سیدمهرداد سیدبرزگر: «ما به دنبال مذاکرات (توافق) برد - برد در پرونده هسته‌ای هستیم» جمله متداولی است که بارها از سوی آقای روحانی و تیم دیپلماسی دولت یازدهم شنیده شده و در مذاکرات اخیر نیز مطرح شده است. اما منظور از مذاکرات برد- برد چیست؟ برد طرف غربی شامل دریافت چه امتیازاتی از سوی جمهوری اسلامی ایران است؟ مگر بحث اصلی در مذاکرات طولانی‌مدت هسته‌ای و پرونده هسته‌ای ایران با این همه اعتمادسازی، شفاف‌سازی و راستی‌آزمایی طرف ایرانی، رسیدن به این مساله نیست که جمهوری اسلامی در ادعای بهره‌مندی از فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای صادق بوده است و هیچ خطری از سوی ایران وجود ندارد؟ پس امتیاز دادن و برد طرف غربی چه معنایی دارد؟ آن هم امتیازی که هدف اصلی غرب یعنی تضعیف جمهوری اسلامی ایران را تأمین و ادعای آنها را مبنی بر خطرناک بودن فعالیت هسته‌ای ایران به طور تلویحی تایید می‌کند. آیا برد یا امتیاز امری موقت و در چارچوب اعتمادسازی محسوب شده که بعد از مدتی لغو می‌شود یا برد و امتیاز دائمی مراد است؟ ـ که بعید به نظر می‌آید طرف غربی و آمریکایی با توجه به تضاد ایدئولوژیک بین ایران و غرب امتیاز موقت و گذرا را طلب کرده باشد ـ اصلاً منظور از برد طرف غربی در مذاکرات برد- برد چیست؟ چه امتیاز و بردی طرف غربی را راضی خواهد کرد حق فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را که در چارچوب قانون NPT مشروع و قانونی است، به رسمیت بشناسد؟ براساس مذاکرات برد- برد میزان برد و امتیاز به طور نسبی محاسبه می‌شود، لذا در چارچوب منفعت نسبی جمهوری اسلامی ایران چه میزان برد و امتیاز به ایران می‌رسد و چه میزان به طرف غربی خواهد رسید؟ آیا منظور برد
50-50 است یا چیزی متفاوت از این؟ طرف ایرانی سهم بیشتری در برد دارد یا طرف غربی؟ و آخر اینکه، در چارچوب راهبرد برد- برد چگونه ممکن است هم جمهوری اسلامی تمام داشته‌های خود را حفظ کند و به قدرت هسته‌ای در چارچوب قانون تبدیل شود و هم طرف غربی امتیازات و خواسته‌های خود را کسب کند؟ و مگر طرف غربی خواسته‌ای جز کنار زدن انقلاب اسلامی دارد؟! این سوالات مسائلی است که پیرامون طرح مذاکرات یا توافق برد- برد متبادر می‌شود و نشان از امری کلی و مبهم دارد که نیازمند روشنگری و پاسخ صریح از طرف دولت و تیم دیپلماسی است.
با توجه به این مقدمه به بررسی موضوع اصلی خود می‌پردازیم؛ مذاکرات برد- برد زمانی میسر می‌شود که دو طرف مذاکره دارای مبانی و اصول مشترکی بوده و فهم و نگاه یکسانی به مساله مورد مناقشه داشته باشند ولی زمانی که طرفین براساس نظریات رئالیستی و سازه‌انگارانه هیچ نقطه مشترکی با یکدیگر ندارند و در دو سر طیف مقابل هم قرار می‌گیرند، مذاکره و توافق برد- برد چه معنایی می‌تواند داشته باشد.
ایالات متحده آمریکا به عنوان رهبر جهان غرب در عرصه بین‌الملل و در تعامل با کشورهای جهان آنها را به 3 دسته تقسیم می‌کند؛ دسته اول شامل کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی و اتحادیه اروپا که در واقع بلوک غرب هستند که بسیاری از کشورهای جهان را شامل می‌شود و با توجه به اینکه اینان همه هم‌پیمان آمریکا محسوب می‌شوند پس در چارچوب نظریات لیبرالیسم با آنها برخورد می‌شود و دیپلماسی و همکاری ابزار اصلی این دسته است. دسته دوم شامل کشورهایی می‌شود که گروه کوچکی بوده ولی از توان و قدرت بالایی در عرصه جهانی برخوردارند، اینان نیز به اصول جامعه جهانی پایبند بوده و هیچ جایگزینی برای آن ندارند و شامل کشورهای روسیه، چین و اعضای گروه بریکس می‌شوند؛ به همین دلیل آمریکا در برخورد با این گروه هم از باب همکاری، تعامل و دیپلماسی وارد می‌شود. اگرچه احتمال دارد بین این کشورها و آمریکا نیز تنش و درگیری وجود داشته باشد ولی مذاکرات برد- برد و منفعت نسبی درباره این گروه و دسته اول صادق است. اما دسته سوم شامل کشورهایی است که خود را در تقابل با غرب و آمریکا تعریف  و جهان‌بینی و ایدئولوژی کاملاً متفاوتی از آمریکا را اتخاذ کرده‌اند. اینان جریان‌های گریز از مرکزی هستند که الگو و جایگزین متفاوتی برای اداره جهان ارائه می‌کنند که نظم موجود منطقه‌ای و جهانی را تغییر می‌دهد. این دسته کشورهای معدودی را شامل می‌شود که جمهوری اسلامی ایران رهبری و هدایت آنها را به عهده دارد و غرب خصوصاً آمریکا با این دسته در چارچوب دکترین و نظریات رئالیستی برخورد می‌کند، چرا که امنیت، بقا و منافع آنها را با خطر جدی مواجه می‌کند؛ لذا تقابل و بهره‌مندی از ابزار فشار و تحریم تنها راهکار مقابله با این دسته تعریف شده است که براساس اصول رئالیسم و راهبرد‌های رفتار تهاجمی علیه دگر خارجی تعریف می‌شود، چرا که دیگر بازی با حاصل جمع صفر مطرح است و بحث منفعت نسبی یا مذاکرات برد- برد مطرح نیست.
در این فضای رئالیستی که غرب چیزی جز بیشینه‌سازی قدرت، جنگ و نزاع را متوجه نمی‌شود و بقا و امنیت خود را در کاهش امنیت و نابودی بقای سایر کشورها می‌بیند، بحث منفعت مطلق برای غرب مطرح است و کسب منفعت برای رقیب یا منفعت نسبی معنا نخواهد داشت. لذا غرب در مقابل جمهوری اسلامی ایران همیشه از راهبرد تحریم، تهدید و فشار بهره برده است و به هیچ‌وجه جز در صورت استحاله انقلاب اسلامی حاضر به کاهش و کنار گذاشتن این راهبرد خود نیست. مقامات غربی و آمریکایی بارها اعلام کرده‌اند در مقابله با جمهوری اسلامی تمام گزینه‌ها روی میز قرار دارد و هیچ اِبایی! از جنگ با تهران وجود ندارد و هدفی نیز جز نابودی انقلاب اسلامی در اندیشه و عمل آنها وجود ندارد؛ این همان منطق آمریکا و صهیونیست‌ها در مواجه با ایران است که مذاکرات برد- برد را نفی می‌کند.
یکی از مباحث مهم در عرصه روابط بین‌الملل بحث معمای امنیت است. در چارچوب معمای امنیت، غرب به هیچ‌وجه اجازه نخواهد داد ایران هسته‌ای،حتی به صورت محدود و مشخص در خاورمیانه شکل بگیرد، چرا که این به معنای قدرتیابی بیشتر جمهوری اسلامی است که منافع غرب را تهدید و تحدید می‌کند. ایران هسته‌ای زمینه را برای تبدیل شدن جمهوری اسلامی به قدرت مسلط منطقه‌ای و به تعبیری هژمون منطقه‌ای تسهیل می‌کند و موفقیت ایران در جبهه سوریه و عراق نیز تکمیل‌کننده روند هژمونی شدن جمهوری اسلامی است، لذا آمریکا نخواهد گذاشت جمهوری اسلامی ایران به قدرت هژمون و مسلط منطقه حساس و راهبردی خاورمیانه تبدیل شود و اصل درگیری اینجاست. در بازی با حاصل جمع صفر که امنیت و بقا را کالاهای کمیاب و نایاب تصور می‌کند، قدرتیابی جمهوری اسلامی ایران به معنی نابودی شالوده‌ای است که غرب در منطقه بنیان نهاده است و همین باعث می‌شود مذاکرات هسته‌ای به مذاکرات بقا و امنیت برای غرب تبدیل شود و این حائز اهمیت است.
برهمین اساس جمهوری اسلامی قدرت هژمون بالقوه‌ای است که در حال بدل به قدرت مسلط و بالفعل هژمون است که این پیچ بزرگ تاریخی محسوب شده و نیازمند موفقیت در 2 حوزه است:
 1- موفقیت در حوزه هسته‌ای و دستیابی به فناوری کامل صلح‌آمیز هسته‌ای در چارچوب قانون 2- پیروزی در نبرد نیابتی سوریه و عراق با داعش که محور مقاومت را تثبیت و تحکیم می‌کند.
با توجه به این شرایط پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در قیاس با سایر پرونده‌ها بسیار متفاوت است و در اصل یک حالت استثنا و خاص دارد. بر این اساس غرب موضوع هسته‌ای ایران را عامل تهدیدکننده و برهم زننده ثبات و امنیت جهانی معرفی کرده و ایران هسته‌ای را قدرتی غیرقابل مهار که هدفی جز نابودی و تخریب ندارد نشان داده است. همانطور که اشاره شد در چارچوب نظریات رئالیستی و سازه‌انگاری، غرب جمهوری اسلامی را تهدیدی جدی علیه منافع و امنیت خود می‌داند؛ به همین دلیل غرب از یک طرف به دنبال بیشینه‌سازی قدرت خود است و از طرف دیگر تضعیف و در نهایت نابودی جمهوری اسلامی را پیگیری می‌کند. این نوع نگرش برگرفته از انگاره‌ها، تصورات و برداشت‌های طرفین است که یک ریشه عمیق و تاریخی دارد و همین زمینه تهدید را فراهم می‌کند، به تعبیر دیگر نگاه متفاوت به هستی، خلقت، جهان و انسان هنجارها و اصولی را تبیین می‌کند که به وسیله آن نقش تعریف می‌شود و این یک تفاوت زیربنایی و اساسی است که منشأ نزاع و تنش شده است.
3 عامل وجود دارد که جمهوری اسلامی را به عنوان تهدید جدی برای غرب و آمریکا تعریف می‌کند: 1- قدرت بالای نظامی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه 2-  ایدئولوژی جهانی انقلاب اسلامی 3- ساختار سیاسی خاص جمهوری اسلامی مبتنی بر اصول اسلامی و نظریه ولایت فقیه.
این سه مؤلفه علت اصلی تقابل غرب با ایران است و بحث هسته‌ای همانطور که رهبر حکیم انقلاب بارها به آن اشاره کرده‌اند، بهانه است و هدف توقف قدرت انقلاب اسلامی است که سنگ بنای تمدن اسلامی را شکل می‌دهد. بر همین اساس مذاکره و توافق برد- برد اصلاً اجرایی نیست و بنا به گفته چرچیل که «سیاست و دیپلماسی بدون حیله مثل ماهی بدون آب است.» غرب به هیچ‌وجه در ادعای خود صادق نخواهد بود و هدف اصلی خود را با سیاست‌بازی پیش خواهد برد و اصلاً و ابداً بردی برای ایران متصور نیستند و اگر حرفی هم باشد در جهت مصرف اذهان عمومی است. بحث اصلی مذاکرات هسته‌ای ورای هر چیز بحث روند تبدیل شدن به هژمونی و ممانعت از تبدیل شدن به هژمونی است که همیشه بر روابط غرب و ایران سایه انداخته است و غرب هرگز نخواهد گذاشت بردی نصیب ایران شود و موفقیت در دستیابی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای به هیچ‌وجه در چارچوب و منظومه فکری و سیاسی آمریکا و غرب جایی ندارد. پس مذاکرات با طرف غربی تنها یک صورت دارد و آن هم برد و موفقیت جمهوری اسلامی ایران با حداکثر امتیاز و قدرت است.
 

آیت‌الله سیدهاشم بطحائی گلپایگانی: در نوشته‌های گذشته در مقایسه میان جامعه مدنی و جامعه بربر ویژگی‌هایی از هر دو طیف بیان شد که این ویژگی‌ها آنها را از یکدیگر متمایز می‌کرد. اینک به دنبال بحث تحریم‌ها و اقسام آن به ویژگی دیگری از این دو نوع جامعه اشاره می‌شود که جامعه مدنی چه نوع تحریم و از ناحیه چه منشأیی آن را مهم و قابل ملاحظه می‌داند و جامعه بربر چه نوع تحریم و از کدام ناحیه! در جامعه مدنی اصولاً تحریم از ناحیه صاحبان زور و زر بوده چنانکه ابراهیم و یاران او تهدید به تحریم می‌شوند و آنها را از محرومیت از امکانات غذایی و بهداشتی برحذر می‌دارند و اقدام می‌کنند اما جامعه مدنی متکی به قدرت لایزال الهی، خم به ابرو نمی‌آورد و با وثوق تمامی که به قادر متعال دارد جواب می‌دهد ما از تحریم‌های شما باک نداریم زیرا اتکای ما به خداوندی است که ما را آفریده  – الذی هو یطعمنی و یسقین – آن خدایی که غذا و آب می‌دهد  - و اذا مرضت فهو یشفین – و هرگاه بیمار شوم او شفا می‌دهد – والذی یمتنی و یحیینی – آن خدایی که مرا می‌میراند و زنده می‌کند (شعراء/ 78 – 80).
این منش و طرز تفکر در برابر تحریم‌های صاحبان  زر و زورگو، نه‌تنها تسلیم نمی‌شود که واکنش عملی نشان می‌دهد و طرف مقابل را به عقب‌نشینی وادار می‌کند. همین سیاست را در برخورد جامعه بربر فرعونی با جامعه مدنی موسوی ملاحظه می‌کنیم اما موسی جواب دندان‌شکن به فرعون می‌دهد و می‌گوید: «و تلک نعمه تمنها علی ان عبدت بنی اسرائیل (شعراء/22) خیال می‌کنید این نعمت است که بر من منت می‌گذاری و بنی‌اسرائیل را با این سیاست برده خود داری.» و نهایتا موسی پیروز می‌شود و بالاخره همین سیاست شوم تحریم در آغاز اسلام متوجه پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله و یاران او می‌شود.
3 سال در شعب ابی‌طالب در دره سنگلاخی محصور کرده و به خیال خود همه تحریم‌ها را علیه او و یارانش به اجرا گذاشتند اما پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله و یاران وی کوچک‌ترین واهمه‌ای به خود راه ندادند و همچنان بر ایمان و عقیده و آرمان مقدس توحیدی خود پا فشردند و پیروز شدند و زرداران و زورگویان ابوسفیانی و ابوجهلی شرمنده شده و شکست خوردند.
آری! «رگ رگ است این آب شیرین و آب شور/ در خلایق می‌رود تا نفخ صور»
و در زمان پیشوایان جامعه مدنی، ائمه اطهار علیهم‌السلام نیز با این سیاست شوم و جاهلی جامعه بربر بنی‌امیه و بنی‌العباس همچنان دست و پنجه نرم کردند و محرومیت معاشی و امنیتی تا حد اعلی را تحمل کردند اما تسلیم نشدند و امروز زینت‌بخش تاریخ بشری و اسوه و الگوی پایداری انسانی شناخته شده‌اند و در عصر حاضر نیز ابنای همان آبا در شکل اروپایی و آمریکایی و منطقه‌ای که فرزندان ابوسفیان و ابوجهل و ابوطالب باشند همان سیاست را علیه جامعه مدنی ایران و متحدان آنها که متأسی به سنت و سیره پیامبر اعظم صلی‌الله علیه وآله و ائمه اطهار علیهم‌السلام هستند اعمال می‌کنند، هرچند این مثلث شوم آمریکایی ـ اروپایی ـ عربی این شعور را ندارد که از تاریخ پند بگیرد که جامعه متکی به خداوند متعال هیچ‌گاه تسلیم نشده و عاقبت پیروز شدند که - من جرب‌المجرب حلت به الندامه – این سیاست جامعه مدنی در مقابل جامعه بربر است اما جامعه بربر متقابلاً از تحریم اقتصادی و امکانات معاشی جامعه مدنی به دلیل نداشتن نقطه اتکای الهی در صورت اعلان یا مقابله به مثل به وحشت می‌افتند، چنانکه ملاحظه می‌شود هنگامی که جامعه مدنی منطقه صحبت از بستن تنگه هرمز و باب‌المندب و شاهراه‌های تجارتی و اقتصادی مطرح می‌کنند آنها به وحشت می‌افتند و مانند جانوری که در تنگنا قرار می‌گیرد به ترفندهای مختلف از جمله چنگ و دندان نشان‌دادن متوسل می‌شوند و دم از گزینه‌های روی میز می‌زنند و کاری هم از پیش نبرده و نمی‌برند. جامعه بربر تنها از تحریم انسانی واهمه دارد و بس زیرا حیات و بقای خود را در گرو زور و زر می‌دانند و از قدرت لایزال الهی بی‌خبر است بر خلاف جامعه مدنی که از تحریم همه‌جانبه بربر نترسیده و نمی‌ترسد.
آری! جامعه مدنی از تحریم قدر و قدرت وجود و حاکمیت مطلق هستی که مأموریت زمین و آسمان و عوامل طبیعی به فرمان او است یعنی خدای عز و جل می‌ترسد و جای ترس هم دارد زیرا خداوند متعال (صاحب وجود) با اینکه او خالق و رب  و بشر مخلوق و مربوب است و به حکم وابستگی مطلق، باید گوش به فرمان باشد و شرط و شروطی در اطاعت نباید مطرح باشد، مع‌ذالک خدای مهربان و کریم با مخلوق اعلان تعامل می‌کند که تو بندگی کن و من بنده‌پروری می‌کنم. اوفوا بعهدی اوف بعهدکم و ایای فارهبون (بقره / 40) در تعامل تو به پیمان خود با من پایبند باش تا من نیز در پیمان با تو پایبند باشم و تنها از تخلف از من بترس و تخلف از تعامل با خدا تحریم‌های خطرناک مرگبار و حیات براندازی را در پی دارد لذاست که پیوسته از طرف خداوند متعال اخطار داده می‌شود مبادا توافق بندگی که در الست به امضا رسید نقض شود که عذاب از زمین و آسمان نازل می‌شود و هیچ قدرتی نیز نمی‌تواند با آن معامله کند؛ چنانکه « قال ابوعبدالله جعفر الصادق علیه‌السلام ان‌لله عز و جل فی کل یوم و لیله ملکا ینادی: مهلا مهلا عباد الله عن معاصی‌الله فلو لا بهائم رتع و صبیه‌ رضع  و شیوخ رکع  لصب علیکم العذاب صبا ترضون به رضا‌» (اثنی عشریه/ 106) امام صادق علیه‌السلام فرمود خداوند عزوجل فرشته‌ای دارد که هر شبانه‌روز اعلان می‌کند ‌ای بندگان خدا از معصیت و گناه دست نگه دارید، پس اگر نبود حیوانات چرنده و کودکان شیرخوار و سالخوردگان قدخمیده همانا بلا و عذاب مانند باران به سرتان می‌ریخت و خود نیز خود را مستحق عذاب می‌دیدید و به این بلا راضی می‌شدید.

پس از اینکه آیت‌الله سیدحسن مدرس طرح استیضاح سردار سپه (رضا خان) را تقدیم مجلس کرد و روز تاریخى استیضاح (27 مرداد 1303) فرارسید، کارآگاهان شهربانى و پلیس‌هاى آشکار از یک سو و رجاله‌هاى مزدور و چاقوکشان و هوچیان داوطلب و امثال آنها از جانب دیگر در میان گروه تماشاچیان کنجکاو، در حوالى مجلس پراکنده شدند و نگاه‌هاى مظنون و کله‌هاى مشکوک همه جا به نظر مى‌رسید و احساس مى‌شد. حوالى ساعت 10 صبح مدرس،‍ عصازنان به مجلس آمد و از همان بدو ورودش معرکه‌گردانی شروع شد.
هوکنان مزدور از دم در، طبق دستور شهربانى، بنای جنجال و اهانت را نسبت به مدرس گذاشتند. صداهاى قالبى «مرده باد مدرس» تمام صحن مجلس را پر کرد. مدرس در آن جنجال خطرناک نه تنها هراسى به خود راه نداد و دست و پاى خود را گم نکرد بلکه دست از متلک‌گویى هم نکشید و مثل اینکه آن حوادث را کاملا عادى پنداشته و با نظر حقارت نگریسته باشد، برگشت و به آن دسته‌اى که مرده باد مدرس مى‌گفتند، گفت: «اگر مدرس بمیرد، دیگر کسى به شما پول نخواهد داد». بالاخره مدرس هر طور بود خود را به سرسراى مجلس رساند. هنگامی که از پله‌ها بالا مى‌رفت مجدداً از صحن حیاط صداى «مرده باد مدرس» را شنید. مدرس مجددا روى خود را برگردانید و فریاد کشید: «زنده باد مدرس، مرده باد سردار سپه» این جمله را چند نفر از وکلاى طرفدار سردار سپه شنیده غرغرکنان رد مى‌شدند و مدرس خود را به اتاق فراکسیون اقلیت رساند. سردار سپه به مجلس آمد و به او خبر دادند مدرس گفته است: «مرده باد سردار سپه». رضاخان از این سخن خیلى اوقاتش تلخ شد و به خود پیچید، مجدداً از پایین صداى: «مرده باد مدرس» بلند شد. مدرس از همان اتاق بالا، پنجره را باز کرده سر خود را بیرون آورده، فریاد زد: «زنده باد مدرس، مرده باد سردار سپه».
به محض اینکه مدرس این جمله را تکرار کرد، چند نفر از طرفداران دوآتشه سردار سپه از جمله سیدیعقوب انوار و یکى، دو نفر دیگر با دوات و بادبزن و غیره به طرف مدرس حمله‌ور شده به او بناى ناسزاگویى را مى‌گذارند. اما سردار سپه که قبلا هم شنیده بود مدرس چنین جمله‌اى را گفته، اکنون هم با گوش خود همان جمله را مى‌شنود. به همین دلیل ناگهان از جا بلند شد و به طرف مدرس حمله کرد و یقه آن پیرمرد لاغر خسته را گرفته او را با غضب کنج دیوارى گذاشته مى‌گوید: «آخر سید تو از من چه مى‌خواهى...؟!»
آن پهلوان هم در آن حال که مثل جوجه‌اى در چنگال آن ببر مازندران گرفتار بود باز ذره‌اى ترس از خود ظاهر نکرد و فوراً با رشادت و عزم راسخ با لهجه رضایت‌بخش گفت: «مى‌خواهم تو نباشى!»1
........................................................................................
پی نوشت
1– مکى، حسین، تاریخ 20 ساله ایران (انقراض قاجاریه و تشکیل سلسله دیکتاتورى پهلوى)، تهران، انتشارات امیرکبیر 1357، ج 3، ص 130.
منبع: دوران

درگذشت «محمد مصدق»  (1345 ش)
محمد مصدق، سال 1261 ش در روستای احمدآباد در اطراف تهران به دنیا آمد. وی سال 1299 به سمت‏های وزیر دارایی، وزیر خارجه و سپس نمایندگی مردم تهران در مجلس شورای ملی برگزیده شد اما پس از آن، برای مدتی از سیاست کناره گرفت. مصدق سال 1322 بار دیگر به صحنه سیاست بازگشت و در دوره‏های چهاردهم و شانزدهم مجلس شورای ملی، برای ملی کردن صنعت نفت ایران تلاش کرد. مصدق 29 اسفند 1329 موفق شد قانون ملی شدن صنعت نفت ایران را با حمایت جریان‏های اسلامی به رهبری آیت‏الله کاشانی و گروه‏های ملی در مجلس به تصویب مجلس شورای ملی و سنا برساند. در همین راستا، مصدق در اردیبهشت 1330 برای اجرای این قانون و خلع ید از شرکت نفت انگلیس، نخست‌وزیر ایران شد. مصدق یک سال بعد به دلیل درخواست به دست گرفتن وزارت جنگ و عدم پذیرش آن توسط محمدرضا پهلوی، بدون مشورت با کسی از مقام خود استعفا کرد. شاه نیز بلافاصله احمد قوام را به این سمت برگزید. این واقعه باعث تحریک نیروهای مردمی به رهبری آیت‏الله سیدابوالقاسم کاشانی شد و در نهایت با اولتیماتوم آیت‏الله کاشانی به احمد قوام برای کنار رفتن از قدرت، قیام مردمی 30 تیر 1331 شکل گرفت. مصدق پس از 30 تیر 1331 و روی کار آمدن مجدد، تصور می‏کرد مردم تا همیشه از او حمایت خواهند کرد. در نهایت کار بدانجا رسید که حتی آیت‏الله کاشانی را از دخالت در امور دولت و سیاست برحذر داشت و به هشدار آن عالم مجاهد درباره احتمال کودتا علیه دولت توجهی نکرد. از آن سو، چون مصدق موجبات ناراحتی شاه و اروپاییان و آمریکاییان حامی او را فراهم آورده بود، تدارک کودتایی ضد مصدق دیده شد تا آنکه در جریان کودتای 28 مرداد 1332، دولت مصدق به آسانی سقوط کرد و او با عده‏ای از یارانش دستگیر و پس از محاکمه، به 3 سال زندان محکوم شد. مصدق پس از طی دوران محکومیت به روستای احمدآباد در غرب تهران تبعید شد و پس از چند سال تبعید، 14 اسفند 1345 در 84 سالگی در آنجا درگذشت و در زادگاه خود به خاک سپرده شد.

حمله گارد «بنی‌صدر» و منافقین به مردم (1359)
پس از انتخاب بنی‏صدر به ریاست جمهوری، وی درصدد حذف نیروهای انقلابی‏ برآمد ولی تحولات جنگ، موقعیت را برای بنی‏صدر و تحقق اهداف سیاسی او دشوار کرد. به‏رغم تلاش‏های بنی‏صدر در سازمان‏دهی ارتش و اجرای عملیات نظامی به منظور کسب پیروزی سیاسی - نظامی، این اقدامات با شکست و ناکامی همراه شد. لیکن این ناکامی وی، برنامه‏های دیگری را پیش روی نیروهای شناخته‌شده مخالف نظام قرار داد. در این روند، حادثه 14 اسفند در دانشگاه تهران، نشانه سرفصل جدیدی از تلاش ضدانقلاب در داخل کشور محسوب می‏شد. در این روز در مراسمی که به مناسبت سالروز درگذشت محمد مصدق در دانشگاه تهران برگزار شده بود، بنی‏صدر در سخنرانی خود، به شخصیت‏های انقلاب و نهادهای انقلابی توهین کرد و در راستای اهداف استکبار جهانی سخن راند. پس از آن گارد شخصی بنی‏صدر و منافقین مسلح طی یک برنامه از پیش تنظیم‌شده، به دستور بنی‏صدر، به مردم انقلابی حمله کرده و گروه پرشماری را زخمی و دستگیر کردند. این حادثه منجر به وقوع حوادث و رخدادهایی شد که سرانجام منتهی به درگیری مسلحانه در داخل کشور و در نهایت شکست ضدانقلاب و حذف آنها از صحنه سیاسی شد.

مرگ «ژوزف استالین» رهبر دیکتاتور شوروی سابق (1953)
«ژوزف ویساریونوویچ جوگاشویلی» موسوم به «استالین»، دیکتاتور سفاک شوروی سابق، 21 دسامبر 1879 در شهری نزدیک تفلیس در گرجستان به دنیا آمد. او در 1917 همراه با لنین، انقلاب بلشویکی را به پیروزی رساند و از سوی لنین به وزارت کشور روسیه منصوب شد. استالین در سال 1922 به جانشینی لنین که به علت بیماری توان انجام کار نداشت برگزیده شد. استالین پس از مرگ لنین، یاران و همکاران نزدیک خود را که رقبای بالقوه خود تشخیص می‏داد، یکی پس از دیگری از مقامات حزبی و دولتی برکنار کرد. در دهه 1930 و همگام با تأسیس سازمان پلیس مخفی، صدها هزار نفر از مردم، دچار تصفیه‏های خونین شده و میلیون‏ها نفر به سیبری و اردوگاه‏های کار اجباری تبعید شدند. ژوزف استالین سرانجام پنجم مارس 1953 پس از عمری جنایت و خون‏ریزی، در 74 سالگی مُرد.