مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار از لغو عرضه‌های اولیه تا اطلاع ثانوی خبر داد. قادر معصومی خانقاه، مدیر جدید نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به لغو عرضه‌های اولیه در بازار سرمایه گفت: این تصمیم در راستای حمایت از بازار سرمایه با توجه به شرایط کنونی گرفته شده است.                                                      

 

به گزارش «وطن امروز»، با پایان یافتن دهه 90 و تغییر ریل سیاسی کشور از نظر اجرایی، بهانه تحریم برای پیش نبردن طرح‌های توسعه تا حدودی به حاشیه رفت. در 2 سال گذشته شاهد شروع پروژه‌های توسعه‌ای و نهضت تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام هستیم. در این موقعیت اما یک مساله مهم پیش روی اقتصاد ایران قرار گرفته است؛ زخمی کهنه که سال‌ها به آن توجه نشده و امروز در حادترین وضعیت خود قرار دارد.

«ناترازی» گزاره‌ای است که مسلما طی 2 سال اخیر آن را درباره انرژی، سوخت و آب شنیده‌اید. از یک سو مطرح شدن این موضوع به معنای آن است که موتور اقتصاد ایران روشن شده که نوید‌بخش است و از سوی دیگر تهدیدی برای ادامه مسیر توسعه و پیشرفت به شمار می‌رود. 

مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خود که چند هفته پیش با فعالان اقتصادی برگزار شد نیز بر این موضوع تاکید کردند و اظهار داشتند: «بعضی از مسائل کلان کشور هست که ما به کلان بودنِ آن مسائل توجه نداریم. مساله آب برای کشور یک مساله‌ کلان است؛ ناترازی آب برای کشور یک مشکل و معضل اساسی است. مساله سوخت همین‌جور؛ ما الان در مساله سوخت، به معنای واقعی کلمه مشکل داریم. ما کشور تولیدکننده‌ نفت، با این ‌همه منابع زیرزمینی نفتی، بنزین وارد کنیم؟ این معنی دارد؟ معنایش همین است که ما در یک مساله کلان دچار مشکلیم. مساله برق همین‌طور. مسائل گوناگونی هست که مسائل کلان کشور است و ناترازی در این مسائل، کشور را رنج می‌دهد و مانع کارهای بزرگ متعددی می‌شود. بخش خصوصی ما می‌تواند در این زمینه‌ها به معنای واقعی کلمه کمک کند، همین‌طور که الان شنیدید. اینکه حالا بخش خصوصی بیاید مثلاً فرض کنید که با یک مجموعه‌ برق خورشیدی ۱۸۰۰ مگاوات برق تولید کند، خب چیز خیلی خوبی است».

* ناترازی گاز

طراحی اقتصاد ایران به گونه‌ای است که سوخت اکثر صنایع بزرگ گاز است. پشتوانه این طراحی هم موهبت الهی است که در اختیار کشورمان قرار گرفته و ایران جزو 3 کشور اول دارای گاز جهان است. صنعت فولاد، پتروشیمی، سیمان، کاشی و سرامیک، هوافضا و حتی داروسازی وابسته به گاز هستند. چند سالی است که در آستانه زمستان شاهد ناترازی گاز هستیم. تا 2 سال پیش حتی گاز برخی از مناطق مرزی به واسطه افزایش مصرف قطع می‌شد اما چند صباحی است که با اقدامات کوتاه‌مدت مانند تشویق کاهش مصرف و جدول قطع گاز صنایع، این موضوع حل شده است. باید در نظر داشت که این سیاست‌ها صرفا مسکن هستند و درمان باید جای دیگر جست‌وجو شود.

باید توجه داشت که ایران دومین کشور دارنده ذخایر گازی اثبات‌شده دنیا، همچنین سومین کشور تولیدکننده و چهارمین کشور مصرف‌کننده گاز طبیعی در جهان است. در سال ۱۴۰۰، میانگین مصرف گاز طبیعی در کشور ۶۵۱ میلیون مترمکعب بوده است که بخش نیروگاهی با ۳۲ درصد، صنعت ۳۰ درصد و خانگی و تجاری با ۲۹ درصد بیشترین سهم را از مصرف داشته‌اند.

با شروع فصول سرد سال میزان مصرف در بخش خانگی و تجاری در سردترین ماه 6.7 برابر گرم‌ترین ماه سال می‌شود که سهم بخش خانگی و تجاری را از ۱۰ به ۴۹ درصد می‌رساند، بنابراین اختلاف کل مصرف در سردترین با گرم‌ترین ماه سال به صورت متوسط به بیش از ۲۲۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد.

از منظر تولید گاز طبیعی در سال ۲۰۲۱ میلادی، ایران با تولید ۲۵۷ میلیارد مترمکعب گاز در سال با سهم 6.4 درصدی از کل تولید (۴۰۳۷ میلیارد مترمکعب) بعد از کشورهای آمریکا و روسیه در جایگاه سوم قرار دارد.

بررسی میزان مصرف گاز طبیعی نیز نشان می‌دهد ایران با مصرف ۲۴۱ میلیارد مترمکعب گاز در بخش‌های مختلف سهم ۶ درصدی از کل مصرف را در دنیا دارد که چهارمین کشور مصرف‌کننده گاز طبیعی در دنیا محسوب می‌شود. کشورهای آمریکا، روسیه و چین به ترتیب هر کدام با 20.5 ، 11.8و 9.4 درصد بیشترین مصرف‌کنندگان گاز طبیعی در دنیا هستند.

رتبه چهارم مصرف گاز کشورمان در شرایطی است که هیچ سنخیتی با رتبه‌های اول تا سوم از نظر جمعیت، مساحت، توان اقتصادی و صنایع وابسته به گاز  ندارد.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی آورده است: «بر اساس سند تراز تولید و مصرف گاز طبیعی، مصرف گاز طبیعی در کشور به صورت متوسط سالانه تا سال ۱۴۱۰ به میزان 4.6 درصد و بین سال‌های ۱۴۱۰ تا ۱۴۲۰ نیز به صورت متوسط سالانه میزان 3.2 درصد افزایش می‌یابد، همچنین در حوزه عرضه نیز تا سال ۱۴۱۰ به صورت متوسط سالانه به میزان 4.3 درصد افزایش و پس از آن به صورت متوسط سالانه 2.3 کاهش می‌یابد. بر اساس موارد ذکرشده و فرضیات مرتبط به میزان مصرف در بخش‌های مختلف، بر اساس این سند در سال ۱۴۲۰ پیش‌بینی می‌شود میزان کل عرضه گاز طبیعی به 898.7 میلیون مترمکعب در روز برسد، این در حالی است که میزان مصرف همه بخش‌ها برابر با 1410.8 خواهد بود که نشان از ناترازی ۵۱۲ میلیون مترمکعبی در روز دارد».

این یعنی با همین دست فرمان کمتر از 2 دهه آینده ایران وارد‌کننده گاز خواهد شد. مسلما برای تحقق نیافتن این کابوس از همین حالا باید تصمیمی درست در رابطه با این موضوع اتخاذ شود. حذف یارانه پنهان مشترکانی که خارج از الگوی مصرف انرژی مصرف می‌کنند، قطع گازرسانی به صنایعی که زنجیره تولید خود را به‌روز نکرده‌اند،  پروانه ساخت ندادن به واحدهای مسکونی یا تجاری که در آن شاخص‌های بهینه‌سازی اجرا نشده است و... از جمله اقداماتی است که باید هر چه زودتر اجرا شود.

* ناترازی بنزین

از ابتدای امسال موضوع سر به سر شدن مصرف و تولید بنزین مطرح شد. اخیرا وزارت نفت اعلام کرد در سال جاری نزدیک 4 میلیارد دلار بنزین و گازوئیل وارد کشور شده است. در سال‌های اخیر، ایران از یک صادرکننده بنزین به یک واردکننده با کسری قابل توجه در تولید و مصرف بنزین تبدیل شده است.

بر اساس آمارهای موجود، میزان مصرف بنزین کشورمان به روزانه 110 میلیون لیتر رسیده اما تولید حدود 104 میلیون لیتر در روز است که به احتمال قوی این روند در سال آینده هم ادامه داشته باشد و مصرف به بالای 120 میلیون لیتر در روز برسد.

در سال‌های ابتدایی دهه 90 با توجه به اینکه کشورمان وارد‌کننده بنزین بود، آمریکا توانست ضربه تحریمی بزرگی به اقتصاد ایران وارد کند. البته در آن مقطع زمانی با ابتکار دولت، موضوع بنزین پتروشیمی مطرح شد و توانستیم به صورت مقطعی از این بحران عبور کنیم. 

موضوع قابل توجه این‌است که با وجود قیمت پایین بنزین، کیفیت پایین خودروهای داخلی، متنوع نشدن سوخت خودروها و... هر میزان هم در داخل کشور بنزین تولید شود، مصرف می‌شود.

این یعنی اگر سیاست‌گذار و دولت نتوانند سمت تقاضا را مدیریت کنند، افزایش عرضه هیچ سودی نخواهد داشت.

در این رابطه نیز نیاز است هر چه زودتر تدابیری مانند دوگانه‌سوز کردن خودروها، حرکت به سمت تولید و واردات خودروهای هیبریدی، اصلاح موتور خودروهای داخلی و حتی برنامه‌ریزی برای هدفمند کردن قیمت بنزین انجام شود.

* ناترازی برق

در حال حاضر برق مقدمه هر فعالیت صنعتی و اقتصادی است. با وجود اینکه سوخت صنایع گاز است اما وجود برق نیز در آنها امری واجب است. امروز در کنار گاز و بنزین صحبت از ناترازی برق نیز به میان آمده است.

البته از شهریور 1400 تاکنون 31 نیروگاه جدید با ظرفیت 5196 مگاوات به مدار تولید برق وارد شده و جمع ظرفیت تولید برق از 7100 مگاوات فراتر رفته است، همین مساله عاملی برای قطع ‌نشدن برق در بخش خانگی و تامین برق صنایع کشور شده است.

اما هنوز قطع پیاپی برق در سال 1400 همزمان با گرمای شدید هوا در بخش‌های خانگی و صنعتی از یاد مردم نرفته است؛ زمانی که حتی برق بزرگ‌ترین واحدهای فولادسازی کشور نیز برای بازه‌های زمانی به طور کامل و بدون برنامه اعلام شده قطع می‌شد تا وضعیت شبکه پایدار باقی بماند.

بر اساس اطلاعات موجود، خاموشی‌‌ها در سال 1400 در 5 مقطع زمانی یعنی انتهای اردیبهشت 1400، اواسط خرداد، مرداد و در نهایت شهریور 1400 به اندازه‌ای شد که حتی شاهد قطع برق بخش خانگی به صورت 4 تا 10 ساعت در روز بودیم. با این وجود همه مردم انتظار داشتند سال 1402 نیز مانند سال گذشته شاهد قطعی‌های پی‌درپی و طولانی‌مدت باشیم اما این اتفاق رقم نخورد، به نحوی که سال 1401 هیچ‌گونه قطعی‌ای در بخش خانگی نداشتیم و تامین برق صنایع نیز منتهی به رکوردهای قابل توجه تولید برای این بخش شد.

 بر این مبنا طی سال‌های اخیر برنامه‌های متنوعی برای جلوگیری از خاموشی‌ها در دستور گار قرار گرفته که علت تامین برق در سال‌های اخیر را باید در آن جست‌وجو کرد. برای رفع ناترازی برق، واقعی کردن قیمت برق، مدیریت مصرف و اصلاح تعرفه‌ها، اقداماتی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

***

مرکز آمار کمیسیون اروپا از تجارت 4.7 میلیارد یورویی اتحادیه اروپایی با ایران در سال ۲۰۲۳ خبر داد و آلمان، ایتالیا و هلند را بزرگ‌ترین شرکای تجاری اروپایی ایران در آن سال معرفی کرد. مرکز آمار کمیسیون اروپا (یورو استات) کل مبادلات تجاری ایران و 27 عضو اتحادیه اروپایی در سال گذشته میلادی را‌ 4 میلیارد و 732 میلیون یورو اعلام کرد که این رقم با کاهش 9 درصدی نسبت به سال قبل مواجه شده است. در 12 ماه سال 2022 کل مبادلات ۲ طرف 5 میلیارد و 244 میلیون یورو اعلام شده بود. بر اساس این گزارش صادرات اتحادیه اروپایی به ایران در سال 2023 با کاهش 6 درصدی نسبت به سال 2022 مواجه شده و از 4 میلیارد و 187 میلیون یورو در سال 2022 به 3 میلیارد و 933 میلیون یورو در سال 2023 رسیده است. واردات اتحادیه اروپایی از ایران در سال 2023 نیز افت 24 درصدی داشته و به 799 میلیون یورو رسیده است. اتحادیه اروپایی سال قبل از آن یک میلیارد و 57 میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده بود.

* آلمان بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران در اتحادیه اروپایی

بر اساس این گزارش آلمان، ایتالیا و هلند به ترتیب بزرگ‌ترین شرکای تجاری ایران در درون اتحادیه اروپایی طی سال 2023 بوده‌اند. حدود 36 درصد کل تجارت ایران با اروپا مربوط به آلمان بوده است. مبادلات تجاری ایران و آلمان در آن سال 23 درصد کاهش داشته و به یک میلیارد و 432 میلیون یورو رسیده است. آلمان یک میلیارد و 199 میلیون یورو کالا به ایران صادر و 233 میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده است. صادرات آلمان به ایران 24 درصد و واردات این کشور 16 درصد کاهش داشته است.

* رشد 32 درصدی تجارت ایران با هلند

با وجود کاهش تجارت ایران با آلمان، مبادلات تجاری ایران با ایتالیا و هلند افزایش داشته است. مبادلات تجاری ایران با ایتالیا در سال 2023 با رشد 5 درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شده و به 750 میلیون یورو رسیده است. ایتالیا 600 میلیون یورو کالا به ایران صادر کرده که رشد 9 درصدی نسبت به سال قبل از آن داشته است اما واردات ایتالیا از ایران 7 درصد کاهش یافته و به 150 میلیون یورو بالغ شده است. تجارت ایران با هلند رشد قابل توجه 32 درصدی در سال 2023 داشته و به 587 میلیون یورو رسیده است. بدین ترتیب هلند سومین شریک تجاری بزرگ ایران در اتحادیه اروپایی شده است. صادرات هلند به ایران در این سال با رشد 40 درصدی به 542 میلیون یورو رسیده است. هلند در سال قبل 389 میلیون یورو کالا به ایران صادر کرده بود اما واردات هلند از ایران طی سال 2023 با کاهش 19 درصدی مواجه شده و به 45 میلیون یورو رسیده است.

* فرانسه پنجمین شریک تجاری اروپایی ایران

بلژیک و فرانسه نیز به ترتیب چهارمین و پنجمین شرکای تجاری ایران در اتحادیه اروپایی بوده‌اند. تجارت ایران و فرانسه 9 درصد کاهش یافته و به 299 میلیون یورو بالغ شده است. فرانسه در سال میلادی گذشته 282 میلیون یورو کالا به ایران صادر و 17 میلیون یورو کالا از ایران وارد کرد. این کشور در سال قبل 312 میلیون یورو کالا به ایران صادر و 17 میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده بود.

به حدی خودرو وارد می‌شود که باید در فکر انبارهای جدید باشیم!

رئیس سازمان توسعه تجارت گفت: در روزهای آتی به حدی خودرو وارد بنادر خواهد شد که مشکل انبارداری در گمرکات برای طی تشریفات ترخیص خواهیم داشت. مهدی ضیغمی در نشست مدیران ستادی و اجرایی گمرک ایران گفت: توسعه زیرساخت‌های صادراتی و افزایش رایزن‌های بازرگانی برای توسعه صادرات در دستور کار قرار گرفته و برنامه داریم تا 70 رایزن بازرگانی داشته باشیم. وی افزود: هم‌اکنون 60 مرکز تجاری در سراسر دنیا در اختیار داریم و امیدواریم آثار این اقدامات در آینده نزدیک دیده شود. ضیغمی اظهار کرد: با تأکید رئیس جمهور، ایران اکسپو در اردیبهشت سال بعد برگزار خواهد شد. وی افزود: نصب آشکارسازها در گمرکات خروجی رشد خوبی داشته است و این رویکرد می‌تواند شاخص‌های کسب و کار را بهبود دهد. وی با اشاره به 5 سال ممنوعیت واردات خودرو، گفت: تعامل سازنده با دستگاه‌های مختلف انجام شده و در روزهای آتی به حدی خودرو وارد خواهد شد که مشکل در فضای انبار برای نگهداری خودرو‌ جهت ترخیص از گمرک خواهیم داشت. معاون وزیر صمت در خاتمه گفت: در ۲ سال اخیر 24 هزار کشنده از گمرک ترخیص شده و نقش سازنده‌ای در توسعه ناوگان حمل‌و‌نقل کشور داشته است.

***

کالاهای اساسی مورد نیاز شب عید و ماه رمضان تأمین شد

مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد کشاورزی گفت: کالاهای اساسی مورد نیاز شب عید و ماه مبارک رمضان تامین شده است و هیچ کمبودی در این زمینه نداریم. مسعود امرالهی با اعلام اینکه تشدید بازرسی و نظارت‌ها از 26 بهمن در بازار آغاز شد، اظهار کرد: امسال همانند سال‌های گذشته بازرسی و نظارت‌ها تا پایان ماه مبارک رمضان ادامه خواهد داشت. وی با تاکید بر اینکه ذخایر راهبردی کالاهای اساسی کشور از وضعیت مطلوبی برخوردار است، افزود: در حال حاضر وضعیت بازار کالاهای اساسی همچون برنج، روغن خوراکی، شکر، گوشت قرمز و گوشت مرغ خوب است و مایحتاج مردم برای شب عید و ایام ماه مبارک رمضان تامین شده است. مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد کشاورزی اضافه کرد: با همکاری تولیدکنندگان مرغ گوشتی نیز جوجه‌ریزی‌های خوبی برای ایام مذکور صورت گرفته تا بازار با نوسان روبه‌رو نشود. امرالهی گفت: در بحث گوشت قرمز هم علاوه بر تولید داخل، واردات نیز با حجم بالا در حال انجام است و مشکلی نداریم. وی درباره گران‌فروشی برخی قصابی‌ها یا فروشگاه‌ها درباره عرضه گوشت قرمز، بیان کرد: گوشت قرمز تولید داخل نرخ مصوبی ندارد و قیمت را بازار تعیین می‌کند اما تمام گوشت‌های وارداتی با نرخ‌های مصوب به بازار عرضه می‌شود و کمبودی وجود ندارد. مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: قیمت گوشت قرمز در بازار بر اساس فاکتور خرید و درصد سودی که سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در نظر گرفته، باید به فروش برسد، در غیر این صورت بازرسان با هرگونه تخلف در این زمینه برخورد قانونی می‌کنند. امرالهی تاکید کرد: به جهت هم‌افزایی و هدفمندی بحث نظارت‌ها تفاهمنامه‌ای برحسب دستور دولت سیزدهم با سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و اتاق اصناف منعقد شده که بازرسان وزارت جهاد کشاورزی در زمینه تامین کالا نظارت و رصد بازار را برعهده خواهند داشت. وی اضافه کرد: همچنین بازرسان سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و اتاق اصناف نیز نظارت در توزیع کالاها و صنوف و مغازه‌های سطح شهر را بر عهده دارند. مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی وزارت جهاد کشاورزی با تاکید بر اینکه هیچ‌گونه افزایش قیمتی در محصولات کشاورزی و کالاهای اساسی نداریم، گفت: در صورت مشاهده هرگونه افزایش قیمتی در کالاهای اساسی و مایحتاج مردم، با متخلفان برخورد قانونی می‌شود.

***

اعلام زمان واریز عیدی کارمندان دولت

رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: خبر خوش برای کارمندان دولت این است که عیدی آنها را حداکثر تا یک هفته آینده پرداخت می‌کنیم. 

داوود منظور افزود: خبر خوش برای کارمندان دولت این است که عیدی آنها را حداکثر تا یک هفته آینده پرداخت می‌کنیم. به عبارتی روزهای ابتدایی اسفند، زمان پرداخت عیدی کارمندان دولت اعلام شده است. گفتنی است در جلسه ۱۵ بهمن هیات وزیران، حداقل عیدی یا پاداش آخر سال کارمندان و بازنشستگان دولتی با افزایش ۴۰ درصدی نسبت به سال گذشته، مبلغ ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تعیین شد. بر اساس مصوبه هیات دولت، برای کارکنان و بازنشستگان متأهل مبلغ ۷۰۰ هزار تومان اضافه می‌شود و به ازای هر فرزند نیز ۳۰۰ هزار تومان عیدی تعلق خواهد گرفت. به گفته بهادری‌جهرمی، سخنگوی دولت یک کارمند یا بازنشسته دولت که متأهل و صاحب یک فرزند باشد، مبلغ ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان عیدی دریافت خواهد کرد.

***

ثبات قیمت دلار و درهم در مرکز مبادله

دیروز یکشنبه در معاملات مرکز مبادله ارز و طلای ایران، هر دلار آمریکا ۴۲ هزار و ۹۲۱ تومان و نرخ حواله دلار ۳۹ هزار و ۷۰۹ تومان معامله شد که در مقایسه با پنجشنبه گذشته تغییر نداشت. همچنین هر یورو با افزایش ۱۴۷ تومانی در مرکز مبادله ایران به ۴۶ هزار و ۲۱۹ تومان رسید و نرخ حواله یورو نیز با افزایش ۱۳۶ تومانی، ۴۲ هزار و ۷۶۰ تومان معامله شد. همچنین درهم امارات ۱۱ هزار و ۶۸۷ تومان ارزش‌گذاری شد و نرخ حواله درهم نیز ۱۰ هزار و ۸۱۲ تومان بود که نسبت به روز کاری گذشته تغییری نداشت.