حمید ملک‌زاده: بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی به مناسبت هفته بسیج، هر چند در قالب پیامی تلویزیونی و کوتاه ارائه شد اما بروشنی حامل یک چارچوب سیاسی و امنیتی منسجم بود؛ چارچوبی که در متن تحولات منطقه و رفتارهای اخیر دولت ایالات متحده و رژیم صهیونیستی، معنا و وزنی مضاعف می‌یابد. اگرچه پیام ایشان در ظاهر به بهانه بزرگداشت بسیج ایراد شد اما در عمق خود دعوتی به بازخوانی موقعیت کنونی ایران در جهان و تأکید بر یک اصل بنیادین داشت: «اهمیت حفظ وحدت و همبستگی ملی در برابر دشمن خارجی، حول محور ایده دولت به عنوان نقطه اتکای ساختار سیاسی کشور».
آنچه مشخص است اینکه مضمون اصلی این پیام تازه نیست؛ رهبر انقلاب سال‌هاست بر نوعی «ایران‌محوری»، در مقام ضرورت در نظر گرفتن محوریت امر مشترک ملی تبلوریافته در جمهوری اسلامی ایران، در مقام سرنوشت مشترک ملت تأکید دارند. با وجود این اما در شرایطی که منطقه غرب آسیا از یک جنگ ترکیبی تمام‌عیار عبور میکند و در وضعیتی که حمله ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی به خاک ایران و پاسخ دفاعی کشور هنوز در حافظه عمومی زنده است، این تأکید معنای تازه و حتی فوری‌تری می‌یابد. در همین چارچوب ایشان روایت‌شان از بسیج را به عنوان یک «نقطه کانونی وحدت» بازخوانی کردند. در روایت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بسیج نه فقط در مقام یک نهاد نظامی، بلکه در قالب یک مفهوم سیاسی گسترده توصیف شده است که هر ایرانی مسؤول و متعهد را جدا از حرفه و پایگاه اجتماعی، در خود جا می‌دهد.
از محتوای بخش‌های آغازین پیام رهبر انقلاب اینطور دریافت می‌شود که هر کس با جدیت، احساس مسؤولیت و تعهد حرفه‌ای برای پیشبرد امور کشور تلاش میکند، در دایره فهم عام از ایده بسیج قرار می‌گیرد. این روایت از بسیج، یک تعریف اجتماعی و سیاسی از همبستگی ارائه می‌دهد؛ نوعی همبستگی که نه بر حذف کثرت، بلکه بر سازمان‌دهی آن در خدمت «امر مشترک» استوار است. اگر بخواهیم از زبان فلسفه سیاسی سخن بگوییم، این فهمی از خیر عمومی است که در آن تکثر اجتماعی نه تهدید، بلکه سرمایه‌ای برای ساخت قدرت ملی تلقی می‌شود. در چنین دستگاه مفهومی‌ای، ظرفیت دولت برای تبدیل این کثرت به یک «ید واحده» در برابر دشمن خارجی، اهمیت محوری می‌یابد.
همین ایده در بخش پایانی بیانات ایشان صریح‌تر و مستقیم‌تر بیان شد.
آنجا که رهبر انقلاب خطاب به ملت ایران ۲ توصیه روشن مطرح کردند: نخست، حفظ همبستگی ملی در برابر فشارهای بیرونی و دوم، حمایت از دولت چهاردهم و شخص رئیس‌جمهور. نقل مستقیم سخن ایشان اهمیت موضوع را برجسته‌تر میکند: «در برابر دشمن همه با هم باشید؛ اختلافاتی وجود دارد در بین اقشار مختلف یا جناح‌های سیاسی مختلف... لکن در مقابل دشمن خارجی مثل دوران جنگ ۱۲ روزه همه در کنار هم قرار گیرید. این یک عامل بسیار مهم برای اقتدار ملی کشور عزیزمان است. توصیه بعد این است که از رئیس‌جمهور محترم و دولت خدمتگزار حمایت کنید».
در این فراز، ایشان همزمان ۲ واقعیت را به رسمیت می‌شناسند: یکی کثرت واقعی و غیرقابل حذف جامعه ایران و دیگری، ضرورت همگرایی سیاسی در لحظات تهدیدآمیز. نکته کلیدی در بیانات رهبر انقلاب این است که «وحدت» نه به معنای یکدستی سیاسی، بلکه به معنای قرار گرفتن خطوط متنوع اجتماعی در کنار یک محور مشترک است؛ محوری که در شرایط فعلی از نظر ایشان «دولت» و «اصل اقتدار ملی» است.
به بیان دیگر، دولت به عنوان واحد سیاسی نماینده کل کشور، شرط امکان تداوم همین کثرت‌هاست.
این تأکید در شرایطی مطرح می‌شود که فضای سیاسی داخلی ایران، پس از انتخابات، در مرحله‌ای از بازتعریف وظایف دولت و نیاز عمومی به ثبات سیاسی قرار دارد. رهبر انقلاب در پیام‌شان نه‌تنها از دولت حمایت کردند، بلکه بر ضرورت تداوم اجرای سیاست‌های کلان کشور در دولت چهاردهم تأکید کردند؛ پیامی که می‌توان آن را دعوت به شکل‌دهی یک اجماع حداقلی حول خطوط اصلی حکمرانی دانست.
در یک جمع‌بندی کلی، پیام اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی را می‌توان به عنوان بازتاب نوعی «سیاست وحدت در کثرت» دانست؛ سیاستی که اختلاف‌نظرهای داخلی را قابل قبول می‌داند اما در برابر دشمن خارجی بر یکپارچگی تأکید میکند.
این الگو از یک سو به رسمیت شناختن تکثر را نشان می‌دهد و از سوی دیگر، بر وجود یک محور مشترک برای بقای کشور تأکید دارد.
در شرایط کنونی منطقه و با توجه به رفتارهای تهاجمی علیه ایران، این پیام حامل هشدار و توصیه همزمان است: کشور در مرحله‌ای است که وحدت سیاسی نه یک فضیلت اخلاقی، بلکه یک ضرورت امنیتی است.
نگاه
همبستگی سیاسی در زمانه تهدید
ارسال نظر
پربیننده
تازه ها