گروه اقتصادی: عملکرد دولت سیزدهم در حوزه مسکن و شهرسازی حاکی از آن است از ابتدای اجرای طرح نهضت ملی مسکن تاکنون یک میلیون و ۴۷۶ هزار و ۹۹۱ واحد در قالب‌های گوناگون در سراسر کشور در دست ساخت است.

اداره کل آمار و پایش اطلاعات معاونت برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه‌وشهرسازی در گزارشی عملکرد بخش مسکن این وزارتخانه را از ابتدای دولت سیزدهم تا پایان تیر سال جاری تشریح کرد.

بر اساس گزارش ارائه‌شده، عملکرد این وزارتخانه در بخش تامین زمین، ساخت مسکن و تامین خدمات زیربنایی و روبنایی شهرهای جدید و نوسازی بافت‌های فرسوده شامل موارد متعددی است که بخشی از آن شامل تدوین برنامه تفصیلی تولید ۴ میلیون مسکن طی 4 سال به تفکیک استان‌ها و شهرهای مختلف کشور و تأمین زمین بیش از 1.8 میلیون واحد مسکونی است.

* یک میلیون و ۴۷۶ هزار و ۹۹۱ واحد در دست ساخت

گزارش وزارت راه و شهرسازی حاکی از آن است که ساخت واحدهای مسکونی در قالب طرح نهضت ملی مسکن آغاز شده و در مجموع یک میلیون و ۴۷۶ هزار و ۹۹۱ واحد در سراسر کشور در حال ساخت است. 

جزئیات این واحدها بدین شرح است: ۱۲۳ هزار و ۹۷۲ واحد در قالب نوسازی بافت‌های فرسوده، ۱۲۴ هزار و ۱۵۴ واحد در دست ساخت برای تامین مسکن کارکنان نیروهای مسلح، ۱۱۹ هزار و ۵۷۹ واحد ظرفیت واحد مسکونی قراردادهای منعقده برای پرداخت تسهیلات ساخت مسکن به اشخاص دارای زمین (خود مالکی) و ۲۹۵ هزار و ۳۱۹ واحد تعداد واحدهای مسکونی در دست ساخت جهت نوسازی مسکن روستایی است.

همچنین ظرفیت واحدهای مسکونی زمین‌های دولتی واگذار شده به صورت انفرادی و گروهی به متقاضیان واجد شرایط در قالب اجاره ۹۹ ساله معادل ۲۲۶ هزار و ۵۷۳ واحد مسکونی و واحدهای مسکونی در دست ساخت برای متقاضیان واجد شرایط به صورت انبوه‌سازی روی اراضی اجاره ۹۹ ساله دولتی معادل ۵۸۷ هزار و ۳۹۴ واحد است.

* ابلاغ و پیگیری اجرای ۳۴۰ مصوبه  در حوزه شهرسازی

یکی دیگر از رویکردهای وزارت راه‌وشهرسازی دولت سیزدهم، توجه به شهرسازی و معماری ایران بوده که توانسته با برگزاری جلسات شورای عالی شهرسازی و معماری، 340 مصوبه را ابلاغ و پیگیری کند.

در واقع دولت سیزدهم از شهریور ۱۴۰۰ تا پایان تیر ۱۴۰۲ موفق شد ۳۴۰ مصوبه شورای‌ عالی شهرسازی و معماری ایران، کمیسیون ماده ۵ و کارگروه امور زیربنایی درباره نهضت تولید مسکن را ابلاغ و پیگیری کند که این میزان مصوبه در اجرای طرح نهضت ملی مسکن حدود ۲۰ هزار و ۲۸۶ هکتار است. جزئیات این اراضی نیز شامل ۹۰ مصوبه شورای‌ عالی شهرسازی و معماری به مساحت ۱۷ هزار و ۳۹۸ هکتار و ۲۵۰ مصوبه کمیسیون ماده ۵ و کارگروه زیربنایی به مساحت ۲ هزار و ۸۸۸ هکتار است.

همچنین اخذ ۱۹۵ مصوبه شورای ‌عالی شهرسازی و معماری شامل ۶۰ طرح جامع، ۲۰ سیاست‏‌گذاری و ضابطه‏‌گذاری، ۹۵ مغایرت اساسی، ۷ پادگان‏ و اراضی نظامی، ۱۲ طرح‏ ویژه و یک طرح فرادست از دیگر اقدامات دولت سیزدهم در بخش شهرسازی است.

* احداث ۴ بیمارستان با ظرفیت ۸۲۷ تخت

یکی دیگر از اقداماتی که وزارت راه‌وشهرسازی باید پیگیر باشد، تامین زیرساخت‌ها برای ساخت ساختمان‌های عمومی نظیر بیمارستان است.

این گزارش حاکی از آن است که در بخش احداث ساختمان‌های عمومی و مهم، وزارت راه‌وشهرسازی موفق شد ۴ بیمارستان با ظرفیت ۸۲۷ تخت شامل بیمارستان آموزشی تربت حیدریه با ظرفیت ۲۷۳ تخت، بیمارستان جایگزین شهید رجایی گچساران با ظرفیت ۱۴۲ تخت، بیمارستان جایگزین ۱۵ خرداد مهدی‌شهر با ظرفیت ۹۹ تخت و بیمارستان آموزشی جهرم با ظرفیت ۳۱۳ تخت را تکمیل و احداث کند.

* بهره‌برداری از ۱۰۳ پروژه روبنایی و زیربنایی در شهرهای جدید

توجه دولت سیزدهم به شهرهای جدید یکی از موضوعاتی است که این دولت را از دیگر دولت‌ها متمایز می‌کند. بهره‌برداری از ۱۰۳ پروژه روبنایی و زیربنایی در شهرهای جدید به میزان یک میلیون و ۷۲۱ هزار و ۶۳۰ مترمربع و تکمیل پروژه سیگنالینگ قطار برقی (دوخطه) گلشهر به شهر جدید هشتگرد به میزان ۲۶ کیلومتر از دیگر اقدامات وزارت راه‌وشهرسازی در آستانه دوسالگی دولت سیزدهم است.

* افزایش هزینه‌ مسکن نتیجه یک دهه بی‌عملی در‌ساخت و ساز

دهه 90 را می‌توان دهه خاموشی اقتصاد کشور دانست. همین امر نیز موجب شد با افزایش نرخ تورم در کشور، اثرات مخربی آن نیز بر زندگی مردم وارد شود که یکی از این اثرات سر به فلک کشیدن قیمت مسکن بود.

به گفته نمایندگان، بی‌توجهی به ساخت‌وسازها در دهه 90 منجر به افزایش قیمت مسکن و اجاره‌بها شده است، چنانکه سال گذشته 38 درصد هزینه‌های خانوارهای شهری به مسکن اختصاص داشته است.

طبق جدیدترین گزارش مرکز آمار ایران از هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی، سهم مسکن، سوخت و روشنایی از کل هزینه خانوارهای شهری به 38.1 درصد رسیده که این میزان 2.1 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.

به اعتقاد کارشناسان، علت این افزایش را باید در کاهش تعداد ساخت‌وسازها در دهه 90 و نیز تورم بی‌سابقه مسکن جست‌وجو کرد.

بی‌توجهی دولت قبل به ساخت مسکن و تکمیل نکردن واحدهای مسکن مهر موجب شد آمار ساخت‌وساز در کشور به میزان زیادی کاهش یابد، چنانکه تعداد واحدهای ساخته شده از یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد در سال ۱۳۸۹ به ۳۲۰ هزار واحد در سال ۱۳۹۶ رسید.

این عامل در کنار افزایش تورم عمومی و افزایش قیمت ارز در نهایت موجب شده است خانوارها بخش زیادی از درآمد خود را صرف تامین مسکن کنند که البته در بسیاری از موارد نیز مسکن فعلی مورد استفاده آنها نسبت به سال‌های گذشته چه از نظر متراژ و چه از نظر منطقه محل سکونت افت داشته است. یعنی با اینکه افراد سهم بیشتری از درآمد خود را صرف تامین مسکن کرده‌اند، همزمان از کیفیت آن کاسته‌اند و به سمت خانه‌هایی با متراژ کوچک‌تر و در مناطق پایین‌تر شهر سوق پیدا کرده‌اند.

در شرایطی که هر سال سهم هزینه‌های مسکن در سبد مصرف خانوار افزایش می‌یابد و مردم باید از سایر مصارف خود برای داشتن سرپناه متناسب با نیاز خود بگذرند، طبیعتا خرید ملک و صاحب خانه شدن بسیار پرهزینه‌تر و در بعضی مناطق تقریبا آرزویی دست نیافتنی شده است.

* مدت انتظار مردم برای خانه‌دار شدن افزایش یافته

2 شاخص دسترسی به مسکن و طول دوره انتظار خرید مسکن از جمله شاخص‌هایی است که توانایی خانواده‌ها برای خرید مسکن را نشان می‌دهد. شاخص دسترسی به مسکن نسبت قیمت متوسط یک واحد مسکونی به متوسط درآمد سالانه یک خانوار است و طول دوره انتظار خرید مسکن نیز مدت زمانی است که یک خانواده با اختصاص یک‌سوم درآمد سالانه صاحب خانه خواهد شد.

با توجه به افزایش بی‌سابقه قیمت مسکن در یک دهه اخیر بویژه در کلانشهرها، مدت زمانی که افراد باید برای خانه‌دار شدن انتظار بکشند، افزایش یافته است، چنانکه این میزان در سال 1400 برای خانوارهای کل کشور و بر مبنای خرید یک واحد مسکونی 70 متری 36 سال و برای خانوارهای شهر تهران 45 سال بوده، حال آنکه همین شاخص در سال 1390 به ترتیب 20.1 و 27.9 سال بوده است.

در این‌باره سید‌البرز حسینی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی ضمن تاکید بر اینکه مسکن طی سال‌های اخیر دچار یک عقب‌افتادگی شده است، اظهار داشت: «غفلت دولت‌ها از بخش مسکن سبب شده است بخش مسکن به یک ابرچالش تبدیل شود، در حالی که اگر این غفلت نبود، مسکن برای ما فقط در حد یک مساله بود، این در حالی است که در شرایط فعلی به یک ابرچالش تبدیل شده است».

طبق اصل 31 قانون اساسی «داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است‏. دولت موظف است با رعایت اولویت برای آنها که نیازمندترند بویژه روستانشینان و کارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم کند».

هرچند برخی دولت‌ها کاملا این اصل را به فراموشی سپرده و برای خانه‌دار کردن مردم تنها به طرح‌های روی کاغذ بسنده کردند اما طرح‌هایی نیز اجرا شده که کم و بیش بخشی از مردم را خانه‌دار کرده است که از جمله آنها طرح مسکن مهر در دولت دهم بود. دولت سیزدهم نیز از ابتدا شروع فعالیت خود به ساخت مسکن تاکید کرد و اقداماتی را نیز تاکنون در قالب طرح نهضت ملی مسکن انجام داده است.

* ساخت 8 هزار واحد مسکونی

اجرای طرح نهضت ملی مسکن در کشور، پنجره جدیدی را به روی مردم باز کرد، چرا که با پیگیری‌های دولت، هر روز اخبار جدیدی مبنی بر ساخت واحد مسکونی در استان‌های مختلف منتشر می‌شود. سیستان‌وبلوچستان و مشهد از استان‌هایی هستند که طرح ساخت واحد مسکونی به آنها رسیده است.

در همین باره مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی سیستان‌وبلوچستان گفت: تا پایان سال جاری تعداد ‌هزار واحد مسکن شهری و 7 هزار واحد مسکن روستایی به همت بنیاد مسکن تکمیل و تحویل متقاضیان می‌شود.

بیک مداح اظهار کرد: ۲۵ هزار واحد مسکونی در سیستان و بلوچستان به همت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در حال ساخت است که از این تعداد ۲۱ هزار واحد روستایی و 3 هزار و ۹۴۷ واحد در شهرهای استان در حال ساخت است.

وی افزود: علاوه بر این تعداد واحد، ‌هزار و ۴۰۵ قطعه زمین به صورت انفرادی به متقاضیان واگذار شده است.

مدیرکل بنیاد مسکن سیستان‌وبلوچستان ادامه داد: شاخص‌ترین پروژه‌های طرح نهضت ملی مسکن بنیاد در استان در شهرستان زاهدان با ۹۳۹ واحد، سراوان با ‌هزار و ۲۴۳ واحد، مهرستان با ۴۸۸ واحد، کنارک با ۴۵۰ واحد و سیب و سوران با ۴۱۱ واحد است.

وی گفت: در شهرهایی از استان که پروژه‌ها در حال خاتمه است یا پروژه ندارد؛ بنیاد مسکن در حال برنامه‌ریزی برای ایجاد پروژه‌های جدید است.

مداح ادامه داد: از سال ۱۴۰۰ تاکنون تعداد ۲۳ هزار و ۴۶۵ خانوار روستایی از محل تسهیلات طرح ویژه بهسازی و بازسازی مسکن روستایی به بانک‌های عامل معرفی شده‌اند که تعداد ۱۷ هزار و ۴۳۴ متقاضی موفق به عقد قرارداد  شدند و شروع به ساخت واحد مسکونی کردند که از این تعداد 8 هزار و ۱۸۵ واحد مسکن روستایی خاتمه یافته و بقیه در حال ساخت و تکمیل است و پیشرفت فیزیکی ۵۶ درصدی دارد.

وی اظهار کرد: در مراحل تکمیل پروژه‌های مسکن، آورده متقاضی و همکاری بانک‌های عامل می‌تواند شتاب‌دهنده بوده و موجب تحویل زودتر این واحد‌ها شود.

مدیرکل بنیاد مسکن سیستان و بلوچستان گفت: برای ساخت واحدها در سطح استان تلاش شده تا موضوعات فرهنگ بومی مردم در کنار کیفیت و استاندارد لحاظ شود که می‌توان مصادق آن را در واحدهای ویلایی ساخته شده در طرح نهضت ملی مسکن مشاهده کرد.

همچنین ۱۹۷ واحد مسکونی جدید، در آیینی با حضور نماینده ولی‌فقیه در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و مدیر کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان رضوی در مشهد به بهره‌برداری رسید.

در همین باره مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان رضوی گفت: ساخت مجتمع مسکونی ۱۹۷ واحدی از سال ۱۳۹۹ در منطقه عصمتیه مشهد واقع در حاشیه بلوار رفسنجانی در زمینی به مساحت ۹ هزار و ۵۰۰ مترمربع با زیربنای ۲۹ هزار مترمربع آغاز شد.

سیدرضا موسوی‌نیا افزود: این مجتمع در 5 بلوک در قالب ساختمانی ۹، ۱۰ یا ۱۱ طبقه ساخت شده و ۱۷۷ واحد از آن دوخوابه با گستره ۹۰ مترمربع و ۲۰ واحد از آن یک خوابه با گستره ۸۸، ۹۱ و ۹۶ مترمربع است؛ واحدها دارای سیستم گرمایشی و سرمایشی بوده و مجهز به آسانسور است که در مجموع مجتمع مزبور ۱۰ آسانسور دارد.

وی اظهار داشت: مجتمع مسکونی مزبور هزار و ۵۰۰ مترمربع فضای سبز در اختیار دارد، هر واحد مسکونی دارای یک توقفگاه و انباری اختصاصی است. همچنین هر ساختمان مجهز به دیزل ژنراتور است تا در زمان قطعی برق مورد استفاده قرار گیرد.

مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان رضوی گفت: این مجتمع دارای یک سالن چندمنظوره با ۸۰ مترمربع فضای عمومی، ۳۰ مترمربع فضای بهداشتی و ۴۲۰ مترمربع فضای آموزشی است. همچنین برای هر واحد مسکونی 3 میلیارد ریال تسهیلات بانکی از محل بانک مسکن اختصاص یافته است.

موسوی‌نیا با بیان اینکه این واحدهای مسکونی به تدریج در حال واگذاری است، افزود: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با ساختن مجتمع‌های مسکونی در نقاط مختلف شهر مشهد به خانه‌دار شدن متقاضیان در این کلانشهر کمک می‌کند.

* ۸۵۰ بنگاه غیرمجاز در تهران پلمب شد

اهتمام دولت سیزدهم ساخت مسکن و تامین آن برای مردم و همچنین کنترل و تنظیم قیمت آن در کشور است. در همین باره نیز وزارت راه‌وشهرسازی دولت سیزدهم تمام تلاش خود را برای دستیابی به این مهم به کار گرفته است. یکی از راه‌هایی که می‌تواند به کنترل قیمت مسکن کمک کند، جلوگیری از فعالیت بنگاه‌های غیرمجاز است.

در همین راستا مدیرکل راه‌وشهرسازی استان تهران گفت: در 3 ماه گذشته ۲ هزار و ۱۰۰ بنگاه غیرمجاز در پایتخت اخطار دریافت کردند و ۸۵۰ بنگاه نیز پلمب شد.

حسین جنتی افزود: با هدف سامان‌بخشی به بازار فروش و اجاره مسکن در یک بازه زمانی 3 ماهه، اداره کل راه‌وشهرسازی استان تهران ۹ هزار و ۵۰۰ گشت مشاوره املاک را رهبری کرده است.

وی اضافه ‌کرد: گشت‌های مشترک شامل نمایندگانی از وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه‌وشهرسازی استان، تعزیرات حکومتی، اماکن و بسیج اصناف از مناطق شمال، جنوب، شرق و غرب شهر تهران و شهرهای استان بازدیدهای جداگانه‌ای داشته است.

جنتی ادامه‌ داد: در 3 ماهه اخیر ۹ هزار و ۵۰۰ گشت با هدف ساماندهی مشاوران املاک انجام شده که منجر به ۲ هزار و ۱۰۰ اخطار و ۸۵۰ فقره پلمب شده است.

وی تعداد مشاوران املاک استان تهران را ۱۱ هزار واحد اعلام کرد و گفت: پیش‌بینی می‌شود بیش از هزار و ۲۰۰ مشاور املاک غیرقانونی باشد، یعنی فاقد مجوز فعالیت صنفی هستند.

مدیرکل راه‌وشهرسازی تهران، جریمه اخذ شده را ۸۵۰ میلیارد تومان اعلام کرد و افزود: داشتن مجوز فعالیت صنفی، نصب نرخ‌نامه در معرض دید مشتریان، اخذ درست و قانونی حق کمیسیون املاک و اعطای کد رهگیری بدون دریافت وجه به متقاضیان، از مواردی است که در بازرسی‌های املاک مورد توجه و تدقیق گشت‌های بازرسی قرار می‌گیرد.

***

گروه بین‌الملل: منطقه حواره فلسطین بار دیگر شاهد حمله مسلحانه نیروهای مقاومت فلسطینی به نظامیان رژیم صهیونیستی بود. در چند ماه اخیر این چندمین حمله مسلحانه علیه صهیونیست‌ها در این منطقه است.

روزنامه عبری‌زبان اسرائیل هیوم روز گذشته در گزارشی اعلام کرد طبق تحقیقات اولیه، مجری عملیات حواره پیاده خود را به کارواش رساند و وقتی از هویت ۲ اسرائیلی مطمئن شد، اقدام به تیراندازی به سمت آنها کرد سپس به سمت کوچه‌های حواره متواری شد. طبق اخبار رسیده ۲ نفر از صهیونیست‌ها در عملیات مسلحانه این رزمنده فلسطینی به هلاکت رسیدند. از سوی دیگر شبکه عبری‌زبان کان روز گذشته اعلام کرد «عملیات تیراندازی در حواره توسط ۲ فلسطینی انجام شده که یکی راننده بوده و دیگری اقدام به شلیک کرده و نیروهای ارتش و شاباک هم‌اکنون در تعقیب خودروی آنها هستند». همچنین سخنگوی ارتش رژیم صهیونیستی اعلام کرد عملیات حواره، عملیاتی دقیق و برنامه‌ریزی‌شده بود و از مسافت بسیار نزدیک انجام شده و مجریان عملیات ناپدید شدند. منابع عبری‌زبان تاکید کردند مجری عملیات به سلامت محل را ترک کرده است.

«عبداللطیف القانوع» سخنگوی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) در بیانیه‌ای این عملیات را تبریک گفت و اعلام کرد: «این عملیات ثمره وعده‌های ثابت و پیوسته مقاومت در دفاع از مردم فلسطین، پاسخ به جنایت‌های اشغالگران و پاسداری از مسجدالاقصی در برابر خطر تقسیم مسجد و یهودی‌سازی است». سایت عرب ۴۸ گزارش داد: عصر امروز (شنبه) این ۲ صهیونیست ۳۰ و ۶۰ ساله، بر اثر تیراندازی از خودرویی که با سرعت عبور می‌کرد، کشته شدند.

بسیاری از تحلیلگران اسرائیلی اعتقاد دارند منطقه حواره که در ریف نابلس قرار دارد یکی از کابوس‌های جدید اسرائیل در فلسطین محسوب می‌شود و بعد از جنین و شهر نابلس، اکنون حواره به مرکزی برای مقاومت مسلحانه علیه اسرائیل تبدیل شده است. سال گذشته و امسال چندین عملیات مسلحانه علیه نیروهای صهیونیست در حواره اتفاق افتاده است. اسفند سال 1401 عملیاتی مسلحانه و استشهادی در حواره اتفاق افتاد. همزمان با برگزاری نشست سازشکارانه و امنیتی عقبه، فلسطینیان در عملیاتی ضدصهیونیستی، ۲ مهاجر صهیونیست غاصب سرزمین‌شان را به هلاکت رساندند.

کان، شبکه رادیو و تلویزیون رسمی رژیم صهیونیستی سال گذشته اعتراف کرد دو صهیونیست که درون یک خودرو در نزدیک روستای حواره واقع در شمال کرانه باختری بودند، به ضرب گلوله از پای در‌آمدند. به گفته این رسانه عبری‌زبان این ۲ صهیونیست در این عملیات بشدت مجروح شده و به دلیل شدت جراحات کشته شدند. روزنامه یدیعوت آحارانوت هم در پایگاه اطلاع‌رسانی خود اعلام کرد ۲ صهیونیست کشته‌شده جزو مهاجران صهیونیست ساکن شهرک براخا در کرانه باختری بودند که یکی از آنها از نظامیان ارتش اسرائیل بود. ارتش رژیم صهیونیستی هم در بیانیه‌ای که در اختیار رسانه‌های این رژیم قرار داد اعلام کرد مجریان این عملیات ۲ نفر بودند که با یک خودرو به دوراهی «عینابوس» در حواره رسیده و فورا به سوی یک خودرو که تصادفا از محل می‌گذشت، شلیک کردند. همچنین پایگاه عبری‌زبان 0404 فاش کرد ۲ دقیقه قبل از وقوع عملیات، بتسلئیل اسموتریچ، وزیر دارایی (رژیم صهیونیستی) از این محل گذشته بود. روزنامه یدیعوت آحارانوت هم خبر داد رئیس شورای شهرک صهیونیست‌نشین «بیت ایل» هم لحظاتی بعد از وقوع این عملیات از همین محل گذشته بود.

این عملیات‌ها ادامه یافت و در فروردین امسال هم عملیات دوباره‌ای در حواره اتفاق افتاد. گردان‌های شهید ابوعلی مصطفی مسؤولیت ۲ عملیات تیراندازی در شهرک حواره در جنوب نابلس را بر عهده گرفت. فروردین امسال «ابو‌جمال»، سخنگوی گردان‌های مقاومت برای نخستین بار، مسؤولیت ۲ عملیات در حواره را بر عهده گرفت. وی همان زمان تاکید کرده بود عملیات‌های مسلحانه ادامه خواهد یافت و این وعده روز گذشته دوباره محقق شد. عملیات دیروز چهارمین عملیات در کمتر از ۶ ماه اخیر در فلسطین است که صهیونیستی در آن به هلاکت می‌رسد. 

حازم قاسم، سخنگوی حماس در بیانیه‌ای اعلام کرد عملیات قهرمانانه حواره پاسخی طبیعی به جنایات دشمن صهیونیستی علیه ملت فلسطین در کرانه باختری و قدس بود که آخرین مورد آن کشتار جنایتکارانه در جنین بود.

قاسم تصریح کرد: ملت و مقاومت فلسطین هرگز جنایات دشمن اشغالگر را بی‌پاسخ نمی‌گذارند و صهیونیست‌ها تاوان این جنایات را خواهند داد.

وی تأکید کرد که مقاومت در کرانه باختری با دلاوری و شجاعت تمام، جنایات دشمن را پاسخ خواهد داد. قاسم عنوان کرد انتفاضه در کرانه باختری هر لحظه شعله‌ورتر می‌شود و نشست‌های امنیتی هرگز نمی‌تواند آن را متوقف و مقاومت را سرکوب کند. وی افزود: پاسخ به جنایات دشمن صهیونیستی علیه ملت، سرزمین و مقدسات فلسطین با تمامی ابزارهای ممکن حقی مسلم است و مقاومت در کرانه باختری هر لحظه رو به افزایش است و تا تحقق آزادی و استقلال متوقف نمی‌شود. جبهه خلق برای آزادی فلسطین عنوان کرد این عملیات بیانگر پایبندی ملت فلسطین به راه شهدا و مقاومت به رغم جنایات روزافزون دشمن صهیونیستی است. عملیات روز گذشته حواره همزمان با چهلم عملیات جنایتکارانه اسرائیل به جنین رخ داد. جنبش جهاد اسلامی فلسطین و گروهان‌های قدس - تیپ جنین شاخه نظامی آن و نیروهای ملی و اسلامی فلسطین مراسم چهلم شهدای نبرد جنین را جمعه شب در اردوگاه جنین برگزار کردند. نیروهای مقاومت در اردوگاه جنین اگرچه از ضعف تعامل نیروهای سیاسی با نظامی در مسیر مقابله با دشمن صهیونیستی آگاه هستند، با این حال همچنان به مقاومت خود ادامه می‌دهند و با رژه نظامی خویش در اردوگاه جنین یاد و خاطره شهدای مقاومت را گرامی داشتند. تیپ جنین در بیانیه‌ای در جریان مراسم یادبود شهدای نبرد «بأس جنین» تاکید کرد: بأس جنین معادلات بازدارندگی واضحی را در مقابل ارتش اسرائیل ایجاد کرده است و هرگونه ورود به سرزمین جنین بهای سنگینی را برای آنها به همراه خواهد داشت. در این بیانیه آمده است: به رژیم اسرائیل نسبت به ارتکاب هرگونه حماقت هشدار می‌دهیم و سلاح‌های ما برای مقابله با هرگونه تجاوز به جنین آماده خواهد بود. تیپ جنین در ادامه به رژیم صهیونیستی نسبت به هرگونه تجاوز یا حمله به اردوگاه جنین هشدار داد و بر آمادگی دائم خود برای پاسخگویی به چنین اقداماتی تاکید کرد. در ادامه این بیانیه تاکید شده است: ما و همه آزادگان مقاومت آماده جانفشانی در راه آزادی هستیم و مطلقا به کسی اجازه نخواهیم داد سلاح مقاومت را از ما بگیرد یا جهت یا قطب‌نمای ما را تغییر دهد و نشانه سلاح ما به سمت سینه دشمن باقی خواهد ماند. تیپ جنین در ادامه تاکید کرد که نبرد قهرمانانه بأس جنین معادله جدیدی را ایجاد کرد و استکبار رژیم اشغالگر را در هم شکست. روز دوشنبه (۱۲ تیر) رژیم صهیونیستی تجاوز زمینی و هوایی خود را به شهر جنین و اردوگاه آن آغاز کرد و در نهایت پس از ۴۸ ساعت و در پی مقاومت دلیرانه نیروهای مقاومت صهیونیست‌ها دست از پا درازتر ناگزیر به عقب‌نشینی و خروج از آن شد. صهیونیست‌ها در این تجاوز دست به جنایت وحشیانه دیگری زدند و وزارت بهداشت فلسطین پس از پایان این تجاوزگری اعلام کرد در جریان این تجاوز رژیم صهیونیستی ۱۲ فلسطینی از جمله ۵ کودک شهید و ۱۴۰ تن دیگر زخمی شدند.

گروه سیاسی: هفته گذشته وزیر امور خارجه کشورمان در جریان سفر 2 روزه به عربستان سعودی علاوه بر دیدار با بن‌فرحان، وزیر خارجه این کشور با محمد بن‌سلمان،‌ ولیعهد عربستان سعودی نیز دیدار و گفت‌وگو کرد. سفر حسین امیرعبداللهیان به ریاض با گذشت بیش از ۱۰سال از آخرین سفر یک وزیر امور خارجه کشورمان به عربستان انجام شد. اما سفر 2 ماه قبل بن‌فرحان به تهران به عنوان نخستین سفر یک وزیر خارجه سعودی به ایران پس از ۱۷ سال و همچنین سفر وزیر امور خارجه ایران به ریاض که پس از یک دهه انجام شد، خبر از بهبود روابط تهران - ریاض می‌دهد که اسفند سال قبل با وساطت پکن، پس از 7 سال از سرگرفته شد.

بدون شک از سرگیری روابط تهران - ریاض پس از وقفه 7 ساله، یکی از نتایج مثبت دیپلماسیِ مبتنی بر اقتدار دولت سیزدهم به ریاست حجت‌الاسلام رئیسی است.

در 2 سال گذشته، حجت‌الاسلام  سیدابراهیم رئیسی با بهره‌گیری از قدرت و اقتدار جمهوری اسلامی ایران در منطقه، در تغییر ریل سیاست خارجی ایران از دیپلماسی منفعلانه به سوی دیپلماسی همسایه‌محور موفق عمل کرده است.

حسن روحانی در حالی کلید پاستور را تحویل رئیسی داد که در ۸ سال ریاست جمهوری خود، با تعطیل کردن ظرفیت‌های دیپلماسی منطقه‌ای و روابط با همسایگان، سیاست خارجی ایران را به برجام و تعامل با غرب گره زد اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم شاهد تغییر محسوس رویکرد سیاست خارجی ایران بودیم. گسترش ارتباط و همکاری با همسایگان و استفاده از ظرفیت‌های همکاری با کشورهای خارج از بلوک غرب که در دولت 8 ساله روحانی به حاشیه رفته بودند، از جمله اقدامات رئیسی طی ۲ سال گذشته بوده است.

اساسا گسترش تعامل و ارتباط‌گیری با کشورهای دوست، هم‌پیمان و همسایه‌گرایی زیربنای سیاست خارجی دولت سیزدهم را تشکیل می‌دهد. احیای روابط تهران - ریاض آخرین نمونه دیپلماسی موفق دولت بود. پیش از این نیز با توافقی که میان تهران و واشنگتن شکل گرفت، 6 میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه کشورمان در کره‌جنوبی آزاد شد که بنا بر اعلام رئیس‌جمهور قرار است در حوزه‌های مربوط به تولید مورد استفاده قرار گیرد.

نشست و برخاست با روسیه و چین، سفر به آمریکای لاتین و سفر به قاره آفریقا و کشورهای دوست و همسو، از مواردی بود که در 2 سال گذشته با روی کار آمدن دولت سیزدهم شاهدش بودیم. اجرایی شدن سند همکاری‌های راهبردی 25 ساله بین ایران و چین، افزایش 200 درصدی حجم تعاملات با ونزوئلا، 2 برابر شدن حجم تجارت ایران با قاره آفریقا و عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای به عنوان عضو اصلی، از جمله نتایج دیپلماسی هدفمند و تعادل‌گرای دولت سیزدهم تنها در 2 سال گذشته است. همچنین باید به این لیست، آزادی و بازگشت اسدالله اسدی، دیپلمات کشورمان را نیز که از سال 97 به مدت 5 سال در بازداشت غیرقانونی دولت بلژیک بود اضافه کرد.

* تجلیل رئیسی از اسدی

رئیس‌جمهور روز جمعه به مناسبت 26 مرداد، سالروز بازگشت آزادگان به میهن با حضور در منزل اسدالله اسدی با این دیپلمات تازه آزاد شده از زندان‌های اروپا دیدار و از صبر و ایستادگی او در دوران اسارت تجلیل کرد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی در این دیدار که در فضایی صمیمی برگزار شد، ضمن تبریک آزادی این دپیلمات ایرانی و موفقیت و سربلندی او و خانواده‌اش در این آزمون سخت، گفت:‌ مدعیان حقوق بشر بار دیگر نشان دادند به هیچ قانونی پایبندی ندارند و با نقض آشکار و بی‌سابقه مصونیت دیپلماتیک دیپلمات ایرانی، قوانین، ضوابط و اصول بین‌المللی را زیر پا گذاشتند.

در این دیدار  اسدی نیز گزارشی از روند اسارت و دوران حبس خود در زندان‌های آلمان و بلژیک به رئیس‌جمهور ارائه کرد.

اسدالله اسدی، دبیر سوم سفارت ایران در اتریش بود که 9 تیر 1397 با طراحی رژیم صهیونیستی و عاملیت برخی سرویس‌های امنیتی غرب در آلمان به اسارت گرفته شد و پس از آن به بلژیک منتقل و در دادگاهی سیاسی به 20 سال زندان محکوم شد. وی در نهایت پنجم خردادماه پس از ۵ سال اسارت با پیگیری‌های دیپلماتیک دولت سیزدهم، آزاد شد و به کشور بازگشت. اما ماجرای این دستگیری به تیرماه ۱۳۹۷ بازمی‌گردد که بلژیک و اتریش، از بازداشت ۵ نفر از جمله یک دیپلمات ایرانی به ظن تلاش برای بمب‌گذاری در نشست گروهک منافقین در پاریس خبر دادند. همچنین یک زوج ایرانی‌الاصل به این اتهام در پاریس بازداشت شدند.

بلژیک در این رابطه اعلام کرد یک دیپلمات ایرانی به نام «اسدالله اسدی» که با این زوج در ارتباط بوده است، در ایالت «بایرن» آلمان بازداشت شده و قرار است برای سپری کردن روند استرداد به بلژیک، در دادگاهی در «بامبرگ» حاضر شود. این دیپلمات ایرانی اسدالله اسدی، دیپلمات ایران در کشور اتریش بود. او در حالی که به همراه خانواده در آلمان بود با ادعای دست داشتن در عملیات بمب‌گذاری مذکور به همراه فرزند خردسالش بازداشت شد.

۱۶ مهرماه ۱۳۹۷ حکم استرداد اسدی از آلمان به بلژیک اجرا و اسدی در بلژیک به مدت ۵ سال زندانی شد. جلسات دادگاه‌ رسیدگی به وضعیت اسدالله اسدی در حالی تحت فشارهای شدید سیاسی پیش می‌رفت که روند رسیدگی به این موضوع و احکام صادر شده در آن، بهت و تعجب وکلای بین‌المللی را در برداشت، چراکه این دستگیری بر خلاف کنوانسیون‌های بین‌المللی و مصونیت دیپلماتیک اسدی بود. در بهمن ۱۳۹۹ دادگاه کیفری آنتورپ، با رد مصونیت دیپلماتیک اسدالله اسدی، وی را به 20 سال زندان محکوم کرد، حکمی که قویا از سوی ایران رد شد.

در اردیبهشت ۱۴۰۰ حکم 20 سال زندان برای اسدالله اسدی تأیید شد و چون او و وکلایش دادگاه را فاقد صلاحیت می‌دانستند به حکم صادره اعتراض نکردند. در عین حال وکلای وی و دولت و وزارت امور خارجه ایران در این سال‌ها از روش‌های قانونی و بین‌المللی و تعاملات دوجانبه همواره موضوع اسدی را تا مرحله بازگشت وی به کشور دنبال می‌کردند.

سرانجام با روی کار آمدن دولت سیزدهم و پیگیری مداوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین رئیسی در این موضوع و تغییر رویکرد جدید وزارت امور خارجه و وزارت اطلاعات درباره این پرونده، باعث شد بلژیک کاملا توجیه شود که در صورت تداوم این گروگانگیری این کشور باید هزینه‌های مهمی را بپردازد. ۲ تماس تلفنی رئیس‌جمهور ایران و نخست‌وزیر بلژیک که یکی دهم اسفندماه ۱۴۰۱ و دیگری ۳۱ فروردین امسال (یعنی ۳۵ روز قبل از آزادی اسدی) انجام شد به خوبی گویای همین مساله است. گفت‌وگوهای تلفنی و حضوری وزرای امور خارجه ایران و بلژیک و همچنین ورود مستقیم  رئیس‌جمهور برای پیگیری این مساله روند آزادی وی را تسریع کرد. 

در نهایت پس از ۵ سال  بر اساس توافق میان ایران و بلژیک -‌ با وساطت عمان- اسدالله اسدی در 5 خرداد سال جاری با استقبال علی بهادری‌جهرمی، سخنگوی دولت و کاظم غریب‌آبادی دبیر ستاد حقوق بشر به کشور بازگشت.

گروه سیاسی: فرمانده کل سپاه در بیست‌وچهارمین مجمع فرماندهان و مسؤولان با بیان اینکه مقام معظم رهبری روحیه جهادی را در بین مسلمانان عالم تقویت کردند، گفت: حاکمیت جهان اسلام قدرت می‌خواهد و اگر مسلمانان ضعیف باشند، حذف خواهند شد. جهان اسلام امروز یک مفهوم اساسی است؛ حال آنکه در گذشته به صورت دقیق این مفهوم محقق نشده بود. سرلشکر حسین سلامی با اشاره به شرارت‌های استکبار جهانی به سرکردگی آمریکا در سراسر جهان افزود: امروز آمریکا بیش از هر زمان دیگری رو به زوال است و دشمن امروز در اوج ضعف قرار دارد. اگر به تاریخ ۴۵ ساله اخیر نگاهی بیندازیم، می‌بینیم هر چه پیش می‌رویم، دشمنان ما ضعیف‌تر می‌شود و ما و محور مقاومت قوی‌تر می‌شویم. وی ادامه داد: آمریکا در افغانستان ستونی از تجهیزات نظامی را بر جا گذاشت و فرار کرد و این نشان می‌دهد استکبار جهانی در طول زمان ضعیف‌تر شده است. اسرائیل هم نسبت به سال ۱۹۶۷ ضعیف‌تر و حزب‌الله از آن زمان قوی‌تر و تجهیزات و ادواتش بهتر و به روزتر شده است. سلامی با تاکید بر اینکه هر چند گزینه برتر، دیپلماسی است اما دیپلماسی بدون محتوای قدرت کارساز نیست، عنوان کرد: امروز انقلاب اسلامی و محور مقاومت در مقابل آمریکا، اسرائیل غاصب و هم‌پیمانانش در منطقه دست برتر را در اختیار دارند و این مهم با تدبیر و درایت رهبری معظم انقلاب و مجاهدت و استقامت امت اسلامی حاصل شده است. وی با بیان اینکه امروز ساختن جغرافیای سیاسی در جهان سخت‌ترین کارهاست که ایران اسلامی این امر را محقق کرده است، گفت: انقلاب اسلامی استکبار را فرسوده کرده و استخوان‌های آمریکا از درون تهی شده است. فرمانده کل سپاه با تاکید بر نقش ممتاز مقام معظم رهبری در قرار دادن آمریکا در یک بن‌بست راهبردی اظهار کرد: امروز دشمن بخوبی می‌داند اگر جمهوری اسلامی را تحریم کند، شکست می‌خورد و اگر جمهوری اسلامی را تحریم نکند، باز هم شکست می‌خورد.

* اسرائیل رو به افول و فروپاشی است

فرمانده نیروی قدس سپاه در بیست‌وچهارمین مجمع عالی فرماندهان و مسؤولان سپاه با اشاره به ویژگی‌های این نهاد انقلابی در دفاع از مظلومان و محرومان عالم عنوان کرد: آنهایی که به فکر مظلومان هستند در اوج معنویت قرار دارند و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی چنین ویژگی‌ای دارد. سردار اسماعیل قاآنی با اشاره به اینکه انقلاب اسلامی با ویژگی‌های معنوی‌ای که دارد مورد توجه آحاد انسان‌های آزاده جهان است، تأکید کرد: امروز ما در نوک قله هستیم و سپاه به برکت امکانات و تجهیزات و مهم‌تر از همه ایمانی که دارد با قدرت در همه امور پیش می‌رود. فرمانده نیروی قدس سپاه با اشاره به ویژگی‌های شهید سلیمانی به عنوان الگو و اسوه‌ای نورانی برای همگان، عنوان کرد: شهید سلیمانی شخص نبود بلکه یک مکتب و یک مسیر نورانی بود که دشمنان نمی‌توانستند او را تحمل کنند. شهید سلیمانی الگوی برجسته رفتار انسانی در خارج از مرزها بود که اقدامات معنوی وی به صورت دامنه‌دار در جبهه مقاومت نمایان شد. وی افزود: شهید سلیمانی مرد اول ضد تروریست منطقه و جهان بود که توسط تروریست‌ترین دولت و رئیس‌جمهور جهان ترور شد. شهید سلیمانی یک فرهنگ اصیل بود که دشمنان نمی‌توانستند او را تحمل کنند. دشمن شهید سلیمانی را ترور کرد اما نمی‌دانست شهید سلیمانی برای آنان بسیار خطرناک‌تر از سردار سلیمانی است. فرمانده نیروی قدس سپاه با اشاره به افول رژیم صهیونیستی در منطقه، عنوان کرد: امروز محور مقاومت دست بالا را نسبت به رژیم صهیونیستی در اختیار دارد. اخیراً محور مقاومت با محوریت حزب‌الله توانسته حق گاز خود را از رژیم اشغالگر قدس بگیرد و این میسر نمی‌شد مگر با مقاومت حزب‌الله لبنان. سردار قاآنی گفت: آمریکا در عراق ۷ تریلیون دلار هزینه کرد اما دستاوردی جز ذلت برای او حاصل نشد؛ اسرائیل غاصب هم امروز در شرایط سختی هم از درون و هم از بیرون قرار دارد. در مدت اخیر روزانه ۱۵ تا ۳۰ حمله در کرانه باختری توسط نیروهای مقاومت علیه رژیم صهیونیستی انجام می‌شود.

سردار قاآنی در پایان با اشاره به لزوم ترویج فرهنگ ایمان، جهاد و شهادت خاطرنشان کرد: اسلام به ما آموخته است که اگر ایستادگی کنیم، پیروزیم و در 45 سال اخیر هر گاه به فرهنگ مقاومت عمل کردیم پیروز شدیم. 

* جهان تک قطبی از بین رفته است

رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در بیست‌وچهارمین مجمع فرماندهان و مسؤولان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای والامقام انقلاب اسلامی، دفاع ‌مقدس و مدافعان حرم و امنیت و با اشاره به عملکرد درخشان سپاه در یک سال اخیر، تأکید کرد: تداوم حمایت و تقویت جبهه مقاومت (به ‌نحوی که سال گذشته نسبت به امسال قابل مقایسه نیست و حمایت در سرزمین‌های فلسطینی هم افزایش چشمگیر داشته است)، ادامه مبارزه با داعش در عراق و سوریه، اعلام سپاه پاسداران به ‌عنوان بزرگ‌ترین سازمان ضدتروریستی جهان در بیانات فرماندهی معظم کل قوا، تداوم مقابله و مبارزه با اشرار در جنوب شرق و شمال غرب کشور، انهدام مقرهای تروریست‌های اقلیم شمال عراق که مسیری به‌ سمت خلع‌ سلاح کامل این گروه‌های تروریستی است، ارتقای چشمگیر توان دفاعی در عرصه‌های مختلف از جمله موشکی، پهپادی، زمینی و پدافندی، برگزاری رزمایش‌های موفقیت‌آمیز از جمله رزمایش اخیر در جزایر سه‌گانه ایرانی که تصمیم تا اجرای آن تنها در 24 ساعت انجام شد، مقابله با دزدی دریایی استکبار جهانی و اذنابش و ایجاد بازدارندگی دریایی‌، کمک به مردم در امور مختلف و حضور در بلایای طبیعی از جمله سیل و زلزله و انجام رزمایش‌های کمک مؤمنانه و اهدای بسته‌های معیشتی در مناطق کمتربرخوردار از جمله اقدامات پاسداران سبزپوش انقلاب اسلامی است.

سردار سرلشکر محمد باقری با تأکید بر انتظارات به‌حق فرمانده معظم کل قوا از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بیان کرد: سپاه می‌تواند پیشرفت 100برابری داشته باشد و این دور از دسترس نیست. شناخت محیط و اتفاقات آینده از سوی این نهاد مهم است و باید در حوزه‌های مختلف جذب نیروی انسانی متعهد و متخصص، حرکت در لبه علم و فناوری و توسعه طرح‌های علمی، نظارت و اشراف و بازرسی به‌ صورت ویژه اقدام کند، همچنین مسؤولان در سپاه و سایر ارگان‌ها باید کار جهادی کنند تا بتوانیم در جهت پیشرفت کشور گام برداریم.

وی با بیان اینکه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به‌عنوان بازوی قدرتمند جمهوری اسلامی کنار ارتش جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند، عنوان کرد: همکاری و هم‌افزایی ارتش و سپاه، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران را در زمره قدرت‌های برتر منطقه و جهان قرار داده است.

رئیس ستاد کل نیروهای مسلح با بیان ابعاد جنگ ترکیبی دشمن علیه نظام اسلامی گفت: دشمنان در مواجهه با جمهوری اسلامی به جنگ ترکیبی رو آورده‌اند.

وی در بخش دیگری از سخنانش با یادآوری اهمیت ارتقای روزافزون توان دفاعی و امنیتی تأکید کرد: بسیج به‌عنوان یکی از ارکان تشکیل‌دهنده توان بازدارندگی در اختیار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است و با طرح اعتلای بسیج، زمینه جهش بزرگ این نهاد انقلابی فراهم شده است.

سرلشکر باقری با اظهار اینکه استکبار به‌دنبال یک جهان تک‌قطبی است، عنوان کرد: قدرت آمریکا رو به افول است. امروز روسیه مقابل توسعه‌طلبی پیمان آتلانتیک شمالی ایستاده است و چین هم به ‌دنبال تقویت توان نظامی خود برای مقابله با آمریکاست و همه اینها نشان‌دهنده افول قدرت آمریکاست، همچنین اتحادیه‌های بین‌المللی همچون شانگهای و بریکس قدرت خود را در جهان به نمایش گذاشته‌اند.

وی در پایان درباره اهمیت جهاد تبیین در نشان دادن پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران خاطرنشان کرد: قطعا اردوهای راهیان پیشرفت که به‌عنوان یک نهضت آغاز شده است، می‌تواند جوانان نسل جدید را با واقعیات جاری آشنا کند، بسیاری از جوانان عزیز ما با حضور در این اردوها متحول شده‌اند و این موضوع با جدیت باید پیگیری شود.

حنیف غفاری: سخنان اخیر «استیان ینسن» رئیس دفتر دبیرکل ناتو، نقطه آشکارساز ورود پیمان آتلانتیک شمالی از فاز نگاه منفعت‌طلبانه نسبت به جنگ اوکراین به فاز نگاه معامله‌گرایانه بر سر این کشور است. وی در این باره اظهار کرده است: «فکر می‌کنم یک راه‌حل ممکن برای اوکراین می‌تواند این باشد که خاکش را در ازای عضویت در ناتو واگذار کند».

این سخنان نه از سوی یک فرد عادی، بلکه از سوی رئیس دفتر و یکی از مشاوران اصلی «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو مطرح شده است. چندی پیش دبیرکل ناتو در سفر به اوکراین به زلنسکی وعده داد بزودی حدود و ثغور زمانی عضویت این کشور در پیمان آتلانتیک شمالی را تعیین کرده و علاوه بر آن، در سیاست‌گذاری‌های امنیتی ناتو در قبال کی‌یف در هماهنگی کامل با رئیس‌جمهور اوکراین خواهد بود اما اکنون نه تنها خبری از ترسیم نقشه راه عینی عضویت اوکراین در پیمان آتلانتیک شمالی نیست، بلکه آماده‌سازی اوکراینی‌ها و افکار عمومی دنیا جهت جدایی بخشی از خاک این کشور جنگ‌زده، در دستور کار سیاسی - تبلیغاتی غرب قرار گرفته است! 

به نظر می‌رسد پس از شکست اوکراینی‌ها در نبرد باخموت و ناکامی ضدحمله کی‌یف به نیروهای روس در میادین شرقی مانند دونتسک، لوهانسک و زاپروژیا، اکنون چالش و سوال جدید اعضای ناتو این است: اوکراین چه مقدار از سرزمین‌های خود را اساسا می‌تواند پس بگیرد و ناتو تا چه میزان، می‌تواند از این خواسته میدانی کی‌یف حمایت کند؟! نیروهای روس، میادین مین‌گذاری شده گسترده‌ای ایجاد کرده‌اند و استحکامات قوی تاسیسات نظامی روسیه و استناد آنها به شیوه نبرد نامتقارن و غیرقابل پیش‌بینی در برخی حوزه‌های جنگ، مانع پیشرفت اوکراینی‌ها شده است. در چنین شرایطی پیشنهاد مقامات ارشد ناتو به وضوح نشان می‌دهد غربی‌ها امیدی نسبت به مدیریت میدانی نبرد و گشودن گره‌های پیچیده شکل گرفته در آن ندارند. 

سال گذشته، دقیقا مشابه این پیشنهاد - البته به صورتی دقیق‌تر- از سوی «هنری کیسینجر» استراتژیست مشهور آمریکایی مطرح شد. پیشنهاد کیسینجر 101 ساله مبتنی بر 2 مولفه اساسی است؛ یکی اینکه اوکراین باید در طرح نهایی، به کشوری بی‌طرف تبدیل شود و پیوستن به پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)  را فراموش کند. دوم؛ در ازای بازگشت مناطق چهارگانه (لوهانسک، دونتسک، زاپروژیا و خرسون)، اوکراین پیوستن کریمه به روسیه را به رسمیت بشناسد و دیگر اعضای سازمان ملل متحد نیز از این موضوع تبعیت کنند. 

در آن زمان طرح این پیشنهاد از سوی کیسینجر، منجر به خشم اوکراینی‌ها و حتی صدور حکم ممنوع‌الورودی وزیر اسبق خارجه آمریکا به اوکراین شد اما اکنون همین پیشنهاد با نوعی ملاحظه‌کاری از سوی سران ناتو خطاب به زلنسکی و مقامات اوکراینی مطرح می‌شود. البته آتلانتیکی‌ها در اینجا هنوز عمق فاجعه را برای زلنسکی عیان نساخته‌اند. به عنوان مثال، ینسن در سخنان اخیر خود عملا از معامله کریمه با اخذ مجوز عضویت اوکراین در ناتو سخن گفته است. این در حالی است که عضویت اوکراین در پیمان آتلانتیک شمالی و گسترش ناتو به شرق، خط قرمز راهبردی مسکو محسوب می‌شود. ضمن آنکه مقامات ناتو خود نیز بخوبی می‌دانند در پیمان صلح نهایی - حتی در صورت الحاق رسمی کریمه به روسیه - بی‌طرفی نظامی در قبال بحران‌های بین‌المللی و عدم عضویت اوکراین در ناتو 2 پیش‌شرط توافق و صلح نهایی به شمار می‌آید اما مقامات اروپایی قصد ندارند همه خبرهای بد را یکجا به رئیس‌جمهور اوکراین بدهند! 

بدون شک هر اندازه زمان سپری شود، سیگنال‌های سلبی بیشتری از سوی ناتو به کی‌یف مخابره خواهد شد. در این معادله، زلنسکی نه تنها حکم یک بازیگر فعال و تصمیم‌گیر را ندارد، بلکه حتی به عنوان یک مهره بازی نیز نمی‌تواند نقش‌آفرینی اندکی در این روند ایفا کند. مقامات آمریکایی و اروپایی به صورت آشکار و پنهان به رئیس‌جمهور اوکراین و وزیر خارجه‌اش تفهیم کرده‌اند آنها و کشور متبوع‌شان صرفا موضوع معامله احتمالی غرب و روسیه در آینده خواهند بود و در این مسیر، کی‌یف نباید برای دو سوی آتلانتیک تعیین تکلیف کرده یا شاخ و شانه‌ای بکشد. بدون شک زلنسکی تا همین جا نیز متوجه تبعات بازی ساده‌لوحانه خود در زمین ناتو شده است اما دیگر راهی برای عقبگرد یا جبران این بازی 2 سر باخت ندارد.

مهدی گرگانی: «دیپلماسی عزت» که این روزها در ادبیات سیاسی کشورمان رونق پیدا کرده است، پاسخی به «دیپلماسی التماسی» دولت حسن روحانی است که ۸ سال کشور را معطل مذاکرات بی‌حاصل و نگاه به کدخدای غربی کرده بود. دولت حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی از آغاز تلاش کرده ابتدا نگاه جهانیان را به راهبرد دیپلماسی جمهوری‌اسلامی ایران تغییر دهد و مختصات دیپلماتیک ایران را از رویکرد غرب‌محور مبتنی بر التماس و مذاکره به دیپلماسی مبتنی بر عملگرایی و عزتمندانه از موضع اقتدار بازتعریف کند. امروز بعد از 2 سال از عمر دولت، نتایج این راهبرد در حال نمایان شدن است؛ از اشتیاق کشورهای آمریکای لاتین برای توسعه همکاری‌ها با ایران تا عزم راسخ عربستان برای احیای روابط با کشورمان و تمایل چین و روسیه برای تعمیق شراکت استراتژیک با ایران همگی در این چارچوب قابل ارزیابی است. سفر «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان به عربستان سعودی و دیدار با مقامات عالی سعودی جدیدترین دستاورد دیپلماسی عزت در برابر دیپلماسی ملتمسانه است. دیپلماسی ملتمسانه با جدا کردن میدان از دیپلماسی و با خلع سلاح خودساخته در برابر رقبا از پیش باخته بود. امروز اما به پشتوانه میدان، دیپلماسی ایران با سرعت قابل قبولی در حال پیشتازی است و عربستان در تقلای توسعه همه‌جانبه روابط با جمهوری اسلامی ایران است. توسعه روابط با عربستان - به عنوان لیدر کشورهای عربی منطقه - به نوبه خود باعث توسعه و تقویت روابط ایران با دیگر کشورهای حوزه خلیج‌فارس خواهد شد. وزیر خارجه کویت ضمن استقبال از سفر امیرعبداللهیان به عربستان تاکید کرد این سفر می‌تواند موجب گشوده‌ شدن صفحه جدیدی در مناسبات ایرانی - عربی بر پایه اصل حسن همجواری شود و به حفاظت از امنیت و ثبات منطقه بینجامد. آزادسازی دارایی‌های بلوکه شده ایران در نقاط مختلف دنیا از جمله آزادسازی ۶ میلیارد دلار از پول ایران که تحت تحریم‌های ظالمانه در بانک‌های کره‌جنوبی مسدود بود و همچنین انتقال 3 میلیارد دلار از بدهی‌های گازی عراق به حساب‌های بانک مرکزی کشورمان، از دیگر دستاوردهای دیپلماسی عزت طی ماه‌های اخیر است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین رئیسی در جلسه هیات دولت، آزادسازی بخشی از منابع ارزی بلوکه‌شده کشورمان را جلوه‌ای از دستاوردهای دیپلماسی عزتمندانه در مقابل دیپلماسی ملتمسانه توصیف و تصریح کرد: این اقدامی ارزشمند، مایه افتخار و در راستای تامین منافع ملی بود. نکته حائز اهمیت درباره موافقت آمریکا با آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده این است که این مهم در شرایطی حاصل شده که نیروهای مسلح ایران شاهد برگزاری رزمایش‌های مختلف ارتش و سپاه در زمین و هوا و دریا بود و ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش با عبور از آبراه‌های مهم و راهبردی، دور زمین گردش کرد و به وطن بازگشت. این دقیقا نقطه مقابل دیپلماسی التماسی بود که از سپاه و ارتش تقاضا می‌کرد در زمان مذاکره از برگزاری هرگونه رزمایش که آن را اقدامات تنش‌زا و مغایر اصول مذاکره می‌خواند خودداری کنند! عضویت رسمی ایران در سازمان شانگهای را هم باید یکی دیگر از نقاط عطف دیپلماسی دولت سیزدهم خواند. ایران به عنوان یک شاهراه اقتصادی مهم در جهان با عضویت در شانگهای می‌تواند منافع سرشاری را به اعضای آن برساند و خود نیز از منافع اقتصادی، تجاری و امنیتی آن بهره‌مند شود. وزیر امور خارجه کشورمان پیش از این در یادداشت خود در روزنامه «مردم» چین به اهمیت این سازمان اشاره کرد و نوشت: سازمان همکاری شانگهای به بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین سازمان بین‌المللی منطقه‌ای در جهان امروز تبدیل شده است؛ کشورهای عضو آن ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی جهان (GDP) را تشکیل می‌دهند که بالغ بر ۲۰ تریلیون دلار است و بیش از ۱۳ برابر از زمان تشکیل آن افزایش یافته است. 

جلب حمایت برخی کشورهای عضو بریکس برای پیوستن ایران به این نهاد که در برگیرنده طیف بزرگی از قدرت‌های نوظهور جهان است، یکی دیگر از اهداف بالقوه دولت در عرصه دیپلماسی جدید است. حضور آقای رئیسی در نشست بریکس (31 مرداد) در ژوهانسبورگ که به دعوت رسمی آفریقای جنوبی انجام خواهد شد را باید در راستای همین هدف ارزیابی کرد. آزادی «اسدالله اسدی» دیپلمات بی‌گناه کشورمان از زندان بلژیک را هم باید یکی از دستاوردهای مهم دولت در این عرصه خواند؛ اتفاق مهمی که بسیاری از تحلیلگران همزمانی آن با رونمایی از موشک رادارگریز و نقطه‌زن «خرمشهر ۴» را نمادی از هماهنگی و هم‌افزایی «میدان/ دیپلماسی» دانستند.

رویکرد متعادل و متوازن دولت سیزدهم در دیپلماسی، گشایش‌های زیادی را در عرصه سیاست خارجی به روی ایران گشوده است. سفرهای مهم حجت‌الاسلام‌والمسلمین رئیسی به روسیه، چین، آمریکای لاتین، آفریقا، اندونزی، سوریه، ترکمنستان، تاجیکستان، عمان و قطر و میزبانی از سران کشورهای مختلف و امضای صدها قرارداد و سند همکاری نمونه‌هایی از دیپلماسی پویای جمهوری اسلامی ایران و شروع یک دوران جدید بر پایه اصل احترام متقابل و دیپلماسی عزت است.

این تازه آغاز راه است!

گروه 1- ایالات متحده، استرالیا، کانادا و عربستان

گروه 2- آفریقای جنوبی، ترکیه، روسیه و هند

گروه 3- آمریکای لاتین (آرژانتین، برزیل و مکزیک)

گروه 4- اروپای غربی (آلمان، بریتانیا، فرانسه و ایتالیا)

گروه 5- آسیا (اندونزی، چین، ژاپن و کره‌جنوبی)

 20 کشور مزبور مجموعا 85 درصد تولید ناخالص داخلی جهانی، 75 درصد تجارت بین‌المللی و دوسوم جمعیت جهان را به خود اختصاص داده‌اند.

در بیست‌وچهارمین مجمع عالی فرماندهان و مسؤولان سپاه از فرزاد بادپا، خادم حرم حضرت شاهچراغ(ع) تجلیل شد. در پی درخواست این خادم شجاع و فداکار حرم شاهچراغ(ع) مبنی بر عضویت در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سردار سرلشکر پاسدار حسین سلامی، فرمانده کل سپاه با درخواست این خادم فداکار موافقت و دستور استخدام وی را صادر کرد. همچنین یک سفر کربلای معلی به همراه خانواده به این خادم قهرمان اهدا شد.

* تقدیر رئیس‌جمهور از فرزاد بادپا

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی نیز روز گذشته در حاشیه مراسم نخستین رویداد مردمی‌سازی دولت از فرزاد بادپا، خادم فداکار حرم حضرت شاهچراغ(ع) تقدیر کرد. گفتنی است فرزاد بادپا، خادم حرم شاهچراغ(ع) ۲۲ مرداد پس از حمله تروریستی به حرم احمد بن موسی(ع) توانست با فداکاری نیروی داعشی را زمینگیر کند.

گروه بین‌الملل: نشریه پولیتیکو با اشاره به تنش‌هایی که در روابط میان فرانسه و آمریکا بر سر مسائل مربوط به نیجر به‌ وجود آمده است، نوشت: فرانسه از مشارکت دیپلماتیک با دولت انتقالی جدید نیجر خودداری می‌کند اما آمریکا مشتاق است با رهبران جدید این کشور آفریقایی که «محمد بازوم» رئیس‌جمهور را برکنار کرده‌اند، ارتباط برقرار کند. 

بر اساس این گزارش، مقامات فرانسوی از ایجاد روابط دیپلماتیک با دولت انتقالی جدید نیجر خودداری و قویا از تصمیم بلوک «اکواس» جهت مداخله نظامی در نیجر حمایت می‌کنند، این در حالی است که آمریکا نماینده خود را به نیجر اعزام کرد تا با رهبران جدید این کشور آفریقایی دیدار کند و علاوه بر اینکه رسما از اعلام وقوع کودتا در نیجر پرهیز می‌کند، تاکیدش بر آن است که همچنان راهی برای احیای دموکراسی در نیجر وجود دارد. 

این موقعیت حاکی از یک تغییر موازنه قدرت در منطقه است و اختلافات میان منافع پاریس و واشنگتن را در نیجر برجسته می‌کند. آمریکا که از نیجر به ‌عنوان پایگاهی برای «عملیات ضدتروریسم» استفاده می‌کند، ممکن است بر این باور باشد که «اهرم فشار» بیشتری نسبت به فرانسه دارد؛ تفکری که شاید به دلیل نقاط ضعف پاریس به عنوان استعمارگر سابق نیجر در ذهن آمریکا جاری می‌شود. 

نشریه پولیتیکو عنوان داشته است: برخی مقامات سابق آمریکا استدلال می‌کنند نارضایتی فرانسه از رویکرد آمریکا تا حدی به این دلیل است که فرانسه نسبت به از دست دادن آخرین پایگاه‌های استراتژیک خود در منطقه غرب «ساحل آفریقا» مضطرب است؛ منطقه‌ای که کودتاهای قبلی موجب خروج نیروهای فرانسوی از آنها شده است. فرانسه تاکنون درخواست دولت انتقالی جدید نیجر مبنی بر خروج نیروهای فرانسوی از نیجر را رد کرده است. 

در غرب آفریقا، فرانسه عادت دارد شاهد این باشد که قدرت‌های جهانی از این کشور یا دست‌کم از راهنمایی‌هایش پیروی می‌کنند اما درباره نیجر این اتفاق رخ نمی‌دهد. 

هفته گذشته وزارت خارجه فرانسه در واکنش به ادعای رسانه‌ها مبنی بر انتقال نیروهای این کشور در نیجر به چاد گفت: «نیروهای فرانسوی مستقر در نیجر همانند دیگران در این کشور طبق قوانین رسمی امضا شده جهت مبارزه با تروریسم، به حضور خود ادامه خواهند داد. ما از زمان کودتا، همکاری‌های نظامی و ارتباط غیرنظامی خود را به حالت تعلیق درآورده‌ایم. ما قاعدتا هرگونه تصمیم از سوی کودتاچیان را به ‌رسمیت نمی‌شناسیم. ما فقط تصمیمات مقامات قانونی نیجر را قبول داریم». اما این وزارت هیچ اظهار نظری درباره انتقال احتمالی نیروهایش از نیجر به چاد در آینده مطرح نکرد. 

این در حالی است که هفته گذشته نشریه فیگارو به نقل از یک منبع در وزارت خارجه فرانسه گزارش داد واشنگتن وقتی تصمیم گرفت معاون وزیر خارجه خود را برای گفت‌وگو با حاکمان نظامی جدید نیجر بفرستد، مانع و سد راه اقدام فرانسه شد که متحدش در ناتو است. پاریس مدعی است کودتای اخیر این کشور غرب آفریقا جدیدترین ضربه را به استراتژی فرانسه در منطقه ساحل قاره آفریقا وارد کرده است. بالغ بر ۱۵۰۰ سرباز فرانسوی در این کشور استقرار دارند. در این میان به دنبال کودتا در نیجر، ویکتوریا نولاند، قائم‌مقام وزارت خارجه آمریکا به نیجر سفر کرد و ظاهرا موضوعات متعددی مطرح شده و گفته می‌شود او از حاکمان نظامی جدید نیجر خواسته برای دریافت کمک سراغ پیمانکاران روس (واگنر) نروند. 

در همین حال، از زمانی که یک دولت نظامی جدید در نیجر در کودتای اواخر ژوئیه به قدرت رسید، پاریس بر بازگرداندن محمد بازوم، رئیس‌جمهوری مخلوع این کشور اصرار کرده است. یک منبع دیپلماتیک فرانسوی در رابطه با سفر نولاند به روزنامه فیگارو گفت ایالات‌ متحده «دقیقا برعکس آنچه ما فکر می‌کردیم انجام می‌دهد. با متحدانی مانند این، ما به دشمن نیاز نداریم». 

دولت فرانسه همچنین آماده حمایت از جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا موسوم به اکواس بود که به استفاده از زور برای بازگرداندن محمد بازوم به قدرت تهدید کرده بود. این منبع آگاه در وزارت خارجه فرانسه به روزنامه فیگارو گفت: با فرستادن ویکتوریا نولاند به نیجر، ایالات‌ متحده نشان داد آماده است با رهبران کودتا صحبت کند. برای امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، اعتبار فرانسه بویژه از منظر گفتمان درباره دموکراسی، به خطر افتاد. برای آمریکایی‌ها حتی اگر نگران بازگشت سریع به نظم قانون اساسی باشند، اولویت ثبات منطقه است. 

این دیپلمات گفت مهم‌ترین چیزی که آمریکایی‌ها می‌خواهند، صرفا این است که پایگاه‌های خودشان را در این منطقه حفظ کنند. او افزود واشنگتن برای دستیابی به این هدف، از کنار گذاشتن درخواست آنچه او «مشروع بودن طبق قانون اساسی» نامید، دریغ نخواهد کرد. اکنون پاریس نگران است واشنگتن بتواند با دولت نظامی نیجر پشت سر فرانسه و در خفا به توافق برسد. ایالات ‌متحده نیروی زمینی قابل توجهی در نیجر دارد که بالغ بر ۱۳۰۰ سرباز است و تقریبا با ۱۵۰۰ نیروی فرانسه در آنجا برابری می‌کند. نیروهای آمریکایی در ۲ پایگاه در نیامی، پایتخت نیجر و شهر آگادز مستقرند. بنا به گزارش‌ها، آگادز برای واشنگتن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا دارای یک باند فرود برای هواپیماهای بدون سرنشین است و به عنوان یک مرکز نظارتی برای منطقه وسیعی از غرب آفریقا گرفته تا لیبی در شمال قاره سیاه عمل می‌کند. به گزارش لوفیگارو، دیپلمات فرانسوی به این روزنامه گفت: «ایالات‌متحده مانند دیگر متحدان ما در این مورد، عادت دارد ما هدف انتقاد قرار بگیریم». 

رئیس کل دادگستری استان فارس از صدور حکم پرونده ضارب بانوی آمر به معروف در نارنجستان شیراز در دادگاه بدوی خبر داد. حجت‌الاسلام والمسلمین سیدکاظم موسوی در گفت‌وگو با میزان اظهار کرد: پس از وقوع حادثه ضرب و جرح یک بانوی آمر به معروف در باغ نارنجستان شیراز در پی تذکر درباره عفاف و حجاب، پرونده قضایی در دادسرای شیراز تشکیل شد و پس از تکمیل تحقیقات توسط دادسرای شیراز در مهلت قانونی کیفرخواست و قرار جلب به دادرسی صادر و پرونده جهت صدور تصمیم به دادگاه کیفری ۲ شیراز ارسال شد. 

وی افزود: هر چند از ابتدای وقوع این حادثه احساسات مردم متدین نسبت به نحوه برخورد با خانم آمر به معروف، برانگیخته و همین امر زمینه شکل‌گیری شایعات مختلفی را فراهم کرد اما دستگاه قضایی با توجه به رسالت و جایگاه قانونی خود صرفا رسیدگی در چارچوب قوانین را مد نظر قرار داد و ضمن پاسخ به‌موقع به شایعات شکل گرفته، پرونده مذکور را به دور از هرگونه جو احساسی رسیدگی کرد و همه جوانب موضوع نیز مورد بررسی دقیق قرار گرفت. 

وی با اشاره به جزئیات رأی صادره بیان کرد: در حال حاضر و پس از رسیدگی، رأی بدوی مبنی بر محکومیت ضارب به تحمل ۷۴ ضربه شلاق تعزیری، ۲ سال تبعید و در مجموع ۵۰۰ میلیون ریال جزای نقدی بدل از حبس به لحاظ توهین، ضرب و جرح و ایجاد مزاحمت برای بانوی آمر به معروف، صادر شده است که این رأی قابلیت تجدیدنظرخواهی در محاکم تجدید نظر استان فارس را دارد. 

رئیس کل دادگستری استان فارس درباره رأی صادره علیه سایر متهمان پرونده نیز اظهار داشت: 3 متهم دیگر پرونده به جزای نقدی به لحاظ عدم رعایت حجاب شرعی و ممانعت از اجرای امر به معروف و توهین به شاکیه محکوم شدند و مدیر مجموعه نارنجستان نیز به ۲ سال انفصال از خدمات دولتی محکوم شد که محکومیت مدیر مجموعه به مدت ۲ سال تعلیق شده است. 

حجت‌الاسلام والمسلمین موسوی با ذکر این که دستگاه قضایی در جایگاه مستقل و به دور از هرگونه جو احساسی به پرونده‌های قضایی رسیدگی می‌کند، بیان کرد: این پرونده نیز از این قاعده مستثنی نیست و چنانچه هر پرونده و ادعای دیگری مرتبط با این موضوع همراه با مستندات، ادله و امارات قانونی از سوی طرفین مطرح شود، مرجع قضایی مطابق قانون آیین دادرسی کیفری و در چارچوب مقررات به آن رسیدگی خواهد کرد. 

رئیس کل دادگستری استان فارس خاطرنشان کرد: بی‌تردید همانگونه که دستگاه قضایی خود را مسؤول اجرای قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر می‌داند، حقوق شخصی افراد و طرفین پرونده را نیز محترم می‌شمارد و در فضایی شفاف و مستقل اقدام به رسیدگی به هرگونه ادعایی خواهد کرد.

گروه اقتصادی: به عقیده کارشناسان فرآیندهای فعلی در واردات کالا نیاز به اصلاحات اساسی داشته و فقط از این طریق می‌توان از اتلاف منابع ارزی جلوگیری کرد، نمایندگان مجلس نیز معتقدند دولت باید در ارائه لایحه پیشگیری از رسوب کالا‌ها به مجلس تسریع کند.

از سال‌های گذشته، مساله رسوب کالا به معضلی جدی در بنادر و گمرکات کشور تبدیل شده و ‌حتی در مقاطعی، تجارت کشور را در معرض قفل شدن قرار داده است.

طبق نظر کارشناسان، تصویب و اعمال مقررات تجاری موقت، عدم در نظر گرفتن تدابیر مربوط به مدیریت واردات و ناهماهنگی‌های دستگاه‌های ذی‌ربط از جمله عوامل اساسی در تشدید رسوب کالا در مبادی ورودی محسوب می‌شوند.

با این حال، برخی مسؤولان دولت معتقدند عمده مشکلات مربوط به رسوب کالا رفع شده و این چالش در حال برطرف ‌شدن است؛ برای مثال وزیر اقتصاد و رئیس‌کل گمرک ایران میزان فعلی رسوب کالاها در کشور را عادی و متعارف دانسته و به ‌عبارت ‌دیگر وجود این پدیده را در حال حاضر به‌ عنوان یک مشکل برای اقتصاد کشور شناسایی نمی‌کنند، این در حالی است که در سال‌های گذشته، گزارش چند تخلف وزارت صمت، وزارت جهاد کشاورزی و گمرک که با نقض قانون، مانع ترخیص میلیون‌ها تن کالای اساسی از گمرکات کشور شدند، توسط نمایندگان مجلس به قوه ‌قضائیه ارسال شده است.

مساله رسوب کالا‌ها در گمرکات و انبار‌های سازمان اموال تملیکی مورد توجه رئیس قوه‌قضائیه نیز قرار گرفته است به‌طوری ‌که در بازدید حجت‌الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی‌اژه‌ای از بنادر و گمرکات مازندران در خرداد امسال، درباره «رسوب چند هزار تن ذرت فاسد» و «شرایط نامناسب مخازن نگهداری گندم و روغن» تذکرات مهمی به مسؤولان اجرایی استان داده شد که منجر به انجام برخی اقدامات اصلاحی شد.

* مسأله رسوب کالا در گمرکات به مرور زمان تشدید می‌شود

اما اصل ماجرای رسوب کالا در گمرکات چیست؟ آیا خلأ قانونی در این زمینه وجود دار‌د‌؟ در این‌ باره عده‌ای از نمایندگان مجلس اعتقاد دارند با قوانین موجود نیز می‌توان به رفع مساله رسوب کالا در گمرکات کمک کرد و به ‌عبارت‌ دیگر نیازی به وضع قوانین جدید وجود ندارد و بهتر است هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی افزایش یابد. اما برخی دیگر از کارشناسان معتقدند قوانین فعلی در زمینه فرآیندهای واردات و صادرات کالا دچار ایراد بوده و به همین دلیل مساله رسوب کالا در گمرکات به مرور زمان تشدید می‌شود، بنابراین مجلس یا دولت باید با تدوین و ارائه طرح یا لایحه به حل این مساله بپردازند.

* دولت لایحه پیشگیری از رسوب کالا‌ها را به مجلس ارائه کند

د‌ر این ‌باره عضو‌ کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه بحث رسوب کالا در گمرک یک معضل اساسی است، اظهار داشت: واردکنندگان به‌سختی کالاهای خود را ثبت سفارش می‌کنند اما به علت تأمین ارز به مشکل می‌خورند. در واقع مسائلی از این‌ قبیل‌، زنجیره‌ای از مشکلات را درباره ترخیص به‌موقع کالاها از گمرکات ایجاد کرده است.

علی جدی افزود: برای حل این مساله دولت باید آسیب‌شناسی کند و اگر به این نتیجه رسید که خلأ قانونی وجود دارد، مجلس در این‌ باره به دولت کمک خواهد کرد، در حال حاضر‌ خلأ قانونی برای ترخیص کالا از گمرکات وجود ندارد و مشکل اصلی کم‌کاری مدیران دولتی است.

جدی ادامه داد: وقتی مواد اولیه، ماشین‌آلات و کالاهای اساسی و مصرفی مردم در گمرکات رسوب می‌کند، همه مسؤولیت آن متوجه دولت است و مجلس نمی‌تواند برای ترخیص کالا از گمرکات تعیین تکلیف کند، همچنین در حل مساله رسوب کالا هیچ اراده‌ای را از سوی دولت شاهد نبوده‌ایم، بنابراین دولت باید به‌صورت جدی نقش خود را ایفا کند.

* فرآیند‌های واردات کالا نیاز به اصلاح دارد

عضو کمیسیون برنامه‌ و بودجه و محاسبات مجلس نیز ضمن اشاره به اصلاح فرآیند و سازوکارها قبل از واردات کالاها اظهار داشت: چیزی که باید به آن توجه کرد اصلاح فرآیندهای واردات کالا است تا شاهد رسوب کالا در بنادر و گمرکات نباشیم، در واقع سازوکارها باید به‌گونه‌ای باشند که ورود کالا به کشور را تسهیل و تسریع کند.

‌جعفر قادری درباره عدم ثبت سفارش و تخصیص ارز قبل از واردات کالا اظهار داشت: بعضی واردکنندگان قبل از انجام ثبت سفارش، کالا را به بنادر وارد می‌کنند و منتظر می‌مانند تا با توجه ‌به نیاز کشور، بلافاصله کالاهای خود را ثبت سفارش کرده و منتظر تخصیص ارز می‌مانند، بنابراین این موضوع موجب می‌شود حداقل بخشی از کالاها روی کشتی یا بنادر باقی بماند و در اصطلاح رسوب کالا رخ دهد  اما اگر کالایی ثبت سفارش و ارز به آن تخصیص‌داده ‌شده باشد، دلیلی برای دپوی کالاها در بنادر وجود ندارد. در واقع کالاهایی که در گمرک باقی‌ مانده‌اند به‌ این ‌علت است که مراحل ثبت سفارش و تخصیص ارز برای آنها انجام نشده است.

قادری ‌اظهار داشت: اگر مجلس به این جمع‌بندی برسد که خلأ قانونی درباره ترخیص کالاها از گمرک وجود دارد، قطعا برای رفع این خلأها ورود خواهد کرد تا این مشکل برطرف شود.

* نقش واردکنندگان نهاده‌های دامی در رسوب کالاها

عبدالمجید شیخی، کارشناس اقتصاد در تعریف ریشه‌ای مساله رسوب شدن کالا در مبادی ورودی به مهر گفت: یکی از وظایف عمومی دولت که هرگز قابل ‌واگذاری به بخش خصوصی نیست تنظیم بازار است، بنابراین یکی از مشکلات فعلی رسوب کالا در بنادر وجود انحصار در واردات خوراک دام، غلات و سایر مواد غذایی است؛ این مساله در برخی اوقات شرایط بازار داخلی را با کمبود و گاهی با زیادی کالا مواجه می‌کند. وی با ابراز تأسف از وجود انحصار در واردات محصولات بیان کرد: برخی واردکنندگان تنها منافع شخصی خود را در واردات کالا در نظر می‌گیرند و بار کشتی‌ها را به‌موقع تخلیه نمی‌کنند؛ در ۴ سال گذشته چندین بار به دلیل تخلیه نکردن عمدی بهنگام کشتی‌های حامل خوراک دام در بنادر، قیمت آن در کشور افزایش یافته است.

وی عنوان کرد: در بازار ناموزون و غیرمنظم، چنانچه کالا در فصل برداشت نهاده دامی به بازار بیاید، باعث ضرر تولیدکننده‌ها می‌شود و اگر در فصل کاشت و داشت این محصولات وارد بازار شود، مصرف‌کنندگان به دلیل افزایش قیمت نهاده‌های دامی ضرر می‌کنند و در هر دوره‌ای دولت با هجوم شکواییه‌های تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان مجبور به پاسخگویی شده و به‌ نوعی باید هزینه‌های معنوی پرداخت ‌کند، بنابراین در شرایط نامنظم که برنامه تنظیم بازاری وجود ندارد، بابت واردات تک‌‌تک کالاهای اساسی، تولیدکننده یا مصرف‌کننده یا دولت ضرر می‌کنند و عملا فقط دلال‌ها و واردکنندگان خوراک دام، علوفه و مواد غذایی دام از این موضوع منتفع می‌شوند.

* تنظیم بازار کالاهای اساسی و ضرورت برنامه‌ریزی

این کارشناس درباره حل مشکل واردات کالا گفت: جدول زمان‌بندی و مکانی باید برای تولید، توزیع و ذخیره‌سازی تمام کالاهای اساسی توسط متولی همان بخش آماده شود، چون فعلا وظایف بازرگانی مواد غذایی، غلات و خوراک دام به عهده وزارت جهاد کشاورزی است، این وظیفه نیز به عهده همین نهاد است اما متأسفانه تاکنون به این مساله رسیدگی نشده، به همین دلیل این موضوع زیان‌های متعددی را به بار آورده است.

وی ادامه داد: تهیه این جدول نیازمند مطالعه اجمالی و مستند بر آمار و اطلاعات موثق برای تمام محصولات غذایی است و این مساله برای تمام کالاها حتی محصولات غیرخوراکی و غیرآشامیدنی قابلیت اجرا دارد.

شیخی افزود: بر اساس جدول زمان‌بندی و مکانی محصولات متناسب با چگالی تولید داخلی و برای پر کردن حفره‌های مواقع فصل کاشت، داشت و حتی در زمان قله برداشت برای خوراک دام، گندم، جو، ذرت و... مجوز واردات و صادرات داده می‌شود.

وی بیان کرد: برای گندم و تنظیم واردات آن با وجود ظرفیت ذخیره‌سازی یعنی سیلوها و انبارهای کشور برنامه زمان‌بندی خرید آن برآورد می‌شود و تا حدودی این مساله برای کشور حل شده است ولی برای سایر غلات به دلیل مداخله بخش خصوصی بویژه انحصار واردات غلات در دست چند نفر معدود، این موضوع همچنان وجود دارد. شیخی تصریح کرد: اجرای جدول زمان‌بندی و مکانی محصولات به نفع تولیدکننده، مصرف‌کننده و دولت است تا هزینه‌های عمومی سربار آنها نشود و این مساله به ضرر دلالان است، البته در اقتصاد اسلامی احتکار و حرام شمرده شده و دلیل آن ایجاد زیان برای تولیدکننده، مصرف‌کننده و دولت است. این کارشناس اقتصادی با اشاره به احتکار کالا توسط واردکنندگان انحصاری تشریح کرد: این افراد با سفارش دادن بی‌موقع کالا عملا آن را خریداری می‌کنند اما اجازه واردات به آن محصولات نمی‌دهند و با احتکار کردن کالا در کشتی‌ها یا در انبارهای بنادر یا حتی در مبدأ ورودی، کالا را در فصلی وارد کشور می‌کنند که کمبود آن در بازار به اوج خود رسیده و قیمت‌ها بالا می‌رود و آنگاه به ‌صورت قطره‌چکانی آن را در بازار تزریق می‌کنند.

شیخی با بیان اینکه اقتضای تنظیم بازار تناسب میان‌چگالی تولید با چگالی مصرف است، گفت: برخی کالاها مصرف فصلی دارد؛ مانند هندوانه که در تابستان مصرف می‌شود. برداشت آن در تابستان به دلیل بالا بودن مصرف چگالی آن با عرضه و تولید انطباق نسبی دارد اما در کالاهایی مانند گندم، جو و خوراک دام چگالی مصرف یکنواخت افقی است ولی فراوانی تولید شبیه منحنی نرمال یعنی قله کوه است که از ابتدای بهار برداشت جو آغاز می‌شود تا آخر فصل تابستان به پایان رسیده و در نیمه دوم سال فصل کاشت و داشت می‌شود و در این زمان منحنی به خط افقی نمودار می‌چسبد.

* انتقاد از بازار تنظیم نشده نهاده‌های دامی

شیخی با انتقاد از اینکه هیچ برنامه تنظیم بازاری برای نهاده‌های دامی وجود ندارد، بیان کرد: با تعریف ظرفیت‌های ذخیره‌سازی و جذب مازاد مصرف در فصل بهار و تابستان می‌توان حفره‌های کمبود کالا در ۲ فصل بعد را پر کرد. عملا با ذخیره‌سازی، بازار تنظیم می‌شود. این تنظیم بازار باید به ‌صورت تکلیفی از وزارتخانه مرتبط مطالبه شود. همان‌طور که بازار میوه شب عید با خرید و ذخیره‌سازی مازاد محصولات در فصل‌های قبل تنظیم شد، همین موضوع باید برای نهاده‌های دامی نیز انجام شود. این کارشناس حوزه اقتصادی با اشاره به لابی‌های انجام شده برای واردات خوراک دام ادامه داد: برای حل این مساله باید اهرم واردات را از دست انحصارگران گرفت و در صدور کارت‌های بازرگانی تجدیدنظر شود؛ به این صورت که کارت‌های بازرگانی قبلی را باطل کرده و به‌ جای دادن کارت‌های بازرگانی به چند شخص معدود، محتکر و سوداگر، کارت‌های بازرگانی جدید به تعاونی‌های تولیدی داده شود تا کشاورزان کمبود محصول را با واردات جبران کرده و مازاد آن را صادر کنند.

******