نفت ایران، ستاره جدید پالایشگاه‌های چین
گروه اقتصادی: ترامپ و تیم او پس از بازگشت به قدرت، مجدداً تحریم‌های سنگینی را علیه صادرات نفت ایران وضع کردند و حتی خواستار صفر کردن فروش نفت کشورمان شدند اما آمار جدید از فروش نفت نشان می‌دهد ایران ماه گذشته میلادی رکورد تازه‌ای در صادرات نفت به چین ثبت کرده است. این موضوع نه‌تنها شوکی برای دولت آمریکا بوده، بلکه فرصت‌های جدیدی را برای ایران و متحدانش فراهم کرده است.
جدیدترین گزارش ماهیانه اوپک نشان می‌دهد تولید نفت ایران در ماه مارس ۲۰۲۵ به ۳ میلیون و ۳۳۵ هزار بشکه در روز رسیده که این رقم نسبت به ماه قبل از آن، ۱۲ هزار بشکه افزایش داشته است.
داده‌های اداره گمرک چین نیز نشان می‌دهد واردات کل نفت این کشور در ماه مارس به 51.41 میلیون تن رسیده است. این رقم معادل 12.1 میلیون بشکه در روز است و بالاترین میزان از آگوست ۲۰۲۳ محسوب می‌شود. برای مقایسه، در همین دوره سال گذشته واردات نفت چین 11.55 میلیون بشکه در روز بود و در 2 ماه اول سال ۲۰۲۵ به حدود 10.38 میلیون بشکه در روز کاهش یافت.
* نفت ایران، ستاره اصلی رشد واردات
یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش واردات نفت چین، جهش خرید نفت از ایران بوده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد نفت ایران حدود ۱۳ درصد از کل واردات نفت خام چین را تشکیل می‌دهد. پالایشگاه‌ها و معامله‌گران مستقل چین، با توجه به افزایش فشارهای آمریکا بر محدود کردن عرضه نفت ایران در آینده، خرید خود را در ماه مارس افزایش دادند.
در همین حال اِما لی، تحلیلگر شرکت داده‌های تانکری ورتکسا اعلام کرد واردات دریایی نفت چین در حال حاضر به 10.6 میلیون بشکه در روز رسیده است. این رقم بالاترین سطح از اکتبر ۲۰۲۳ است و عمدتاً به ورود نفت خام ایران به بنادر منطقه شاندونگ مرتبط است.
با وجود تحریم‌های سخت آمریکا علیه نفت روسیه که از ماه ژانویه اعلام شد اما صادرات نفت این کشور به چین افزایش یافته است. تانکرهای غیر تحریم شده برای بهره‌مندی از افزایش قیمت حمل‌ونقل، به ناوگان حمل نفت روسیه ملحق شده‌اند.
پالایشگاه‌های دولتی چین که از ماه مارس خرید نفت دریایی روسیه را محدود کرده‌اند، به جای آن نفت جایگزین از مناطق دیگری مثل خاورمیانه، غرب آفریقا و آمریکای جنوبی وارد کرده‌اند.
در جمع‌بندی آمارهای موجود می‌توان این‌گونه بیان کرد که واردات نفت چین در 3 ماهه اول سال ۲۰۲۵ به ۱۳۵.۲۵ میلیون تن رسیده است. جهش واردات در ماه مارس نشان می‌دهد چین همچنان به دنبال تأمین نیازهای انرژی خود از منابع مختلف است و نفت ایران و روسیه نقش کلیدی در این استراتژی دارند.
* رکورد تازه ایران در صادرات نفت به چین
مؤسسه کپلر، یکی از معتبرترین مراکز تحقیقات انرژی جهان نیز در گزارشی اعلام کرد ایران در ماه مارس ۲۰۲۵ (ماه گذشته)، روزانه 1.91 میلیون بشکه نفت به چین صادر کرده است. این رقم بالاترین میزان صادرات نفت ایران به چین در سال‌های اخیر است و حتی از رکوردهای قبلی پیش از دوران ترامپ فراتر می‌رود.
2 پیام مهم از این رکورد برای ترامپی که ادعا می‌کرد صادرات نفت ایران را به صفر خواهد رساند این است:
پیام اول: سیاست‌های ترامپ و جنگ تجاری او علیه جهان، به جای ضربه زدن به ایران، باعث تقویت روابط تجاری کشورمان با چین شده است. هزینه‌های معاملات نفتی با ایران کاهش یافته و مشتریان چینی به واسطه قیمت مناسب و کیفیت بالای نفت ایران، به این راحتی نمی‌توانند از این معاملات صرف‌نظر کنند. این موضوع نشان می‌دهد ترامپ به جای تضعیف رقبا، آنها را به هم نزدیک‌تر کرده است.
پیام دوم: نفت ایران به دلیل قیمت مقرون‌به‌صرفه و کیفیت بالا، برای پالایشگاه‌های کوچک و مستقل چین بسیار جذاب است. این پالایشگاه‌ها که به دنبال حاشیه سود بالا هستند، به راحتی نمی‌توانند از خرید نفت ایران صرف‌نظر کنند. بیشتر این معاملات نیز تحت حمایت دولت چین انجام می‌شود.
* آمارهای رشد تولید نفت ایران
متوسط تولید نفت ایران در سه ماهه اول سال ۲۰۲۵ به ۳میلیون و ۳۱۱ هزار بشکه در روز رسیده است. این رقم نسبت به 3 ماهه قبل ۲۱ هزار بشکه افزایش داشته است. این افزایش در حالی به ثبت رسیده که تحریم‌های آمریکا علیه صنعت نفت ایران همچنان ادامه دارد.
ایران در رتبه سوم بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت اوپک قرار دارد. عربستان با تولید ۸ میلیون و ۹۵۵ هزار بشکه در روز در رتبه اول و عراق با ۳ میلیون و ۹۹۴ هزار بشکه در روز در رتبه دوم قرار دارند.
در حالی که تولید نفت ایران در ماه مارس افزایش یافت، تولید کل اوپک در این ماه ۷۸ هزار بشکه کاهش یافت و به ۲۶ میلیون و ۷۷۶ هزار بشکه در روز رسید. این کاهش نشان می‌دهد برخی اعضای اوپک در تلاش برای مدیریت بازار نفت، تولید خود را کاهش داده‌اند.
بر اساس گزارش اوپک، متوسط قیمت نفت سنگین ایران در 3 ماهه اول ۲۰۲۵ به ۷۷ دلار و ۳۱ سنت در هر بشکه رسیده است. این رقم نسبت به همین دوره در سال ۲۰۲۴،
۵ درصد کاهش داشته است.
نفت سنگین ایران در رتبه چهارم گران‌ترین نفت اوپک قرار دارد. نفت سبک عربستان با قیمت ۷۸ دلار و ۵۲ سنت گران‌ترین نفت در میان ۱۲ برند نفتی اوپک بوده است. نفت‌های کویت و گینه نیز با قیمت ۷۸ دلار و یک سنت، از نفت سنگین ایران گران‌تر هستند.
* جنگ تعرفه‌ای ترامپ و تأثیر آن بر بازار نفت
سید محمدعلی خطیبی، نماینده اسبق ایران در اوپک، در گفت‌وگو با «وطن امروز» در پاسخ به آخرین چالش‌های بازار نفت و اثرگذاری آن بر میزان فروش نفت ایران، ضمن اشاره به تحریم‌های علیه ایران و جنگ تعرفه‌ای جهانی، وضعیت کنونی بازار نفت را تحلیل کرد و آینده این بازار را تحت تأثیر عوامل مختلفی دانست.
خطیبی درباره تحریم‌های علیه صادرات نفت ایران توضیح داد: مشتریان نفت کشورمان بسیار خاص هستند و روش فروش ما به‌گونه‌ای است که تحریم‌ها در این بخش اثر زیادی ندارند. به عبارت دیگر، ایران با استفاده از روش‌های غیرمعمول، توانسته است فروش نفت خود را ادامه دهد و از ضربات تحریم‌ها کاسته شود.
او همچنین به جنگ تعرفه‌ای که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا راه‌اندازی کرده است، اشاره کرد. طبق گفته خطیبی، این جنگ تعرفه‌ای باعث نوسان در بازارهای جهانی، از جمله بازار نفت شده و ممکن است رشد اقتصادی جهانی را کند کند. در چنین شرایطی، تقاضا برای نفت نیز تحت کنترل قرار می‌گیرد و این موضوع می‌تواند بر قیمت‌ها تأثیر بگذارد.
خطیبی به این نکته هم اشاره کرد که اگر تحریم‌های علیه روسیه لغو شود، صادرات نفت این کشور به طور قابل‌توجهی افزایش خواهد یافت. این افزایش عرضه نفت در بازار جهانی می‌تواند قیمت این کالا را کاهش دهد و فشار بیشتری بر بازار وارد کند.
* برنامه‌های اوپک پلاس و آینده نفت
خطیبی در خصوص آینده بازار نفت، گفت: اوپک‌پلاس قبلاً برنامه‌ای برای کاهش تولید نفت داشته که بخشی از آن به صورت اجباری و بخشی دیگر به‌صورت داوطلبانه اجرا شده است. اما در مرحله بعدی، احتمالاً کشورهای عضو تمایلی به ادامه کاهش تولید نشان ندهند و شاهد افزایش تولید در این گروه خواهیم بود. این افزایش تولید می‌تواند قیمت نفت را در بازارهای جهانی بیشتر کاهش دهد.
به گزارش «وطن امروز»، سقوط سیاست‌های ترامپ در متوقف کردن صادرات نفت ایران نشان می‌دهد جهان به سمت چندجانبه‌گرایی و اتحاد قدرت‌های شرقی حرکت می‌کند. قرارداد استراتژیک ایران و چین و تقویت پیوندهای انرژی بین این 2 کشور، نمونه‌ای از این تحولات است. به نظر می‌رسد ترامپ به جای ضربه زدن به ایران، آمریکا را در صحنه جهانی منزوی‌تر کرده و جهان را به سمت اتحاد علیه زیاده‌خواهی‌های غرب سوق داده است.
در نهایت باید یادآور شد تحریم‌ها، جنگ تعرفه‌ای جهانی و افزایش تولید نفت از سوی کشورهای بزرگ تولیدکننده، همگی عواملی هستند که می‌توانند بر قیمت نفت تأثیر بگذارند. در این شرایط، بازار نفت با عدم قطعیت‌های زیادی روبه‌رو است و آینده آن به تصمیمات کشورهای تولیدکننده و شرایط اقتصادی جهانی بستگی دارد.