مهدی جابری: صاحب فیش‌های حقوقی جنجالی که دوست حسین فریدون، برادر رئیس‌جمهور است در اظهاراتی عجیب و غریب مدعی شد آنچه رسانه‌ها منتشر کرده‌اند فیش حقوقی او نیست بلکه پرینت گردش حساب است! در همین باره رئیس‌جمهور نیز تخلفات را متوجه «گوشه‌های دولت» می‌داند! به گزارش «وطن امروز» روزنامه دولتی «ایران» در شماره دیروز خود برای کاستن از حساسیت‌های اجتماعی درباره فیش‌های حقوقی نجومی سراغ علی صدقی، مدیرعامل بانک رفاه کارگران رفت و به نقل از وی نوشت: «سندی که در رسانه‌ها منتشر شد پرینت گردش حساب من بود که مانده حساب را در۱۰ ماه گذشته نشان می‌داد و فقط حقوق اسفندماه نبود». صدقی اما بی‌آنکه توضیح بیشتری درباره پرینت حساب خود بدهد، در ادامه به نکته‌ای اشاره کرده است که به طور تلویحی، نشان‌دهنده صحت اخبار درباره دریافتی‌های نجومی او است: «براساس تصمیم مجمع بانک حقوق مدیرعامل و اعضای هیأت‌مدیره افزایش یافت که تاریخ اجرای آن از ابتدای سال ۱۳۹۴ بود و بر همین اساس مابه‌التفاوت آن به حساب مشمولان واریز شد که بخشی از مبلغ کلی مانده حساب مربوط به آن بود اما در برخی رسانه‌ها به گونه‌ای تلقی شد که مبلغ ۲۳۴ میلیون تومان تنها مربوط به یک ماه بوده است، در حالی که این موضوع یک دروغ بزرگ است!» آنطور که از اظهارات صدقی مشخص است، او دریافت مبلغ 234 میلیون تومان را تایید کرده و حتی اذعان می‌کند فقط بخشی از این مبلغ مربوط به معوقات است. توضیحات ناقص و مبهم صدقی، مخاطبان را به این نتیجه می‌رساند که بخش زیادی از این مبلغ مربوط به حقوق، مزایا و پاداش او برای یک ماه است! صدقی همچنین با تأکید بر اینکه بانک رفاه کارگران خصوصی است، اضافه می‌کند: «همانند سایر بانک‌های خصوصی حقوق و پاداش مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره توسط مجمع عمومی بانک تعیین می‌شود». این جمله مدیرعامل بانک رفاه نیز تایید می‌کند که مبلغ کلانی به‌عنوان پاداش و حقوق وی در نظر گرفته شده است! علی صدقی، فردی که از وی با عنوان «صاحب فیش‌های حقوقی جنجالی» یاد می‌شود، درباره دستور معاون اول رئیس‌جمهوری برای بررسی دقیق حقوق و مزایای تمام مدیران بخش دولتی، شرکت‌ها و بانک‌ها هم اظهار می‌دارد: «در همان روزهای نخست رسانه‌ای شدن پرینت گردش حساب، سازمان بازرسی کل کشور برای بررسی موضوع به بانک مراجعه کردند اما پس از دستور معاون اول رئیس‌جمهوری دیوان محاسبات و سازمان بازرسی کل کشور میزان حقوق و مزایای تمام مدیران این بانک را به صورت مستند دریافت کرده‌اند تا بررسی‌های لازم صورت گیرد». آنچه در اظهارات دوست برادر رئیس‌جمهور اشاره‌ای به آن نشده، 180 میلیون تومانی است که به‌عنوان حقوق مهرماه 1394 به حساب وی واریز شده بود! سکوت مدیرعامل بانک رفاه در این باره، احتمالا بیانگر این است که «آن 180 میلیون تومان پرینت گردش حساب نبوده بلکه خود حقوق و فیش حقوقی بوده است!»
نظر روحانی درباره گوشه‌های دولت!
حسن روحانی، رئیس‌جمهور هم در دیدار رمضانی مسؤولان نظام با رهبر انقلاب سخن از فیش‌های حقوقی به میان آورد و آن را به «گوشه»ها ارتباط داد و گفت: «اگر در گوشه‌ای چند نفر حقوق بالاتری را برداشت کردند، آن را تبدیل به مساله ملی نکنیم!»  روحانی در این سخنان از عبارت «حقوق بالاتر» استفاده کرده این در حالی است که مردم در این زمینه عنوان «حقوق نجومی» را به کار می‌برند بنابراین به نظر می‌رسد رئیس‌جمهور قصد دارد از شدت تخلفات برخی مدیران ارشد دولتی بکاهد و آن را به گوشه‌های دولت ارتباط دهد! روحانی همچنین در این دیدار تاکید کرد «نباید اعتماد میان مردم و جامعه سست شود» اما تاکید بر حفظ اعتماد مردم به دولت، موضوعی نیست که با دستور مقامات ارشد دولت محقق شود بلکه میزان اعتماد مردم براساس واقعیت‌ها و حقایقی که در مجموعه دولت مشاهده می‌کنند، تعیین می‌شود.  امروز انتظار افکار عمومی از رئیس دولت این است که حقوق‌های نجومی را فقط «حقوق بالاتر» معرفی نکند، چراکه اگر این موضوع اهمیت و فراگیری نداشت آقای رئیس‌جمهور چند روز قبل در نامه‌ای به معاون اول خود خواستار شناسایی پاداش‌های نامتعارف و برخورد با مدیران متخلف نمی‌شد بنابراین تعداد متخلفان در حدی هست که رئیس‌جمهور برای مقابله با آنها نامه‌نگاری می‌کند و البته این موضوع نشان می‌دهد که «گوشه»های دولت زیاد است! در مجموع به نظر می‌رسد دولتی‌ها تمایل چندانی برای پذیرفتن اشتباهات خود در عدم نظارت بر سیستم پرداخت پاداش و حقوق مدیران ندارند، چراکه وزیر تعاون،کار و رفاه اجتماعی نیز که روز دوشنبه برای ارائه توضیحاتی در مجلس شورای اسلامی حضور یافته بود، به جای عذرخواهی از نمایندگان مردم و اقرار به تخلفات، منکر وقوع هرگونه تخلف در پرداخت حقوق شد و گفت: «هیچ حقوقی به شکل پنهانی پرداخت نشده است!»
فعلا نمی‌شود حرف زد!
محمدعلی پورمختار، نماینده مجلس و رئیس سابق کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نیز درباره تخلفات برخی مدیران ارشد دولتی در دریافت حقوق‌های نجومی به تسنیم گفت: برخی مدیران به ناحق خود را مستحق دریافت حقوق‌های بالا می‌دانند و ادعا دارند چون مدیرعامل هستند باید حقوق و دستمزدی بالا بگیرند، در صورتی که در بسیاری موارد مشاهده شده آن مدیر کار و تلاش چشمگیری برای دریافت آن حقوق نداشته است. عضو کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: معتقدم ضعف دستگاه‌های نظارتی منجر به پرداخت حقوق و دستمزدهای نجومی به برخی مسؤولان شده است. بالاخره سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به‌عنوان دستگاهی که ناظر بر نحوه هزینه‌های مالی است و دستی در تخصیص اعتبارات و بودجه دستگاه‌ها دارد باید نظارت خود را دقیق‌تر می‌کرد. رئیس سابق کمیسیون اصل 90 در مجلس نهم در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آیا مشابه پرونده‌هایی چون پرونده دریافت حقوق و دستمزدهای نجومی در سایر دستگاه‌ها هم وجود دارد یا خیر؟ گفت: بله وجود دارد! در حال حاضر اخباری در زمینه موارد مشابه در سایر دستگاه‌های اجرایی وجود دارد که فعلا نمی‌شود درباره آنها حرفی زد.

محمد  علی‏بیگی*: پس از اعلام نتایج اولیه انتخابات هفتم اسفندماه، یکی از سخنگویان جناح مختلط «اصلاحات-کارگزاران- اعتدال» با ابراز شعف از رای آوردن لیست امید در تهران، این برد را به شاخصه توسعه سیاسی تهران مربوط دانست و مدعی شد شاخصه توسعه سیاسی در تهران صددرصد، در مراکز استان‌ها 50 درصد و در شهرستان‌ها 30 درصد است.
وی رای‌آوری لیست امید در تهران را «انتخاب بسته‌های سیاسی» و «رها کردن شناخت شخصی از کاندیداها» دانست و ابراز امیدواری کرد به جای بررسی کاندیداها مردم پس از این، بیش از پیش، به «بسته‌های سیاسی» رای بدهند.
البته این امیدواری عالیجنابان دوام چندانی نیاورد و پس از انتخابات ریاست مجلس شورای اسلامی، مشخص شد گویا پیش از این مشخص نبوده افراد لیست‌ها چه کسانی هستند و چه گرایش‌هایی دارند. به بیان دیگر، نه‌تنها انتخاب کور بسته‌های سیاسی را برای مردم تجویز فرموده بودند، بلکه خود نیز گویا انتخاب بسامانی نداشته‌اند. پس با تعویض موضع خود، باز محدودیت‌های قانونی و رد صلاحیت‌ها را بهانه قرار داده‌اند یا پدرانه به هیات رئیسه مجلس توصیه می‌کنند با طرح‌های مطالعاتی، نمایندگان راه‌یافته را نسبت به مسائل خرد و کلان آگاه کنند یا آنکه تقصیر این وضع را به گردن نافرمانی و حرف‌ناشنوی آقای عارف بیندازند، چرا که ایشان از عقلای جریان روشنفکری دینی تبعیت نکرده ‌است.
اما این مسائل را در چه چارچوب تئوریکی می‌توان ریخت و چگونه می‌توان تحلیل کرد؟ چنانکه گفته‌اند زبان و گفتمان سیاسی را نمی‌توان خارج از متن کردارهایی که در آن شکل می‌گیرند دریافت. زبان و گفتمان فعالیتی است که براساس آن شیوه زندگی سیاسی و اجتماعی خاصی در جهان بیان و محقق می‌شود. (بشیریه:1382، ص601) لذا برای فهم نحوه تحلیل ایشان و نحوه سیاست‌ورزی ایشان و سایر کسانی که رای آوردن لیست امید را به «شکاف تمدنی» یا «صددرصدی شدن شاخصه توسعه سیاسی در تهران» مربوط می‌دانند، تحلیل این اقوال و عملکردها، ذیل نظریه کلاسیک توسعه، لازم است تا شأن این مدعیات مشخص شود.
نوشته‌اند توسعه سیاسی وقتی حاصل می‌شود که:
1- گروه‌ها و نیروهای اجتماعی گوناگون، بتوانند به علایق و منافع خود از نظر سیاسی سازمان بدهند.
2- حکومت براساس نهادهای درون ساختار خود بتواند به تلفیق علایق و منافع گوناگون بپردازد. همچنین برای حل اختلافات، روش‌های مسالمت‌آمیزی پدید آمده باشد؛ از جمله، برای دست به دست شدن قدرت سیاسی در بین گروه‌ها و نیروهای گوناگون.
3- درون نهادهای سیاسی مستقر، مجال مشارکت و رقابت سیاسی مستمر و مسالمت‌آمیز وجود داشته باشد.
4- مجموعه ساختارها و فرآیندهایی که در موارد قبل ذکر شد، مشروع و قانونی باشد. (بشیریه:1382، ص582)
اگر طبق شاخصه اول، توسعه سیاسی منوط به سازمان یافتن علایق و منافع سیاسی باشد، جناح مختلط اصلاحات-کارگزاران-اعتدال، شاید بی‌سر و سامان‌ترین وضع ممکن را داشته باشد. پس از آنکه مدت‌ها جناب عارف را با ماجرای مجلس مشغول کردند، سرآخر ایشان را از رقابت با آقای لاریجانی منع و او را فردی بی‌عرضه و با عملکردی خنثی توصیف کردند. جالب آن است که پس از رأی نیاوردن عارف، تنها ایشان آماج حملات قرار نداشت بلکه تمام کسانی که طبق قول و قرار اولیه لیست امید، به ایشان رأی ندادند نیز از موج توهین‌ها بی‌نصیب نبودند. از مصادیق دیگر این بی‌سامانی آن بود که آقای کواکبیان خود را در انتخابات هیات رئیسه دائم کاندیدا کرد و بانمک‌تر آنکه هنگام شروع رأی‌گیری هم اعلام انصراف کرد! به این ترتیب، گویا جناح مدعی توسعه‌یافتگی سیاسی، از نخستین شاخصه توسعه سیاسی نمره قابل قبولی نمی‌آورد و هنوز علایق و منافع خود را سازمان نداده است.
این نقیصه چنانکه پیداست از نبود ایدئولوژی سیاسی نشأت می‌گیرد. چنانکه قبلا نیز نوشته‌ بودم، در سردمداران این جناح، توجه به منافع کوتاه‌مدت شخصی غلبه دارد و به عبارت دیگر ایشان در «وضع ذوقی/ Aesthetic» به سر می‌برند و اصطلاحات مربوط به علوم انسانی را نیز متناسب با ذوق خود استعمال می‌کنند. این البته مؤید آن است که این جناح از خلأ یک ایدئولوژی سیاسی بسامان رنج می‌برد و به دلیل این فقدان، رقابتش صورت ایدئولوژیک نمی‌گیرد و همواره در وضع ذوقی باقی می‌ماند. «وجود رقابت سیاسی و ایدئولوژیک، مهم‌ترین ویژگی توسعه‌یافتگی سیاسی است. وجود رقابت سیاسی و ایدئولوژیک مهم‌تر از مشارکت سیاسی و در واقع متضمن آن است، حال آنکه صرف وجود مشارکت سیاسی متضمن وجود رقابت سیاسی نیست». (ن.ک بشیریه: 1382، ص583)
بی‌سامانی علایق و منافع، البته صرفاً ویژگی سردمداران این جناح نیست. هواداران نیز علایق یا منافع بسامانی ندارند. جالب آنجاست که توقع سردمداران این جریان از هواداران نیز آن است که چنین باشند و چشم بسته و به «بسته مورد نظر سردمداران» رای دهند!
اما این جناح از شاخصه دوم که در نهایت منجر به حل مسالمت‌آمیز اختلافات می‌شود نیز نمره قابل‌قبولی نمی‌آورد. چنانکه نوشته‌اند: تعارضات اجتماعی به چندقطبی شدن جوامع سیاسی می‌انجامد و در نتیجه مانع گسترش رقابت و مشارکت مسالمت‌آمیز در سیاست می‌شود. (بشیریه:1382، ص594) اما این جناح به واسطه همین تعارضات اجتماعی ا‌ست که خود را در صحنه رقابت انتخاباتی نگه‌ می‌دارد. اوج این مساله یعنی دامن‌زدن به شکاف‌های اجتماعی هم در انتخابات 88 صورت گرفت. در بحث از توسعه سیاسی، بازی برد- باخت کامل را پاره کردن قلب جامعه (بشیریه:1382، ص594) دانسته‌اند و نوشته‌اند: «برخی گروه‌ها و ایدئولوژی‌های حاکمه، سیاست را امری خصمانه تلقی می‌کنند و رابطه بین گروه‌های سیاسی را رابطه برد و باخت مطلق به شمار می‌آورند. این چندپارگی‌های اجتماعی مانع عمده‌ای بر سر راه توسعه سیاسی به شمار می‌رود». (بشیریه:1382، ص598) با این حساب آیا جناح مذکور، در جهت توسعه سیاسی گام برمی‌دارد و رأی آوردن آن، نشانه توسعه سیاسی‌ است؟ لااقل ذیل 2 شاخصه‌ای که تاکنون برشمردیم، چنین به نظر نمی‌رسد، بلکه حتی باید اضافه کرد جهت این جناح، خلاف توسعه سیاسی ا‌ست تا جایی که انتخابات هفتم اسفند در تهران، حول این تاکتیک کلی بود: «به اینها رای بدهیم تا آنها رأی نیاورند.» و به همین ترتیب بود که رأی دادن «به تمام افراد هر دو فهرست» موجه می‌نمود.
اما شاخصه سوم، یعنی مجال مشارکت و رقابت سیاسی مستمر و مسالمت‌آمیز، درون نهادهای سیاسی مستقر. برای این شاخصه نیز جناح موسوم به اصلاحات-کارگزاران-اعتدال برنامه ویژه‌ای تدارک دیده است. شرکت مستمر در رقابت سیاسی مستلزم پایبندی‌هایی ا‌ست که بویژه در انتخابات 88 زیر پا گذاشته شد. البته افراد شاخص این جریان هرگز علنا از آن عملکرد غیرمسالمت‌آمیز و غیررقابتی ابراز پشیمانی یا آن ‌را محکوم نمی‌کنند-که این البته با توسعه سیاسی مورد ادعا، به هیچوجه سازگار نیست- بلکه حتی سازوکارهای قانونی، از جمله بررسی صلاحیت‌ها را مانع اساسی شرکت کردن‌شان در رقابت مستمر سیاسی اعلام می‌کنند. در حالی که «محدودیت‌های قانونی ممکن است بخشی از جمعیت را از مشارکت سیاسی محروم کند. اما امروز مانع اصلی، مانع قانونی نیست».(بشیریه:1382، ص583)
شاخصه چهارم توسعه سیاسی، مشروعیت و قانونی بودن روند مشارکت است. البته این مشروعیت[یعنی با اقبال عمومی مواجه بودن] و قانونی بودن، ربطی به بازیگری سیاسی جناح مورد اشاره ندارد ولی میزان پایبندی ایشان به این پارامتر ـ چنانکه گذشت ـ  قابل بررسی‌ است.
اگرچه هانتینگتون توسعه سیاسی را یک واژه چندمعنایی می‌داند که مفاهیم آن بعضاً فاصله‌ مفهومی زیادی با هم دارند (بدیع:1393، ص206) اما باید گفت مساله جناح مورد اشاره، ربط چندانی به مباحث نظری پیرامون توسعه سیاسی ندارد. برخورد ایشان با این واژگان «عندالاقتضایی» و محض رفع حوایج است و آنطور که ملاحظه فرمودید، شاخص‌های توسعه‌یافتگی سیاسی، در میان افراد و عملکردهای جناح مختلط اصلاحات-کارگزاران- اعتدال چندان ارج و منزلتی ندارد. نگارنده بر آن است که نه رأی مردم تهران به لیست امید ربطی به توسعه سیاسی دارد (چه طبق نظریات کلاسیک توسعه و چه غیر آن) و نه جناح «علی‌الظاهر مدافع توسعه سیاسی»، کشور را به سمت توسعه سیاسی برده یا می‌برد.
عملکرد جناح مورد اشاره در جهت نظری بی‌مایه و شعاری و در جهت عملی ذوقی و عندالاقتضایی‌ است. کمااینکه هوادار توسعه سیاسی نمی‌تواند مدافع احساس ضعف ملی یا بحران اقتصادی باشد: «در شرایط احساس ضعف ملی در مقابل کشورهای دیگر و همچنین در شرایط بحران اقتصادی، اندیشه رقابت سیاسی جاذبه خود را از دست می‌دهد». (بشیریه:1382، ص600).
*پژوهشگر فلسفه و جامعه‌شناسی

میکائیل دیانی: چند هفته‌ای بود که پیگیر مصاحبه بودم، بعد از چند «خودکشی در ملأ عام» که جریان‌ساز رسانه‌ها بود، دنبال آن بودم که با رئیس «انجمن جامعه‌شناسی ایران» گفت‌وگو کنم اما هر هفته به دلیلی نمی‌شد، بالاخره چهارشنبه هفته گذشته قرار قطعی شد، یک روز پس از «میتینگ کورش» به دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران رفتم، میزگردی درباره زبان‌شناسی برقرار بود که مدیریت جلسه را دکتر «محمدامین قانعی‌راد»، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران بر عهده داشت. با عکاس روزنامه منتظر نشستیم تا ایشان بیایند. در اتاق کوچک انجمن جامعه‌شناسی ایران به گفت‌وگو نشستیم، دکتر می‌گفت «حال جامعه خوب نیست» و نیاز به یک مداوای سیستماتیک دارد. بحث‌ها ابتدا بیشتر بر سر «آسیب‌های اجتماعی» بود و دکتر درمان را در 2 نهاد «آموزش» و «سیاست» می‌دانست. می‌گفت اقتدار دچار چالش شده است و همین باعث شده همه نهادهای اجتماعی کارآیی لازم خودشان را نداشته باشند، اقتدار در ادارات از جنس برنامه است اما ما با بی‌برنامگی مواجهیم، اقتدار در مدرسه یعنی طبق ضوابط نظام علمی جلو برویم اما این اتفاق نمی‌افتد و خروجی‌های مدرسه مطلوب نیست. بحث آموزش که مطرح شد، جریان میتینگ دهه هشتادی‌ها در مجتمع تجاری کورش را گفتم، آقای دکتر با تعجب گفت خبر ندارد و جزئیات را پرسید، بسیار تعجب کرده بود و این اتفاق را شروع یک بحران جدید در حوزه اجتماعی می‌دانست. مشروح این گفت‌وگو را بخوانید.
***
 آقای دکتر! حال جامعه ایران چطور است؟
حال جامعه ایران خوب نیست.
 چرا؟
دلایل متنوعی دارد. ما یکسری شاخص‌ها داریم که از بیرون وضعیت جامعه را پایش می‌کنیم مثل بدن، ما درجه تب را می‌گذاریم در دهان بیمار و فشار خون می‌گیریم، مقدار قندش را حساب می‌کنیم تا حال کلی این بیمار به‌دست بیاید. پزشک خوب به جای تشخیص‌های موضعی با بررسی همه عوامل به این چشم‌انداز می‌رسد که این بدن در مجموع حالش خوب نیست! کل ارگانیسم بدن دچار نارسایی‌هایی است که یک درمان سیستماتیک را باید در پیش گرفت، مسامحتا جامعه را باید تشبیه کنیم به همین بدن که وضع کلی‌اش خوب نیست چون شاخص‌ها این را به ما می‌گوید. یک موقعی هست ما یک چیزی داریم به اسم «فرار مغزها»، بعد می‌بینیم در کنار فرار مغزها، آمار بالای طلاق هم هست، در کنار آن آمار بالای اعتیاد هم هست و در کنار آن یک چیزی مثل خودکشی هم در شکل‌های مختلف دارد اتفاق می‌افتد، میزان اختلال روانی و روحی و اضطراب هم بالاست، مجموعه این آمارهای متعدد ما را به اینجا می‌رساند که بدن جامعه هم دچار یک مشکل سیستماتیک شده است.
 چه باید کرد با این وضعیت؟
مهم‌ترین کار ایمنی است. باید یک درمان سیستماتیک صورت بگیرد و در آن ایمنی بدن افزایش پیدا کند. یک موقعی هست که بدن به‌طور معمولی و طبیعی از پس مسائل و مشکلاتش برمی‌آید، بدون آنکه آن مسائل و مشکلات تبدیل به بحران بشود، چرا که در همه اطراف جامعه یک سری مسائل هست که وجودشان طبیعی است، اینها تا زمانی که جامعه خود بتواند آنها را در خود حل بکند طبیعی است، یعنی سیستم ایمنی‌اش آنقدر قوی باشد که اینها به بحران تبدیل نشود. همچنان که نمی‌شود انسان را در شرایط استریل قرار داد، جامعه هم نمی‌شود در شرایط استریل باشد. زندگی در شرایط استریل دوام نمی‌آورد، و هم بدن و هم جامعه در شرایط نیمه‌استریل زندگی می‌کنند که دستگاه ایمنی تصحیح‌کننده مسائل است. وجود بخشی از مشکلات و مسائل را به‌عنوان بخشی از زندگی طبیعی یک جامعه باید بپذیریم، در جامعه همواره یک سری مسائل هست که مشکل‌ساز است اما جامعه و سیستم ایمنی آن باید آنقدر قوی باشد که بتواند درون خود آنها را حل کند.
 از دید شما عناصر طبیعی که در جامعه وجود دارد و ممکن است مخاطره‌آمیز هم باشد، چه چیز‌هایی است؟
یکی مدرسه است، یکی رسانه است، یکی خیابان است، یکی مراسم و اجتماعات انسانی است، دانشگاه است. همه اینها هم لازم و ضروری است و هم ممکن است اینها موقعیت‌های مخاطره‌آمیز ایجاد کنند، جامعه باید ظرفیت این را داشته باشد که اجازه ندهد این مسائل به بحران و گسست بینجامد و بتواند آن را حل کند. در چنین وضعیتی مشکلات کوچکی ایجاد می‌شود و جامعه به وسیله بحث و گفت‌وگو و مذاکره و مشاوره آنها را حل می‌کند. الان در شرایطی بسر می‌بریم که مسائل کوچک دارد تبدیل به مشکلات بزرگ می‌شود، مشکلات بزرگ دارند به هم پیوند می‌خورند و یک سری بحران‌ها را می‌سازند و ظرفیت برخورد با این بحران‌ها و آسیب‌ها در جامعه کم شده، نمی‌خواهم بگویم کلا توانایی ندارد که آن مترادف با فروپاشی  اجتماعی است اما معتقدم جامعه در شرایط بحران اجتماعی به سر می‌برد.
 اخیرا رهبر انقلاب هم درباره مشکلات و آسیب‌های اجتماعی گفتند باید به داد آنها رسید، به نظرتان یکی از دلایل، به رسمیت نشناختن این آسیب‌ها نیست؟
دقیقا! اولین مرحله این است که سطحی از این مشکلات و مسائل به رسمیت شناخته شود و البته سطحی از آن هم که طبق گفته قبلی‌ام لازمه اجتماعی است. در زندگی اجتماعی اختلاف پیش می‌آید، تقابل‌هایی هست، انشعاباتی وجود دارد، سلایق مختلفی باید باشد، حتی گاه باید جدایی‌گزینی پیش بگیرند، در سطح اندیشه‌شان، در باورهای‌شان، در عقایدشان به گونه دیگری بیندیشند، بویژه در جامعه معاصر که ما به نوعی در فضای تکثر به سر می‌بریم و تکثر بخشی از هستی‌شناسی جامعه است و جامعه روی دوش این تکثر قرار دارد.  بنابراین تکثر به عنوان یک عنصر، یک ریشه‌های هستی اجتماعی که الان در آن است باید پذیرفته شود و دیگر آنکه این تکثر ممکن است به مسائل و مشکلاتی بینجامد که بخشی از این مسائل و مشکلات قابل فهم و طبیعی است، این هم به معنای آن نیست که از نظر اخلاقی این مسائل را توجیه بکنیم، بنابراین باید وجود مسائل اجتماعی را در یک سطحی بپذیریم و ظرفیت‌های جامعه را برای حل اینها تقویت و احیا بکنیم. به‌عنوان مثال الان موضوع خودکشی‌ها مطرح و پررنگ شده اما آیا جامعه‌ای داریم که 80 میلیون جمعیت داشته باشد و در آن هیچ خودکشی رخ ندهد؟ آن جامعه آیا نرمال است؟ جامعه تا این حد استریل وجود دارد و اگر دارد ادامه حیات دارد؟
 درباره همین خودکشی‌ها که شما مطرح کردید، خب! این خودکشی‌های اخیر که سر و صدای زیادی کرده است در ملأ عام بوده است، چند نظر به‌وجود آمده است، از یک منظر می‌گویند «جامعه دچار افسردگی است»، یک نگاه دیگر می‌گوید این طبیعی است و نباید به آن دامن زد، یک نگاه هم این است که این خودکشی‌ها وقتی در ملأ عام اتفاق می‌افتد واکنشی است به یک شرایطی و درون این اتفاق یک پیام اجتماعی نهفته است، نظر شما چیست؟
این گزاره سوم نظر خود من است که با واکنش‌های بسیاری هم مواجه شده است. به نظر من این اتفاقات افسردگی نیست، نسبتی با افسردگی ندارد، به تعبیر دیگر افسردگی در سطح فردی است اما اینها یک کنش‌هایی است که تحلیل آن در سطح جامعه باید مورد بررسی قرار گیرد. اخیرا رئیس انجمن علمی روانپزشکان گفته بین 20 تا 25 درصد ایرانیان دچار بیماری روانی هستند و بیش از 50 درصد مراجعه‌کنندگان به پزشکان عمومی، دارای انواعی از بیماری روانی هستند. گفته می‌شود 25 درصد جامعه دچار افسردگی است، پس این خودکشی‌ها طبیعی است در حالی که وقتی این موارد خودکشی در ملأ عام را نگاه می‌کنیم می‌بینیم اینها آدم‌هایی نبودند که دارای سابقه افسردگی بوده باشند، چون افسردگی با بی‌نشاطی، عدم تعلق به زندگی، عدم انگیزه برای کار و تلاش و بودن در جامعه همراه است. افراد افسرده با این زمینه‌های طولانی علاقه خودشان را به زندگی از دست می‌دهند، کم‌کم تصمیم می‌گیرند دنیا را ترک کنند، یک کسی مثل صادق هدایت، ممکن است یک جهان‌بینی داشته باشد و وقتی از موضع افسردگی دست به خودکشی می‌زند با یک یأس فلسفی مواجه شده‌ است، ناامیدی‌های طولانی‌مدت از زندگی دارد. دچار از دست دادن معنا می‌شود. این متفاوت است با کسی که زندگی کاملا برایش معنا دارد، اتفاقا معنای پررنگی هم دارد. مثلا فرض کنید شخصی می‌خواهد ازدواج کند یا با فرد دیگری ارتباطات عاشقانه داشته باشد، دختری هست که با یک پسری می‌خواهد ازدواج کند، زندگی برای او با معناست، اتفاقا خیلی پرنشاط و پرتلاش هم هست، حالا او به یکباره وارد یک بحث خانوادگی شدید می‌شود و می‌بیند آن چیزی که در ذهنش می‌خواهد امکان تحقق ندارد، این به یکباره دچار یک شوکی می‌شود که آن شوک او را می‌کِشد به سمت خودکشی! یکی دیگر از مواردی که خودکشی صورت گرفته، فردی است 65 ساله که کار می‌کند، تلاش می‌کند، کسب درآمد دارد، به یکباره دچار یک بیماری چشمی می‌شود که برای درمان آن پول ندارد و نمی‌تواند آن را درمان بکند، بر اثر این شوک خودش را در میرداماد حلق‌آویز می‌کند. یا فرد دیگری که به بیمارستان مراجعه کرده بود، درد داشت، دنبال رفع مشکل خودش بود، فکر می‌کرد زندگی ارزش این را دارد که با بیماری‌اش مبارزه کند و آن را درمان بکند، بعد در شرایطی قرار می‌گیرد که می‌بیند وجه درمان را ندارد و این بیماری هم به‌صورت وحشتناک همیشه باید همراهش باشد، بهتر می‌بیند که خودش را راحت بکند. یک مورد دیگر 3 خواهری بودند که با رعایت چارچوب‌های اخلاقی زندگی می‌کردند، اما آن سه نفر به یک جایی رسیدند که دیدند نمی‌توانند در جامعه مشارکت کنند، یعنی به‌صورت متعارف جامعه نتوانسته بودند زندگی بکنند، همه آدم‌ها ازدواج می‌کنند اما آن سه تا محروم شده بودند. یا خودکشی دستفروش‌ها، آن فرد از ادامه حیات اجتماعی‌اش به شیوه خشونت‌آمیزی محروم شده بود و به یک معنا از ادامه مشارکتش در جامعه محروم شده بود. پس به عقیده من، این خودکشی‌ها از سر افسردگی نیست بلکه خودکشی‌ها واکنشی است نسبت به شرایط اجتماعی و یک پیام اجتماعی برای جامعه است.
 شما می‌گویید اینها واکنشی است که در آن یک پیام اجتماعی برای جامعه هست، می‌توانید این را بیشتر باز کنید؟
ببینید! فرد در شرایطی قرار می‌گیرد که می‌بیند  در این جامعه نمی‌تواند زندگی‌اش را مدیریت و کنترل بکند، چون انسان دوست دارد در زندگی مشارکت داشته باشد، تا دیروز مشارکت داشته، به یکباره می‌بیند به دلیل شرایط مختلف اجتماعی امکان مشارکت از وی سلب می‌شود، آن شخص نمی‌تواند هزینه درمانش را بدهد، آن یکی نمی‌تواند به عشقش برسد، آن یکی نمی‌تواند مشارکت در زندگی و اجتماع داشته باشد. این مشارکت ابعاد اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دارد که به هر حال از هر یک از این دریچه‌ها افراد از ادامه مشارکت محروم و مدیریت زندگی‌شان غیرممکن شده است، به تعبیری اینها به آخرالزمان خودشان رسیده‌اند، یعنی دیگر نمی‌تواند زندگی شخصی‌اش را ادامه دهد. من در پاسخ آن کسانی که می‌گویند افسردگی دلیل این اتفاق است می‌گویم اینها کسانی نبوده‌اند که ناامیدی طولانی‌مدت داشته‌ باشند یا برای زندگی‌شان تلاش نکنند. اکثر اینها هنجارپذیر، تابع عرف عمومی جامعه و محترم بوده‌اند، و بی‌احترامی هم به کسی نمی‌کردند. آدم‌هایی بودند که از تمام ظرفیت خودشان برای مشارکت در جامعه استفاده می‌کنند اما به یکباره با یک واکنش خشونت‌بار از سمت جامعه مواجه می‌شوند، این را هم احساس نمی‌کنند که یک فرد نسبت به آنها واکنش نشان داده، بلکه این را از سمت جامعه حس می‌کنند، انگار یک فرد با مشت به سینه‌اش زده که طردش کند و این فرد موقعیت طرد را نمی‌پذیرد و دست به نابودی خودش می‌زند. این در ملأ عام خودکشی کردن به نوعی جار زدن و گلایه کردن از جامعه و مقصر قلمداد کردن جامعه است، در حالی که آن کسی که افسرده است، می‌رود یک گوشه خودکشی می‌کند.
آقای دکتر! شما اینها را در دسته‌بندی افرادی که هنجارپذیر‌ند و نمی‌خواهند عرف جامعه را زیر پا بگذارند، قرار می‌دهید، ما امروز گروه‌های دیگری داریم که نمی‌خواهند معروفات جامعه را لحاظ کنند و به تعبیری می‌خواهند در جامعه «دگر» باشند، گروهی که عمدتا برای طبقه متوسط رو به بالا هستند و رفتارهایی نظیر ازدواج سفید و زندگی مجردی را انتخاب می‌کنند، اینها چه رویکردی دارند؟ برخی اینها را در مسیر مدرنیزاسیون می‌دانند که دارند تغییر مبناهای اجتماعی می‌دهند، این را چطور می‌بینید؟
این یک دگراندیشی اجتماعی است، اینها با نهاد‌های موجود مشکل دارند ولی بجای آنکه خودشان را از بین ببرند، یک رفتارهای جدید اجتماعی می‌کنند، روش‌های دیگری را به‌صورت اجتماعی پی می‌گیرند تا در جامعه باقی بمانند، رفتارهای‌شان هم لزوما هنجارهای جامعه و اخلاقیات را در بر نمی‌گیرد، بالاخره متفاوت از جامعه است، متفاوت از هنجارها است و احتمالا مغایر با اخلاقیات و روند عمومی جامعه است. در برخی موارد هم جامعه این نوع دگراندیشی را به معنای بی‌هنجاری قلمداد می‌کند و بعد از مدتی به هنجارها و قواعد جدید تبدیل می‌شود.
 اینها را در حال حاضر می‌توانیم بگوییم آسیب اجتماعی است؟
ما می‌توانیم بگوییم «نهاد خانواده» دچار مشکل شده است و افراد نهاد‌های مختلفی را برای مشکل خود انتخاب می‌کنند و این هم بستگی دارد در چه سطحی دارد اتفاق می‌افتد که ما بگوییم جامعه دچار بحران است، باید ببینیم چه مقدار ازدواج سفید شیوع دارد! به نظر من در جامعه ما این میزان، میزان بالایی نیست. زندگی مجردی یا تداوم دوستی‌های جنس مخالف شاید بحران باشد اما خود ازدواج سفید، یعنی زندگی زیر یک سقف بدون ازدواج، گستردگی ندارد و پذیرش فرهنگی هم ندارد، در جامعه ما در بین گروه‌های مختلف اجتماعی خیلی کم پیدا می‌شود دختر یا پسری راضی به این سبک زندگی باشند یا راضی باشند خواهر یا برادرشان یا فرزندشان اینگونه زندگی کند. در جامعه ما امروز هستی این پدیده به رسمیت شناخته شده، یعنی پذیرفته شده که هست اما رسمیت به معنای اخلاقی بودن یا درست بودن ندارد. این مساله باید ما را به این سوال بکشاند که آیا نهاد خانواده به مشکل برخورد کرده است؟
 به نظر می‌رسد خانواده به مشکل برخورد کرده اما چرایی اینکه استقرار نهاد خانواده دارد سست می‌شود را شاید شما از منظر جامعه‌شناسی بهتر بتوانید توضیح دهید.
انقلاب یک تحول سیاسی و اجتماعی است، انقلاب اقتدار را به چالش می‌کشد، این اقتدار در نگاه اولیه فقط اقتدار سیاسی است اما در نگاه عمیق‌تر، اقتدار در همه نهادهای اجتماعی از جمله خانواده به چالش کشیده می‌شود، چه مسوولان بدانند، چه ندانند، چه بخواهند، چه نخواهند. یکی از عرصه‌های مهم اقتدار، در خانواده است، در حال حاضر اقتدار در خانواده به چالش کشیده شده است. انقلاب، پدرسالاری را به چالش می‌کشد، پدرسالاری در عرصه سیاسی هست، پدرسالاری در خانواده هم هست. وقتی پدرسالاری به چالش کشیده می‌شود، مساله دستیابی یا سهم‌خواهی از قدرت مطرح می‌شود، در خانواده هر کس سهمی از قدرت می‌خواهد. در سازمان، اداره، مدرسه، خانواده، پادگان حتی، اقتدار دچار چالش است و همه اینها با هم پیوند دارند. وقتی پدرسالاری دچار تزلزل می‌شود و یک وضعیت پساپدرسالاری هم تثبیت نشده است؛ مبارزه برای پیروزی مردسالاری یا زن‌سالاری اتفاق می‌افتد. یعنی دعوای دو جنسیت به خاطر به دست آوردن قدرتی رخ می‌دهد که محل استقرار فرهنگی آن مشخص نیست؛ زن و مرد هر یک می‌خواهند نسبت به هم برتری پیدا کنند در حالی که هر دوی آنها فاقد مشروعیت هستند؛ بنابراین مبارزه به شکل‌های مختلف ادامه پیدا می‌کند؛ ممکن است مرد در ظاهر تسلط زن را بپذیرد ولی به شیوه‌های مختلف با این تسلط مبارزه کند؛ از سوی دیگر زن با تسلط  مرد درگیر است و بنا به دلایل مختلف نمی‌خواهد این مردسالاری را بپذیرد؛ فرزند هم در چنین وضعیتی که قواعد رفتاری تثبیت نشده‌اند، استقرار ندارند و سیال هستند، سعی می‌کند براساس منافع خود، خانواده را پیش ببرد و خیلی وقت‌ها هم ممکن است کل خانواده را به خدمت خود بگیرد. اینها باعث می‌شود نهاد خانواده دچار تزلزل شود و فاقد اقتدار باشد و شاید برخی دنبال راه‌های جایگزین بگردند.
چالش اقتدار را الان داریم در خانواده بحث می‌کنیم اما این همه جا هست، در سازمان چالش اقتدار چگونه است؟ اقتدار در سازمان از جنس برنامه است، آیا برنامه حاکم است بر رفتارها یا اندیشه‌ها و سلایق افراد؟ آنهم نه به شیوه تعاملی بلکه بصورت استبداد رأیی! همین در نظام آموزشی وجود دارد هم در مدرسه و هم در دانشگاه! حتی مجلس شورای اسلامی، وقتی مجلس دارند نطق می‌کنند، یکی خوابیده، یکی راه می‌رود، یکی شعار می‌دهد، یکی با رئیس صحبت می‌کند، در صورتی که تعریف مجلس و ساختار مجلس به گونه‌ای دیگر است! جامعه نیازمند اقتدار است اما نه حالا از جنس استبدادی!
بنابراین این تنها در خانواده نیست که ما می‌گوییم اقتدار تضعیف شده، بلکه در همه عرصه‌های اجتماعی این ضعف را داریم مشاهده می‌کنیم و این است که می‌گویم حال جامعه خوب نیست! این ناشی از تزلزل اقتدار است که بخشی از آن طبیعی است به خاطر انقلاب و بخشی از آن هم به علت سوءمدیریت و سوءعملکرد و سوءبرنامه‌ریزی است.
 نظام آموزشی ما چه نقشی دارد؟ آیا ما در نظام آموزشی‌مان توانسته‌ایم افرادی را پرورش دهیم که هم برنامه‌ریز باشند، هم برنامه‌پذیر، هم اداره‌کننده و هم تابع ضوابط اداری؟ و اساسا آن جنس مورد نیاز اقتدار در آن موقعیت خاصش را داشته باشند؟ اگر خبر داشته باشید چند روز پیش، میتینگ دهه هشتادی‌ها در مجتمع کورش برگزار شد و بحران هویت آن قدر بالاست که آنجا خودشان را هم نمی‌توانند اداره کنند و درگیری بین‌شان صورت می‌گیرد و در نهایت از هم می‌پاشند.
من وقتی می‌گویم بحران اقتدار داریم، منظورم بحران قاعده است، بحران نظم اجتماعی است که نمونه‌اش می‌شود همین که شما می‌گویید، چند صد نفر یکجا جمع می‌شوند، بدون هدف، در نهایت هم درگیر می‌شوند و به یک بی‌نظمی اجتماعی می‌انجامد. این نظم اجتماعی یک نوعی از اقتدار و سلسله‌مراتب را تعریف می‌کند از جنس دموکراتیک، در جوامع پساانقلاب! این نظم اجتماعی در یک پایگاه اقتدارگرایان سنتی و استبدادی نیست. این پارادوکس را دقت کنید، هم اقتدار لازم است، هم این اقتدار نباید استبدادی باشد. اقتدار از جنس عقلانی و قانونی یک نوع مشروعیت فرهنگی است. به نوعی قدرت باید از یک مشروعیت فرهنگی برخوردار باشد که نظم اجتماعی برقرار کند اما ما نتوانسته‌ایم این مشروعیت فرهنگی را شکل بدهیم.
ما در مدرسه دچار بی‌نظمی اجتماعی هستیم، معلم یا کتاب درسی قاعده را تعریف نمی‌کند، رفتار دانش‌آموز تحت عوامل دیگری شکل می‌گیرد. مدرسه فقط طبق قواعد مدرسه اداره نمی‌شود. دانشگاه هم فقط براساس قواعد دانش و علم و منطق علمی دانشگاه اداره نمی‌شود. عوامل دیگری هم دخیل هستند. این تداخل قواعد باعث شده مدرسه و دانشگاه مثل سایر نهادهای دیگر بی‌قاعده شوند و در نتیجه نتوانند کارآیی داشته باشند و نتوانند نیرویی را پرورش دهند که بر مبنای منطق دانشگاه تربیت شده باشد. ما باید تلاش کنیم قواعد دانشگاه و مدرسه بازیابی شود و نقطه حرکت باید تحول در نظام آموزشی باشد، تحول در آموزش باید بتواند «قدرت آموزش» را به خودش بازگرداند، قدرت آموزش چیست؟ قدرت جامعه‌سازی! یعنی نظام آموزشی بتواند جامعه را بسازد. این قدرت به یک نحوی از دست رفته، اگر قدرت آموزش را بازگرداندید از طریق نظام آموزشی، سایر نهاد‌های اجتماعی هم تحت نفوذ خروجی‌های نظام آموزشی بسامان می‌شوند. و حال جامعه خوب می‌شود. اما اگر بخواهیم از مدرسه و دانشگاه هم آغاز کنیم، باید در عالم سیاست به یک اجماعی برسیم، اینکه از کجا آغاز کنیم پیوند می‌خورد با سیاست، اینجا همه چیز با سیاست پیوند دارد. مسائل اجتماعی اساسا مسائل سیاسی است. از پیوند «سیاست» و «آموزش» است که می‌توانیم آسیب‌های اجتماعی را حل کنیم. یک اشتباه بزرگ این است که برای حل مشکلات و آسیب‌های اجتماعی دست به ایجاد سازمان‌های بزرگ تخصصی بزنیم، سازمان تخصصی برای روانپزشک‌ها، سازمان تخصصی برای اعتیاد، سازمان تخصصی برای طلاق و... این راه‌حل‌ها، راه‌حل‌های فردگرایانه است که ظاهرا آسیب را درباره افراد کاهش می‌دهد اما درباره جامعه تعمیق می‌بخشد، بنابراین ما باید به راه‌حل‌های اجتماعی بیندیشیم و راه حل‌هایی که نهادهای اجتماعی را مورد خطاب قرار می‌دهد و با نهاد‌های اجتماعی کار دارد.
 جمع‌بندی نهایی را برای اینکه بتوانیم جلوی آسیب‌های اجتماعی را بگیریم، بفرمایید.
برای جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی باید توجه اساسی به 2 نهاد اجتماعی «آموزش» و «سیاست» در جامعه داشته باشیم. برای مقابله با طلاق، اعتیاد، بزهکاری و... باید از آموزش و سیاست شروع کرد. دیدگاه رایج متاسفانه برای حل آسیب اجتماعی سریع می‌رود سراغ خود پدیده و بصورت میکروسکوپی صرفا آن پدیده را می‌بیند، در حالی که باید آن را در کانتکس خودش ببینیم، نگاه عامیانه مساله را کاملا بسته و نزدیک می‌بیند، در حالی که نیاز دارد بصورت دورتر و با نگاه به زمینه نگاه شود که زمینه بروز مساله کشف شود.

آیت‌الله‌العظمی ناصر مکارم ‌شیرازی با بیان اینکه بالاترین مقام سازمان ملل بازیچه دست دلارهای نفتی شد، گفت: آمریکایی‌ها چندی قبل با صراحت گفتند یک سند ۲۸صفحه‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد عربستان سعودی در کشتار ۱۱ سپتامبر دست داشته است. به گزارش روابط‌عمومی دفتر آیت‌الله مکارم‌شیرازی، این مرجع تقلید در ابتدای جلسه شرح دعای صحیفه سجادیه خود اظهار داشت: رسوایی بزرگی که اخیراً برای دبیرکل سازمان ملل پیدا شد در نوع خود بی‌نظیر یا کم‌نظیر بود و ضربه سنگینی بر باور کسانی که این مجامع را پناهگاهی برای مظلومان جهان می‌دانستند وارد کرد و همه دیدند که به‌آسانی بالاترین مقام سازمان ملل بازیچه دست دلارهای نفتی شد. وی بیان کرد: آنها چند روز نام عربستان را در لیست سیاه کودک‌کشی گذاردند، ناگهان ورق برگشت و از لیست سیاه حذف شد و دبیرکل اعلام کرد چاره‌ای جز این کار نداشته، زیرا عربستان تهدید کرده بود که «دلارهای نفتی کمک را قطع می‌کنم». آیت‌الله مکارم‌شیرازی اضافه کرد: این حادثه زلزله‌ای در افکار ساده‌اندیشانی که مجامع جهانی و اعلامیه‌های بلندبالای حقوق‌بشر را مشکل‌گشا می‌دانستند، افکند. وی افزود: از آن رسواتر اینکه آمریکایی‌ها چندی قبل با صراحت گفتند یک سند 28 صفحه‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد عربستان سعودی در کشتار 11 سپتامبر دست داشته و بزودی منتشر خواهد شد و به‌دنبال آن عربستان با صراحت تهدید کرد اگر چنین شود اموال خود را از بانک‌های آمریکایی خارج خواهد کرد.
 

گروه سیاسی: محمدجواد ظریف باز هم جان کری را دید تا با او درباره عدم اجرای واقعی تعهدات آمریکا در برجام گفت‌وگو کند. ظریف روز چهارشنبه در اسلو با جان کری ملاقات کرد تا همانگونه که پیش‌تر منتشر  شده بود، باز هم درباره سنگ‌اندازی آمریکا بر سر از سر گیری تجارت بانک‌های بزرگ دنیا با ایران گفت‌وگو کند. به گزارش «وطن امروز»، ظریف روز سه‌شنبه یعنی یک روز قبل از دیدار با کری از آمریکایی‌ها خواست برای برداشته شدن آثار روانی به جا مانده از تحریم‌ها- بویژه موضوع بانک‌ها- اقدام عملی کند. اما تنها چند ساعت پس از اظهارات ظریف و به عبارت درست‌تر، چند ساعت قبل از دیدار ظریف و کری، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، گفت خواسته ایران برای اجرای تعهدات آمریکا در برجام مشروط به دست برداشتن تهران از سیاست‌های منطقه‌ای خود بویژه درباره حمایت از حزب‌الله لبنان است!  جان کربی این اظهارات را در پاسخ به اظهارات ظریف در اسلو به زبان آورد. محمدجواد ظریف روز سه‌شنبه در نشست اسلو فروم درباره برجام گفت: «من معتقدم همگی باید این نکته را بدانند که یک توافق بین‌المللی در صورتی بادوام خواهد بود که همه افراد شریک در آن از توافق بهره ببرند». وزیر امور خارجه ایران افزود: «ما بر این باوریم که برنامه جامع اقدام مشترک یک توافق برد- برد است. اجرای این توافق نیز اجرایی برد- برد بوده است، بنابراین همه این احساس را دارند که فواید و مزایایی وجود دارد». ظریف تصریح کرد: «آمریکا روی کاغذ تحریم‌ها را برداشته است اما تاثیرات روانی ناشی از سال‌ها وضع این تحریم‌ها همچنان وجود دارد و من معتقدم آمریکا باید نقش بسیار فعال‌تری در برداشتن جو روانی تحریم‌ها ایفا کند». وی افزود: «من برای رفع این تاثیرات رایزنی‌های خوبی با خانم موگرینی، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی داشتم؛ با آقای کری هم گفت‌وگو خواهم کرد. ما باید در عمل شاهد تحقق وعده‌ها باشیم بویژه مردم ایران باید تاثیرات رفع تحریم‌ها را ببینند».  به گزارش فارس، در نشست خبری روز سه‌شنبه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از جان کربی سوالی در این زمینه مطرح شد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با پیش کشیدن مواضع منطقه‌ای ایران از قبیل موضوع حزب‌الله، برداشته شدن جو روانی حاصل از تحریم‌های آمریکا را به تغییر مواضع ایران مرتبط دانست. جان کربی گفت: «آنچه شاید به برداشته شدن برخی از این بقایای جو روانی کمک کند، توقف فعالیت‌های ثبات‌زدای ایران خواهد بود، اقداماتی که آنها همچنان ادامه می‌دهند». این مقام آمریکایی افزود: «آنچه تجارت را محتاط و ساکت می‌کند، فقدان تلاش آمریکا نیست بلکه وقتی آنها (تجار و بازرگانان) می‌بینند به حزب‌الله موشک‌ داده می‌شود، موشک‌هایی که به ناوهای آمریکایی شلیک شده‌اند و حمایت از گروه‌های تروریستی ادامه می‌یابد، این تجارت و تاجران را نگران می‌کند». سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بخش دیگری از کنفرانس خبری در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا این کشور به شرکت بوئینگ مجوز لازم برای فروش هواپیما به ایران را داده است یا نه هم پاسخ داد. کربی با بیان اینکه نمی‌تواند به این موضوع بپردازد، افزود که براساس مفاد توافق هسته‌ای، ایران اجازه دارد هواپیمای مسافری داشته باشد. این اظهارات کربی در واقع به معنای آن است که به‌رغم اجرای تعهدات ایران در برجام، اما آمریکایی‌ها اجرای واقعی تعهدات خود در برجام را مشروط به مسائل غیرمرتبط با برجام و موضوع هسته‌ای ایران می‌دانند. به معنای دقیق‌تر، به‌رغم آنکه ایران همه نگرانی‌های هسته‌ای آمریکا درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود را برطرف کرده اما آمریکایی‌ها گره بزرگ ایران در تحریم‌ها یعنی مراودات بانکی را همچنان کور نگه داشته‌اند و در ازای آن فراتر از برنامه هسته‌ای ایران، یعنی عقب‌نشینی از سیاست‌های منطقه‌ای که به صورت مستقیم با امنیت مردم ایران گره خورده است را می‌خواهند. این همان چیزی است که به عنوان پروژه «سریال‌های برجام» پیش‌تر مطرح شد. در ایران نیز برخی مسؤولان با این پروژه آمریکایی همراهی کرده و از ضرورت اجرای برجام 2 و برجام 3 گفتند.  نکته قابل توجه اینکه این مواضع رسمی وزارت خارجه آمریکا که البته پیش‌تر توسط مقامات ارشد دولت آمریکا نیز مطرح شده بود؛ همزمان با دیدار محمدجواد ظریف و جان کری درباره تحریم‌های بانکی مطرح شده است. دیدار ظریف و کری دیروز ساعت 12 در هتل «رادیسون بلو»ی شهر اسلو برگزار شد.  آخرین بار وزیران خارجه ایران و آمریکا در حاشیه مذاکرات سوریه در وین در 28 اردیبهشت با یکدیگر دیدار کردند اما بعد از گذشت یک ماه از آخرین دیدار هنوز گشایش قابل توجهی در تعاملات بانکی ایران و اروپا و دیگر کشورها اتفاق نیفتاده است.اکنون دیدار ظریف و کری در اسلو نیز در شرایطی برگزار شد که چند ساعت قبل از آن، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا آب پاکی را به صورت رسمی روی دستان ظریف ریخت. اظهارات کربی نشان می‌دهد آمریکایی‌ها فعلا تمایلی برای اجرای تعهدات خود در برجام ندارند. ظریف نیز در شرایطی به دیدار کری رفت که پیش از این در سخنرانی جنجالی خود در مجلس شورای اسلامی گفته بود تحریم‌های بانکی لغو خواهند شد.  او یکشنبه این هفته و در پاسخ به سوال نمایندگان درباره وضعیت نابسمان بانکی در پسابرجام گفت: فضای روانی که در بانک‌ها وارد شده است را باید بشکنیم اما چگونه؟ به آمریکا و اروپایی‌ها فشار وارد می‌آوریم که بانک‌ها را راضی کنند تا وارد سرمایه‌گذاری شوند. ظریف در شرایطی از فشار به آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها برای باز شدن مسیر تجارت بانکی با ایران گفت که اکنون وزارت خارجه آمریکا به صورت رسمی، دست برداشتن ایران از بازوان مقاومت مانند حزب‌الله را موضوعی می‌داند که شاید باعث برداشته شدن موانع آمریکایی در مسیر از سر گیری تجارت بانک‌ها با ایران شود.
دیگر این حرف‌ها را نزن!
غیر از اظهارات ناپخته ظریف درباره راه‌های باز کردن مسیر تجارت بانک‌ها با ایران، برخی اظهارات او در مجلس شورای اسلامی نیز با اعتراض و دلخوری منتقدان مواجه شد. در شرایطی که موضوع باقی ماندن اثرات تحریم یک واقعیت آشکار است و بارها مقامات ارشد نظام درباره این خسارت‌های محض برجام سخن گفته‌اند اما ظریف در سخنان خود در مجلس، با ادبیاتی عجیب علیه برخی کارشناسان اظهارنظر کرد.  او درباره باقی مانده تحریم‌های بانکی در پسابرجام، از کسانی که می‌گویند به‌رغم اجرای تعهدات ایران اما تحریم‌های بانکی به جای خود مانده انتقاد کرد. ظریف با بیان اینکه در این مورد تحریمی علیه ایران وجود ندارد، گفت: ما نباید این را خودمان تبلیغ کنیم، تنها جایی که تبلیغ می‌کنند بعضی از دوستان در داخل هستند بنابراین باید فضای رقابتی ایجاد کنیم، در سفر قبلی که بنده به اروپا داشتم تعدادی از مسؤولان بانک‌ها نیز با ما بودند و در سفری که به اسلو خواهم داشت مذاکرات بانکی و سیاسی انجام خواهیم داد.  این اظهارنظر غیرمنصفانه ظریف در حالی است که او دیروز در اسلو و در دیدار با جان کری خواستار برداشته شدن آثار تحریم‌های بانکی شده است بنابراین تحریم بانکی همچنان در عمل وجود دارد. این واقعیتی است که بعدازظهر روز سه‌شنبه و در دیدار مسؤولان نظام با مقام معظم رهبری، مورد اشاره حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای قرار گرفت.  رهبر حکیم انقلاب در بخشی از سخنان‌شان در این دیدار به تشریح مصادیقی از عمل نکردن آمریکا به تعهدات خود پرداختند و خاطرنشان کردند: وظیفه طرف مقابل، برطرف کردن تحریم‌ها بود اما به این وظیفه عمل نکرده یعنی بخشی از تحریم‌ها را به نحوی برداشته‌ اما در عمل تحریم‌ها برداشته نشده است.  رهبر انقلاب خاطرنشان کردند: آمریکایی‌ها تحریم‌های اولیه را به طور کامل حفظ کرده‌اند که این مساله بر تحریم‌های ثانویه نیز که قرار بود برطرف شود اثر می‌گذارد.  حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کردند: دست‌اندرکاران به این واقعیات توجه و دقت کنند و این حرف را تکرار نکنند که تحریم‌ها برداشته شده است.
 

کارخانه‌ گروه ملی صنعتی فولاد ایران که بیشترین میزان فولاد مصرفی کشور در آن تولید می‌شد و نیز  مهم‌ترین قطب تولیدی فولاد کشور بود این روزها در تعطیلی به سر می‌برد و کارگران آن بیکار هستند.  به گزارش دانا، این کارخانه در سال 1389 با تولید یک میلیون و 360 هزار تن محصول نهایی و 300 هزار تن فولاد خام  رکورددار تولید فولاد کشور شد اما اکنون بنا به گفته یکی از کارگران خطوط تولید این کارخانه، حدود 7 ماه است که خطوط تولیدش غیرفعال است و سرنوشت 4 هزار کارگر این کارخانه و حقوق و دستمزد آنها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. یکی از کارگران خطوط تولید گروه ملی صنعتی فولاد ایران می‌گوید: این کارخانه فعالیتی ندارد و رسما در حالت غیرفعال قرار گرفته است. با توجه به وضع تاسفباری که در این کارخانه ایجاد شده است، دیگر مدیرانش توان اداره آن را ندارند و یکی پس از دیگری استعفا می‌دهند؛ در طول 7 ماه گذشته چند مدیر برای اداره این کارخانه آمده‌اند اما بعد از مشاهده نابسامانی‌ها از ادامه همکاری خودداری کرده‌اند. وی در پاسخ به اینکه چرا تاکنون خبری از این موضوع در رسانه‌ها منتشر نشده است، اظهار می‌دارد: از مدت‌ها پیش با برخی مسؤولان دولتی، نمایندگان مجلس و سایر نهادهای مرتبط پیگیر این قضیه بودیم اما متاسفانه هیچ کدام از آنها پاسخگو نبودند و اقدامی در این باره انجام ندادند. یکی از مسؤولان خطوط تولید گروه ملی صنعتی فولاد ایران نیز می‌گوید: با آشفته شدن وضعیت کارخانه و بی‌ثباتی در امور تولیدی و بازرگانی، طلبکاران شرکت از جمله بانک ملی برای احقاق حقوق‌شان، بخشی از سهام کارخانه را به نام خود واگذار کردند. بانک ملی هم که بخش بزرگی از سهام کارخانه را در اختیار داشت به‌دنبال این بود که مدیر لایق و شایسته‌ای را برای اداره کارخانه منصوب کند اما باتوجه به عدم توانایی مدیران معرفی شده، یکی پس از دیگری از سمت خود استعفا می‌دادند و کارخانه را به حال خود رها می‌کردند.

پس از هفته نامه 9 دی، هیأت نظارت بر مطبوعات، سایت خبری «جهان نیوز» را نیز توقیف کرد. به گزارش فارس، هیأت نظارت بر مطبوعات براساس بند 11 ماده 6 و مستند به تبصره ذیل ماده 12 قانون مطبوعات، سایت خبری «جهان نیوز» را توقیف کرد.
 

گروه فرهنگ و هنر: حادثه عظیم و کم‌نظیر تشییع شهدای غواص که در یک سه‌شنبه گرم خردادی، خیابان‌های تهران را به تسخیر خود درآورد، یکی از ناب‌ترین سوژه‌هایی است که در نقاشی، تئاتر و سینما می‌تواند به زمینه‌ای برای خلق آثار هنری و موقعیت‌سازی تبدیل شود.  در این بین، اگرچه در عکس و تصویرسازی و حتی تئاتر، هنرمندان توانمندی فعالیت‌های در خوری انجام داده‌اند اما در سینما و تلویزیون، کمتر شاهد کارهای نو و خلاق بوده‌ایم. در این بین چند اثر توانسته‌‌اند، روایت‌های مناسب و شایسته‌ای در این زمینه ارائه کنند.  اگرچه سال گذشته و همزمان با تشییع شهدای غواص، برخی از مسؤولان و کارگردانان، اظهار نظرهایی درباره ساخته شدن آثار فاخر پیرامون «شهدای غواص» داشتند اما به نظر می‌رسد سینماگران دغدغه‌هایی از جنس‌های متفاوت دارند که به این موضوع نپرداخته‌اند. سوژه‌ها و موضوعات استراتژیک فاصله بسیاری با ذهن کارگردانان سینمای ایران دارد. برخی معتقدند در بخشی از مدیریت فرهنگی، هنوز منافع ملی اولویت اصلی را ندارد و به همین دلیل زیرشاخه‌هایی از منافع ملی که در محوریت با انقلاب اسلامی، دفاع‌مقدس، شهدا، مدافعان حرم و سوژه‌هایی از این دست هستند، از نظر کارگردانان دور می‌مانند. برخی دیگر، مانند فریدون جیرانی که اخیرا در گفت‌وگویی با «وطن‌امروز» این موضوع را مطرح کرد نیز  دوقطبی موجود در فرهنگ را علت کاهش تولید آثار استراتژیک می‌دانند. در این بین هرچه هست، به نظر می‌رسد فاصله زیادی تا شکل‌گیری سینمای استراتژیک وجود دارد.  البته برخی دیگر معتقدند حتی اگر از منظر سینمایی به سوژه‌ها و موقعیت‌هایی مانند دفاع‌مقدس و مدافعان حرم نیز نگاه شود، این مباحث بشدت توانمندی ساختن موقعیت‌های سینمایی را دارند. در واقع سینمایی‌ترین موقعیت‌ها می‌توانند در قالب سینمای دفاع‌مقدس و سینمای مقاومت خلق شود اما در نظر گرفته نمی‌شود. وحید جلیلی، کارشناس سینما از تعبیر «سینمای سانسورچی» استفاده کرده و می‌گوید: مشکل ما سانسور در سینما نیست، مشکل ما سینمای سانسورچی است؛ سینمایی که این همه ماجرای جذاب دراماتیک را انکار می‌کند و سراغش نمی‌رود.  با این همه، تردیدی نیست که اتفاق کم‌نظیر سه‌شنبه خردادی سال گذشته که جمعیت میلیونی را به کف خیابان‌های تهران آورد و موقعیت‌های مشابه، بیش از اینها باید در سینما و تلویزیون مورد توجه قرار گیرد. «اروند» اولین و تنها فیلم بلند سینمایی درباره «شهدای غواص» و فیلم داستانی «دایو» 2 اثری  است که با مضمون شهدای غواص ساخته شده‌.  در زیر با گفتارهایی از پوریا آذربایجانی نویسنده و کارگردان فیلم سینمایی اروند، حسین دارابی نویسنده و کارگردان دایو و امیر کربلایی‌زاده بازیگر فیلم دایو به این مساله پرداخته‌ایم.
 

دکتر ندا ملکی*: ترک عادت موجب سلامتی است؛ شاید در وهله نخست این تعبیر شگفت‌آور بر خلاف آنچه تاکنون شنیده شده است باشد، زیرا گفته‌اند: «ترک عادت، موجب مرض است»، اما این گزاره نامأنوس نشان‌دهنده بیرون آمدن از تلقین‌ها و چارچوب‌های از پیش تعیین شده‌ای است که بدون تفکر و تعقل از آن پیروی می‌شود. البته عادت و ملکه از هم متفاوت هستند. در تربیت فعال، عادت مانع آگاهی و رشد ولی ملکه عامل پایداری، ثبات و تداوم فضایل اخلاقی است. در ملکه شدن استمرار نیت وجود دارد ولی در عادت صرف چنین هوشیاری‌ای وجود ندارد(اثرات پنهان تربیت آسیب‌زا، کریمی، ص 68).
 گاهی از سنخ اینگونه عادت‌ها در برخی محیط‌های تربیتی که از جمله آنها مسجد هست نیز مشاهده می‌شود. به عنوان مثال ساختن شخصیتی انعطاف‌ناپذیر و منفعل از امام جماعت مسجد یا سایر کسانی که به امور فرهنگی در مساجد می‌پردازند که ممکن است در سایه این انفعال ظرفیت مخاطب کودک را نشناسند عادت اشتباهی است که با سیره پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و اهل بیت مکرم ایشان علیهم السلام مطابقت ندارد.
در میان ویژگی‌های کودک، بازی و جست‌وخیز از ظرفیت‌های طبیعی و باارزشی است که می‌تواند میان او و مربی خلاق و هنرمند پیوند صمیمانه و محکمی ایجاد کند. بازی کودک در راستای شکوفایی استعدادهای او و موجب رشد و تعالی شخصیت انسان است. فردی که در کودکی، خود را به وسیله بازی ارضا نکرده باشد، در بزرگسالی رفتارهای کودکانه از او سر می‌زند. «کودک‌صفتی» از ناهنجاری‌هایی است که برخی افراد در سنین جوانی و بزرگسالی به آن مبتلا هستند. امام موسی کاظم علیه‌السلام می‌فرمایند: «مستحب است فرزند در کودکی به بازی و جست‌وخیز بپردازد تا در بزرگسالی حلیم شود». سپس فرمودند: «جز این کار، سزاوار نیست».(بحارالانوار، ج60، ص 361) به این معنا که انسان در کودکی باید روحیه ستیزه‌جویی، جنگجویی، ترس‌ها و تردیدهای خود را با بازی ارضا کند تا در بزرگسالی حلیم [صبور] باشد. بنابراین کودک با توجه به مقتضیات سن خویش نیاز به بازی دارد و اگر در مسجد نیز حاضر شود براساس این ویژگی عمل خواهد کرد و اگر اهالی مسجد از ارزش‌های بسیار بسیار مهم «جسمانی»، «درمانی»، «تربیتی»، «اجتماعی»، «اخلاقی» و «آموزشی» بازی برای کودک آگاه نباشند، ممکن است ناخواسته به سرزنش او بپردازند که این امر موجب رنجیده‌خاطر شدن و عدم رغبت کودک برای حضور در مسجد خواهد شد. در سیره عملی پیامبر گرامی اسلام(ص) و اهل بیت مکرم‌شان نیز توجه به این نیاز طبیعی کودک هم در قالب تشویق فرزندان خویش به بازی و هم در قالب شرکت ایشان در بازی کودکان و توجه به آن، خودنمایی می‌کند. به عنوان مثال هنگامی که از پیامبر اعظم(ص) به عنوان موسس حکومت اسلامی و نیز فرستاده خداوند متعال و امین وحی او که امام جماعت مسجد نیز هستند از علت طولانی شدن سجده ایشان جویا می‌شوند، حضرت در پاسخ می‌فرمایند: «فرزندم حسن بر دوشم سوار بود، نخواستم عجله کنم تا نیازش برطرف شود» (بحارالانوار، ج 42، ص 294)
در علم روانشناسی نیز دیدگاه‌های مختلفی مانند نظریه نیروی اضافی، نظریه رفع خستگی، نظریه تنش‌زدایی، نظریه «پیش‌تمرین» یا تمرین زندگی در این زمینه ارائه شده است که همگی آنها حکایت از مهم بودن و تاثیر بازی در تکامل و بالندگی شخصیت کودک دارند(روانشناسی بازی، مهجور، ص16). اما آنچه مهم می‌نماید این است که متولیان مساجد با بهره‌برداری و استفاده از فرصت مغتنم کودکی مخاطبان خویش می‌توانند به اهداف آموزشی و تربیتی خود دست یابند و حتی پس از اتمام نماز جماعت زمانی را به بازی  با کودکان اختصاص دهند  که این بازی می‌تواند در قالب مسابقه یا طرح برخی مباحث کودکانه با ایشان باشد. امام صادق علیه‌السلام با کودکان می‌نشست و استاد می‌شد و آنها شاگرد او می‌شدند. امام نام میوه‌ای را می‌پرسید که مثلا بر درخت یا زمین می‌روید، رنگ آن قرمز و طعم آن شیرین یا ترش است و در فلان فصل است. هرکس نام آن میوه را می‌گفت، او استاد می‌شد و امام جعفر صادق نیز جزو شاگردان قرار می‌گرفت. گاهی امام به علت ناراحت شدن از هم‌بازی‌های خود، بازی را ترک می‌کرد و با خواهش بقیه دوستان به بازی برمی‌گشت. در بازی دیگری، امام استاد می‌شد و کلمه‌ای را می‌گفت مثل «الشراعیه» و شاگردان باید تکرار می‌کردند و سپس امام کلمه‌ای دیگر را می‌گفت که هموزن آن کلمه بود ولی شاگردان دوباره باید همان کلمه اول را تکرار می‌کردند. هرکس اشتباه می‌کرد از بازی خارج می‌شد. بدین طریق امام صادق علیه‌السلام زبان، دقت و تمرکز کودکان را تقویت می‌کرد (روانشناسی تربیتی، منادی، ص559).
نتیجه اینکه اهالی مسجد باید توجه داشته باشند نباید به بهانه‌های مختلف از توجه کردن به یکی از نیازهای اساسی کودک که همان «بازی» است و موجب تکریم او می‌شود غفلت ورزند؛ بل باید با تکیه بر این ظرفیت بر اشتیاق و رغبت کودکان برای حضور در مسجد بیفزایند.
*کارشناس رسانه و امور مذهبی

امیر استکی: می‌فرماید که «ان خیر الامور اوسطها». تقریبا همه با این گزاره موافقیم بویژه ریاست محترم جمهور. اعتدال و میانه‌روی و راستگویی و شفافیت مفاهیم بسیار زیبایی هستند فقط می‌ماند اینکه چقدر خوب به آنها عمل کنیم. می‌گفتیم میانه‌روی در همه چیز خوب است حتی در دریافت حقوق و مزایا. وقتی حداقل حقوق به زحمت به یک میلیون می‌رسد آن‌وقت میانه‌روی و اعتدال در پرداخت حقوق با هیچ حسابی نمی‌شود چیزی بیش از 50 میلیون. یعنی حقوق یک ماه آن آقای مدیر می‌شود به عبارتی 50 برابر حقوق یک کارگر، کمی بیشتر از 4 سال!
در دنیا اما هستند بعضی‌ها که حقوق‌های سالانه میلیون دلاری دریافت می‌کنند. اینها مدیران ارشد شرکت‌های بزرگ خارجی هستند که از قبل توانایی و عرضه‌شان شرکت‌های مذکور سودهای سالانه کلان می‌برند و خب، حق هم دارند که چنین رقم‌هایی دریافت کنند. این را گفتیم که متوجه باشید کار و فکر بعضی آدم‌ها بسیار ارزشمند است و نمی‌شود به بهانه نزدیکی سطح دستمزدها، همه آنها را به کم قانع کرد. البته این سیستم مخصوص شرکت‌های خصوصی و بازار آزاد است و مدیران دولتی در تقریبا هیچ جایی از دنیا -احتمالا جز ایران خودمان- چنین دریافتی‌هایی ندارند. بازار آزاد البته آزاد است که هر طور که دلش می‌خواهد بذل و بخشش کند ولی دولت - آن هم دولت جمهوری اسلامی ایران - مجاز نیست از کیسه مردمی که درآمد سرانه سالانه‌شان نزدیک 5500 دلار است (به نرخ دلار 3500 تومانی می‌شود ماهانه حدود یک میلیون و 600هزار تومان) چنین بذل و بخشش‌هایی بکند آن هم به مدیرانی که نه براساس قابلیت و توانایی و بهره‌وری بلکه براساس چیزهای دیگری انتخاب می‌شوند. به قول مرحوم جلال آل‌احمد «شتلی از این قمار کلان».
3ـ 2 سال پیش در میان گپ‌وگفت‌های دوستانه درباره درآمد و چشم‏داشت‏های‌مان، هر کسی رقمی را به عنوان برنامه‌اش برای درآمد ماهانه در انتهای سال بیان کرد. من هم درآمد ماهانه 20 میلیون را اعلام کردم! و دوستان چقدر به من خندیدند و دستم انداختند و حالا می‌فهمم که حق داشتند. درآوردن این پول‌ها در میان جامعه و از راه کسب و کار، کار ساده‌ای نیست و درصد بسیار بالایی تلاش و پشتکار می‌خواهد اما همین ارقام را می‌شود در سیستم دولتی با کسب پارامترهایی، آسان به‌دست آورد. البته بحث چگونگی کسب آن پارامترها از عهده این چند خط خارج است و به صلاح هم نیست که درباره بعضی چیزها زیاد کنکاش کرد، چرا که امکان دارد اعتماد مردم را خدشه‌دار کند. این درخواست رئیس‌جمهور است که پاپی این حقوق‌های چند ده میلیونی نشوید تا به اعتماد مردم لطمه نزنید. ما هم قول می‌دهیم اگر آن آقایان استعفا کنند یا توسط دولت کنار گذاشته شوند دیگر پی این مساله را نگیریم ولی وقتی فقط یک عذرخواهی خشک و خالی تمام واکنش دولت به این مساله است و مابقی اقدامات (اگر انجام شوند) مسکوت هستند از ما و مردم چه انتظاری خواهید داشت. این اعتراضک کاغذی را هم اگر نکنیم آن‌ وقت در برابر وجدان‌مان چه کنیم؟ آن کارگر شلاق‌خورده آن وقت آیا حق نخواهد داشت به صورت ما تف بیندازد؟ آن غرور و مردانگی خرد‌شده زیر بار ضربات شلاق آیا حق نخواهد داشت به مرگ راضی شود؟ آیا بهتر نیست اینجور وقت‌ها مثل خیلی دیگر از ممالک دنیا عمل کنیم تا مردم ببینند اگرچه نمی‌شود جلوی همه مظاهر فساد را گرفت ولی وقتی فسادی برملا شد با آن عادلانه برخورد خواهد شد. این اعتماد از دست رفته مردم را بیشتر جلب نمی‌کند تا اینکه سعی کنیم همه گندکاری‌ها را به گونه‌ای میان خودمان (اصحاب قدرت) رفع و رجوع کنیم و صدایش را در نیاوریم؟
متاسفانه اندیشه و چارچوب ذهنی مبتنی بر «کندن» هر چقدر هم که عامیانه به نظر برسد، بهترین توصیف از این وضعیت است. این همانی است که همه را می‌رساند به بردن «شتلی از این قمار کلان». مساله‌ای که به جامعه و روابط اقتصادی آن هم سرایت کرده و انصاف و تقوا را از کسب و کار فراری داده است.
اینکه تا آنجا که می‌شود سریعا باید بار خود را بست، چیزی است که بدون اغراق امنیت زیست ما ایرانیان را به خطر انداخته است و به نوعی نزاع جانفرسای «بخور تا خورده نشوی» وارد کرده است. در این میان آیا اعتماد ملت با حرف و عذرخواهی ترمیم می‌شود؟ و آیا راه صحیح برخورد با مساله این است که صورت مساله را پاک کنیم و از آن حرفی به میان نیاوریم، آن هم به بهانه اعتماد مردم. یعنی در نهایت منت داستان را هم به کول مردم بار کنیم.
به قول مرحوم نظامی گنجوی: «آینه چون نقش تو بنمود راست»،آقای رئیس‌جمهور عزیز، «خود شکن، آینه شکستن خطاست».