«رگ‌ خواب» حمید نعمت‌الله را باید یکی از بهترین و تمیزترین تلاش‌های سینمای ایران در زمینه نمایش خیانت عاطفی و تاثیر آن بر ابعاد مختلف زندگی افراد دانست؛ تلاشی که سعی کرده در قالب نمایش معضل اجتماعی «همباشی سیاه» یا به تعبیری «ازدواج سفید»، به نقد این معضل و تاثیرات ناشی از آن بپردازد؛ تلاشی که بدرستی توانسته فلش انتقادش را به سمت جامعه روشنفکر نشانه بگیرد. داستان «رگ خواب» با جدایی مینا (لیلا حاتمی) از همسرش آغاز می‌شود؛ جدایی که سرآغاز مشکلات شخصیت اصلی داستان است. مینا به‌خاطر مشکلات مالی‌اش مجبور می‌شود در رستورانی کار کند که آنچنان محیط سازگاری ندارد. در همین محیط ناسازگار است که ناگهان کاراکتر جدیدی به نام کامران پیدا می‌شود که مینا را از میان باتلاق خودساخته‌اش نجات می‌دهد؛ باتلاقی که با نریشن‌‌گذاری درست فیلمساز حاصل فرار از نصیحت‌های پدرانه است. هنر نعمت‌الله در بازی گرفتن از بازیگرانش یک بار دیگر خود را در رگ خواب نشان داد تا کورش تهامی در یکی از بهترین و متفاوت‌ترین نقش‌های کارنامه کاری‌اش در قامت یک بدمن بشدت باورپذیر حس انزجار و تنفر مخاطب را نسبت به رفتارهایش به اوج خود برساند. مخاطب در ابتدا او را به عنوان یک مرد خانواده و انسان شریف باور می‌کند ولی در ادامه با نمایش چهره واقعی خود، مخاطب را از این میزان از رذالت خود شوکه می‌کند. بازی لیلا حاتمی هم با وجود آنکه به سیاق اغلب نقش‌های قبلی او است ولی با این همه از جمله نقاط درخشان این فیلم است که البته در نهایت هم سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر را نصیب او کرد. زنانه‌نویسی هنری است که فقط از یک زن برمی‌آید و «رگ خواب» نعمت‌الله به مدد فیلمنامه معصومه بیات همسر او، توانسته بخوبی به فضای زنانه شخصیت اصلی خود نزدیک شود، موضوعی که تبدیل به یکی دیگر از ویژگی‌های منحصر به فرد این فیلم شده است.
 

«وضعیت سفید» تنها تجربه سریال‌سازی حمید نعمت‌الله است که با وجود کم‌تجربگی او در این حوزه، تبدیل به یکی از درخشان‌ترین آثار نمایشی تاریخ تلویزیون شد. اثری در حال و هوای سال‌های جنگ و تهران زیر موشکباران دهه 60 که تصویری بشدت واقعی و باورپذیر را از آن دوران به نمایش می‌گذارد؛ نکته‌ای که تبدیل به بزرگ‌ترین برگ برنده سریال نعمت‌الله شد تا در روزگاری که بسیاری از مخاطبان سریال‌های تلویزیونی نسبت به تصویر غیرواقعی ارائه شده از سال‌هایی که خود تجربه زیست در آن را داشته‌اند گله‌مند بودند، بالاخره اثری تولید شود که یک تصویر واقعی از آن سال‌های سخت و شرایط ویژه آن ارائه کند، بویژه برای کسانی که آن روزها را تجربه نکرده‌اند و حسی نوستالژیک برای کسانی که آن شرایط را از نزدیک لمس کرده‌اند. تصویری‌ واقعی از یکی از مهم‌ترین مقاطع زمانی این سرزمین که همراه شده با داستانی پرکشش و پرگره و شخصیت‌هایی باورپذیر که بسختی می‌توان قصه آنها را فراموش کرد. علاوه بر باورپذیری بازی‌ها، جزئیات صحنه‌ها و طبیعی بودن دیالوگ‌ها 2 نکته مهمی بود که بر کیفیت این سریال افزود. داستان این سریال هنگام شروع موشکباران تهران از زمستان ۱۳۶۶ آغاز می‌شود؛ جایی که اعضای خانواده‌ای پرجمعیت که تقریباً همه با هم قهر هستند و اختلاف دارند، برای دوری از حملات دشمن در باغ مادرشان در روستایی واقع در حومه تهران ساکن می‌شوند. روستایی که مدرسه اصلی آن تبدیل به محل اسکان بخشی از اهالی جنگ‌زده شده‌ است. استقرار این خانواده در باغ و همجواری آنها با مردم روستا که در اوج همدلی به سر می‌برند، حوادث گوناگونی را برای خانواده رقم می‌زند که باعث درک آنها از مشکلات یکدیگر و ریشه‌های بی‌اهمیت اختلافات‌شان می‌شود. آنها طی این ماجراها درمی‌یابند که استعداد کمک و یاری به یکدیگر را دارند و... و اینکه امیر عاشق شیرین شده و در پی جلب توجه وی کارهایی را می‌کند که موجب نارضایتی شیرین می‌شود.
 

«بوتیک» نخستین تجربه مستقل کارگردانی حمید نعمت‌الله است که نمایش آن در بیست‌ودومین جشنواره فیلم فجر، نعمت‌الله را به اولین سیمرغ بلورینش در جشنواره فیلم فجر رساند. کمتر کارگردان‌هایی هستند که برای نخستین تجربه خود در سینما سراغ موضوعات ملتهب بروند ولی نعمت‌الله این ریسک را انجام داد. بوتیک یکی از معدود فیلم‌های موفق سینمای ایران در به تصویر کشیدن زندگی‌های مجردی و گروهی جوانان دانشجو است. تصویری بشدت واقعی که از نمایی نزدیک به نمایش واقعیت‌های زندگی دانشجویی و مناسبات حاکم بر این مدل از زندگی پرداخته است. داستان «بوتیک» در ظاهر از همان الگوی همیشگی قصه‌های عاشقانه ایرانی پیروی می‌کند ولی در بطن خود نگاهی دقیق و موشکافانه‌ به معضلات و آسیب‌های اجتماعی موجود در جامعه ایرانی بویژه در سال‌های ابتدایی دهه 80 دارد. نگاهی که نشان‌دهنده تیزبینی نعمت‌الله و درک بالای او از برخی از این معضلات منحصربه‌فرد از جمله زندگی در خانه‌های مجردی و دانشجویی است. قصه‌‌ای که پایان‌بندی آن شبیه پایان‌بندی آثار مسعود کیمیایی است و بدون شک نمی‌توان تاثیر حضور حمید نعمت‌الله را به عنوان دستیار چند اثر کیمیایی در این موضوع نادیده گرفت. «بوتیک» علاوه بر این توانست عرصه‌ای برای حضور بازیگران جوانی باشد که بعدها به چهره‌‌های اصلی سینما بدل شدند؛ از یک‌سو حامد بهداد رسما با بازی در فیلم سینمایی «بوتیک» به عنوان یک بازیگر حرفه‌ای به سینمای ایران معرفی شد و از سوی دیگر محمدرضا گلزار با بازی در این فیلم توانست فرصتی را برای نمایش استعدادهای خود در عرصه بازیگری به‌دست آورد؛ بازیگری که تا پیش از بوتیک، بیشتر به عنوان یک جوان خوش‌چهره در میان اهالی سینما شناخته می‌شد و بسیاری با دیدن کاراکتر متفاوت او در این فیلم متعجب شده‌ بودند. 
 

نعمت‌الله ۵ سال پس از «بوتیک»، با همان دید اجتماعی سراغ «بی‌پولی» رفت، البته این‌بار نگاهی کاملا متفاوت به معضلات اجتماعی داشت تا روایت او از مسأله بی‌پولی و فقر، همراه با چاشنی طنز شود. فیلم درباره زن و شوهری است که روند زندگی آنها را دچار بی‌پولی می‌کند؛ معضلی که باعث ایجاد موقعیت‌هایی متعدد برای ارجاع‌های فرامتنی فیلمساز به آسیب‌ها و معضلات اجتماعی و واکاوی برخی از آنها می‌شود. فقر، بیکاری، محرومیت و تضادهای طبقاتی از یک سو و فشارهای ناشی از جلوه‌فروشی و چشم‌و‌هم‌چشمی از سوی دیگر، 2 طرف قصه‌ای را تشکیل می‌دهد که حمید نعمت‌الله برای زوج بی‌پول شده فیلم خود در نظر گرفته است. احتمالا موفقیت نعمت‌الله در نمایش برخی موقعیت‌ها مثل زندگی مجردی در «بوتیک»، او را ترغیب کرد تا در دومین ساخته مستقل سینمایی خود نیز سراغ نمایش این موقعیت‌ها برود؛ موضوعی که اتفاقا این‌بار هم به یاری فیلم نعمت‌الله آمد تا تلخی ماجرای «بی‌پول شدن» این زوج جوان با طنز ناشی از مناسبات حاکم بر روابط میان کاراکترهای حاضر در این خانه مجردی، کمی شیرین شود. نعمت‌الله در «بی‌پولی» یک بار دیگر ثابت کرد استاد گرفتن بازی‌های متفاوت از بازیگرانی است که عموما با نقش‌هایی ثابت و مشابه در ذهن مخاطبان ماندگار می‌شوند. تجربه‌ای که نخستین‌بار با گرفتن یک بازی متفاوت از محمدرضا گلزار در «بوتیک» نمایان شد و با بهرام رادان و لیلا حاتمی در «بی‌پولی» تکرار شد. «لیلا حاتمی» در این فیلم در نقش دختری ساده و درسخوان و در عین حال ظاهربین و دلداده و بهرام رادان در نقش جوانی مغرور و البته مقروض ایفای نقش می‌کنند که هر کدام به نوعی یکی از بهترین بازی‌های دوران بازیگری خود را به نمایش می‌گذارند. بازی‌های خوب و روانی که علاوه بر مخاطبان عام به چشم منتقدان نیز آمد تا در کنار سیمرغ بلورین فیلم برگزیده تماشاگران بیست‌وهفتمین دوره جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بلورین نقش اول زن این دوره از جشنواره نیز به لیلا حاتمی برای بازی در این فیلم برسد.

میکائیل دیانی: به تعداد انسان‌های روی زمین، نگاه‌های متفاوت به جهان پیرامونی وجود دارد و پیچیدگی عرصه هنر خود را دقیقا در این نقطه نمایان می‌کند! هر کس از منظری به پیرامونش نگاه می‌کند و اثری را خلق می‌کند و هیچ 2 نفری پیدا نمی‌شوند که به یک پدیده به یک شکل نگاه کنند. همین مساله باعث می‌شود کمتر تالیفات هنری را سراغ داشته باشیم که محصول تفکر 2 نفر باشد اما اگر 2 نفر بتوانند در کنار هم با نگاهی مکمل محصولی خلق کنند، آن اثر ماندگار می‌شود. در سینما و تلویزیون ایران کمتر از انگشتان یک دست زوج کاری موفق را می‌توان برشمرد. در سال‌های دورتر «مهران مدیری» و «برادران قاسم‌خانی» بودند که «پاورچین»، «نقطه چین»، «شب‌های برره»، «باغ مظفر» و «مرد هزار چهره» طنزهای پرطرفداری بود که محصول همکاری آنها بود، در سال‌های نزدیک «محمدحسین مهدویان» و «ابراهیم امینی» 2 زوجی بودند که در کنار هم «آخرین روزهای زمستان»، «ایستاده در غبار»، «ماجرای نیمروز» و «لاتاری» را خلق کردند و در همه 2 دهه اخیر یک زوج هنری موفق که چندین اثر سینمایی و تلویزیونی ماندگار خلق کرده‌ و هیچ‌گاه از یکدیگر جدا نشده‌اند؛ «حمید نعمت‌الله» و «هادی مقدم‌دوست» بوده‌اند.
«شعله‌ور»، «آرایش غلیظ»، «سر به مهر»، «بی‌پولی»  و مجموعه تلویزیونی «وضعیت سفید»محصول مشترک این زوج هنری است که کار کردن با یکدیگر را از گروه‌های نویسندگی صداوسیما شروع کردند و حتی طرح اولیه مجموعه داستانی «روزگار جوانی» نیز محصول فکر و ایده این زوج سینمایی بود.
نعمت‌الله در کارگردانی و مقدم‌دوست در فیلمنامه چند ویژگی مشترک دارند که آنها را به هم نزدیک کرده و در تکمیل یکدیگر آثار تامل‌برانگیزی را خلق کرده است. نخستین ویژگی مشترک آنها علاقه به سینمای اجتماعی است؛ سینمای اجتماعی از آن جنس که شخصیت‌های داستان‌های آنها به‌صورت مداوم در رفت و آمد «ذهنیت» و «عینیت»، «فردیت» و «جمعیت» هستند. بخش زیادی از فیلمنامه «بی‌پولی»، «سر به مهر» و «رگ خواب» در ذهن و درگیری‌های ذهنی کاراکترهای «شکوه»، «صبا» و «مینا» می‌گذرد و محصول این درگیری‌ها مناسبات فردی شخصیت‌ها را با جامعه و چالش‌های اجتماعی اطراف‌شان شکل می‌دهد. شخصیت‌ها از آن فضای ذهنی وارد متن اجتماعی می‌شوند و یک دغدغه اجتماعی یا اخلاق فردی را جلو می‌برند.
«پیچیده‌نگاری» نقطه اشتراک دیگر این زوج هنری است؛ پیچیده‌نگاری‌ای که در رفتار و شخصیت خودشان نیز دیده می‌شود. هادی مقدم‌دوست که در ظاهر چهره‌ای خجالتی و سر به زیر است، در یک دیالوگ چند ساعته می‌تواند لایه‌های مختلف خود را بروز دهد و در وجهی دیگر حمید نعمت‌الله است که در کمتر مناقشه جدی شرکت کرده و همواره تلاش داشته حرف‌هایش را در فیلم‌هایش بزند اما همان را هم با لایه لایه کردن گفته تا مخاطب را به مغز و شیره داستان برساند.
سینمای‌شان اجتماعی است؛ اجتماعی نه به معنای مصطلح جریان روشنفکری که ترکیبی است از تلخی، سیاه‌نمایی و بدبختی جامعه ایرانی، بلکه اجتماعی است به معنای نقد فرهنگ عمومی و فضای اجتماعی و اتفاقا با مسیری که در نهایت فیلمنامه به مخاطب پیام درست را می‌رساند. سینمای اجتماعی که گاه لهجه طنز نیز به خود می‌گیرد و اتفاقا این طنازی را بدون تصنع و باورپذیر عرضه می‌کند. سینمای نعمت‌الله و مقدم‌دوست اگرچه به لحاظ تکنیک و حرفه‌ای بودن حالا دیگر برای خودش حرفی برای گفتن دارد و حمید نعمت‌الله را یکی از 10 مولف سینمای ایران می‌شناسند اما در این سینما او و مقدم‌دوست اصلا جایگاه مدافع جریان روشنفکری را ندارند و از زبان و نگاه آنها به جامعه نگاه نمی‌کنند، اتفاقا بیشترین نقدها در سینمای آنها متوجه همین طبقه جامعه است که در داستان‌های آنها طبقه منزوی و اقلیت جامعه تعریف می‌شود.
این زوج هنری را حالا بعد از 20 سال در کنار هم بودن، نمی‌توان جدا از هم تصور کرد، همچنان که خودشان هم معتقدند هیچ کاری نیست که نعمت‌الله بخواهد بکند و سراغ مقدم‌دوست نرود یا برعکس!
 

 به عنوان کسی که همکاری‌های متعددی را در سینما و تلویزیون با حمید نعمت‌الله داشته، فکر می‌کنید دلیل علاقه او به موضوعات اجتماعی و اخلاقی چیست؟
همکاری بنده با حمید نعمت‌الله به بیش از 7 اثر تلویزیونی برمی‌گردد و علاوه بر آن در آثاری چون «سر به مهر»، «شعله‌ور» و «وضعیت سفید» پروژه مشترک داشته‌ایم. این روزها هم مشغول کار روی سریال تلویزیونی به نام «سرباز» هستیم که به نویسندگی حمید نعمت‌الله و کارگردانی هادی مقدم‌دوست جلوی دوربین خواهد رفت. به نظر من نگاه حمید نعمت‌الله به موضوعات اجتماعی بسیار سالم و اخلاق‌مدار است. اگر شما به فیلم‌های تلویزیونی وی هم نگاهی بیندازید همه موضوعاتش از جنس دغدغه اجتماعی است که بشدت به خانواده و ارزش‌های اجتماع وفادار است. نگاه ایشان به این مسائل نگاه دقیقی است که از اندیشه ایشان برخاسته و دقیقا همان‌طوری فیلم می‌سازد که می‌اندیشد.
حتی می‌توانم بگویم برخی اوقات که ما در پروژه‌های مختلف درباره کارها با هم بحث می‌کنیم، نگاه ایشان در بعضی مسائل نسبت به نگاه بنده محکم‌تر است. مثلا در شعله‌ور بنای‌مان این بود که یک فیلم اجتماعی بسازیم و معضلی را محور قرار دادیم که بسیاری از فسادهای اخلاقی، اجتماعی و حتی سیاسی از آن نشأت می‌گیرد و آن معضل چیزی جز «حسادت» نبود که از دیرینه همواره وجود داشته و در کشور ما نیز آسیب‌های فراوانی را وارد آورده است.
شما می‌دانید که اگر بخواهیم از کنار چنین موضوعی رد هم بشویم می‌گویند مراقب باش، چرا که صحبت کردن درباره آن با «شعار» همراه است! چه برسد به آنکه بخواهید یک فیلم سینمایی درباره آن بسازید. یا موضوع فیلم سینمایی «سر به مهر» درباره خجالت کشیدن از نماز است، اگر این ایده یک خطی را به هرکسی بگویید از آن هراس می‌کند و می‌گوید می‌توان با این موضوع فیلمی تلویزیونی ساخت که در نهایت بعد از ساعت 12 شب آن را پخش کنی  - تا کسی آن را نبیند - اما حمید نعمت‌الله و هادی مقدم‌دوست این مساله را به سینما آوردند و اثرگذار هم واقع شد.
من به کارهای این تیم در آثار غیر مشترک‌مان هم بسیار علاقه دارم. «رگ خواب» از جمله فیلم‌هایی است که بسیار دوستش دارم و به نظرم در موضوع خودش یعنی ازدواج سفید هم اثرگذار است. نگاه ایشان به موضوعات اجتماعی نگاه اخلاق‌محور است که پیامد تولید فیلم درباره آن ترویج آن معضل اجتماعی یا ناهنجاری نیست، بلکه به مثابه دارویی برای جامعه عمل می‌کند.
 تشبیه جالبی در ارتباط با فیلم‌های نعمت‌الله و «دارو» بودن آن برای معضلات اجتماعی به کار بردید؛ نحوه مواجهه سینمای ما با فیلمنامه‌هایی از جنس کارهای حمید نعمت‌الله و مضامین آن چگونه است؟
ما در کشورمان خیلی از مشکلات کشور را به بیرون نسبت می‌دهیم در حالی که همه ما درک می‌کنیم خیلی از مشکلات از خودمان است. در دنیای سینما هم فضا به همین شکل است. بسیاری از مشکلات ما از خودمان نشأت می‌گیرد. طمع پول، ثروت، شهرت و گیشه باعث می‌شود فیلم‌هایی را بسازیم که سلیقه مخاطب سینما را تغییر می‌دهد. مخاطب با دنیایی در سینما مواجه می‌شود که دغدغه فرهنگ ندارد و صرفا به سرگرمی و خلق فضایی تفننی، کفایت می‌کند.  من در جمع سینماگرانی به دوستان گفتم ما اول باید از خودمان شروع کنیم، پول و فروش خیلی خوب است اما تا یک جایی. بنا نیست که برای فروش بیشتر معیارهای فرهنگی خودمان را زیر پا بگذاریم اما داریم چنین کاری می‌کنیم. در شبکه نمایش خانگی که - جز یکی، دو مورد - اساسا بنا بر این است که چه موضوعی را با چه ادبیاتی بیان کنیم که بیشتر بفروشد! ما فیلمسازهایی داریم که از درون به بدنه فرهنگ ضربه می‌زنند و سلیقه‌اش را تنزل می‌دهند که در یک فرآیند طولانی اتفاق بدی را رقم می‌زند. این اتفاق جریان فرهنگی کشور را به سمتی می‌برد که فیلم‌های دغدغه‌مند را پس بزند و زمانی برای فکر کردن نگذارد.
 یکی از نقدهایی که به آثار حمید نعمت‌الله وارد می‌کنند این است که آثار او طی این سال‌ها از سمت سینمای اجتماعی و موضوعات جمعی به سمت سینمای فردی و اخلاق فردی حرکت کرده است. یعنی مثلا «بوتیک» را می‌توان یک فیلم اجتماعی دانست که به معضلات اجتماعی می‌پردازد ولی «شعله‌ور» یا «آرایش غلیظ» فیلم‌هایی هستند که به معضلات اخلاقی و بحث‌های فردی می‌پردازند؛ چقدر این گزاره را قبول دارید؟
شاید بهتر باشد که خود آقای نعمت‌الله به این سوال جواب بدهند ولی برای من نگاه سالم فرهنگی و بدون غرض و مرض او به پدیده‌های اجتماعی بسیار قابل تمجید است. ممکن است هر کدام از ما تفکرات سیاسی متفاوتی را داشته باشیم، این متفاوت است با اینکه در موضوعات اجتماعی بخواهیم دغل‌بازی کنیم و جریان کشور را به سمت سیاه‌نمایی ببریم. این مساله هیچ‌گاه در نگاه حمید نعمت‌الله و تیمش وجود نداشته است. ما ممکن است نگاه‌های فرهنگی و سیاسی متفاوتی با هم داشته باشیم اما وقتی می‌خواهیم درباره مساله‌ای مثل حسادت فیلم بسازیم، دیگر نگاه‌مان جامعه و مردم‌محور می‌شود. به همین دلیل است که همکاری ما ادامه‌دار شده است و از این همکاری راضی‌ام، اگر چه برای جریان اکران ناراضی‌ام و اعتراض خودمان را هم بارها گفته‌ایم.
 گویا وضعیت اکران «شعله‌ور» هم چندان خوب نیست.
ما دست به دعا برداشتیم، زودتر محرم برسد! و امام حسین به ما  کمک کند که دوستان به حرمت این ماه، فیلم‌های طنز را کمتر کنند تا جایی برای نفس کشیدن فیلم‌های دغدغه‌مند باشد.
 معمولا یکی از دردسرهای تهیه‌کنندگان با کارگردان‌ها، وسواس کارگردان‌ها برای انتخاب بازیگر است، البته حمید نعمت‌الله نشان داده که هنر بالایی در بازی گرفتن از بازیگران مختلف دارد؛ پیش آمده بود که با حمید نعمت‌الله برای انتخاب بازیگر به مشکل بخورید؟
ایشان حداقل در سریال‌های تلویزیونی معتقد است که بازیگر را ما باید بسازیم و لزوما همین چند بازیگری که در فیلم‌ها مطرح شده‌اند، بازیگر نیستند. بازیگر را باید ساخت و این اندیشه را در سریال وضعیت سفید بخوبی مشاهده می‌کنید؛ جز برخی بازیگران شناخته شده بقیه تجربه‌های اول‌شان را سپری می‌کنند. در سریال جدید مشترک‌مان یعنی سرباز هم همین مشی ادامه دارد و خیلی از بازیگران به دنیای سینما و تلویزیون معرفی می‌شوند. در آثار سینمایی ایشان هم مشاهده کنید حتی در همین فیلم شعله‌ور هم جز امین حیایی و یکی، دو تن دیگر، عمده بازیگران چهره نیستند.
 تولید فیلم غیرآپارتمانی آن هم با این ابعاد در جایی مثل سیستان چه سختی‌هایی داشت؟
نه فقط غیر آپارتمانی، بلکه در یک شهر و منطقه محروم و در یک وضعیت بد آب و هوایی. ما طی 3 ماه که در سیستان فیلمبرداری داشتیم، بیش از 10 بار جلسه فیلمبرداری را به خاطر شرایط بد آب و هوایی و توفان تعطیل کردیم و این کار فشار زیادی به ما آورد.

گروه فرهنگ و هنر: از «بوتیک» تا «بی‌پولی»، از «رگ خواب» تا «آرایش غلیظ» همه در زمره  آثاری در سینمای ایران بودند که عمده منتقدان آنها را هم دغدغه‌مند و هم سینما می‌دانستند. فرزندانی که همه از پدر خود یعنی حمید نعمت‌الله این ویژگی‌ها را به ارث بردند؛ دغدغه‌مند و سینمابلد. کارگردانی که کمتر منتقدی فرم آثار او را زیر سوال برده و هیچ  تحلیلگری محتوای آن را شعارزده، سیاه‌نمایی یا غیرواقعی نخوانده است. حمید نعمت‌الله این روزها «شعله‌ور» را روی پرده‌های سینما آورده است؛ اثری اجتماعی و دردمند با موضوع حسادت که در فضای سخت سیستان‌وبلوچستان جلوی دوربین رفته است و این روز‌ها در قیاس با کمدی‌های نازل گیشه‌ای حال و روز خوبی ندارد. این پرونده به بهانه اکران شعله‌ور بنا دارد حمید نعمت‌الله را از زاویه‌ای دیگر ببیند. کارگردانی که ویژگی‌های منحصر به فرد آثارش از جمله بومی بودن و نگاه درست و دقیقش به مسائل اجتماعی او را از سایرین متمایز کرده است. ویژگی‌هایی که این روزها نزد گیشه‌پسندان آن چنان مورد توجه نیست و  تنفسش در فضای سینما می‌تواند علاجی باشد بر وضعیت فعلی این هنر - صنعت  تا بتوان آن را از شر پرفروش‌های بی‌بها و رئالیسم سیاه نجات داد.

محمدرضا کردلو: «بی‌پولی»؛ سکانس محاجه «ایرج» و «شکوه» بر سر انداختن پول پیدا شده در صندوق، از نظر من، خلاصه همه تفاوت‌های حمید نعمت‌الله با دیگر فیلمسازان ایرانی است. نمایش کنش‌های درونی پی در پی شخصیت‌ها و تامل در پیچیدگی رفتارها و تصمیماتی که همیشه ساده دیده‌ایم‌شان. اگرچه نعمت‌الله پیش از «بوتیک» با نام و بی‌نام آثار فراوانی را ساخته و پرداخته بود اما با بوتیک بود که به سینمای ایران فیلمساز مولفی را شناساند که بی‌هراس از آنچه در موج‌سواری سینما در جریان است، کار خودش را می‌کند. نعمت‌الله در بوتیک ظهور و بروز نگاهی متفاوت از کارگردانان پیشین را نوید داد، نگاهی که جدی‌تر از دیگر کارگردانان هم عصرش به کنش‌های درونی شخصیت می‌پرداخت. با تحلیلی روانشناختی و پیچیده، منشأ ساده‌ترین رفتارها و روزمره‌ترین تصمیم‌ها را می‌گوید. در دیالوگ‌هایی که می‌نویسد و کارگردانی می‌کند به شکل قابل درکی نشانه‌هایی از این تحلیل روانشناختی هست.
به بوتیک بازگردیم. نخستین ساخته جدی کارگردانی که کاری کارستان کرد و شاید بی‌آنکه خود بداند توانست تصویری واقعی‌تر از همه تصویرسازی‌های دوم خردادی از جوان و جامعه سال‌های آغازین دهه 80 نشان دهد. او مجردها را واقعی نشان داد و نترسید از اینکه روزگار جوانی را سینمایی کند. نعمت‌الله پیش و حتی در حین آغاز دورانی که قرار بود نقد اجتماعی در مدیوم سینما، صرفا روایتی از تلخی‌های مکرر باشد، تلاش کرد واقعیت را زنده کند. بوتیک در عین حال که پایانی بر محافظه‌کاری‌های مرسوم بود، نمی‌خواست از آن‌طرف بام بیفتد. روایت رنج‌های اجتماعی و نیفتادن در دام وسوسه‌برانگیز ساختارگرایی افراطی، کار دشوار کارگردان بوتیک بود. ظهور و بروز این نگاه را باز می‌توان در «رگ خواب» دید. رگ خواب منفک از فضای اجتماعی نیست و نقادانه با جامعه برخورد می‌کند و در عین حال به تصمیم‌های شخصیت «مینا» بها داده می‌شود. مینا با تصمیم خود ازدواج کرده، پدرش مخالف بوده، طلاق گرفته و باز در عین حال که می‌داند تصمیم ماجراجویانه‌اش برای برقراری ارتباط عاشقانه دیگر، چه دورانی را برای او آغاز خواهد کرد، به این ارتباط تن می‌دهد. او البته باز اشتباه می‌کند. نعمت‌الله نقد «کوچه‌های پرِ ولگرد» شهر را جدا از تصمیمات مینا نمی‌داند.
تبحر دیگر نعمت‌الله در شخصیت‌پردازی‌های او است. ایرج و شکوه در «بی‌پولی»، مسعود (حامد بهداد) در آرایش غلیظ و فرید (امین حیایی) ماجرای «شعله‌ور» همگی منحصربه‌فردند. ماحصل همین شخصیت‌پردازی و البته فضاسازی، فیلم‌های نعمت‌الله نیز منحصربه‌فرد تعریف می‌شود. نعمت‌الله هراسی از این ندارد که رفتارهای بی‌منطق شخصیت‌هایش، دیوانگی تعریف شود. او بنا ندارد شخصیت‌هایش را متاثر از آنچه برای مخاطب اعتبار و قرارداد شده است، بسازد. شخصیت‌های او می‌توانند مانند شکوه خیلی جدی گیج باشند، مثل ایرج خیلی جدی مغرور باشند، مثل مسعود در آرایش غلیظ شرور باشند یا مثل فرید در شعله‌ور خیلی جدی حسادت کنند. «جیک جیک مستونت بود، فکر زمستونت نبود» را در بی‌پولی خوب می‌فهمیم، «بار کج به مقصد نمی‌رسد» را در آرایش غلیظ و «حسود هرگز نیاسود» را در شعله‌ور. بی‌آنکه آخر فیلم متنی بنویسیم و پیام اخلاقی بگذاریم. واقعیتش شاید اینطور بشود گفت که «نعمت‌الله» برای رساندن پیام اخلاقی «وقت» می‌گذارد. آنچه بالاتر نوشتم ناظر به همین بود. تحلیل پیچیده ساده‌ترین رفتارها و تصمیمات روزمره شخصیت‌هاست که مخاطب را به کنشی درونی با خود وادار می‌کند. اهمیتی را که نعمت‌الله به «فردیت» شخصیت می‌دهد نیز از همین جنبه می‌شود تحلیل کرد. حمید نعمت‌الله می‌توانست با این عمق و اهمیت دادن به تالیف، در میان عامه شناخته‌شده‌تر از بسیاری دیگر از فیلمسازان وطنی باشد اما او نخواست که برای دیده شدن دست به دامان حاشیه‌ها شود. راه خودش را رفت و موج‌سواری نکرد.
 

جواد طوسی: نعمت‌الله تکنیک را بخوبی در خدمت محتوا قرار می‌دهد
به نظر می‌آید مهم‌ترین نکته در کار نعمت‌الله ضرورتی است که او در متفاوت بودن لحن بیانی خودش در قالب فرم داشته که باعث شده آثار نعمت‌الله به تکرار نیفتد. او آثار متنوعی داشته که در آنها یک نگاه و یک تعریف متفاوت نسبت به سینمای اجتماعی را بر اساس شرایط و زمانه آن مدنظر داشته است. به عنوان مثال «شعله‌ور» و «رگ خواب» از نظر زبان، زیبایی‌شناسی، قالب بیان و فرم متفاوت است که این برای یک فیلمساز خیلی خوب است. آن کسی که مرحله به مرحله با فیلم‌های نعمت‌الله جلو آمده، هم سینمای نعمت‌الله را می‌فهمد و هم فهم عمیق‌تری نسبت به دیگران در مواجهه با سینما پیدا می‌کند. مثلا «شعله‌ور» یک تعریف خیلی نو و متفاوت از لوکیشن ارائه می‌کند. لوکیشنی که فرهنگ و تاریخ‌ بخشی از جامعه ما در سیستان است و او این را منطبق کرده با خصوصیات فردی مردی که در معرض ترک اعتیاد است و در حال طی دوران نقاهتش است و حالا مواجه است با برخورد‌های پیچیده که در او حس انتقامجویی را بارور می‌کند و این لوکیشن او را در معرض دگردیسی قرار می‌دهد. در انتهای فیلم آنجا که او نشسته و با آفتاب یک کنتراست رنگی جذاب را ایجاد کرده، او را در مقامی می‌بینیم که قرار است تغییر کند، سرش به سنگ خورده و... این صحنه‌آرایی نمایانگر آن است که نعمت‌الله تکنیک را بخوبی می‌شناسد و این تکنیک را به خدمت محتوای مورد نظرش آورده است. نکته دیگر درباره سینمای نعمت‌الله شناختی است که او از طبقات مختلف جامعه ما دارد بویژه طبقاتی که بیشتر در معرض آسیب قرار دارند، در آرایش غلیظ یک وضعیت هولناکی را نشان می‌دهد که جامعه دارد از اصول و قواعد اخلاقی خودش دور می‌افتد که در «شعله‌ور» هم دیده می‌شود. از این حیث فیلم‌های نعمت‌الله می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد به تحلیلگران اجتماعی و جامعه‌شناسان ما! آنچه در سینمای نعمت‌الله وجود دارد و امروز باعث کمتر دیده شدن شعله‌ور شده است، جلوتر بودن نعمت‌الله از جامعه و مخاطبش است و بخشی‌ از این جلو بودن به خاطر تزریق همین سهل‌پسندی در سینماست.
سعید قطبی‌زاده: نعمت‌الله یک سینمای بومی دارد
مهم‌ترین ویژگی‌ای که در سینمای نعمت‌الله مرا جذب می‌کند، بومی بودن سینمای او است. در فضایی که عمده فیلم‌ها و فیلمسازها از روی دست هم تقلید می‌کنند و با یک کپی‌کاری در سینما مواجهیم، نعمت‌الله سینمایی مختص به خود دارد؛ فیلم‌های او چه خوب و چه بد فیلم‌هایی است که از ذهن خودش بیرون آمده است و محصول نعمت‌الله است. او فارغ از اینکه قصه‌هایش در چه فضایی می‌گذرد، در نهایت جهان‌بینی خاص خودش را دارد که در فیلم‌هایش دیده می‌شود. این بومی بودن و مختص به خود بودن را می‌توان در «موسیقی فیلم»، «روابط شخصیت‌های داستان» و «دیالوگ‌ها» دید. این در سینمای ایران کمیاب است و بین «سینماگر مولف» و «سینمای مقلد» همین مساله است که تفاوت ایجاد می‌کند. من شخصا اعتقاد ندارم «فیلم اجتماعی» یک ژانر در سینما به حساب می‌آید و بر خلاف دیدگاه برخی منتقدان، معتقد نیستم فیلم‌های حمید نعمت‌الله، اجتماعی و با تمرکز روی طبقه متوسط ساخته می‌شود. برای نمونه می‌توان شخصیت فیلم «بوتیک» را مثال زد که از طبقه پایین جامعه است و تلاش می‌کند خود را بالا بکشد و در این جهش قربانی می‌شود یا فیلم «بی‌پولی» وضعیت آدم‌هایی را نشان می‌دهد که سعی می‌کنند ادای یک طبقه دیگر را در بیاورند. نکته تفاوت تحلیلی‌ام با بعضی دیگر از دوستان درباره سینمای نعمت‌الله هم مواجهه نعمت‌الله با جامعه است؛ نعمت‌الله را بیشتر از آنکه به مثابه یک «مصلح اجتماعی» ببینیم باید روایتگر خوبی از «درد و رنج در جامعه» بدانیم که گاهی وقت‌ها شکل اجتماعی به خود می‌گیرد که نمود آن می‌شود «بی‌پولی» و گاهی وقت‌ها شکل فردی به خود می‌گیرد و در بستر یک رابطه عاشقانه نمایش پیدا می‌کند که نتیجه‌اش می‌شود «رگ خواب». علاوه بر این نعمت‌الله فهم خاص خود را دارد، البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که فهم او از مسائل یک فهم عمیق و دقیق است که باز اینجا می‌توان به همین «رگ خواب» اشاره کرد. ما در سینمای‌مان به دلیل وجود ممیزی، فهم و شناخت کاملی از ملودرام نداریم و همیشه مفهوم عشق در سینمای‌مان غریب بوده است. حمید نعمت‌الله به واسطه شناخت دقیقش از پدیده‌ها توانسته با ظرافت یک عاشقانه ایرانی بسازد.

آرایش غلیظ
1392
هر چند این فیلم در حد و اندازه سایر آثار سینمایی حمید نعمت‌الله نبود ولی المان‌های سینمایی نعمت‌الله را به وضوح می‌توان در این اثر دید. قصه‌ جوانی که بار قاچاق ترقه و فشفشه‌های چهارشنبه سوری یکی از دوستانش را بالا می‌کشد و از طریق دختری که دوستش دارد تلاش می‌کند آنها را بفروشد. درون‌مایه «آرایش غلیظ» همچون اغلب آثار سینمایی نعمت‌الله، به نقد برخی ویژگی‌های منفی اخلاقی انسان‌ها از جمله طمع و چشم‌چرانی می‌پردازد. موسیقی متن این فیلم که حاصل همکاری همایون شجریان و سهراب پورناظری است، یکی دیگر از نقاط مثبت این اثر است.
 

شعله‌ور
1396
نعمت‌الله در تازه‌ترین تجربه فیلمسازی‌اش در شعله‌ور هم به دنبال همان نگاه اخلاقی خود رفته با این تفاوت که این بار برای روایت قصه‌اش به دل کویر زده تا در سرزمین اسرار‌آمیز و دوست‌داشتنی سیستان و بلوچستان، روایتگر قصه‌ مردی باشد که حسادت همه زندگی او را به آتش کشیده است. قصه‌ای که امین حیایی و پسرش دارا حیایی بازیگران نقش‌های اصلی آن هستند و بازیگران فیلم همچون اغلب کارهای نعمت‌الله بخوبی از پس نقش خود برآمده‌اند و در نهایت نیز دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر برای این فیلم به «امین حیایی» رسید.

سر به مهر
1391
«سر به مهر» را هادی مقدم‌دوست کارگردانی کرده ولی بدون شک نمی‌توان تاثیر حضور زوج هنری او یعنی حمید نعمت‌الله را در روند ساخت و تولید این اثر نادیده گرفت. نعمت‌الله در این اثر که نخستین ‌تجربه کارگردانی سینمایی هادی مقدم‌دوست به شمار می‌رفت، به عنوان نویسنده و مشاور کارگردان حضور پیدا کرده است. قصه‌ای که همچون اغلب همکاری‌های این زوج، حاصل یک دغدغه اخلاقی و دینی است. ماجرای دختری منزوی و جامعه‌گریز که از ابراز نماز خواندن خود در مقابل دیگران خجالت می‌کشد و همین موضوع باعث ایجاد دردسرهای فراوانی برای او می‌شود.