گروه فرهنگ و هنر: تبعیض و ناعدالتی در میان نهادهای متفاوت در طول تاریخ وجود داشته است. انسان‌ها در تمام دنیا برای آنکه انباشتی از ثروت، قدرت و احترام داشته باشند، سعی در تبعیضی نهادینه شده بین مردم کرده‌اند. اساس این تبعیض‌ها گاه در ویژگی‌های انتسابی افراد بوده و گاه در ویژگی‌های اکتسابی که انسان‌ها در طول زندگی داشته‌اند. در این بین گویی آدم‌ها در مقابل تبعیض‌هایی که به واسطه ویژگی‌های اکتسابی افراد است، واکنشی نشان نمی‌دهند؛ در بدترین موضع در حالتی از حسادت و در بهترین موضع در حالتی از تحسین نسبت به همدیگر قرار می‌گیرند اما در تبعیض‌هایی که اساس آنها در بی‌عدالتی‌های انتسابی باشد، وضعیت متفاوت است به گونه‌ای که انسان‌های بزرگ در سراسر دنیا در طول تاریخ را می‌توان جزو شخصیت‌هایی دانست که سعی داشته‌اند این گونه از تبعیض‌های بشری را که ریشه انتسابی دارد، از بین ببرند. از جمله ویژگی‌های انتسابی افراد؛ جنسیت، معلولیت، خون، قوم، طبقه اقتصادی و... است. در بحث جنسیت، در طول تاریخ زنان در گوشه گوشه دنیا به جرم آنکه زن محسوب می‌شده‌اند، دچار تبعیض و ناعدالتی‌های فراوانی بوده‌اند که این باعث شده است در تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی از نظر آنها استفاده نشود بلکه در بزنگاه‌ها برای آنها تصمیم بگیرند. پیش از اسلام تا بدانجا فاصله‌ها و تبعیض‌های جنسیتی وجود داشت که دختران را زنده به گور می‌کردند. این امر در کشورهای اسکاندیناوی و آمریکای تازه‌تاسیس شده تا همین چند سال اخیر در قالب فرم‌های دیگر با همین محتوای تبعیض‌آمیز بازنمایی می‌شد. این موضوع در قرن نوزدهم به واسطه آنکه نیروی کار در غرب اروپا کم و گران بود در قالب دیگری عرضه شد. یعنی به واسطه فرهنگ، سعی در ساخت ادبیات فمینیستی کردند تا بتوانند نیروی کار خود را در کارخانه‌ها تامین کنند. در تمام دنیا تبعیض جنسیتی وجود داشته است و در حال حاضر نیز این امر با تغییر بینش و فرهنگ سیاست‌گذاری‌ها برای زنان از حوزه‌های سخت به سمت حوزه‌های نرم رفته است. یعنی هژمونی نئولیبرالی به جای آنکه تبعیض‌های جنسیتی خود را به صورت خیلی نمایان به اجرا در بیاورد، به صورت بسیار ریز و در سطوح بسیار متفاوت این امر بازنمایی می‌کند؛ اینگونه که استثمار را به سمت ابژه کردن بدن و زنانگی گذاشته است. همچنین زنان را به ابزار اصلی تبلیغات کالاهای متفاوت تبدیل کرده است. (هر چند که این امر با گسترش زیاد به مرحله‌ای رسیده است که تنها شعارهای فمینیستی و برابری‌خواهی از آن به جا مانده است و زنان به عنوان یک کالای درآمدزا مورد استفاده سرمایه‌داری قرار گرفته‌اند.) 

 به صورت تبارشناسی کشور ایران نیز از این تبعیض‌ها مستثنا نبوده است، هر چند که مردم ایران به صورت تاریخی مردمانی عفیف و با حجب و حیا بوده‌اند اما نگاه تبعیض‌آمیز به زنان در ایران نیز رخنه کرده است؛ موضوعی که در سریال «جیران» نیز نمایش داده می‌شود. جیران عنوان یک دختر تجریشی است که به جای آنکه سرنوشت ازدواج خود را تعیین کند، هیچ حقی در ساختارهای زمان قاجاریه به او داده نمی‌شود. این امر نه‌تنها در جیران بازنمایی می‌شود بلکه خواهر ناصرالدین شاه نیز از این قاعده مستثنا نیست. او با آنکه در بالاترین حالت ممکن از زنان قرار دارد و دختر و خواهر ۲ شاه در ایران است اما ساختارهای حاکم و تبعیض‌آمیز او را چنان در تنگنا قرار می‌دهد که برخلاف میل و علاقه‌اش به ازدواجی ناخواسته تن می‌دهد. زنان در حرمسرای شاه به گونه‌ای هستند که ذهن آنها به جای علم، دانش، ورزش و توسعه فردی تنها بر این موضوع متمرکز است که بچه ذکور به دنیا بیاورند. زنان حرمسرا که شامل ۴ زن عقدی و ده‌ها زن صیغه‌ای شاه ایران هستند، با آنکه در امکاناتی بسیار اعلا در حد آن دوره زیست کرده‌اند اما به لحاظ ساختارهای اجتماعی و فرهنگی در تنگنا قرار دارند. جنس زن در این سریال که به نظر می‌رسد براساس منابع تاریخی بازنمایی شده است، حتی در قوی‌ترین و سیاس‌ترین حالت‌های ممکن نیز ضعیف محسوب شده است؛ به دلیل اینکه ساختارهای حاکم در آن زمان علیه زنان بوده است. این امر در دوران پهلوی از آن ور بوم افتاد و همان نگاه کالایی جهانی به زنان در ایران نیز رخنه کرد. جایگاه زنان در این دوره دقیقا با همان ساختارهای ضعیف ولی این بار در لباسی جدید شکل گرفت. نگاه سرمایه‌داری و کالایی به زنان برای اجرا و تبلیغ کالاهای اقتصادی و حتی سیاسی در ایران گسترش پیدا کرد. بعد از انقلاب 57 اما جایگاه زنان در بحران جنگ تحمیلی متحول شد. زنان خودباوری خود را در جنگی که پیروزی در آن بود در کنار مردانی دیدند که همه آنها در راستای یک هدف در حال جنگیدن بودند. در دوره بعد از انقلاب، ساختارهای تبعیض‌آمیز زنان شروع به فروپاشی کرد، به دلیل آنکه نگاه کالایی به زنان از میان برداشته شد و نگاه به جایگاه زن به عنوان یک جنس مکمل مرد گسترش پیدا کرد. علم، دانش و توسعه فردی زنان دیگر نه‌تنها در خانواده‌های مرفه جامعه بلکه در تمام خانواده‌ها در گوشه و کنار کشور گسترش پیدا کرد. این امر به گونه‌ای بوده است که تبعیض‌ها چنان کمتر شده است که بر خلاف آنچه در سریال جیران، می‌بینیم که دختر شاه مرحوم و خواهر شاه فعلی یعنی ناصرالدین شاه قدرت انتخاب برای زندگی و آینده خود را ندارد و نهایت آرزو و هنر برای زنان در آن موقع بچه‌دار شدن و بچه ذکور داشتن بوده است، حال به وضعیتی رسیده‌ایم که ساختارها بعد از انقلاب 57 خودباوری را در زنان و دختران در گوشه و کنار ایران چنان گسترده کرده که یک دختری از روستاها و شهرهای دورافتاده از مرکز با تلاش فردی می‌تواند در قالب یک پزشک در سطح ایران و جهان خود را مطرح کند. یا در زمینه ورزشی در زمینه مورد علاقه خود همزمان که در جایگاه والای مادری قرار دارد، یک ورزشکار محبوب ملی و کشوری نیز شود. مساله اینجاست که آن ساختارهای زنجیر‌کننده بر پای زنان برداشته شده و با تلاش‌های فردی، زنان می‌توانند خود را در والاترین جایگاه‌ها چه در زمینه خانوادگی و چه در توسعه‌های فردی تصور کنند. جیران به کارگردانی حسن فتحی به بینندگان ایرانی این تذکر را می‌دهد که در تبارشناسی جایگاه زنان در ایران به عبرت بنشینند و به صورت تبارشناسی جایگاه زنان را در دوره‌های متفاوت صحیح و عقلانی ببینند. 

گروه بین‌الملل: از چهارشنبه گذشته در پی دور جدید یورش صهیونیست‌ها به مسجدالاقصی، فلسطینی‌های ساکن کرانه باختری ضمن مقابله با این اقدام، عملیات‌های انتقام‌جویانه را در دستور کار قرار دادند.

منابع خبری عبری و فلسطینی از عملیات استشهادی در منطقه «العاد» در نزدیکی تل‌آویو واقع در فلسطین اشغالی خبر می‌دهند. خبرگزاری شهاب به نقل از منابع عبری گزارش داد این عملیات با چاقو توسط یک شهروند فلسطینی انجام شده و در جریان آن ۶ صهیونیست زخمی شده‌اند. رادیو رژیم صهیونیستی اما به صورت رسمی خبر داد که در جریان این عملیات 3 صهیونیست به هلاکت رسیده‌اند. برخی منابع نیز گفته‌اند این عملیات با ساطور انجام شده است و برخی دیگر از انجام عملیات با تبر خبر می‌دهند. منابع عبری همچنین گفته‌اند عامل این عملیات موفق به فرار از صحنه عملیات شده است و جست‌وجوها برای یافتن او همچنان ادامه دارد. البته برخی دیگر از منابع، ۲ نفر را عامل این عملیات عنوان کرده‌اند. ارتش رژیم صهیونیستی نیز از صهیونیست‌های حاضر در العاد خواسته در منازل خود بمانند. این نهاد صهیونیست همچنین گفت عاملان این عملیات از سلاح گرم نیز استفاده کرده‌اند. به گزارش فلسطین الیوم، پلیس رژیم صهیونیستی با اذعان به ناکامی در یافتن عاملان عملیات ضد صهیونیستی در منطقه العاد در فلسطین اشغالی اعلام کرد عاملان عملیات ضد صهیونیستی «اسعد یوسف الرفاعی» 19 ساله و «صبحی عماد ابوشقیر» 20 ساله، هر دو از جنین در شمال کرانه باختری هستند. رسانه‌های رژیم صهیونیستی با اشاره به شکست ارتش رژیم صهیونیستی در یافتن عاملان عملیات ضد صهیونیستی، استمداد طلبیدن از شهرک‌نشینان برای یافتن آنها را گواه این مدعا دانستند. رسانه‌های رژیم صهیونیستی به هراس این رژیم از عملیات مجدد از سوی این ۲ فلسطینی اشاره کردند و از تحرک گسترده نظامیان این رژیم برای یافتن آنها خبر دادند. این رسانه‌ها اعلام کردند مراکز ایست بازرسی از سوی نظامیان صهیونیست در منطقه العاد که عملیات در آن انجام شده و نیز مناطق مجاور آن ایجاد شده است تا شاید بتوانند عاملان این عملیات ضد صهیونیستی را بازداشت کنند. 

 

* ناکامی امنیتی صهیونیست‌ها در سرزمین‌های اشغالی

یکی از نکات قابل توجه در جریان تحولات ماه‌های اخیر در سرزمین‌های اشغالی این است که عملیات‌های انتقام‌جویانه علیه صهیونیست‌ها به صورت خودجوش انجام شده و این نشان‌دهنده این است که صهیونیست‌ها در مواجهه با این عملیات‌ها با یک فرماندهی یا ستاد عملیات مواجه نیستند که بخواهند با آن مقابله کنند. این مساله سبب شده هشدارهای امنیتی در سطح بالایی قرار گیرد و بیم عملیات‌های سلحشورانه اینچنینی در هر لحظه وجود داشته باشد. اگر چه نظامیان صهیونیست در واکنش به این عملیات‌ها به مناطقی در کرانه باختری حمله می‌کنند اما عملا توفیقی در کنترل این نابسامانی امنیتی ندارند. در واکنش به عملیات سلحشورانه شامگاه پنجشنبه در شهرک العاد، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی از تصمیم برای تمدید مدت آماده‌باش کامل نظامیان ارتش صهیونیست در کرانه باختری تا اطلاع ثانوی خبر داد. این تصمیم در جریان نشست «بنی گانتس» با تعدادی از مقامات امنیتی این رژیم برای بررسی وضعیت امنیتی کرانه باختری اتخاذ شد. گانتس در این نشست اعلام کرد باید آماده‌باش کامل نظامیان تا شامگاه روز یکشنبه تمدید شود. مبارزان فلسطینی ماه آوریل گذشته دست به چندین عملیات سلحشورانه علیه نظامیان و شهرک‌نشینان صهیونیست در داخل اراضی اشغالی 1948 زدند. در جریان این عملیات‌ها 18 صهیونیست به دست مبارزان فلسطینی به هلاکت رسیدند. عملیات العاد که شامگاه پنجشنبه به اجرا درآمد، چهارمین عملیات سلحشورانه علیه صهیونیست‌ها طی یک ماه گذشته به شمار می‌رود. در جریان این عملیات دست کم 3 صهیونیست کشته و چندین نفر زخمی شدند. در شهرک یهودی العاد نزدیک به 150 هزار یهودی حریدی زندگی می‌کنند که یک اقلیت دینی یهودی به شمار می‌روند. این شهرک سال 1990 تاسیس شد ولی آمار جمعیت آن خیلی زود افزایش یافت. 

 

* واکنش گروه‌های مقاومت فلسطینی به عملیات استشهادی در تل‌آویو

گروه‌های مقاومت فلسطینی صبح دیروز از عملیات دلاورانه در العاد تمجید کردند و آن را بخشی از واکنش ملت فلسطین به زورگویی و جنایات رژیم صهیونیستی علیه محافظان مسجدالاقصی دانستند. در بیانیه گروه‌های مقاومت آمده است: این عملیات تاکیدی بر این است که هر گونه تعدی به مسجدالاقصی و تلاش‌ برای تقسیم زمانی و مکانی آن، کل منطقه را شعله‌ور خواهد کرد. در این بیانیه آمده است: تهدیدات دشمن درباره ترور رهبران مقاومت فلسطین نشانه سرخوردگی و آشفتگی رژیم صهیونیستی است. همچنین مقاومت فلسطین ضمن هشدار به رژیم صهیونیستی درباره ارتکاب هرگونه حماقتی در این زمینه، تبعات آن را متوجه سران بحران‌زده صهیونیست دانست. در این بیانیه آمده است: ما به عملیات العاد افتخار می‌کنیم که ثابت کرد ملت فلسطین ذره‌ای از حق خود در دفاع از مقدساتش با تمام توان عقب‌نشینی نخواهد کرد. به گزارش فلسطین الیوم، جنبش حماس اعلام کرد عملیات العاد بخشی از خشم ملت فلسطین از تعدی اشغالگران به مقدسات است. حماس افزود: این عملیات، عملی‌شدن هشدار اخیر مقاومت به اسرائیل مبنی بر خط قرمز بودن مسجدالاقصی است.

عبداللطیف القانوع، سخنگوی جنبش حماس با انتشار بیانیه‌ای، ضمن تمجید از این عملیات گفت چنین عملیات‌هایی ضربه مهلکی به رژیم صهیونیستی و سیستم‌های امنیتی آن است. القانوع تأکید کرد این عملیات و عملیات‌های پیشین، صرفا پاسخی به جنایات رژیم صهیونیستی و یورش صهیونیست‌ها به مسجدالاقصی است. وی با اشاره به اینکه مبارزه و دفاع ملت فلسطین از مسجدالاقصی ادامه خواهد داشت، هشدار داد صهیونیست‌ها هزینه جنایات و سیاست‌های نژادپرستانه خود علیه ملت فلسطین را پرداخت می‌کنند. 

 جنبش مجاهدین فلسطین نیز اعلام کرد عملیات العاد واکنش طبیعی به هدف قرار گرفتن قدس و الاقصی از سوی صهیونیست‌هاست. 

 

* انفعال رئیس تشکیلات خودگردان در قبال عملیات‌های انتقام‌جویانه

رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین بامداد دیروز به عملیات شهادت‌طلبانه پنجشنبه‌شب در نزدیکی تل‌آویو واکنش نشان داد و آن را محکوم کرد(!) بنا بر گزارش خبرگزاری رسمی فلسطین (وفا)، رئیس تشکیلات خودگردان در این باره گفت: «در شرایطی که همه سعی داریم به ثبات دست یابیم و از تنش جلوگیری کنیم، کشتن غیرنظامیان فلسطینی و اسرائیلی تنها به وخامت بیشتر اوضاع منجر می‌شود». محمود عباس در عین حال به کارشکنی‌های پی‌در‌پی‌ علیه مردم فلسطین و مقدسات اسلامی و مسیحی اشاره کرد و گفت این اقدامات فضای متشنج و بی‌ثباتی ایجاد کرده است. او همچنین بیان کرد: «گرداب خشونت نشان می‌دهد صلح دائم، فراگیر و عادلانه راه درست و کوتاه‌ترین راه برای تأمین امنیت و ثبات برای مردم فلسطین، اسرائیل و مردم منطقه است». 

 

* روز نکبت تحت تأثیر هشدار مقاومت

عملیات انتقام‌جویانه در شهرک العاد در حالی انجام شده است که رسانه‌های خبری صبح پنجشنبه گذشته از یورش شهرک‌‌نشینان صهیونیست به مسجدالاقصی به ‌بهانه سالروز اشغال فلسطین خبر دادند. شهرک‌نشینان صهیونیست در آستانه هفتادو‌چهارمین سالگرد روز نکبت و اشغال فلسطین، با حمایت نظامیان رژیم صهیونیستی به مسجدالاقصی یورش بردند و چندین فلسطینی را زخمی کردند و این در حالی است که نظامیان اشغالگر صهیونیستی مانع ورود فلسطینیان به مسجدالاقصی شدند. بر اساس گزارش المیادین، نظامیان اشغالگر صهیونیست به فلسطینیان با باتوم و گاز اشک‌آور حمله کردند و به‌ سمت آنها گلوله پلاستیکی شلیک کردند. پلیس رژیم صهیونیستی رسما با تعرض دسته‌جمعی شهرک‌نشینان اشغالگر به مسجدالاقصی در روز پنجشنبه موافقت کرد. گروه‌های فلسطینی از جمله حماس و جهاد اسلامی به رژیم صهیونیستی درباره پیامدهای یورش شهرک‌نشینان صهیونیست به مسجدالاقصی هشدار داده بودند. «اسماعیل هنیه» رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی حماس در این باره گفت: آنچه در مسجدالاقصی در جریان است، ثابت کرد نبرد با دشمن صهیونیست در گروی حادثه یا رخداد خاصی نیست، بلکه این نبرد هر لحظه در سرتاسر سرزمین فلسطین ادامه دارد و ملت فلسطین برای هر موقعیتی از ابزارها و راهکارهای مختلف برای مقابله با تجاوزات اشغالگران و دفاع از هویت خود استفاده می‌کند. 

به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، هنیه پنجشنبه گذشته در اظهاراتی مطبوعاتی تصریح کرد: هدف ما در مرحله کنونی، به شکست کشاندن طرح دشمن صهیونیستی در رابطه با تقسیم زمانی و مکانی مسجدالاقصی است و ملت فلسطین قطعا قادر به انجام این کار است. رسانه‌های فلسطینی نیز روز پنجشنبه خبر دادند بیش از ۷۰۰ شهرک‌نشین صهیونیست در سالروز اشغال فلسطین وارد مسجدالاقصی شدند و در تلاش بودند تا پرچم رژیم صهیونیستی را در مسجدالاقصی به اهتزاز درآورند. با این حال، نیروهای رژیم صهیونیستی با توجه به هشدارهای شدیداللحن گروه‌های مقاومت فلسطین از این اقدام ممانعت به عمل آوردند. گروه‌های مقاومت فلسطینی در واکنش به این طرح، در بیانیه‌ای جداگانه درباره تبعات این اقدام به تل‌آویو هشدار دادند. 

رسانه‌های عبری‌ گزارش داده بودند ارتش رژیم صهیونیستی در اطراف قدس و تل‌آویو سامانه‌های گنبد آهنین مستقر کرده است. جنبش حماس در بیانیه‌ای در این باره هشدار داد و گفت: «اجازه مقامات [رژیم] اشغالگر صهیونیستی به شهرک‌نشینان برای ورود به صحن مسجدالاقصای شریف، بازی با آتش است و منطقه‌ را به سمت تنشی می‌کشاند که [رژیم اشغالگر] خود کاملا مسؤول آن خواهد بود». جنبش جهاد اسلامی نیز در بیانیه‌ای شدیداللحن درباره هرگونه اقدام احتمالی شهرک‌نشینان هشدار داد و تأکید کرد: «فراخوان ورود به مسجدالاقصی را جنگ علیه ملت و مقدسات‌مان می‌دانیم. ما در دفاع از [مسجد] الاقصی و قدس‌مان به هر قیمتی که شده کوتاهی نخواهیم کرد». کمیته‌های مقاومت مردمی فلسطین نیز در بیانیه‌ای درباره هرگونه تحرکات شهرک‌نشینان در مسجدالاقصی هشدار دادند و اعلام کردند: «ورود به مسجدالاقصی و هتک حرمت آن بازی با آتش است و یک کارشکنی خطرناک به شمار می‌آید که دشمن جنایتکار صهیونیست تاوان آن را خواهد داد».

***

ایشان به صراحت مساله فقر و بی‌عدالتی را شیطان بزرگی معرفی کردند که همه آحاد مردم بویژه مسؤولان و دانشجویان به عنوان مؤذنان و پایشگران جامعه و حکومت اسلامی باید نسبت به آن حساس بوده و با آن مبارزه کنند. در منابع دینی ما نیز نسبت به مساله فقر هشدارهای جدی و قابل توجهی داده شده؛ از جمله اینکه امام علی علیه‌السلام در گفتاری کوتاه و حکیمانه در حکمت 163 نهج‌البلاغه به آثار زیانبار فقر و تهى‌دستی اشاره کرده، مى‌فرمایند: «فقر، مرگ بزرگ‌تر است؛ الْفَقْرُ الْمَوْتُ الاْکْبَرُ». 

درباره نکوهش فقر در کلمات قصار نهج‌البلاغه تعبیرات متعددى دیده مى شود؛ از جمله در حکمت 3 آمده است: «وَالْفَقْرُ یُخْرِسُ الْفَطِینَ عَنْ حُجَّتِهِ؛ فقر، انسان هوشمند را از بیان دلیل و حجت خود گنگ می‌کند».

و در حکمت 56 آمده است: «وَالْفَقْرُ فِى الْوَطَنِ غُرْبَهٌ؛ فقیر حتى در وطنش غریب است».

و در حکمت 319 مى خوانیم: «فَإنَّ الْفَقْرَ مَنْقَصَهٌ لِلدّینِ! مَدْهَشَهٌ لِلْعَقْلِ، دَاعِیَهٌ لِلْمَقْتِ؛ فقر سبب نقصان دین و مشوش شدن عقل و جلب کینه می‌شود».

و در حکمت 372 آمده است: «إذا بَخِلَ الْغَنِىُّ بِمَعْرُوفِهِ باعَ الْفَقیرُ آخِرَتَهُ بِدُنْیاهُ؛ هر گاه اغنیا از کمک به دیگران بخل ورزند، فقرا آخرت خود را به دنیای‌شان مى فروشند».

از مجموع این کلمات حکیمانه با سایر روایاتى که از رسول خدا و ائمه هدى علیهم‌السلام به ما رسیده، کاملا مشخص می‌شود که اسلام براى مساله فقرزدایى اهمیت بسیار قائل است. 

در حدیث معروف رسول اکرم صلى‌الله علیه وآله که در کتاب کافى آمده است، مى‌‌خوانیم: «کادَ الْفَقْرُ أنْ یَکُونَ کُفْراً؛ نزدیک است که فقر انسان را به مرحله کفر برساند».

دلیل این هشدارها این است که فقر زمینه انواع انحرافات عقیدتى و اخلاقى را بویژه در وجود افراد کم‌ظرفیت فراهم می‌کند. بسیار دیده شده افراد فقیر کلمات کفرآمیز بر زبان جارى مى‌کنند و هنگامى که زن و فرزند خود را گرسنه مى‌بینند، دست به هر کارى مى‌زنند، قوانین اجتماعى را مى‌شکنند، آداب و اخلاق انسانى را به فراموشى مى‌سپارند و براى رفع فقر خود هر کارى را مجاز مى‌شمارند و اگر شخص فقیر کم‌ظرفیت واقعا کافر نشود، به مرز کفر نزدیک مى‌شود و حداقل رضایت به قضاى الهى را از دست مى دهد. 

این احتمال نیز مى‌رود که مراد از کفر، کفر عملى باشد که همان آلوده شدن به انواع معصیت‌هاست. 

تعبیر به «الْمَوْتُ الاْکْبَرُ؛ مرگ بزرگ‌تر» اشاره به این است که انسان هنگام مرگ حداقل از مشکلات این جهان آسوده مى‌شود، در حالى که فقیرى که با فقر دست و پنجه نرم مى‌کند، گویى پیوسته در حال جان دادن است. 

بنابراین همان‌گونه که ما هنگام بیمارى و تهدید به مرگ جسمانى به دنبال طبیب و درمان به هر سو مى‌رویم، هنگامى که فقر دامان فرد یا جامعه را مى‌گیرد نیز باید براى نجات از آن تلاش و کوشش کنیم. 

اسلام تنها ناظر به زندگى جاویدان آخرت نیست، بلکه به زندگى آبرومند این دنیا نیز که مقدمه‌اى براى آن است، اهتمام فوق‌العاده‌اى دارد، مساله فقرزدایى را یکى از مهم‌ترین دستورات خود قرار داده و راهکارهاى آن را نشان داده است. از یک طرف همه را به سعى و کوشش و کسب‌وکار دستور مى‌دهد و جوان بیکار را بى‌منزلت مى‌شمرد و از سوی دیگر اداى حق کارگران و کارمندان را از مهم‌ترین واجبات مى‌داند. کار را از مهم‌ترین عبادات قلمداد مى‌کند و کارگر خسته در حال خواب را در حال عبادت مى‌داند تا آنجا که توجه به معیشت و زندگى مادى را کفاره مهم‌ترین گناهان ذکر مى‌کند، چنانکه در حدیثى از رسول خدا صلى‌الله علیه وآله مى‌خوانیم: «إنَّ مِنَ الذُّنُوبِ ذُنُوباً لا یُکَفِّرُها صَلاهٌ وَلا صَدَقَهٌ قیلَ یا رَسُولُ‌الله فَما یُکَفِّرُها قالَ الْهُمُومُ فی‌طلب الْمَعیشَهِ؛ بعضى گناهان است که نماز و صدقه و زکات هم نمى‌تواند آن را جبران کند. عرض داشتند اى رسول خدا! پس چه چیز آن را جبران مى‌کند؟ فرمودند: به فکر معیشت و زندگى بودن و براى آن تلاش کردن».

از طرف دیگر به این نکته نیز اشاره مى‌کند که خداوند امکانات کافى در زمین براى حل مشکل فقر آفریده است؛ حداقل این است که انسان آب و زمینى در اختیار دارد که اگر براى عمران و آبادى و بهره‌‌گیرى از آن تلاش کند، مى‌تواند فقر را از خود دور کند، چنانکه در حدیث معروفى مى‌خوانیم: «مَنْ وَجَدَ ماء وَتُراباً ثُمّ افْتَقَرَ فَأَبْعَدَهُ اللهُ؛ دور باد از رحمت خدا کسى که آب و زمینى به دست آورد و باز هم فقیر باشد».

از سویى به حکومت اسلامى نیز توصیه مى‌کند مساله فقرزدایى را در رأس کارهاى خود قرار دهد و با استفاده از زکات و خمس و انفال و مال‌الخراج و مبارزه با احتکار و تعیین قیمت در صورت لزوم و دعوت به ساده زیستن، با فقر مبارزه کند. 

امروز نیز اگر جوامع اسلامى بخواهند عزت و احترام و سربلندى و استقلال خویش را بازیابند، باید از طریق همکارى با یکدیگر با استفاده از تمام منابعى که خدا به صورت فراوان در اختیار آنان گذاشته است، با فقر مبارزه کنند. 

توضیح این نکته در اینجا ضروری است: همان‌گونه که در روایات بالا و امثال آن فقر مذمت شده و حتى فقر مایه روسیاهى در ۲ جهان شمرده شده است: «اَلْفَقْرُ سَوادُ الْوَجْهِ فِى الدّارَیْنِ»، در پاره‌اى روایات نیز از فقر مدح بلیغى شده؛ از جمله پیامبر صلى‌الله علیه وآله فرمودند: «الْفَقْرُ فَخْری وَبِهِ أفْتَخِرُ» و حتى قرآن مجید همه افراد را مخاطب قرار داده، مى‌گوید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللهِ؛ اى مردم شما همگى نیازمند خدایید».

ولى جواب آن روشن است، زیرا آنچه مایه افتخار انسان است، فقر الى‌الله است، نه فقر در برابر انسان‌ها و به بیان دیگر، فخر و افتخار این است که انسان خداوند را منبع تمام خیرات بداند و خود را در همه چیزها نیازمند او بشمارد و با امکاناتى که خدا به او داده است، از مواهب الهى بهره گیرد. 

این احتمال نیز هست که منظور از فقر همان زندگى ساده و زاهدانه است که بعضى آن را فقر مى‌پندارند ولى انبیا و اولیا به چنین زندگى‌ای افتخار مى‌کردند، همان‌گونه که مولاى ما على علیه‌السلام به لباس و غذاى بسیار ساده افتخار مى‌کرد. 

همچنین امیر مومنان علی(ع) در خطبه 129 نهج‌البلاغه وجود فقر و تبعیض در جامعه را نشانه قدرت گرفتن وسایل پیشروی شیطان دانسته، می‌فرمایند: «فَهَذَا أَوَانٌ قَوِیَتْ عُدَّتُهُ وَ عَمَّتْ مَکِیدَتُهُ وَ أَمْکَنَتْ فَرِیسَتُهُ. اضْرِبْ بِطَرْفِکَ حَیْثُ شِئْتَ مِنَ النَّاسِ، فَهَلْ تُبْصِرُ إِلَّا فَقِیراً یُکَابِدُ فَقْراً، أَوْ غَنِیّاً بَدَّلَ نِعْمَهَ‌الله کُفْراً، أَوْ بَخِیلًا اتَّخَذَ الْبُخْلَ بِحَقِّ‌الله وَفْراً، أَوْ مُتَمَرِّداً کَأَنَّ بِأُذُنِهِ عَنْ سَمْعِ الْمَوَاعِظِ وَقْراً؟؛ (آرى!) زمانى است که وسایل پیشرفت شیطان قوى شده و نیرنگ و فریبش همه را فرا گرفته و به چنگ آوردن شکار برایش آسان شده است! به هر سو که مى‌خواهى نگاه کن! آیا جز فقیرى که با فقر دست به گریبان است، یا ثروتمندى که نعمت خدا را کفران کرده، یا بخیلى که بخل را در اداى حقوق الهى سبب فزونى ثروت شمرده، یا گردن‌کشى که گوش او از شنیدن اندرزها، کر است، شخص دیگرى را مى‌بینى؟!»

امام علی‌بن ابیطالب علیه‌السلام در این تعبیرهاى گویا و زیبا، انگشت روى ۴ گروه محروم یا منحرف که اساس فساد و ویرانى جامعه را تشکیل مى‌دهند، مى‌گذارند: نخست «فقیرانى» که در چنگال فقر گرفتارند، فقرى که «کَادَ أَنْ یَکُوْنَ کُفْراً» (گاه انسان را به کفر مى‌کشاند) و «اغنیایى» که چنان در ناز و نعمت و لذت و شهوت، فرو رفته‌اند که همه چیز را به فراموشى سپرده و غرق کفران شده‌اند و «بخیلانى» که چنین مى‌پندارند بخل سبب فزونى ثروت و سرمایه است و «گردنکشان» مست و مغرورى که گوش‌شان بدهکار سخن حق نیست. 

تعبیر زیباى امام علیه‌‌السلام که مى‌گویند: به هر سو مى‌خواهى نگاه کن؛ غیر از این گروه‌ها شخص دیگرى را نمى‌یابى، دلیل بر این است که فقر و فساد آن چنان فراگیر شده بود که در همه جا آثارش نمایان بود و دلیل این فراگیرى همان است که در بالا به آن اشاره شد. 

آری! 3 شیطان بزرگ فقر، فساد و تبعیض می‌تواند جامعه را به دره‌های خطرناک انحراف و هلاکت مادی و معنوی برده و آن را از صراط مستقیم دین خارج کند، به همین جهت است که دیده‌بان حکیم انقلاب در هشداری کم‌نظیر جوانان را به مبارزه با این ۳ شیطان بزرگ فراخواندند.

***

برخلاف ماه گذشته اردیبهشت‌ با بارش‌های تند و سیل‌آسا شروع شد و طبق پیش‌بینی هواشناسی، بارش باران تا اواخر هفته در اغلب استان‌ها ادامه خواهد داشت. بارش‌های مناسبی که طی 2 هفته گذشته تقریبا همه استان‌های کشور بویژه استان‌های واقع در مناطق غرب و شمال غربی را در بر گرفت، زمین تشنه را سیراب کرد. شدت بارش‌ها طی این مدت تا جایی بود که بیش از نیمی از استان‌های کشور با سیل و آبگرفتگی روبه‌رو شدند. بارش‌های بهاری موجب بروز سیلاب و آبگرفتگی معابر در برخی نقاط کشور شد. به طور مثال شدت بارندگی‌ها در خراسان شمالی به حدی بود که خسارت‌های گسترده‌ای را به کشاورزان وارد و برخی خانه‌های روستایی را دچار آبگرفتگی کرد. در این میان سازمان امداد و نجات از وقوع سیل و آبگرفتگی در ۷۳ شهرستان ۱۷ استان کشور خبر داد و اعلام کرد ۲۲۱‌تیم امدادی به حادثه‌دیدگان امدادرسانی کرده‌اند. 

مهدی ولی‌پور در این باره گفت: از روز ششم تا ۱۶ اردیبهشت‌ ۱۷ استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، اصفهان، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خراسان شمالی، جنوبی و رضوی، زنجان، سمنان، کرمان، کرمانشاه، کهگیلویه‌وبویراحمد، لرستان، یزد و تهران دچار سیل و آبگرفتگی شده که تاکنون ۷۳ شهرستان از خدمات امدادی جمعیت هلال‌احمر بهره‌مند شده‌اند. 

رئیس سازمان امداد و نجات با اعلام اینکه ۲ هزار و ۶۴۵ نفر تاکنون امدادرسانی شده‌اند، بیان کرد: ۲۲۱ تیم امدادی شامل ۷۲۴ نجاتگر جمعیت هلال‌احمر در این مدت در ۱۵ شهر، ۷۶ روستا، ۲۸ منطقه عشایرنشین و ۱۴ محور خدمات امدادی ارائه کرده و ۳۱۶ نفر را اسکان اضطراری داده‌اند. وی از انتقال ۱۱۵ نفر به منطقه امن خبر داد و گفت: تاکنون ۲۳۲ واحد مسکونی از آب تخلیه شده و ۶۲ دستگاه چادر، هزار و ۲۰۱ کیلوگرم نایلون، ۹۶۳ تخته پتو، ۲۴۲ تخته موکت، ۸۴ بسته غذایی، ۴۵ ست ظروف، ۵۲ شعله والور، ۴۱۱ قوطی کنسروجات، ۳۱۰ قرص نان، ۲۶ کیلوگرم خرما و ۳۱۲ کیلوگرم برنج میان حادثه‌دیدگان توزیع شده است.

 

* بارش باران از فردا در برخی مناطق کشور

وضعیت هوای کشور تا اواسط هفته جاری بارانی به صورت پراکنده همراه با وزش باد و گرد و غبار در اغلب استان‌ها خواهد بود. رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا از بارش پراکنده باران در مناطق مختلف کشور خبر داد و گفت: ناپایداری‌ها شنبه (امروز) تقویت خواهد شد و در مناطق مستعد، بارش تگرگ نیز دور از انتظار نخواهد بود. صادق ضیاییان به پیش‌بینی کلی وضعیت جوی کشور طی 5 روز آتی پرداخت و اظهار کرد: بر اساس نقشه‌های پیش‌یابی هواشناسی، شنبه (۱۷ اردیبهشت) در شمال غرب کشور، سواحل دریای خزر، دامنه‌های جنوبی البرز در استان‌های قزوین، البرز، تهران و سمنان، بخش‌هایی از مرکز و جنوب کشور بویژه در دامنه‌های زاگرس مرکزی و جنوبی و به صورت پراکنده در استان‌های خراسان رضوی، خراسان شمالی و کرمان در بعضی ساعات رگبار باران، رعدوبرق و وزش باد شدید موقتی گاهی همراه با گردوخاک رخ خواهد داد. وی افزود: ناپایداری‌ها در اکثر مناطق فوق روز شنبه تقویت خواهد شد و در مناطق مستعد، بارش تگرگ نیز دور از انتظار نخواهد بود. وی با بیان اینکه شدت بارش در شمال غرب کشور و در دامنه‌ها و ارتفاعات البرز مرکزی و زاگرس مرکزی خواهد بود، گفت: همچنین طی این مدت کاهش نسبی دما در سواحل دریای خزر و برخی نقاط شمال غرب رخ خواهد داد. یکشنبه (۱۸ اردیبهشت) این سامانه در نوار شمالی کشور شامل شمال غرب، سواحل دریای خزر، شمال شرق و دامنه‌های جنوبی البرز فعال خواهد بود. وی ادامه داد: همچنین در شرق، جنوب شرق و جنوب کشور نیز گاهی رگبار و رعدوبرق و وزش باد شدید موقتی پیش‌بینی می‌شود. روزهای دوشنبه (۱۹ اردیبهشت) و سه‌شنبه (۲۰ اردیبهشت) این ناپایداری‌ها در نوار شمالی کشور شامل شمال غرب، سواحل دریای خزر و شمال شرق کشور رخ خواهد داد. وی با اشاره به اینکه با توجه به شکل‌گیری توده گردوخاک بر روی عراق و انتقال آن به نوار غربی کشور پدیده گردوغبار، کاهش کیفیت هوا و دید افقی نیز رخ خواهد داد، گفت: شنبه در بخش‌هایی از غرب و مرکز کشور و استان‌های البرز، تهران و سمنان وزش باد شدید و در برخی نقاط همراه با گردوخاک پیش‌بینی می‌شود. همچنین یکشنبه بخش‌های مرکزی خلیج‌فارس و طی ۳ روز آینده دریای خزر مواج است. 

وی وضعیت آب و هوایی پایتخت را طی چند روز آتی نیز پیش‌بینی و اظهار کرد: آسمان تهران طی این مدت نیمه ابری تا ابری همراه با رگبار و رعد و برق، گاهی وزش باد شدید با گردوخاک و در شب نیمه ابری تا ابری در بعضی ساعت‌ها وزش باد شدید، گاهی رگبار و رعدوبرق و در اواخر وقت کمی ابری پیش‌بینی می‌شود و دمای هوا در کمترین و بیشترین حالت خود به ۱۷ تا ۲۹ درجه سانتیگراد می‌رسد. وی افزود: شنبه آسمان تهران قسمتی ابری از بعد از ظهر نیمه ابری تا ابری در بعضی ساعت‌ها وزش باد شدید، گاهی رگبار و رعدوبرق و در شب کمی ابری تا نیمه ابری و احتمال وزش باد شدید و رگبار و رعد و برق خواهد بود و دمای هوا بین ۱۸ تا ۲۹ درجه سانتیگراد متغیر است. تهران یکشنبه نیز آسمانی صاف تا قسمتی ابری همراه با وزش باد را تجربه خواهد بود و دمای هوا بین ۲۶ تا ۱۷ درجه سانتیگراد پیش‌بینی می‌شود.

 

* احتمال افزایش بارندگی در نقاط جهان همراه با وقوع سیل

تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد چرخه آب زمین دچار تغییرات شده و نسبت به گذشته آب‌های شیرین در سراسر جهان شیرین‌تر و آب‌های شور با سرعت فزاینده‌ای در سراسر جهان شورتر می‌شوند. داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد تغییرات نگران‌کننده‌ای در چرخه آب زمین در حال رخ دادن است و تغییرات آب و هوایی و همچنین افزایش دمای متوسط جهانی، چرخه آب زمین را بشدت تحت تأثیر قرار داده است. بر اساس داده‌های ماهواره‌ای جدید، آب‌های شیرین در سراسر جهان شیرین‌تر و آب‌های شور با سرعت فزاینده‌ای در سراسر جهان شورتر می‌شوند که اگر این الگو ادامه یابد، شاهد توفان‌های شدیدتری خواهیم بود. با افزایش دمای جهانی، دانشمندان انتظار دارند تبخیر بیشتری در سطح اقیانوس وجود داشته باشد که این تبخیر لایه بالایی دریا را شورتر و رطوبت را به جو اضافه می‌کند. این اتفاق می‌تواند بارندگی را در سایر نقاط جهان افزایش دهد اما احتمال وقوع سیل را نیز افزایش می‌دهد. اگر چرخه آب با گرم شدن کره زمین تسریع شود، می‌تواند تأثیرات عمیقی بر جامعه مدرن داشته باشد و خشکسالی و کمبود آب و همچنین توفان‌ها و سیل‌های بزرگ‌تر را به همراه داشته باشد. این اتفاق حتی ممکن است سرعت ذوب یخ‌های قطبی را نیز زیاد کند. استرلا اولمدو، ریاضیدان مؤسسه علوم دریایی بارسلون در این رابطه توضیح داد: این افزایش مقدار آب در حال گردش در جو باعث می‌شود در قطب به جای برف، باران ببارد و در نتیجه آن سرعت ذوب یخ‌های قطبی زیاد شود.

روند کاهشی مرگ‌ومیر، ابتلا و بستری‌ ناشی از کرونا همچنان ادامه دارد، با این وجود کارشناسان و مدیران نظام سلامت همچنان بر استفاده از ماسک و تزریق دوز سوم واکسن تاکید دارند. 

به گزارش «وطن‌امروز» و بنا به اعلام مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، در شبانه‌روز منتهی به 16 اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ و بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی ۳۷۵ بیمار جدید مبتلا به «کووید-19» در کشور شناسایی و ۷۶ نفر از آنها بستری شدند. بر این اساس، مجموع بیماران «کووید-19» در کشور به ۷ میلیون و ۲۲۴ هزار و ۴۳۱ نفر رسید. همچنین در طول این 24 ساعت، متاسفانه ۱۲ بیمار «کووید-19» جان خود را از دست دادند و مجموع جان‌باختگان این بیماری به ۱۴۱ هزار و ۱۵۷ نفر رسید. 

از سویی خوشبختانه تاکنون ۶ میلیون و ۹۹۹ هزار و ۷۰۹ نفر از بیماران بهبود یافته یا از بیمارستان‌ها ترخیص شده‌اند. 

این در حالی است که ۹۵۲ نفر از بیماران مبتلا به «کووید-19» در بخش‌ مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها تحت مراقبت قرار دارند. 

همچنین تاکنون ۵۱ میلیون و ۴۰۱ هزار و ۱۳۴ آزمایش تشخیص «کووید-19» در کشور انجام شده است. 

در حال حاضر در هیچ کدام از شهرستان‌ها وضعیت قرمز نیست و 33 شهرستان در وضعیت نارنجی، ۳۲۱ شهرستان در وضعیت زرد و ۹۴ شهرستان در وضعیت آبی قرار دارند. 

درباره آخرین آمار رسمی واکسیناسیون نیز اعلام شده است: تاکنون ۶۴ میلیون و ۳۵۹ هزار و ۵۶۴ نفر دوز اول، ۵۷ میلیون و ۵۹۲ هزار و ۵۸۰ نفر دوز دوم و ۲۷ میلیون و ۱۰۵ هزار و ۶۸۱ نفر دوز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به ۱۴۹ میلیون و ۵۷ هزار و ۸۲۵ دوز رسیده است. همچنین در شبانه‌روز یادشده ۵۳ هزار و ۸۰۱ دوز واکسن کرونا در کشور تزریق شده است. 

 

* اهمیت تکمیل واکسیناسیون

یکی از مهم‌ترین و جدی‌ترین توصیه‌های بهداشتی به مردم، تکمیل واکسیناسیون است تا با توجه به شیوع زیرسویه‌های کرونا در جهان، با شرایط سخت و غیرقابل کنترل مواجه نشویم. 

در همین باره، معاون بهداشت وزیر بهداشت گفت: ۸۰ تا ۸۵ درصد مرگ‌ها و بستری‌های کرونایی مربوط به کسانی بود که واکسن نزده بودند. 

کمال حیدری افزود: پوشش واکسیناسیون در کشور مطلوب است و واکسن مورد نیاز مردم تا پایان سال ۱۴۰۱ تأمین شده است. 

وی ادامه داد: با توجه به کاهش اثر واکسن‌ها بعد از چند ماه، بروز زیرگونه‌هایی از کرونا و پیش‌بینی سازمان جهانی بهداشت درباره احتمال تجربه موج جدیدی از ویروس در تابستان، مردم تکمیل واکسیناسیون را در برنامه خودشان قرار دهند و کسانی که نوبت آخر واکسن خود را نزده‌اند، برای تزریق اقدام کنند. کرونا هنوز در هیچ‌جای دنیا تمام نشده است و حتی در برخی کشورهای اروپایی نیز تلفات سنگینی را شاهد هستیم. 

حیدری با ابراز خوشحالی از کاهش چشمگیر آمار مرگ‌ومیر کرونا در ایران گفت: پوشش واکسیناسیون به طور حتم تأثیر بسزایی در روند کنترل این ویروس داشت؛ همان‌گونه که در ۲ موج شدید پنجم با دلتا و ششم با اُمیکرون این تأثیر جدی را شاهد بودیم. با پوشش واکسیناسیون شرایط خوبی را تجربه کردیم اما این پیام به معنی عادی‌انگاری شرایط نیست و توقع داریم مردم صبر و تحمل پیشه کنند و به پیام‌ها و درخواست‌های وزارت بهداشت و ستاد ملی مقابله با کرونا توجه کنند.

 

دستگاه قضا در ادامه روند آزادسازی منابع طبیعی و اراضی ملی از ساخت‌وسازهای غیرمجاز، مانع از تصرف 4 هکتاری این اراضی در استان البرز شد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، اواخر دی‌ماه سال گذشته بود که رئیس قوه‌قضائیه در شورای عالی حفظ حقوق بیت‌المال دستوراتی را برای مقابله همه‌جانبه و بدون اغماض با متجاوزان به اراضی ملی و منابع طبیعی صادر کرد. 

حجت‌الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی‌اژه‌ای همچنین بر قلع‌وقمع و تخریب بدون ملاحظه بنا‌هایی که از سوی افراد عادی و برخی دستگاه‌های حکومتی و دولتی در حریم رودخانه‌ها احداث می‌شوند، تاکید و دستورات لازم را صادر کرد. بلافاصله بعد از آن بود که ساختمان قدیمی قوه ‌قضائیه در بستر رود کرج تخریب شد تا ثابت شود که این قوه برای حفاظت از اراضی ملی و منابع طبیعی با هیچ شخص و نهادی تعارف ندارد. پس از آن ساختمان‌های متعلق به دیگر نهادهای دولتی و عمومی در بستر و حریم رودخانه کرج تخریب شد و سپس نوبت به بناهای متعلق به اشخاص حقیقی رسید که از آن با عنوان «گام دوم آزادسازی» یاد شده است. 

روز گذشته نیز رئیس کل دادگستری استان البرز از اقدام سریع و قاطع دستگاه قضا در مقابله با کوه‌خواری ۴ هکتاری خبر داد و اظهار داشت: اوایل سال جاری خبری واصل شد که در روستای خوش آب و هوای «پورکان» در جاده چالوس، اقدام به زمین‌خواری و کوه‌خواری شده و به قصد ساخت‌وساز در منابع طبیعی، شروع به تفکیک اراضی کرده‌اند که رفع تصرف از آن، به مطالبه عمومی مردم استان تبدیل شده بود. حسین فاضلی‌هریکندی افزود: متعاقب آن موضوع با قید فوریت در دستور کار قرارگاه صیانت از بیت‌المال دادگستری کل استان البرز قرار گرفت. 

وی با تشریح جزئیات این زمین‌‌خواری گفت: بعد از بررسی‌ها مشخص شد حدود 3 سال پیش موضوع ملی بودن این اراضی اعلام شده است اما به دلیل اعتراض مالکان و لزوم رسیدگی و اخذ نظر هیات نظارت موضوع ماده ۳۳ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع که مطابق قانون مرجع قانونی برای رسیدگی به موضوع بوده و دبیرخانه آن نیز در سازمان جهاد کشاورزی استان مستقر است، موضوع منتهی به اتخاذ تصمیم نشده و سودجویان از این فرصت سوءاستفاده کرده و با هدف تفکیک و ویلاسازی، اقدام به تصرف اراضی ملی و قسمتی از دامنه کوه کرده‌اند. 

فاضلی‌ ادامه داد: با ورود دستگاه قضایی و پیگیری‌های انجام‌شده، به‌سرعت هیات مذکور به عنوان مرجع قانونی تشکیل شد و حکم به ملی بودن اراضی موصوف صادر کرد. متعاقب آن با حضور نماینده دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان، ضمن قلع‌وقمع مستحدثات ایجادشده، اراضی مذکور توسط یگان حفاظت اراضی اداره کل منابع طبیعی استان البرز رفع تصرف و از تفکیک، تخریب و ویلا‌سازی در حدود ۴ هکتار از منابع طبیعی و اراضی ملی جلوگیری شد. 

 

* برچیدن موانع دسترسی عمومی به آبشار هفت ‌چشمه

رئیس کل دادگستری استان البرز همچنین با اعلام خبر برچیدن موانع فیزیکی ایجاد شده در مسیر دسترسی به آبشار هفت چشمه جاده چالوس گفت: پیرو دریافت گزارش‌های مردمی درباره ایجاد مانع فیزیکی توسط یکی از رستوران‌ها برای دسترسی عموم مردم به آبشار هفت چشمه، دستور لازم برای بررسی صحت این گزارش و ورود دستگاه قضایی در صورت لزوم صادر شد. 

وی افزود: با بررسی‌ها مشخص شد یکی از رستوران‌ها با ایجاد موانع فیزیکی در مسیر دسترسی به آبشار، به صورت غیرقانونی از مردم و گردشگران برای بازدید از این آبشار درخواست وجه می‌کرده و به همین علت برخی مردم به منظور دسترسی به آبشار از مسیر دره کنار مسیر اصلی که مسیر پرخطری است و امکان سقوط به دره وجود دارد استفاده می‌کردند. 

فاضلی ادامه داد: با توجه به اقدام خلاف قانون این رستوران، بلافاصله با دستور قضایی صادره، موانع ایجاد شده توسط عوامل انتظامی برداشته شد و با باز شدن مسیر عبوری، استفاده رایگان عموم شهروندان از مواهب خدادادی ممکن شد.

گروه اقتصادی: اواسط هفته گذشته همزمان با تعطیلات عید فطر قیمت آرد صنعتی برای محصولاتی مانند نان فانتزی و ماکارونی افزایش یافت که واکنش‌هایی را در بین مردم و مسؤولان در پی داشت. به نظر می‌رسد شایسته بود دولت پیش از هر گونه اقدامی درباره اصلاح ارز ترجیحی با مردم سخن گفته و یارانه‌ای نقدی نیز برای جبران آن پرداخت می‌شد.

به گزارش «وطن امروز»، همه چیز از شب 20 فروردین‌ 97 شروع شد؛ روایت‌های مختلفی از جلسه تعیین نرخ 4 هزار و 200 تومان برای ارز وجود دارد؛ روایت‌هایی که نقطه مشترک همه آنها اصرار رئیس‌جمهور وقت بر تصویب این نرخ است؛ شبی که اکثر مردان اقتصادی دولت دوازدهم با تعیین نرخ 4 هزار و 200 تومان برای هر دلار و همچنین ثابت ماندن آن مخالف بودند اما حسن روحانی تاکید داشت قیمت باید دستوری و غیرشناور تعیین شود. از گفته‌های مسؤولان وقت می‌توان این برداشت را داشت که هیچ مبنای علمی و اقتصادی‌ای پشت تعیین این قیمت وجود نداشت و همواره طی سال‌های جاری سعی کرده‌اند نام خود را از لیست موافقان ارز ترجیحی در آن جلسه خارج کنند.  چند ماهی است آن لحظات تاریخی که اسحاق جهانگیری رو‌به‌روی دوربین صداوسیما قرار گرفت و گفت «از فردا هر گونه قیمتی برای دلار غیر از 4 هزار و 200 تومان مصداق قاچاق است» ۵ ساله شده است؛ یادگاری‌ای که امروز دولت سیزدهم را در یک شرایط سخت قرار داده است. 

برآوردها حاکی از آن است که از ابتدای سال 97 تاکنون دولت‌های دوازدهم و سیزدهم روی هم رفته بیش از 60 میلیارد دلار برای تامین ارز ترجیحی جهت کنترل قیمت‌های اقلام مصرفی هزینه کرده‌اند اما در این مدت نه‌تنها کالاهای هدف ارز ترجیحی در برابر تورم و افزایش قیمت ارز مقاومتی نداشته‌اند، بلکه در برخی اقلام شاهد پیشی گرفتن تورم این کالاها از تورم عمومی کشور بوده‌ایم. شاهد این مدعا را می‌توان در مستندات مستدل مرکز آمار پیدا کرد. بر اساس گزارش مرکز آمار، تورم نقطه به نقطه آذر سال جاری نسبت به فروردین‌ سال 97 (شروع سیاست تخصیص ارز ترجیحی) 233 درصد بوده است اما کالاهای هدف ارز ترجیحی مانند تخم‌مرغ، مرغ ماشینی و گوشت گاو و گوساله تورم به ‌مراتب بیشتری داشته‌اند. (نمودار یک) البته نباید فراموش کنیم هدف اول دلار 4 هزار و 200 تومانی پیش از هر چیز کنترل قیمت ارز در بازار آزاد بود که نوای شکستش در همان ماه‌های ابتدایی اجرای این سیاست به صدا درآمد. آنچه امروز با قاطعیت می‌توان درباره آن سخن گفت، ناکامی و شکست مطلق ارز چند‌نرخی و دلار 4هزار و 200 تومانی است. 

 

* ارزسوزی به قدمت ۵ سال

بررسی‌ آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد دولت‌های دوازدهم و سیزدهم در سال‌های 97، 98، 99 و 1400 به ترتیب 32، 15، 11.5 و 13.6 میلیارد دلار برای تامین کالاهای اساسی اختصاص دادند (نمودار ۲). البته پیش‌بینی می‌شود رقم تخصیصی برای سال گذشته به 18 میلیارد دلار هم رسیده باشد. محاسبات نشان می‌دهد عایدی دولت از اصلاح ارز ترجیحی با احتساب قیمت دلار نیمایی حدود 24 هزار تومانی و اختصاص 18 میلیارد دلار ارز 4 هزار و 200 تومانی حدود 360 هزار میلیارد تومان است؛ شایسته است در صورتی که دولت تصمیم به اصلاح ارز ترجیحی دارد و شواهد هم گویای آن است که دارد، یارانه‌ای نقدی برای مردم مشخص شود. ۲ ملاحظه حیاتی در اجرای اصلاح ارز ترجیحی وجود دارد؛ ابتدا اینکه پیش از هر اقدامی بسته حمایتی طراحی شده و حتی چند ماه جلوتر مانند دوران اجرای موفق هدفمندی یارانه‌ها در سال 89 برای مردم واریز شود. همچنین مسؤولان اجرایی کشور به صورت مبسوط اقدام به اطلاع‌رسانی در این باره کرده و به مردم توضیح دهند به طور دقیق چه اتفاقی در حال رخ دادن است. حمید پورمحمدی، معاون سازمان برنامه و بودجه کشور پیش‌تر در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» در تشریح جزئیات یارانه پرداختی در سال 1401 گفته بود: «از 250 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده برای سال آینده، نزدیک 75 هزار میلیارد تومان مجموع ۲ یارانه‌ نقدی است که کما‌فی‌السابق پرداخت خواهد شد و مابقی مربوط به درآمدهای حاصل از اصلاح ارز ترجیحی است». وی پیش از نهایی شدن بودجه افزوده بود: «درآمدهای حاصل از اصلاح ارز ترجیحی به صورت نقدی یا بن‌کارت و طبق جمع‌بندی‌ای که با نمایندگان انجام می‌شود، به مردم پرداخت خواهد شد». به عبارت ساده‌تر، دولت سیزدهم می‌خواست از محل حذف ارز ترجیحی 175 هزار میلیارد تومان یارانه به مردم پرداخت کند. 

 

* نان گران نشده است

طی روزهای اخیر برخی واحدهای نانوایی در پی اصلاح قیمت آرد صنف و صنعت اقدام به گرانفروشی می‌کنند که رئیس اتحادیه صنف نانوایان سنگکی این اقدام را گرانفروشی اعلام کرده است. طبق قیمت‌های مصوب، هر عدد نان سنگک معمولی باید با قیمت ۲ تا ۳ هزار تومان به دست مردم برسد ولی واحدهای نانوایی برای تأمین هزینه‌های خود با اضافه کردن برخی مخلفات همچون کنجد، سیاه‌دانه، کره و سیر و شوید و سایر سبزیجات هر عدد نان را تحت عنوان نان سفارشی با قیمت‌های ۵ تا ۷ هزار تومان نیز می‌فروختند اما طی روزهای اخیر با تغییر قیمت آرد صنف و صنعت برخی واحدهای نانوایی به طور خودسرانه اقدام به افزایش قیمت نان سنگک کرده‌اند. نان یکی از محصولات و غلات اساسی در سبد غذایی مردم جهان بویژه ایرانی‌هاست که همیشه با پرداخت یارانه مورد حمایت دولت‌ها بوده تا با قیمت مناسب به دست مردم برسد. در این بین واحدهای نانوایی همچنان آرد را با قیمت‌های دولتی خریداری می‌کنند و طبق گفته مسؤولان بلندپایه کشوری همچون وزیر جهاد کشاورزی و سخنگوی اقتصادی دولت، قیمت نان برای مصرف‌کنندگان گران نمی‌شود. 

 

* ابلاغ قیمت جدید ماکارونی به کارخانه‌ها

رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان پس از افزایش قیمت آرد صنعتی، قیمت جدید انواع ماکارونی را اعلام کرد. پس از افزایش نرخ آرد صنعتی، قیمت‌های جدید ماکارونی به کارخانه‌ها ابلاغ شد. عباس تابش پس از افزایش قیمت آرد صنعتی قیمت جدید انواع ماکارونی را اعلام کرد. در این نامه خطاب به معاون صنایع عمومی وزارت صمت آمده است: با توجه به اعلام نرخ گندم بخش صنف و صنعت مورخ ۲۸ فروردین وزارت جهاد کشاورزی و تعیین نرخ آرد و تصویب آن در جلسه ۶ اردیبهشت کارگروه تنظیم بازار محصولات کشاورزی و مکاتبات متعدد انجمن‌های کارخانجات ماکارونی پیرامون درخواست افزایش هزینه‌های مرتبط از قبیل دستمزد، کرایه حمل، بسته‌بندی و... و با لحاظ آرد ۲۷ درصد سبوس‌گیری شده و طرح موضوع در جلسه مورخ ۱۰ اردیبهشت ستاد تنظیم بازار و طرح مجدد موضوع در جلسه ۱۱ اردیبهشت ستاد مذکور به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور، حداکثر قیمت مصرف‌کننده انواع ماکارونی رشته‌ای ساده با لحاظ مالیات بر ارزش افزوده به شرح جدول زیر اعلام می‌شود. 

 

 

حسین کیامنش: دوشنبه هفته‌ای که گذشت، نرخ جدید ماکارونی اعلام شد که حاکی از افزایش قیمت این فرآورده غذایی بود. قیمت ماکارونی پس از آن افزایش یافت که طرح حذف یارانه آرد به اجرا درآمد. 

اینکه حذف یارانه آرد و در ادامه افزایش نرخ ماکارونی چه تأثیری بر اقتصاد کشور خواهد گذاشت، موضوع این یادداشت نیست و آنچنان که تحلیلگران اقتصادی در ماه‌های گذشته در این باره به طرح بحث پرداخته‌اند اصلاح نظام پرداختی ارز ترجیحی را باید امری لازم و ضروری برای اقتصاد کشور دانست. با این حال، آنچه در میان پیگیری این طرح بیش از همه به چشم آمد نوع مدیریت ناصواب دولت در شیوه حذف و اقناع عمومی درباره یارانه جایگزین برای این طرح بود. گفت‌وگو با مردم و کاهش شکاف میان دولت و ملت رسالتی است که از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم از سوی نخبگان و تحلیلگران سیاسی بارها مورد اشاره قرار گرفته است. از همین رو مهم‌ترین نقطه ضعف دولت در جریان طرح مذکور را باید عدم ارتباط‌گیری با جامعه، ارائه گزارش کار و مشخص کردن چشم‌انداز این طرح در آینده دانست. 

تجربه خسارت‌بار حسن روحانی در به رسمیت نشناختن افکار عمومی و عدم ارتباط‌گیری با جامعه پیش از این برگ‌های جبران‌ناپذیری را بر جریده مدیریتی‌اش ثبت کرده است. آبان‌ماه سال 98 بود که مردم در روز جمعه به یکباره با افزایش قیمت بنزین روبه‌رو شدند. ماجرا از این قرار بود که حسن روحانی تصمیم گرفت بدون اینکه با مردم سخنی بگوید و جامعه را در جریان تصمیم خود قرار دهد، طرح سهمیه‌بندی بنزین (کارت سوخت) را - که در دولت خودش کنار گذاشته شده بود- بازگردانده و قیمت بنزین را از هزار تومان به ۲ نرخ 1500 تومان سهمیه‌ای و 3 هزار تومان نرخ آزاد افزایش دهد. همین تصمیم دولت مبنی بر اجرای ناگهانی طرح بنزین و عدم توضیح و شفاف‌سازی رئیس‌جمهور موجب بروز نارضایتی در افکار عمومی شد. روحانی نه‌تنها حاضر نشد دلایل تصمیم جدید دولت را برای مردم شرح دهد که بدتر، اعلام کرد خود او نیز روز جمعه از وجود چنین طرحی باخبر شده است. همین مورد مزید بر علت شد تا مردمی که احساس می‌کردند صدای‌شان به جایی نمی‌رسد و مهم‌تر اینکه دولت ارزشی برای‌شان قائل نیست، نارضایتی خود را در قالب اعتراض به خیابان بیاورند؛ اعتراضاتی که اگرچه بحق بود اما با موج‌سواری گروهک‌های ضدانقلاب تبدیل به اغتشاش شد و خسارات قابل توجهی به کشور وارد کرد. 

بی‌اعتمادی مردم به دولت و کاهش مرجعیت نهادهای رسمی در جهت‌بخشی به افکار عمومی یکی از ده‌ها میراثی است که از زمین سوخته دولت روحانی به دولت جدید رسیده است. در چنین فضایی انتظارات جامعه نیز از شخص رئیس‌جمهور بالا رفته است. مردمی که پیش از این مدیریت ضدمردمی روحانی را به چشم دیده بودند حالا انتظار دارند با رویه مدیریتی متفاوتی از سوی حجت‌‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی مواجه شوند. در طول ۸ سالی که حسن روحانی عهده‌دار ریاست‌جمهوری بود، فاصله دولت و مردم روز به روز بیشتر شد. اساساً یکی از دلایلی که مردم ایران در انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 رئیسی را به چهره‌هایی که نمایندگان دولت وقت حساب می‌شدند، ترجیح دادند، بیگانگی روحانی از جامعه و همراه بودن سیدابراهیم رئیسی با مردم بود. در همین زمینه حجت‌الاسلام رئیسی پیش از این و در دوران ریاستش بر دستگاه قضا نشان داده بود خود را ملزم به ارتباط‌گیری با مردم می‌داند و از همین رو توانست امید جامعه به قوه‌قضائیه را دوباره زنده کند. در این تقریباً یک سالی هم که از شروع به کار دولت سیزدهم می‌گذرد، رئیسی با سفرهای متعدد استانی و گفت‌وگو با اقشار مختلف جامعه نشان داده است بر خلاف دولت قبل، پایبند به تعامل با مردم است. 

با این حال، آنچه جامعه در روزهای اخیر شاهد آن بود نشانه‌هایی از پابرجا ماندن رویه‌های مدیریتی دولت سابق را با خود به همراه داشت. ارتباط‌گیری با مردم و کاهش شکاف میان دولت و ملت کارویژه‌ای اساسی است که در بلندمدت به افزایش سرمایه اجتماعی دولت نیز منتهی می‌شود. بی‌خبری مردم نسبت به تصمیماتی که به شکل مستقیم بر معیشت و مصرف روزانه‌شان تاثیر می‌گذارد نه‌تنها به تحقق سرمایه اجتماعی دولت منتهی نمی‌شود که حتی در میان‌مدت فضا را برای تاثیرگذاری دولت و مرجعیت رسمی‌اش در مواجهه با پرسش‌های افکار عمومی تضعیف می‌کند. 

گذار از موقعیت نامطلوب موجود به عنوان میراث دولت روحانی و حرکت به سمت شرایط مطلوبی که در وعده‌های انتخاباتی دولت سیزدهم طرح شده است نیازمند همراه کردن مردم است. مردمی که پیش از این تجربه مدیریت پرهزینه دولت سابق را کاملا لمس کرده‌اند انتظار تکرار چنین رویه‌ای را از ریاست محترم جمهوری ندارند. 

شهریور سال گذشته و پس از تشکیل کابینه سیزدهم، رهبر حکیم انقلاب در دیداری که رئیس‌جمهور و هیات وزیران با معظم‌له داشتند 8 ماموریت مهم را برای دولت جدید طرح کردند که «مردمی بودن» و «احیای اعتماد و امید مردم» 2 مورد از موارد طرح شده بود. رویه شخص رئیس‌جمهور و عمده وزیران و مدیران دولتی در ماه‌های سپری شده از عمر دولت نشان‌دهنده این امر است که اهتمام جدی برای تحقق این 2 مورد وجود دارد. با این حال باید پذیرفت آنچه در ماجرای مورد بحث از سوی دولت و به طور ویژه تیم اقتصادی‌اش سر زد نه‌تنها تناسبی با این 2 مورد نداشت که حتی سابقه مثبت دولت را نیز در این مورد تحت‌الشعاع قرار داد. 

در پایان دولت در مسیر این جراحی اقتصادی و اصلاح سیاست فسادآفرین ارز ترجیحی باید ارتباط صحیحی با رسانه‌ها و گروه‌های مرجع برقرار کرده و فراتر از آن ابایی از مواجهه مستقیم با مردم و برطرف کردن پرسش‌های‌شان نداشته باشد. 

رئیسی در ادامه مسیر دولت و برای تغییر رویه مدیریتی کشور و اصلاح بسیاری از میراث‌های نامطلوب باقیمانده از دولت سابق باید تصمیم‌های قاطعی بگیرد که هیچ‌کدام از این تصمیم‌ها بدون تثبیت و تقویت ارتباط‌گیری با مردم «ممکن نیست». چنانکه تجربه دولت‌ها در دهه‌های اخیر بخوبی نشان داده است ارتباط‌گیری با مردم و به رسمیت شناختن پرسش‌های‌شان بیش از همه به کمک دولت‌ها آمده است. 

گروه سیاسی: سنای آمریکا با تصویب ۲ طرح ضدایرانی مرتبط با مذاکرات وین بنا بر آنچه رسانه‌های آمریکایی توصیف کردند، شلیک هشدار به سمت دولت بایدن ارسال کردند. 

به گزارش «وطن‌امروز»، سناتورهای آمریکایی بامداد پنجشنبه طرح ضد‌ایرانی خود را با هدف جلوگیری از احیای توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌های ظالمانه علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تصویب کردند. این طرح که با پیشنهاد «جیمز لنکفورد» سناتور جمهوری‌خواه ضد ایرانی ارائه شده بود، با ۶۲ رأی مثبت و ۳۳ رأی منفی تصویب شد تا دولت آمریکا را مجاب کند هرگونه توافق هسته‌ای با ایران باید شامل تمام «فعالیت‌های شرورانه و مخرب» جمهوری اسلامی شود. به نوشته رسانه‌های آمریکایی، طرح مذکور که اقدامی غیرالزام‌آور برای دولت آمریکاست، از کاخ سفید می‌خواهد تا زمانی که تهران یک‌ سری از پیش‌شرط‌های دشوار از جمله محدود کردن فعالیت‌های موشکی بالستیک را نپذیرفته، به توافق هسته‌ای بازنگردد. این طرح همچنین به دولت بایدن هشدار می‌دهد حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از لیست سازمان‌های تروریستی و لغو تحریم‌ها علیه آن را در هیچ توافق هسته‌ای جدیدی با ایران نگنجاند. 

البته ساعتی پیش از این اقدام، طرح ضد ایرانی دیگری برای حفظ تحریم‌ها علیه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تصویب شده بود. سنای آمریکا بامداد پنجشنبه طرحی را با هدف حفظ تحریم‌های «مرتبط با تروریسم» علیه جمهوری اسلامی ایران تصویب کرد. این طرح که با پیشنهاد «تد کروز» سناتور ضد ایرانی ارائه شد، با ۸۶ رأی مثبت و ۱۲ رأی منفی تصویب شد. این سناتور آمریکایی طی سخنرانی در جلسه سنا برای مجاب کردن سناتورها به دادن رأی مثبت به این طرح ضد ایرانی، مدعی شد: «ایران نخستین حامی تروریسم دولتی در جهان است... اگر شما از تحریم‌های تروریستی بر سپاه حمایت می‌کنید، باید رأی مثبت دهید». رسانه‌های آمریکایی نیز در این ‌باره نوشتند: «یکی از پیشنهادهایی که راب مالی، نماینده آمریکا در امور ایران و سرپرست تیم مذاکره‌کننده در وین، به طرف ایرانی برای بازگشت به توافق هسته‌ای داده بود، برداشتن تحریم‌های مرتبط با تروریسم بر بانک مرکزی ایران بود». 

این تحولات در حالی است که هفته گذشته رسانه‌های غربی به نقل از برخی دیپلمات‌های غربی گزارش دادند مقامات اروپایی به منظور نجات توافق هسته‌ای با ایران پیشنهاد کرده‌اند مذاکره‌کننده ارشد اتحادیه اروپایی به تهران برود تا برای خروج از «بن‌بست کنونی» در مذاکرات به ایران پیشنهاد دهد توافق را بدون اینکه سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی خارج شود بپذیرد. این منابع گفته بودند «انریکه مورا» هماهنگ‌کننده مذاکرات وین، به همتایان ایرانی خود گفته که آماده است به تهران بازگردد تا راهی برای عبور از بن‌بست باز شود. طبق این گزارش، ایران تاکنون به این پیشنهاد پاسخ نداده است. 

دولت بایدن با فقدان آمادگی برای تصمیم سیاسی در رسیدن به توافق در وین، روند گفت‌وگوها را با اخلال مواجه کرده است به طوری که چشم‌انداز توافق را دور از دسترس قرار می‌دهد. مقامات دولت بایدن با علم به اینکه نیاز مبرم به احیای برجام دارند اما با توجه به اینکه در حال حاضر واشنگتن قادر نیست برخلاف وعده انتخاباتی بایدن -که بازگشت به توافق هسته‌ای را سنگ بنایی برای حصول توافقی فرابرجامی قرار دهد- به یک برجام گسترده‌تر دسترسی پیدا کند، تلاش می‌کنند از هزینه تبعات این اتفاق خودداری کنند بویژه که با نزدیک شدن به انتخابات کنگره آمریکا و اوضاع شکننده پایگاه رای دموکرات‌ها، بازگشت به برجام دست مخالفان دولت بایدن را -که در سراشیبی افت محبوبیت قرار گرفته است- برای حمله به دولت پرتر خواهد کرد. از همین رو است که آمریکایی‌ها با فرافکنی و با برجسته کردن موضوع سپاه، می‌کوشند ایران را مسؤول بن‌بست کنونی معرفی کنند. این در حالی است که دولت بایدن در وین دیگر شرایط کشورمان را هم برای حصول توافق که وابسته به انتفاع اقتصادی ایران است نپذیرفته است. 

 

* توافق فرابرجامی در کار نیست

در همین حال پایگاه پولیتیکو گزارش داد مقام‌های دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا، در محافل خصوصی تقریبا اعتراف کرده‌اند توافق با ایران بر سر مسائل فراتر از برنامه هسته‌ای این کشور دیگر ممکن نیست. این رسانه آمریکایی به نقل از منابع آگاه به گزارش‌های غیرعلنی ارائه‌‌شده به کنگره درباره مذاکرات برجام، نوشته است اعضای تیم مذاکره‌کننده آمریکا در محافل خصوصی تقریبا به چنین چیزی اعتراف کرده‌اند. پولیتیکو تصویب این قطعنامه را «نخستین شلیک هشدار» از سوی کنگره به سمت دولت بایدن درباره توافق هسته‌ای با ایران تعبیر کرده است. این پایگاه نوشته است با آنکه این قطعنامه الزام‌آور نیست اما حامل پیامی نمادین از سوی قانونگذاران آمریکایی است مبنی بر اینکه هر گونه توافق هسته‌ای جدید با ایران باید از توافق حاصل‌شده در سال ۲۰۱۵ قوی‌تر باشد. رابرت منندز، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا درباره تصویب این قطعنامه به پولیتیکو گفت: «[تصویب این قطعنامه] نشان‌دهنده احساسات ما درباره وضعیت‌مان در قبال ایران و نگرانی اعضای سنا از مسیری است که ایران در جهت حرکت به سمت سلاح در پیش گرفته». 

کوری بروکر، نماینده دموکرات ایالت نیوجرسی در مجلس سنا نیز درباره دلایل حمایتش از قطعنامه مذکور گفت: «ما خواستار رسیدن به یک توافق طولانی‌تر و قوی‌تر هستیم. من خواستار بهترین توافق ممکن هستم؛ توافقی که به امنیت منطقه منجر شود و از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای جلوگیری کند». همچنین کریس مورفی، از سناتورهای حامی برجام که در جلسه روز چهارشنبه به قطعنامه مذکور رأی مخالف داد به پولیتیکو گفت: «ایران تنها چند هفته با دستیابی به مواد هسته‌ای کافی جهت ساخت سلاح هسته‌ای فاصله دارد. سلب کردن امکان رسیدن به توافق هسته‌ای از این دولت فقط کار احمقانه‌ای نیست، بلکه کاملا خطرناک هم هست. ما نباید این سیاست شکست‌خورده در قبال ایران را برای 4 سال دیگر تأیید کنیم». یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در گفت‌‌وگو با پایگاه پولیتیکو ادعا کرد بایدن به دنبال بازگشت به برجام است. او گفت: «هیچ چیز در داخل توافق هسته‌ای از عزم ما برای مقابله با حمایت ایران از تروریسم و مقابله با برنامه موشکی این کشور نخواهد کاست». 

 

* برای شکست مذاکرات آماده‌ایم

«ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بامداد پنجشنبه مدعی شد واشنگتن برای سناریوی شکست مذاکرات وین آماده است. پرایس طی نشست خبری در واشنگتن گفت: «در دوره گذشته، ایران مراحل به دست آوردن مواد شکافت‌پذیر و غنی‌شده را تسریع کرد و این برای ما غیرقابل قبول است». وی با بیان اینکه آمریکا به دنبال مذاکره درباره بازگشت ایران به پایبندی به توافق هسته‌ای است، اظهار داشت: «ما به دنبال بازگشت همزمان به توافق هسته‌ای با ایران هستیم». دیپلمات آمریکایی با ادعای اینکه برای سناریوی شکست مذاکرات نیز آماده هستند، اضافه کرد: «ما با متحدان خود برای سناریوی عدم توافق با ایران آماده می‌شویم و باید به تاکتیک‌های دیگری متوسل شویم». 

***

محمد نجارصادقی: آذر سال 89 پس از ۲ سال رفت و برگشت بین دولت و مجلس وقت، لایحه هدفمندی یارانه‌ها اجرایی شد و قیمت 7 حامل انرژی شامل بنزین، برق، گازوئیل، نفت سفید، نفت کوره، گاز مایع و گاز طبیعی به طور همزمان تغییر کرد. دولت با کاهش یارانه‌ای که برای تولید انرژی پرداخت می‌کرد، آن را به طور مستقیم در اختیار مردم قرار داد. همچنین مقرر شد سهمی نیز برای حمایت از صنایع در نظر گرفته شود. این سیاست اصلاحی غیر از چند شیطنت در برخی پمپ ‌بنزین‌ها هیچ هزینه امنیتی و اجتماعی به بار نیاورد. البته پس از گذشت چند سال به دلیل زیاده‌خواهی دولت‌های مستقر و افزایش نیافتن رقم یارانه نقدی، تجربه شیرین این سیاست رو به تلخی گذاشت.

فارغ از مسائل اقتصادی، این اقدام در سطح اجرا ۳ ویژگی اصلی داشت؛ ابتدا اینکه 2 ماه پیش از اجرای هدفمندی، یارانه‌های نقدی به حساب سرپرستان خانوار واریز شد. دولت با این ابتکار خیال مردم را از اینکه به طور حتم یارانه پرداخت می‌شود راحت کرد. فراموش نکنیم رقم یارانه نقدی در زمان پرداخت قابل توجه بود. این بیمه‌گری تامین حداقل‌های زندگی باعث شد مردم هیچ‌گاه احساس شوک از قیمت‌ها یا افزایش قیمت برنامه‌ریزی‌نشده نکنند.  دومین ویژگی، اطلاع‌رسانی گسترده‌ای بود که درباره این سیاست در رسانه‌ها با راهبری دولت وقت انجام شده بود. غیر از فضای نخبگانی و دانشگاهی که چند ماه قبل از اجرای هدفمندی بحث و گفت‌وگو را درباره آن شروع کرده و تبعات و فوایدش را استخراج کرده بودند، در فضای عمومی هم برای اکثر مردم جا افتاده بود که ادامه مسیر پرداخت یارانه پنهان به معنای افزایش قاچاق و بی‌عدالتی است. 

آخرین تاکتیک اجرایی هدفمندی یارانه‌ها، جلسات مبسوطی بود که با تمام اصناف و فعالان اقتصادی برگزار شد تا جایی که 2100 اتحادیه صنفی تا قبل از آذر 89 تفاهمنامه‌ای درباره عدم افزایش قیمت کالاها با وزارت بازرگانی وقت امضا کرده بودند. 

هدفمندی اجرا شده در سال 89 با تمام ویژگی‌های مثبتی که داشت اما یک نقطه ضعف بزرگ داشت؛ دولت وقت هیچ نگاه درستی به طبقه‌بندی اقتصادی کشور نداشت و به همین دلیل بدون در نظر گرفتن شرایط اقتصادی شهروندان، یارانه همسانی به مردم پرداخت کرد؛ اقدامی که نسبتی با عدالت نداشت. البته بررسی‎ها نشان می‌دهد دولت‌ها تاکنون هم به این نگاه نرسیده‌اند و احتیاج است پیش از هر اقدام ملی اقتصادی، یک پایگاه داده جامع از شرایط اقتصادی تمام شهروندان تهیه شود تا در اعطای یارانه نقدی لحاظ شده و انحراف آن به حداقل برسد.

تجربه نشان داده هر گاه سیاست‌گذار در اقتصاد ایران یارانه نقدی پرداخت کرده - یا به زبان ساده‌تر جای یارانه پنهان را با یارانه مستقیم عوض کرده - میزان ضریب جینی کاهش یافته است. یک بار این اتفاق پس از یارانه نقدی موسوم به 45 هزار و 500 تومانی در سال 92 رخ داد که پایین‌ترین میزان ضریب ‌جینی پس از انقلاب محقق شد و بار دیگر سال 98 پرداخت یارانه بنزینی با وجود تمام معایبی که این سیاست داشت، باعث کاهش ضریب ‌جینی شد. نباید فراموش کرد با وجود پایین بودن رقم این یارانه‌ها برای بخش قابل توجهی از جامعه اما بر زندگی و معیشت ۳ دهک پایین بسیار تاثیرگذار است. دولت سیزدهم هم می‌تواند با یک برنامه‌ریزی بلندمدت، تصحیح و تداوم قانون هدفمندی یارانه‌ها و اعطای یارانه نقدی آشکار به جای یارانه‌های پنهان انرژی و ارز 4200 تومانی، از دهک‌های پایین حمایت کند. 

اشکان صدیق: پنجم شوال سالروز ورود حضرت مسلم بن عقیل(ع) به کوفه است. اگر چه ماجراهای زیادی در این بین رخ داد اما یکی از صحنه‌های حضور حضرت مسلم در کوفه به عنوان اوج قله اخلاق و مروت در تاریخ بشر به ثبت رسیده است. این صحنه تحسین‌برانگیز و پر ابهت نه تنها سند افتخار زیست اخلاقی یک مسلمان است بلکه سندی محکم در رد انتساب ترورهای تکفیری و خشونت‌های به ظاهر دینی به ساحت قدسی دین است. 

 زمانی که شریک بن عبد‌الله اعور در خانه هانی مریض شد، عبیدالله تصمیم گرفت به عیادت او برود. شریک به مسلم گفت: فردا این تبهکار به عیادتم می‌آید. من او را سرگرم می‌کنم و هنگامی که آب ‌طلب کردم، بیرون بیا و او را به قتل برسان. فردای آن روز، وقتی عبیدالله وارد خانه هانی شد و مسلم نیز از قبل برای انجام قتل عبیدالله در مخفیگاه پنهان شده بود، مسلم از انجام این کار منصرف شد. وقتی شریک به او اعتراض کرد و از علت انصراف او جویا شد، مسلم در پاسخ به وی، 2 دلیل ذکر کرد: دلیل اول، مخالفت هانی با قتل عبیدالله در خانه‌اش بود و دلیل دوم به یاد آوردن روایتی از پیامبر اکرم(ص) که فرموده بودند: «ان الایمان قید الفتک و لایفتک مؤمن» (ایمان، مانع ترور است و مؤمن، اقدام به ترور نمی‌کند). این روایت را شیعه و سنی نقل کرده‌اند. 

به این ترتیب حضرت مسلم بن عقیل(ع) شاگرد اصیل مکتب نبوی و علوی اگر چه می‌توانست با یک حرکت مسیر تاریخ را عوض کند و کاری کند که اساسا فاجعه کربلا رخ ندهد اما چون این یک حرکت با شاکله اخلاقی و معنوی دیانت مخالف بود، اقدام به آن نکرد و برای همیشه در تاریخ بشر تصویری از معنویت و روحانیت را رقم زد. 

اکنون که مسلمانان به خاطر اقدامات نابخردانه و افراطی گروه‌های تکفیری در مظان اتهام خشونت هستند، زیبنده است با رجوع به میراث روایی و تاریخی خود که سراسر آکنده از رحمانیت و لطافت است، غبار از این چهره زیبای معارف دینی بزداییم چرا که چهره خالص و حنیف دین، دلربای همه فطرت‌های انسانی است؛ همان‌گونه که امام رضا علیه‌السلام فرمودند: 

«رَحِمَ‌الله عَبْدا اَحیا اَمْرَنا... یَتَعَلَّمُ عُلومَنا وَ یُعَلِّمُهَا النّاسَ، فَاِنَّ النّاسَلَوْ عَلِموا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعونا؛

رحمت خدا بر بنده‌اى که امر ما را زنده کند... دانش‌هاى ما را فرا گیرد و به مردم بیاموزد. اگر مردم زیبایى‌هاى سخنان ما را مى‌دانستند، از ما پیروى مى‌کردند.‌»

معانى الأخبار/ ص ۱۸۰/ ح ۱

حنیف غفاری *: در علم فیزیک، تعیین و محاسبه مختصات گرانیگاه (مرکز جرم)، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این مرکز ثقل، نقطه مشخصی است که ثبات و تعادل یک ساختار را تضمین می‌کند و اجزا حول آن معنا پیدا می‌کنند. گرانیگاه یک جسم ممکن است بر روی نقطه مرکزی هندسی آن قرار نداشته باشد و در مکان دیگری شناسایی شود. در ساختارهای منبعث از اتحادها و هم‌افزایی‌های بین‌المللی و منطقه‌ای نیز معمولا یک یا چند بازیگر نقش گرانیگاه یا نقطه ثقل آن ساختار را ایفا می‌کنند. این قاعده درباره اتحادیه اروپایی نیز صدق می‌کند! 

هفتم فوریه سال ۱۹۹۲ میلادی پیمان «ماستریخت» یا همان پیمان اتحادیه اروپایی بین سران ۱۲ کشور عضو جامعه اقتصادی اروپا منعقد شد و پس از مدتی ۳ کشور فرانسه، انگلیس و آلمان به ستون‌های اصلی اروپای واحد مبدل شدند. سلطه‌طلبی تاریخی این ۳ بازیگر سبب شد از همان ابتدا کشورهای عضو اتحادیه اروپایی به بازیگران درجه یک، درجه ۲ و حتی درجه ۳ تبدیل شوند. این درجه‌بندی غیررسمی- اما ملموس- در پروسه تصمیم‌سازی‌های مشترک اروپاییان از ابتدا وجود داشت. به عنوان مثال، زمانی که ایرلندی‌ها در همه‌پرسی مربوط به تصویب پیمان لیسبون به آن رای منفی دادند، سران ۳ کشور انگلیس، فرانسه و آلمان با تهدید شهروندان این کشور آنها را وادار به برگزاری مجدد همه‌پرسی و رای مثبت به آن کردند!

اکنون در سال 2022 میلادی، اروپای واحد کاملا آشفته است! انگلیس رسما از اتحادیه اروپایی خارج شده و مناقشات حقوقی، مرزی، امنیتی و شهروندی میان انگلیس و اعضای باقیمانده در اروپای واحد ادامه دارد. برگزیت، نقطه آشکارساز تجزیه اتحادیه اروپایی محسوب می‌شود. رشد ملی‌گرایی افراطی در سرتاسر اروپا نیز این روند را تسریع کرده است. اکنون آلمان و فرانسه، ۲ نقطه ثقل دیگری هستند که به ترتیب حکم گرانیگاه «منظومه اقتصادی» و «منظومه امنیتی- سیاسی» را دارند اما وضعیت این ۲ کشور اکنون نابسامان‌تر از چیزی است که تصور می‌شود! 

در فرانسه، شاهد پیروزی امانوئل مکرون در انتخابات ریاست‌جمهوری بودیم. فارغ از اینکه نزدیک به 30 درصد شهروندان فرانسوی با کناره‌گیری از حضور در انتخابات پایین‌ترین رکورد مشارکت انتخاباتی در کشورشان را رقم زدند، اکثر آرای ریخته‌شده به سبد مکرون و حزب «جمهوری به پیش» نیز سلبی است. رای واقعی مکرون در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه (بر اساس نتایج دور نخست) تنها 28 درصد از کل آرای مشارکت‌کنندگان است یعنی با احتساب کسانی که در انتخابات شرکت نکردند، تنها 17 درصد شهروندان فرانسوی آرای ایجابی خود را به سود وی به گردش درآوردند! بسیاری از تحلیلگران معتقدند مکرون در دور دوم ریاست جمهوری خود، به سیاستمداری ضعیف تبدیل خواهد شد که حتی بدون ائتلاف با احزاب سنتی (سوسیالیست‌ها و جمهوری‌خواهان) قدرت سلطه بر پارلمان را نیز از دست می‌دهد. این دولت حداقلی، با بحران‌های زیادی از جمله یکپارچگی ملی‌گرایان به رهبری مارین لوپن، ادامه گسترده‌تر اعتراضات جلیقه‌زردها در خیابان‌های پاریس و دیگر شهرها و مخالفت شدید بازنشستگان و کارگران با اصلاحات اقتصادی دست و پنجه نرم خواهد کرد. در چنین شرایطی مکرون و دولت فرانسه به هیچ عنوان قدرت تبدیل شدن به یک نقطه ثقل یا گرانیگاه سیاسی- امنیتی در اروپا را نخواهد داشت. بحران‌زدگی محض مکرون در داخل فرانسه، او را از تمرکز حداقلی بر معضلات بنیادین جاری در اتحادیه اروپایی بازخواهد داشت. در دوره نخست ریاست‌جمهوری مکرون، وی قصد داشت به رهبری واقعی برای اروپاییان تبدیل شود اما اکنون بقای حداقلی در کاخ الیزه را نسبت به هر گزینه دیگری ترجیح داده است! 

ژرمن‌ها نیز وضعیت بهتری از فرانسوی‌ها ندارند. پس از خروج آنگلا مرکل از راس هرم قدرت در برلین و شکست سنگین ائتلاف احزاب مسیحی (دموکرات- مسیحی‌ها و سوسیال- مسیحی‌ها)، شاهد شکل‌گیری ترکیب جدیدی از سیاستمداران در آلمان هستیم. ائتلاف ۳ حزب «سوسیال- دموکرات»، «سبزها» و «دموکرات‌های آزاد» تاکنون خروجی بسیار تاسف‌باری برای ژرمن‌ها داشته‌. اختلافات این ۳ حزب در قبال موارد مهمی مانند جنگ اوکراین یا نحوه تنظیم مراودات اقتصادی و تجاری با دیگر بازیگران اروپایی و سرانجام چگونگی نقش‌آفرینی در رهبری اقتصادی اروپا، آنها را به مجموعه‌ای سردرگم مبدل کرده است. 

«اولاف شولتز» صدراعظم آلمان از حزب سوسیال- دموکرات نیز قدرت مدیریت شرایط اقتصادی کشور خود را (بویژه پس از جنگ اوکراین) از دست داده و همین مساله رهبری اقتصادی برلین در منطقه یورو را زیر سوال برده است. در آلمان نیز با ظهور احزاب افراطی و ملی‌گرا مانند «جایگزینی برای آلمان» (AFD)، احزاب سنتی بیش از هر زمان دیگری تضعیف شده‌اند. بدون شک نه پاریس و نه برلین قدرت تبدیل شدن به یک رهبر مقتدر برای اروپای امروز را نخواهند داشت. در چنین شرایطی «بازگشت به ملی‌گرایی» یا «آنارشیسم نوین» از هر زمان دیگری به کالبد نیمه‌جان اروپا نزدیک‌تر است!  

* دکترای روابط بین‌الملل

عضو هیات‌رئیسه مجلس خبرگان، دادگاه محاکمه حمید نوری را نمایشی و ظالمانه توصیف کرد. 

آیت‌الله عباس کعبی، عضو مجلس خبرگان رهبری در گفت‌و‌گو با میزان با اشاره به روند برگزاری طولانی محاکمه ناعادلانه حمید نوری در دادگاه تصنعی استکهلم سوئد گفت: دادگاه محاکمه حمید نوری نمایشی و ظالمانه است که پشت پرده آن منافقان و حامیان آنها یعنی آمریکا و صهیونیسم بین‌الملل قرار دارند. وی با اشاره به اینکه دادرسی پرونده «حمید نوری» کاملا ظالمانه است، افزود: شاهدان و ادله‎ای که در این دادگاه اقامه کردند بی‌اعتبار است، زیرا این شاهدان، دشمنان تروریست ملت ایران هستند و ادله‎ای هم که اقامه می‌کنند، کاملا واهی و به استناد تماس‎ها یا شماره‎های تلفن همراه آقای نوری است و این نمی‌تواند دلیل درستی باشد. وی تصریح کرد: مبنای حقوقی دادگاه کیفری سوئد اگر واقعا بر پایه حقوق بشر است، باید تروریست‌های جنایتکار مجاهد خلق را محاکمه کند. آیت‌الله کعبی در بخش دیگر گفت‌وگوی خود گفت: در دادگاه نمایشی حمید نوری، جای جلاد و مظلوم عوض شده است. 

دبیر ستاد حقوق بشر و معاون امور بین‌الملل قوه‌قضائیه نیز پیش‌تر این دادگاه را «غیرقانونی، نمایشی و ناعادلانه» و مغایر اصول حقوق بشر و نقض عدالت قضایی خوانده بود.