کرد، در را پشت سرش بست و به اجرای سیاست فشار حداکثری علیه ایران رو آورد. وی گفت: چنین اقداماتی هر گونه انگیزه برای تهران جهت اجرای مفاد این توافق هسته‌ای را از بین می‌برد. به رغم این، ایران به اجرای تعهداتش ادامه داد. نماینده روسیه همچنین گفت: ایالات متحده آمریکا کشورهای دیگری را که قطعنامه ۲۲۳۱ را اجرا می‌کنند، تهدید می‌کند. نبنزیا در بخش دیگری از سخنانش مخالفت روسیه را با تلاش آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران اعلام کرد. نماینده روسیه همچنین گزارش نهم دبیرکل سازمان ملل درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ را مورد انتقاد قرار داد و گفت: مراتب ناامیدی عمیق خودمان را از نهمین گزارش دبیرکل درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ ابراز می‌کنیم. این گزارش، آشکارا استانداردهای بی‌طرفی را رعایت نکرده است. 

 

* ظریف: حتی یک جلسه برای نکوهش دولت آمریکا تشکیل نشده است

وزیر امور خارجه کشورمان دیگر سخنران این نشست آنلاین بود. ظریف در آغاز سخنان خود با بیان اینکه چنانچه بار دیگر شورا تعلل ورزد، به منزله یک نسل عقب‌گرد در چندجانبه‌گرایی و حاکمیت قانون خواهد بود، گفت: حتی یک جلسه شورا برای نکوهش دولت آمریکا یا حداقل برای بررسی نقض‌های مکرر آن تشکیل نشده است، در عوض برخی اعضای اروپایی شورا در فکر تخریب بیشتر قطعنامه و شورا هستند، در حالی که نسبت به تعهدات خود درباره برجام پایبند نیستند. وی با اشاره به اینکه ایالات متحده با برخی اعمال خود به دبیرخانه فشار آورد تا خوانش گمراه‌کننده از قطعنامه ۲۲۳۱ را اتخاذ کند، گفت: آمریکا دبیرخانه را وادار به ارتکاب ادعای خودساخته و اسناد جعلی برای تهیه گزارش کاملا غیرحرفه‌ای کرده است. وزیر امور خارجه کشورمان ادامه داد:  ایران با عملکرد مبتنی بر حسن‌نیت از اعمال این اقدام جبرانی خودداری کرده تا طرف‌های باقیمانده برجام قادر باشند به وعده‌های خود عمل کنند. به مدت یک سال تمام اجرای کامل برجام را ادامه دادیم. وی یادآور شد: اقدامات جبرانی ما تا امروز هیچ تاثیری در نظارت و راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای‌مان نداشته است و قطعا برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران تحت سختگیرانه‌ترین نظام بازرسی‌ها قرار داشته است. 

ظریف در ادامه تصریح کرد: چارچوب زمانی رفع محدودیت‌های تسلیحاتی که در قطعنامه ۲۲۳۱ پیش‌بینی شده بخش لاینفک تفاهم سخت به دست آمده است که طرف‌های برجام را قادر کرد در نهایت درباره بسته کلی برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ توافق کنند. وزیر امور خارجه کشورمان یادآور شد: هرگونه محدودیت جدید توسط شورای امنیت بر خلاف تعهدات اساسی‌ای است که به ملت ایران داده شده است، در چنین سناریویی گزینه‌های ایران همان‌طور که قبلا به بقیه طرف‌های برجام اطلاع داده شده است قاطع خواهد بود و ایالات متحده و هر موجودیتی که ممکن است به آن کمک کند یا به رفتار غیرقانونی آمریکا تن دهد، مسؤولیت کامل را برعهده خواهد داشت. 

ظریف تاکید کرد: خروج غیرقانونی و یکجانبه ایالات متحده از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها مسؤولیت آن دولت را ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد، منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل دربردارد. ایالات متحده همچنین تصمیم دیوان بین‌المللی دادگستری را نادیده گرفته است. 

وی توضیح داد: جامعه بین‌المللی بویژه این شورا باید مدت‌ها پیش دولت آمریکا را در قبال عواقب اقدامات نادرست از جمله تلاش‌های بدخواهانه‌اش برای به راه انداختن تروریسم اقتصادی علیه کل ملت ایران، محروم کردن عامدانه آنها از غذا و دارو و وارد آوردن آسیب جبران‌ناپذیر به اقتصاد و استانداردهای زندگی آنها پاسخگو می‌کرد. وزیر امور خارجه کشورمان گفت: ایالات متحده باید تمام ‌خسارات وارده بر مردم ایران را که هیچ دلیلی جز برآورده کردن وعده‌های انتخاباتی داخلی نداشته است، به طور کامل جبران کند. 

وی در عین حال تاکید کرد: جمهوری اسلامی ‌ایران با کلام و کردار، تمایل و ترجیح خود به تعامل سازنده با جهان را نشان داده است ولی برای تامین امنیت، ثبات یا سعادت خود به دیگران وابسته نیست. ما آموخته‌ایم فقط به خود اتکا داشته باشیم، به همین دلیل است که با وجود بیش از ۴۰ سال فشارهای آمریکا از طریق طرح اتهام‌ها یا جنگ و تحریم یا ترور از جمله ترور بزدلانه قهرمان ضدتروریسم منطقه ما، سردار شهید قاسم سلیمانی، ایالات متحده نتوانسته است ایرانیان را به زانو درآورده یا بر دستگاه محاسباتی ملت ما تاثیر بگذارد. وزیر امور خارجه کشورمان در پایان یادآور شد: بگذارید دوباره از سخنان نخست‌وزیر مصدق در شورای امنیت در سال ۱۹۵۱ استفاده کنم که گفت این شورا نخواهد توانست در توجه به استدلال‌های مستحکم ما به قانون قصور ورزد. با این حال این شورا نهاد حقوقی نیست، بلکه در درجه اول یک نهاد سیاسی است که بالاترین مسؤولیت‌های سیاسی را بر عهده دارد، بنابراین بی‌تردید درک خواهد کرد ما به فشار چه از جانب دولت‌های خارجی و چه از جانب نهادهای بین‌المللی تن در نمی‌دهیم.

فینیان کانینگام*: صدور حکم جلب دونالد ترامپ از سوی ایران به اینترپل به جرم ترور فرمانده نیروی قدس، آیا ممکن است با استقبال نامعمول برخی طرف‌ها مواجه شود؟ مثلا... دموکرات‌های آمریکا.  سیاست‌های آمریکایی چنان مسموم شده و نظام آن را جناحی کرده که دیگر این مسأله‌ای فرا‌واقعی نیست اگر رقبا عزم‌شان را جزم کنند تا در صورت ورود جناب پرزیدنت به قلمرو قانونی‌شان، او را بازداشت کنند. در هر حال دموکرات‌ها و رسانه‌های حمایتگرشان پیش‌تر هم ترامپ را در حد یک جاسوس روس تنزل داده بودند. این هفته هم به اتهام خیانت به او حمله‌ور شده‌اند که چرا گزارش‌های اطلاعاتی در رابطه با عملیات روسی پرداخت پول به شبه‌نظامیان افغان برای ترور نظامیان آمریکایی را نادیده گرفته است؟

مگر اعتبار ترامپ پیش دشمنان دموکراتش چقدر می‌تواند خراب شده باشد؟ اصلا اگر او به واسطه ارتکاب جرائم و تخلفات مزبور مجرم باشد، پس چرا دموکرات‌ها از مزیت اخطاریه قرمز اینترپل برای بازداشت او حین پرواز با ایرفورس وان (هواپیمای ویژه ریاست جمهوری ایالات متحده) بر فراز ایالت‌های آبی (تحت فرمان حزب دموکرات) بهره‌برداری نمی‌کنند؟

اما به شکلی حتی باورنکردنی‌تر از این، صدور حکم جلب دونالد ترامپ توسط ایران به خاطر ترور ژنرال قاسم سلیمانی در ماه ژانویه نشان از آن دارد که دفتر ریاست جمهوری ایالات متحده چقدر بی‌اعتبار شده است. ترامپ آشکارا درباره سوء قصد وحشیانه علیه فرمانده محبوب ایرانی لاف‌زنی کرده است. دورانی بود که روسای‌جمهوری آمریکایی حداقل مختار به نابودی دشمنان خارجی بودند اما ترامپ نه. در عوض او به جنایت کردن فخر فروخت به طوری که حتی بیشتر مدافعان لیبرال «بنگاه جنایت آمریکا» نیز از این پهلوان‌پنبه‌بازی‌های ترامپ حال‌شان به هم خورد، چون ترامپ حاضر نشد حقیقت خونین بی‌قانونی واشنگتن را جور دیگری وانمود کند. بعید است که صدور حکم بازداشت ترامپ از سوی ایرانی‌ها از اقدامی ‌نمادین فراتر برود. در حالی که دم و دستگاه ترامپ آن را خودنمایی تبلیغاتی دانسته‌اند، اینترپل مستقر در فرانسه که کارش به هم مرتبط کردن نیروهای پلیس ملی به عنوان سازمانی بین‌المللی است، این حکم را جدی گرفته، اگر چه به خبرگزاری ریانووستی اطلاع داده که قوانین داخلی خودش اجازه نمی‌دهد که اگر حکم جلب ترامپ را هم [از طرف ایرانی‌ها] دریافت کرد آن را به اجرا گذارد. اما این استدلال که اقدام ایرانی‌ها به خاطر انگیزه‌های سیاسی، غیرقانونی است، ادعایی باطل است. ترامپ به واقع در ارتکاب جنایت علیه ژنرال سلیمانی که خودرویش در حال خروج از فرودگاه بین‌المللی بغداد هدف یک پهپاد آمریکایی قرار گرفت مقصر قلمداد می‌شود. در نتیجه مقامات ایرانی حق هرگونه پیگیری در رابطه با پیگرد قانونی ترامپ و یک دوجین از مقامات رسمی ‌دست داشته در ترور ژنرال سلیمانی را دارند. همه می‌دانیم که اگر عکس این اتفاق می‌افتاد، الان آمریکایی‌ها خودشان را با اخطاریه‌های قرمز اینترپل خفه کرده بودند. بشدت دور از انتظار است که ترامپ به کشوری سفر کند که ممکن است دستگیری او به نفع ایران در آن قابل تصور باشد. با این وصف، این حکم جلب به منزله فشردن کلید توقف ترامپ است، چرا که مقامات ایرانی قول داده‌اند حتی پس از پایان کارش در کاخ سفید و بازگشتش به وضعیت یک شهروند عادی، او را تحت تعقیب قرار دهند. برای همین ترامپ اگر بخواهد زمین‌های گلف جدیدی در خاورمیانه باز کند باید از قبل به فکر ریسک این کار باشد. 

دست آخر، غایت نمادگرایی این حکم جلب آن است که یک رئیس‌جمهور آمریکایی، توسط کشوری که تحریمش کرده تحت تعقیب قرار گرفته است. صرف اینکه اینترپل، تقاضای ایران مبنی بر حکم جلب بین‌المللی ترامپ را بررسی کند، به معنای بدنامی‌ رئیس‌جمهور آمریکاست. 

ترامپ که حالا توئیتر انگ احتمال سخنان نفرت‌پراکنانه به او زده هم توسط متحدان اروپایی‌اش به خاطر ضعف رهبری مورد تقبیح قرار گرفته و هم نامش در پایگاه داده‌های جنایتکاران بین‌المللی به چشم می‌خورد، با خودش بی‌اعتباری را به دفتری آورده که زمانی قدرتمند‌ترین نهاد جهان تصور می‌شد. 

شگفت نیست اگر برخی رقبای رئیس جمهور آمریکا بی‌آنکه به زبان آورند دوست داشته باشند ترامپ را دستبند به دست ببینند. 

*روزنامه‌نگار بدون مرز ایرلندی و دبیر سابق آیریش ایندیپندنت

گروه سیاسی: نشست مجازی شورای امنیت سازمان ملل متحد برای رایزنی درباره مسائل مرتبط با ایران شامل برجام، قطعنامه 2231 و تحریم‌های تسلیحاتی عصر دیروز برگزار شد؛ نشستی که به رغم جوسازی ماه‌های اخیر آمریکا فضای شورای امنیت را به سمتی خلاف میل این کشور هدایت کرد. مخالفت تمام‌قد چین و روسیه با مواضع آمریکا از یک سو و موضع‌گیری‌های دوپهلوی کشورهای اروپایی از سوی دیگر باعث شد این نشست ضدایرانی تبدیل به صحنه استیضاح آمریکا شود. 

به گزارش «وطن امروز»، در ابتدای این نشست «رزماری دی‌کارلو» معاون دبیرکل سازمان ملل متحد از خروج آمریکا از برجام- که بیش از ۲ سال از آن می‌گذرد- ابراز تأسف کرد اما در عین حال از ایران نیز خواست به تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام بازگردد. وی سپس به ‌صورت گذرا به بخش‌هایی از گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد که در آن ایران به دست داشتن در حملات نیروهای یمنی به تأسیسات نفتی عربستان متهم شده است، اشاره کرد. 

 

* نعل و میخ برجامی ‌اروپا

در ادامه این نشست «ولاف اسکوگ» نماینده اتحادیه اروپایی در سازمان ملل سعی کرد با گرفتن مواضعی دوپهلو ضمن اعلام تاسف از رفتار آمریکا در خروج از برجام، به انتقاد از کشورمان بابت برداشتن گام‌های جدید بپردازد. وی از برجام به عنوان یکی از مؤلفه‌های کلیدی رژیم منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای نام برد و تأکید کرد برجام باعث شده است آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌بتواند دسترسی بی‌سابقه‌ای به تأسیسات هسته‌ای ایران داشته باشد. دیپلمات ارشد اروپایی در ادامه از ایران بابت افزایش ذخایر و سطح غنی‌سازی اورانیوم در تأسیسات هسته‌ای خود فراتر از حدود تعیین‌شده در برجام انتقاد کرد و مدعی شد اتحادیه اروپایی از نخستین روز آغاز اجرای برجام به تعهدات خود در قبال ایران عمل کرده است(!)

 

*  مواضع تکراری پمپئو

«مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا با اشاره به موضوع اتمام محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران در اکتبر سال جاری گفت: ایران [در صورت اتمام محدودیت‌های تسلیحاتی] قادر به خرید و فروش سلاح خواهد بود. پمپئو در ادامه اظهاراتش به تکرار موضع چندی پیش خود در زمینه دسترسی ایران به آسمان اروپا از طریق جنگنده‌هایش پرداخت و گفت: اگر شما اقدام نکنید، ایران قادر به خرید جنگنده خواهد بود و این، کشورهای اروپایی را در تیررس ایران قرار خواهد داد. رفع محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران به این کشور اجازه دسترسی به هواپیما و زیردریایی را خواهد داد و ایران با آنها آزادی تردد دریایی در آبراه‌های منطقه را تهدید خواهد کرد. پمپئو در پایان با اشاره به اینکه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی می‌تواند فشارها بر ایران را افزایش دهد، گفت: ترجیح واشنگتن همکاری با این شورا برای تمدید این محدودیت‌ها جهت محافظت از زندگی بشر و امنیت ملی‌‌مان است!

 

*  چین: آمریکا حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد

پس از اظهارات پمپئو «ژانگ جون» نماینده جمهوری خلق چین، برجام را یک توافق مهم و چندجانبه خواند که قطعنامه 2231 را نیز در کنار خود دارد. وی در ادامه گفت: حفظ برجام برای تداوم چندجانبه‌گرایی در فعالیت‌های پادمانی، نظم بین‌المللی، امنیت بین‌المللی، رژیم منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای و صلح و ثبات در خاورمیانه امری ضروری است. ژانگ در ادامه با انتقاد از خروج آمریکا از برجام و تحریم‌های یکجانبه این کشور علیه ایران، ریشه اصلی بحران‌ها را اقدامات آمریکا خواند و گفت: ما از آمریکا می‌خواهیم به تحریم‌های یکجانبه خود علیه ایران پایان دهد و به مسیر درست اجرای برجام و قطعنامه 2231 بازگردد. وی تلاش آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی را گام دیگری در راستای تضعیف برجام خواند و گفت: قطعنامه 2231 شورای امنیت، از جمله بندهای مربوط به برداشته شدن تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران باید به طور کامل اجرا شود. نماینده چین در سازمان ملل همچنین تأکید کرد: آمریکا از برجام خارج شده و دیگر نمی‌تواند به عنوان عضوی از برجام اقدام به فعال‌سازی مکانیسم «اسنپ‌بک» (بازگشت خودکار تحریم‌ها) علیه ایران کند. وی درباره جوسازی‌های برخی کشورها علیه برنامه موشکی و فضایی ایران نیز گفت: ما شنیده‌ایم برخی کشورها درباره پرتاب موشک و ماهواره توسط ایران ابراز نگرانی می‌کنند. ایران در موقعیت‌های مختلف بر دفاعی بودن برنامه موشکی و فضایی‌ خود تأکید کرده است. 

در ادامه سخنان نماینده چین، نماینده آلمان مخالفت کشورش را با استفاده آمریکا از ساز‌و‌کار حل‌وفصل اختلافات در برجام برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران اعلام کرد و گفت: من با سخنان نماینده چین درباره مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها هم‌نظرم. نماینده انگلیس هم خاطرنشان کرد از نظر این کشور هم بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران با برجام «سازگار نیست». با این حال این دو نماینده در اظهارات خود از برنامه موشکی و فضایی ایران ابراز نگرانی کردند. نماینده فرانسه در شورای امنیت نیز با طرح برخی اتهامات علیه ایران گفت: کشورش به همراه آلمان و انگلیس به برجام پای بند هستند و کارآیی برجام بستگی به عملکرد ایران و همه طرف‌ها دارد. 

 

*  روسیه: هدف آمریکا تغییر نظام ایران است

«واسیلی نبنزیا» نماینده روسیه در سازمان ملل متحد در آغاز سخنرانی خود از اینکه مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا این نشست مجازی را ترک کرده انتقاد کرد. نبنزیا گفت: می‌خواستم از مشارکت وزیر خارجه آمریکا هم تشکر کنم ولی وی در جمع ما نیست. می‌دانم که برنامه شلوغی دارد ولی نخواست به حرف‌های شورا گوش بدهد، البته بیشتر از آن، از این بابت متأسفم که در اظهارات ایشان- حداقل من- یک کلمه از همکاری و گفت‌وگو نشنیدم. نبنزیا در ادامه گفت: آمریکا در اعمال تحریم‌های یکجانبه به نظر سایر کشورها بی‌‌اعتنایی می‌کند. ما با نگرانی تحولات مربوط به سیاست فشار حداکثری علیه ایران را که عبارت بهتر برای آن «سیاست خفگی» حداکثری است، دنبال می‌کنیم. وی در ادامه با اشاره به اینکه ایران از همه جهات تحت فشار قرار گرفته است، ادامه داد: هدف این فشارها تغییر نظام این کشور یا ایجاد وضعیتی است که ایران به معنای واقعی کلمه قادر به نفس کشیدن نباشد. این مثل گذاشتن زانو روی گردن کسی است. این بحران را ایالات متحده ایجاد کرده است. نماینده روسیه با بیان اینکه قطعنامه‌های شورای امنیت بخشی از قوانین بین‌المللی است و باید توسط تمام ‌اعضا اجرا شود، ادامه داد: ایالات متحده رسما اجرای تعهداتش در قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام را متوقف کرد، در را پشت سرش بست و به اجرای سیاست فشار حداکثری علیه ایران رو آورد. وی گفت: چنین اقداماتی هر گونه انگیزه برای تهران جهت اجرای مفاد این توافق هسته‌ای را از بین می‌برد. به رغم این، ایران به اجرای تعهداتش ادامه داد. نماینده روسیه همچنین گفت: ایالات متحده آمریکا کشورهای دیگری را که قطعنامه ۲۲۳۱ را اجرا می‌کنند، تهدید می‌کند. نبنزیا در بخش دیگری از سخنانش مخالفت روسیه را با تلاش آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران اعلام کرد. نماینده روسیه همچنین گزارش نهم دبیرکل سازمان ملل درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ را مورد انتقاد قرار داد و گفت: مراتب ناامیدی عمیق خودمان را از نهمین گزارش دبیرکل درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ ابراز می‌کنیم. این گزارش، آشکارا استانداردهای بی‌طرفی را رعایت نکرده است. 

 

* ظریف: حتی یک جلسه برای نکوهش دولت آمریکا تشکیل نشده است

وزیر امور خارجه کشورمان دیگر سخنران این نشست آنلاین بود. ظریف در آغاز سخنان خود با بیان اینکه چنانچه بار دیگر شورا تعلل ورزد، به منزله یک نسل عقب‌گرد در چندجانبه‌گرایی و حاکمیت قانون خواهد بود، گفت: حتی یک جلسه شورا برای نکوهش دولت آمریکا یا حداقل برای بررسی نقض‌های مکرر آن تشکیل نشده است، در عوض برخی اعضای اروپایی شورا در فکر تخریب بیشتر قطعنامه و شورا هستند، در حالی که نسبت به تعهدات خود درباره برجام پایبند نیستند. وی با اشاره به اینکه ایالات متحده با برخی اعمال خود به دبیرخانه فشار آورد تا خوانش گمراه‌کننده از قطعنامه ۲۲۳۱ را اتخاذ کند، گفت: آمریکا دبیرخانه را وادار به ارتکاب ادعای خودساخته و اسناد جعلی برای تهیه گزارش کاملا غیرحرفه‌ای کرده است. وزیر امور خارجه کشورمان ادامه داد:  ایران با عملکرد مبتنی بر حسن‌نیت از اعمال این اقدام جبرانی خودداری کرده تا طرف‌های باقیمانده برجام قادر باشند به وعده‌های خود عمل کنند. به مدت یک سال تمام اجرای کامل برجام را ادامه دادیم. وی یادآور شد: اقدامات جبرانی ما تا امروز هیچ تاثیری در نظارت و راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای‌مان نداشته است و قطعا برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران تحت سختگیرانه‌ترین نظام بازرسی‌ها قرار داشته است. 

ظریف در ادامه تصریح کرد: چارچوب زمانی رفع محدودیت‌های تسلیحاتی که در قطعنامه ۲۲۳۱ پیش‌بینی شده بخش لاینفک تفاهم سخت به دست آمده است که طرف‌های برجام را قادر کرد در نهایت درباره بسته کلی برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ توافق کنند. وزیر امور خارجه کشورمان یادآور شد: هرگونه محدودیت جدید توسط شورای امنیت بر خلاف تعهدات اساسی‌ای است که به ملت ایران داده شده است، در چنین سناریویی گزینه‌های ایران همان‌طور که قبلا به بقیه طرف‌های برجام اطلاع داده شده است قاطع خواهد بود و ایالات متحده و هر موجودیتی که ممکن است به آن کمک کند یا به رفتار غیرقانونی آمریکا تن دهد، مسؤولیت کامل را برعهده خواهد داشت. 

ظریف تاکید کرد: خروج غیرقانونی و یکجانبه ایالات متحده از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها مسؤولیت آن دولت را ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد، منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل دربردارد. ایالات متحده همچنین تصمیم دیوان بین‌المللی دادگستری را نادیده گرفته است. 

وی توضیح داد: جامعه بین‌المللی بویژه این شورا باید مدت‌ها پیش دولت آمریکا را در قبال عواقب اقدامات نادرست از جمله تلاش‌های بدخواهانه‌اش برای به راه انداختن تروریسم اقتصادی علیه کل ملت ایران، محروم کردن عامدانه آنها از غذا و دارو و وارد آوردن آسیب جبران‌ناپذیر به اقتصاد و استانداردهای زندگی آنها پاسخگو می‌کرد. وزیر امور خارجه کشورمان گفت: ایالات متحده باید تمام ‌خسارات وارده بر مردم ایران را که هیچ دلیلی جز برآورده کردن وعده‌های انتخاباتی داخلی نداشته است، به طور کامل جبران کند. 

وی در عین حال تاکید کرد: جمهوری اسلامی ‌ایران با کلام و کردار، تمایل و ترجیح خود به تعامل سازنده با جهان را نشان داده است ولی برای تامین امنیت، ثبات یا سعادت خود به دیگران وابسته نیست. ما آموخته‌ایم فقط به خود اتکا داشته باشیم، به همین دلیل است که با وجود بیش از ۴۰ سال فشارهای آمریکا از طریق طرح اتهام‌ها یا جنگ و تحریم یا ترور از جمله ترور بزدلانه قهرمان ضدتروریسم منطقه ما، سردار شهید قاسم سلیمانی، ایالات متحده نتوانسته است ایرانیان را به زانو درآورده یا بر دستگاه محاسباتی ملت ما تاثیر بگذارد. وزیر امور خارجه کشورمان در پایان یادآور شد: بگذارید دوباره از سخنان نخست‌وزیر مصدق در شورای امنیت در سال ۱۹۵۱ استفاده کنم که گفت این شورا نخواهد توانست در توجه به استدلال‌های مستحکم ما به قانون قصور ورزد. با این حال این شورا نهاد حقوقی نیست، بلکه در درجه اول یک نهاد سیاسی است که بالاترین مسؤولیت‌های سیاسی را بر عهده دارد، بنابراین بی‌تردید درک خواهد کرد ما به فشار چه از جانب دولت‌های خارجی و چه از جانب نهادهای بین‌المللی تن در نمی‌دهیم.

گروه اقتصادی: پس از انتشار اخباری مبنی بر جریمه 2 میلیارد دلاری ایران در قرارداد واردات گاز از ترکمنستان، رفته رفته جزئیات جدیدی در این رابطه منتشر می‌شود. طبق آخرین اخبار ایران هم توانسته است از طرف ترکمنستانی 140 میلیون دلار بابت بی‌کیفیت بودن گاز و کم‌فروشی خسارت دریافت کند. جریمه 2 میلیاردی ایران شامل 700 میلیون دلار جریمه و ۳/۱ میلیارد دلار بدهی پیشین است. در این بین نمایندگان مجلس خبر از ورود قوه مقننه به این موضوع می‌دهند.

پروفایل تولید گاز ایران از میادین پارس‌جنوبی نشان می‌دهد تولید گاز در سال‌های آینده با کاهش جدی مواجه خواهد شد و از طرفی ترکمنستان ظرفیت بالایی برای تولید گاز داشته و وزارت نفت می‌تواند از گاز ارزان ترکمنستان برای افزایش توان صادرات و نقش‌آفرینی در بازار گاز استفاده کند. 

کشور ترکمنستان چهارمین دارنده منابع گازی دنیاست و با توجه به اینکه به دریا دسترسی ندارد امکان صادرات گاز این کشور به صورت LNG وجود ندارد. در نتیجه تنها مسیر این کشور، صادرات گاز از طریق خط لوله به کشورهای همسایه است. شرایط این کشور از لحاظ صادرات گاز به همسایگان نیز زیاد جالب نیست، زیرا ازبکستان و قزاقستان که در همسایگی ترکمنستان قرار دارند خود دارای منابع گازی هستند. 

روسیه نیز یکی دیگر از همسایگان ترکمنستان است که خود دارنده بیشترین منابع گازی است و از گاز ترکمنستان در برخی ماه‌ها بسته به افزایش تقاضا و کاهش عرضه برای صادرات به اروپا استفاده می‌کند. افغانستان نیز تا به حال واردات گازی از ترکمنستان نداشته است و منابع مالی خاصی هم برای این کار در اختیار ندارد. در این بین ایران می‌تواند ذیل برنامه جامع تبدیل شدن به هاب گازی منطقه به عنوان یک گزینه جدی برای واردات گاز از ترکمنستان و صادرات آن به کشورهای دیگر مطرح باشد.  البته در سال‌های اخیر ماجرای صادرات گاز ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند از طریق خط لوله تاپی مطرح و چندین بار تفاهمنامه‌های آن نیز امضا شده است. ترکمنستان خط لوله در کشور خود را احداث کرده و احداث آن در افغانستان نیز در حال پیگیری است و حتی عربستان نیز اعلام کرده در این خط لوله سرمایه‌گذاری خواهد کرد. خط لوله تاپی بدترین اتفاقی است که می‌تواند برای ما بیفتد، زیرا هم ایران را از بازار گاز شرقی حذف می‌کند و هم گزینه واردات از ترکمنستان و تبدیل شدن به هاب گازی منطقه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. 

 

 * چرا واردات گاز از ترکمنستان به نفع ایران بود؟

نکته جالب توجه اینکه 70 درصد درآمدهای دولت ترکمنستان از منابع گازی حاصل می‌شود، یعنی از لحاظ درآمد ارزی کاملا به صادرات گاز وابسته است. در دهه 90 میلادی ۲ بار بین ترکمنستان و روسیه نزاع گازی شکل گرفت که در این ماجرا روسیه به تعهداتش در قبال خرید گاز از ترکمنستان عمل نکرده و پول گاز را به این کشور پرداخت نمی‌کرد. در نتیجه روسیه یک شریک تجاری غیرقابل اطمینان برای ترکمنستان محسوب می‌شد. در این راستا از سال 1997 ترکمنستان صادرات گاز به ایران را از طریق خط لوله کردکوی- کرپچه آغاز کرد. حجم گاز صادراتی نیز 6 میلیارد متر مکعب در سال تعیین شده بود و قرار بود به مدت 25 سال تا 2021 میلادی واردات گاز از این کشور انجام شود.  ترکمنستان همچنین در سال‌های بعد خط لوله دیگری نیز برای صادرات گاز به ایران اضافه کرد و حجم صادراتی گاز به ایران را به سالانه 12 میلیارد متر مکعب رساند. در همین سال‌ها ایران نیز صادرات گاز خود به ترکیه را کلید زد. ایران ابتدا قصد داشت برای تامین نیاز گاز در استان‌های شمالی، گاز را از جنوب به استان خراسان منتقل کند ولی با واردات گاز از ترکمنستان نیاز داخلی استان‌های شمالی کشور برطرف شد و ایران توانست گاز معادل را برای صادرات به ترکیه کنار بگذارد. در این بین واردات گاز از ترکمنستان و صادرات گاز به ترکیه برای ایران درآمد بالایی به همراه داشت، زیرا از طرفی گاز را به قیمت پایینی از ترکمنستان خریداری کرده و نیاز استان‌های شمالی را تأمین می‌کرد و از طرف دیگر گاز معادل را با قیمت بالا به ترکیه صادر می‌کرد و بدین ترتیب برای کشور درآمدزایی به همراه داشت.

***

کارشناس انرژی در گفت‌و‌گو با «وطن امروز» از دلایل سهم اندک ایران از تجارت گاز جهان گفت

«دیپلماسی ضعیف» و «مصرف‌گرایی» صادرات گاز ایران را فلج کرده است