مُهر دوستی راهبردی
گروه سیاسی: ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه قانون معاهده جامع راهبردی میان این کشور و جمهوری اسلامی ایران را که پیشتر به تصویب دومای دولتی و شورای فدراسیون (۲ رکن قانونگذاری روسیه) رسیده بود امضا کرد تا فرآیند تصویب این معاهده در روسیه کامل شود.
معاهده مشارکت جامع راهبردی جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه جمعه ۲۸ دی‌ماه ۱۴۰۳ و در سفر مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور به مسکو، در آیینی در کاخ کرملین به امضای رؤسای جمهور ۲ کشور رسیده بود اما از آنجا که اجرایی شدن این معاهده منوط به طی شدن فرآیند قانونی در ۲ کشور است، ابتدا قانونگذاران روس ۱۹ فروردین ۱۴۰۴ در دومای دولتی و سناتورها نیز ۲۷ فروردین در شورای فدراسیون، لایحه ارسالی دولت روسیه را تصویب کردند تا نهایتا با امضای پوتین، فرآیند تصویب این معاهده در روسیه تکمیل شود.
معاهده مشارکت جامع راهبردی ایران و روسیه در واقع سندی است که چارچوب قانونی را برای توسعه بیشتر همکاری بین مسکو و تهران در بلندمدت تعیین می‌کند. این توافق هرچند بیشتر روی مسائل اقتصادی تاکید دارد اما با گسترش و تثبیت مناسبات روسیه و ایران به عنوان شرکای راهبردی، حوزه‌های مختلفی چون دفاعی، مبارزه با تروریسم، انرژی، مالی، حمل‌ونقل، صنعت، کشاورزی، فرهنگ، علم و فناوری را دربر می‌گیرد.
* مشارکت راهبردی
هرچند روابط ایران با روسیه به سال‌های دور بازمی‌گردد اما اشتراکات ۲ کشور همسایه در مسائلی چون مواجهه با غرب، همکاری در پرونده سوریه و مبارزه با گروه‌های تکفیری، اشتراک نظر در پرونده هسته‌ای و دیگر مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی، باعث شده تهران و مسکو در سال‌های اخیر روابط نزدیک‌تری با یکدیگر برقرار کنند.
این روابط هرچند در گذر تاریخ فراز و فرودهایی داشت اما به نظر می‌رسد اکنون به آن میزان از بالندگی رسیده است که گفت‌وگوهای آمریکا و روسیه درباره جنگ اوکراین و همین‌طور مذاکرات دوجانبه ایران و آمریکا درباره مسائل هسته‌ای، نمی‌تواند تاثیر چندانی در روابط بین تهران و مسکو بگذارد. این امر در حالی است که پس از امضا و نهایتا اجرای برجام در اواخر سال ۱۳۹۴، برخی رفتارها باعث دوری ۲ کشور از یکدیگر شده بود.
سفر اخیر سیدعباس عراقچی به مسکو که در روزهای 28 و 29 فروردین انجام شد، درست در میانه ۲ مذاکره بین ایران و آمریکا بود. وزیر امور خارجه درست ۲ روز قبل از عزیمت به رم برای انجام دور دوم گفت‌وگوها با نماینده آمریکا، به مسکو رفت تا در عمل نشان دهد سطح روابط تهران و مسکو تا چه میزان عمیق شده است. عراقچی در سفرش به مسکو حامل پیام رهبر انقلاب به پوتین بود؛ پیامی که طبق گفته سخنگوی کرملین، باعث خرسندی رئیس‌جمهور روسیه شده و او «از عراقچی خواست که بهترین آرزوها و پیام پرمحتوایی را به آیت‌الله خامنه‌ای ابلاغ کند».
پس از دیدار عراقچی با پوتین و سپس رایزنی با لاوروف، وزیر خارجه روسیه در نشست خبری مشترک با وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد روابط روسیه با ایران به مرحله‌ای متناسب با مشارکت راهبردی ۲ کشور رسیده است. لاوروف تاکید کرد: روابط مسکو و تهران با وجود شرایط سخت منطقه قوی است و همچنان در حال توسعه و پیشرفت است.
عراقچی نیز گفت: در صحبتی که با رئیس‌جمهور روسیه داشتم، صحبت بسیار مفید و سازنده‌ای بود. این نشان می‌دهد روابط ما و روسیه در مسیر بسیار درستی پیش می‌رود و من تصور می‌کنم هیچ‌گاه در طول تاریخ روابط ۲ کشور، این میزان نزدیکی و استحکام در روابط ایران و روسیه وجود نداشته است.
عراقچی تصریح کرد: تعداد رفت‌وآمدهای سیاسی بین ۲ کشور در حال حاضر در سطح بسیار عالی است.
* اجرای قریب‌الوقوع معاهده جامع راهبردی
عراقچی در مصاحبه اختصاصی با شبکه راشاتودی در زمان سفر اخیرش به روسیه در پاسخ به پرسشی در این باره که معاهده جامع راهبردی ۲ کشور چه زمانی در ایران اجرا می‌شود؟ گفت: «مجلس ایران هم طی روزهای آینده این معاهده را تصویب خواهد کرد و فکر می‌کنم طی هفته‌های آینده، این معاهده اجرایی خواهد شد».
سیدعباس عراقچی خاطرنشان کرد: «این معاهده چشم‌انداز درازمدتی را به روابط ایران و روسیه می‌دهد. همکاری‌هایی که بین ۲ کشور وجود دارد، قبل از این معاهده شروع شده و ما الان در شرایط بسیار خوبی به سر می‌بریم ولی این معاهده هم پایه‌های قوی‌تری برای روابط ایجاد می‌کند و هم اینکه چون دوره توافق ۲۰ ساله و قابل تمدید است، چشم‌انداز درازمدتی را ایجاد می‌کند».
وی ادامه داد: «معاهده جامع راهبردی به بقیه دنیا هم این پیام را می‌دهد که ایران و روسیه به دنبال همکاری‌های درازمدت هستند و مسائل مقطعی نمی‌تواند این رابطه را دچار خدشه کند؛ بنابراین معتقدم با اجرایی شدن این معاهده، مسیر همکاری‌های ما قوی‌تر و سریع‌تر جلو خواهد رفت».
به نظر می‌رسد اجرای قریب‌الوقوع معاهده جامع راهبردی بین ایران و روسیه، فصل دیگری از روابط بین ۲ کشور را رقم خواهد زد. همان‌طور که عراقچی نیز اشاره کرده بود، این معاهده 20 ساله به دنیا این پیام را مخابره می‌کند که ۲ کشور در پی مشارکت‌های درازمدت هستند؛ نوعی از همکاری‌های دوجانبه که از ثبات برخوردار بوده و مسائل حاشیه‌ای چون مذاکرات ۲ کشور با طرف آمریکایی نیز نمی‌تواند آن را تحت‌الشعاع خود قرار دهد.
***
عراقچی امروز به چین می‌رود
وزارت امور خارجه اعلام کرد سیدعباس عراقچی امروز به چین می‌رود. وزیر امور خارجه که پیش از عزیمت به رم برای شرکت در دور دوم گفت‌وگوهای هسته‌ای به مسکو سفر کرده بود، اکنون به پکن می‌رود تا طبق آنچه وزارت امور خارجه اعلام کرده است، مناسبات دوجانبه را با مقامات چینی مورد بررسی قرار دهد.
در همین باره سخنگوی وزارت امور خارجه گفته است: سفر وزیر امور خارجه از قبل برنامه‌ریزی شده بود. طبیعی است در این سفر درباره روند گفت‌وگوها با مقامات چین رایزنی کنیم و آنها را در جریان آخرین تحولات قرار دهیم.
سخنگوی وزارت خارجه چین نیز در واکنش به اعلام سفر قریب‌الوقوع وزیر امور خارجه ایران به این کشور تاکید کرد تماس‌های طرفین در تمام سطوح ادامه دارد.
سخنگوی وزارت خارجه چین گفت: چین و ایران تبادلات و تماس‌های خود را در تمام سطوح و در حوزه‌های مختلف حفظ کرده‌اند. گوئو جیاکون در ادامه اظهار داشت: درباره این سفر ویژه، در حال حاضر اطلاعات دیگری برای ارائه ندارم.