اسلاوها در استانبول
گروه بین‌الملل: ولادیمیر پوتین در یک کنفرانس خبری که بامداد یکشنبه ۱۰ مه در کرملین برگزار شد، اعلام کرد آماده است روز ۱۵ مه ۲۵ اردیبهشت در استانبول با اوکراین مذاکره مستقیم داشته باشد. وی تأکید کرد هدف این مذاکرات، پرداختن به دلایل اصلی و تاریخی این درگیری و حرکت به سوی صلحی پایدار و قوی است. چند ساعت قبل از این اعلام، رهبران اروپایی همچون کی‌یر استارمر نخست‌وزیر بریتانیا، امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه و فردریش مرتس صدراعظم آلمان که به اوکراین سفر کرده بودند، از روسیه خواستند با آتش‌بس موافقت کند. پوتین خاطرنشان کرد امکان توافق بر سر آتش‌بس جدید در جریان این مذاکرات را منتفی نمی‌داند. وی همچنین اعلام کرد روز یکشنبه با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه تماس گرفت تا جزئیات این مذاکرات را بررسی کند. در همین حال، استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور خاورمیانه، چندی پیش در سفر به مسکو پیشنهادهایی برای حل بحران جنگ روسیه و اوکراین مطرح کرده بود.
اما به نظر می‌رسد اکنون پوتین بر نقش اردوغان به عنوان واسطه مذاکرات تکیه کرده است. این پیشنهاد در حالی مطرح شده که آخرین مذاکره و رویارویی دیپلماتیک مستقیم 2 کشور مربوط به 3 سال پیش در زمان آغاز تهاجم روسیه به خاک اوکراین است. مذاکراتی که با توافق 2 طرف به اتمام رسیده بود و منجر به عقب‌نشینی روسیه از برخی مناطق اوکراین شد اما بلافاصله پس از این اقدام روسیه، ارتش اوکراین با حمایت و پشتیبانی اروپایی‌ها ضدحمله خود را آغاز کرد؛ ضدحمله‌ای که تبدیل به عملیات‌های مختلفی شد و دامنه آنها حتی به درون روسیه و استان کورسک نیز کشیده شد اما در آخرین تحولات جنگ اوکراین و روسیه اکنون کی‌یف مجددا در موضع ضعف قرار گرفته و این وضعیت با کاهش حمایت‌های آمریکا در دوره ترامپ بدتر نیز شده است.
* جدال بر سر آتش‌بس
اختلافات اساسی اکنون بر سر چگونگی برقراری آتش‌بس میان 2 کشور است. نحوه برقراری آتش‌بس و عدم نقض آن از سوی 2 طرف چالش‌هایی است که مقامات مسکو و کی‌یف را به خود مشغول کرده است. پوتین در بیانیه خود اعلام کرد اوکراین چندین بار از پاسخ به پیشنهادهای آتش‌بس مسکو سر باز زده است. این پیشنهادها شامل آتش‌بس ۳۰ روزه برای توقف حملات به تأسیسات انرژی، آتش‌بس به مناسبت عید پاک و پیشنهادی برای آتش‌بس در ماه گذشته همزمان با مراسم سالگرد پیروزی در جنگ دوم جهانی بوده است. اوکراین پیش‌تر تأکید کرده بود این آتش‌بس‌ها از سوی روسیه رعایت نشده و حملات همچنان ادامه داشته است. روسیه نیز اتهامات مشابهی درباره تداوم حملات توسط اوکراین مطرح کرده است. پوتین همچنین افزود: با وجود همه این موانع، بار دیگر از مقامات کی‌یف می‌خواهد مذاکرات مستقیم را از سر بگیرند و بر این نکته تأکید کرد که این گفت‌وگوها بدون هیچ پیش‌شرطی باشد.
رئیس‌جمهور روسیه زمان و مکان مطلوب خود را برای آغاز مذاکرات میان 2 کشور 25 اردیبهشت در شهر استانبول معرفی کرده است؛ پیشنهادی که واکنش رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه را به همراه داشت. اردوغان در تماس تلفنی با پوتین از پیشنهاد وی برای گفت‌وگوهای مستقیم با کی‌یف در استانبول استقبال کرد. رئیس‌جمهور ترکیه دیروز - یکشنبه - طی تماس تلفنی با ولادیمیر پوتین آمادگی ترکیه را برای میزبانی دور جدیدی از مذاکرات بین روسیه و اوکراین برای حل بحران اوکراین ابراز کرد. دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه در بیانیه‌ای از طریق شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد در جریان تماس تلفنی با پوتین، «اردوغان به وی گفت اظهارات او مبنی بر اینکه مذاکرات صلح بین روسیه و اوکراین از همان‌جایی که متوقف شده بود، یعنی استانبول ادامه خواهد یافت، مورد استقبال است و ترکیه آماده میزبانی مذاکراتی است که منجر به یک راه‌حل پایدار شود». در این بیانیه آمده است: اردوغان در این تماس تأکید کرد: «فرصتی برای دستیابی به صلح وجود دارد و آتش‌بس جامع، فضای لازم را برای مذاکرات صلح ایجاد خواهد کرد».
* واکنش اوکراین و اروپا
رئیس‌جمهور اوکراین روز یکشنبه پس از پیشنهاد آتش‌بس از سوی پوتین، از آنچه او نخستین نشانه‌های واقعی تمایل روسیه برای پایان دادن به جنگ توصیف کرد، استقبال کرد، البته هشدار داد تنها یک آتش‌بس کامل و قابل اعتماد از ۱۲ مه می‌تواند نیات مسکو را اثبات کند. ولودیمیر زلنسکی با این حال تاکید کرد قدم نخست در پایان دادن «واقعی» به هر جنگی، آتش‌بس است. وی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ادامه کشتار، حتی برای یک روز، هیچ معنایی ندارد. ما از روسیه انتظار داریم که با آغاز آتش‌بس کامل، ماندگار و قابل اعتماد از فردا (امروز) ۱۲ مه موافقت کند و اوکراین هم آماده دیدار است».
از سوی دیگر رئیس‌جمهور فرانسه پیشنهاد روسیه برای مذاکرات مستقیم بین مسکو و کی‌یف را ناکافی خواند و رد کرد. مکرون در مسیر بازگشت از سفر زمینی به کی‌یف در شهر پرزمیشل لهستان گفت آتش‌بس بی‌قید و شرط پیش‌نیاز هرگونه مذاکره‌ای است. امانوئل مکرون مدعی شد: رئیس‌جمهور روسیه با پیشنهاد خود می‌خواست زمان بخرد اما این یک مانور طفره‌آمیز بود. مکرون گفت برای اوکراینی‌ها غیرممکن است با مذاکرات موازی موافقت کنند در حالی که همچنان بمباران می‌شوند. وی افزود: مهم است اروپایی‌ها، همراه با ایالات متحده، همچنان خواستار آتش‌بس بی‌قید و شرط باشند؛ و سپس می‌توانیم مذاکره کنیم.
* نشست سران تروییکای اروپا در کی‌یف
یک روز قبل از پیشنهاد پوتین، سران 3 کشور اروپایی انگلیس، آلمان و فرانسه که با قطار و از راه زمینی لهستان به همراه نخست‌وزیر لهستان در اوکراین برای برگزاری نشست موسوم به «ائتلاف کشورهای داوطلب» حاضر شده بودند، مواضع خود را درباره جنگ اوکراین مطرح کردند. آنها طی این نشست در بیانیه‌ای از پوتین خواستند با یک آتش‌بس ۳۰ روزه بدون قید و شرط موافقت کند.
این بیانیه پس از گفت‌وگوی تلفنی آنها با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا صادر شد که ابتدا ایده آتش‌بس بدون قید و شرط را مطرح کرده بود. رهبران اروپایی و آمریکا در این نشست، روسیه را تهدید کردند در صورت نپذیرفتن آتش‌بس، با تحریم‌های «سنگین و گسترده» مواجه خواهد شد. پس از پایان این نشست، کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر انگلیس گفت: «همه ما که در اینجا حضور داریم، همراه با آمریکا، [از ولادیمیر پوتین] می‌خواهیم اگر واقعا به دنبال صلح است، اکنون وقتش رسیده آن را ثابت کند».
* واکنش روسیه به آتش‌بس ۳۰ روزه
در واکنش به این موضوع، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین اعلام کرد مسکو نیاز دارد این مساله را به دقت بررسی کند. وی همچنین هشدار داد هرگونه تلاش برای اعمال فشار بر روسیه کاملاً بی‌ثمر خواهد بود. پیش از این ولادیمیر پوتین به درخواست رهبران کشورهای اروپایی و آمریکا برای برقراری آتش‌بس ۳۰ روزه در اوکراین واکنش نشان داده بود اما به صراحت با این پیشنهاد موافقت نکرده بود.
وی همچنین اعلام کرده بود آتش‌بس 3 روزه‌ای که به مناسبت «روز پیروزی» اعمال شده بود، تمدید نخواهد شد و به جای آن پیشنهاد مذاکرات مستقیم و بدون پیش‌شرط با اوکراین را مطرح کرد. مذاکراتی که هم‌اکنون در انتظار تایید و همراهی مقامات کی‌یف قرار دارد تا در استانبول برگزار شود.