استثمار قشر ضعیف با خرید پلاسمای خون

این روزها اهدای پلاسما بتدریج از یک کنش داوطلبانه انسانی به روشی برای کسب درآمد بدل شده است. بر این اساس برخی هفته‌ای یک یا ۲ بار به مراکز بخش خصوصی جمع‌آوری پلاسمای خون مراجعه کرده و در قبال ارائه بخشی از ترکیب حیاتی بدن خود، مبلغی محدود دریافت می‌کنند؛ مبلغی که ممکن است در بهترین حالت، به ۲ میلیون تومان در هفته برسد اما با توجه به تبعات منفی آن پیامدهای پزشکی ناگواری را به دنبال دارد که جبران‌ناپذیر است. این روند اما تنها در سطح مناسبات فردی باقی نمی‌ماند. 
شرکت‌های خصوصی فعال در این حوزه، پلاسما را نه برای تولید داخلی داروهای مشتق‌شده از خون، بلکه عمدتا برای صادرات جمع‌آوری می‌کنند. وظایف اصلی پلاسما شامل انتقال مواد مغذی و اکسیژن به بافت‌ها، حفظ تعادل pH خون و مبارزه با عفونت‌ها است که این روزها برای برخی سودجویان بازار داغ درآمدزایی شده است که فروشندگان آن باید هوشیار باشند و سلامت خود را به خطر نیندازند؛ مساله مهمی که روز گذشته رئیس سازمان انتقال خون ایران نسبت به اهدای پولی پلاسما انتقاد کرد. مصطفی جمالی با بیان اینکه اهدای داوطلبانه پلاسما و خون تنها راه پایدار برای تأمین نیاز کشور است، نسبت به خطرات تجاری‌سازی این حوزه هشدار داد و گفت: پرداخت پول در قبال اهدای پلاسما نه‌تنها احتمال پنهان‌کاری اهداکنندگان در بیان سوابق بیماری و رفتارهای پرخطر را افزایش می‌دهد، بلکه به استثمار طبقات ضعیف جامعه منجر می‌شود. وی در جمع خبرنگاران افزود: در برخی کشورها، اهداکنندگان پلاسما تا ۳۶ بار در سال خون‌گیری می‌شوند اما هیچ مطالعه بلندمدتی درباره عوارض این روند منتشر نشده است؛ درحالی که منطق پزشکی نشان می‌دهد فردی که بارها در سال پلاسما اهدا می‌کند، به دلیل افت پروتئین خون و ضعف سیستم ایمنی در معرض آسیب جدی قرار دارد. به همین دلیل، اتحادیه اروپا نیز اعلام کرده تا سال ۲۰۲۷ به هیچ عنوان از پلاسماهای غیرداوطلبانه استفاده نخواهد کرد. 
جمالی افزود: در ایران اگر تنها ۳۰۰ هزار نفر سالی ۴ بار به صورت داوطلبانه پلاسما اهدا کنند، کل نیاز کشور برطرف می‌شود. ما اکنون بیش از ۳۵۰ هزار اهداکننده داریم که می‌توانند در کنار اهدای خون، پلاسما هم اهدا کنند. بنابراین ضرورتی ندارد با پرداخت پول، حس نوع‌دوستی مردم را خدشه‌دار کنیم. 
جمالی با تأکید بر اینکه تجاری‌سازی اهدای پلاسما در بلندمدت می‌تواند فرهنگ ایثار را تضعیف کند، ادامه داد: نباید این افتخار ملی و انسانی را فدای سود کوتاه‌مدت کرد. کشور ما ظرفیت بالایی از مشارکت مردمی دارد و با فرهنگ‌سازی درست می‌توان بدون آسیب به جامعه، نیاز بخش خصوصی را هم تأمین کرد. رئیس سازمان انتقال خون ایران با اشاره به چالش‌های زیرساختی در حوزه پالایش پلاسما گفت: اکنون بیش از ۳۰۰ هزار لیتر پلاسما در اختیار داریم اما به دلیل محدودیت ظرفیت پالایشگاه‌های داخلی و نبود امکان ارسال به خارج از کشور، بخشی از این ذخایر بلااستفاده مانده است. ۲ پالایشگاه فعال کشور نیز ظرفیت کافی ندارند. بنابراین، پیش از گسترش مراکز جمع‌آوری پلاسما باید مشکل زیرساختی پالایشگاه‌ها برطرف شود. وی ضمن تأکید بر حمایت از فعالیت بخش خصوصی گفت: ما به طور کامل از حضور بخش خصوصی استقبال می‌کنیم اما شرط اصلی این است که اهدای خون و پلاسما داوطلبانه باقی بماند. همکاری با بخش خصوصی باید از مسیر درست انجام شود تا هم منافع ملی حفظ شود و هم سلامت اهداکنندگان تضمین شود. 
جمالی در ادامه گفت: در جنگ ۱۲ روزه اخیر، میانگین کشوری ذخایر خون به ۱۰ تا ۱۲ روز رسید که نشان‌دهنده وضعیت بسیار مطلوب کشور بود. خوشبختانه مردم مثل همیشه به صحنه آمدند و با مشارکت خود، باعث شدند ذخایر در روزهای پایانی به شرایط قبل از جنگ بازگردد. بنابراین در طول این بحران هیچ مشکلی در تأمین خون و فرآورده‌های خونی نداشتیم و صددرصد نیازها برطرف شد. وی افزود: رشد اهدای خون در شرایط فعلی نشان‌دهنده فرهنگ والای ایثار در جامعه است. مردم همواره در سخت‌ترین شرایط پای کار بوده‌اند و همین موضوع باعث شده سازمان انتقال خون بتواند با اطمینان اعلام کند تمام نیازهای کشور در این حوزه به طور کامل پوشش داده شده است.