شِکِل‌های سوخته
امین راستی: جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونی علیه جمهوری اسلامی ایران تأثیرات عمیقی بر اقتصاد رژیم گذاشته است. این درگیری که با حملات هوایی اسرائیل به نیرو و تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران آغاز شد و با پاسخ موشکی ایران ادامه یافت، نه‌تنها خسارات انسانی و نظامی به همراه داشت، بلکه اقتصاد رژیم صهیونی را با چالش‌های جدی مواجه کرد. این گزارش به بررسی خسارات اقتصادی، آسیب‌های زیرساختی بویژه در بخش انرژی، هزینه‌های مستقیم جنگ و چالش‌های اقتصادی آینده می‌پردازد. اطلاعات ارائه‌شده در این گزارش بر اساس منابع معتبر بین‌المللی مانند The National News و Al Jazeera و همچنین رسانه‌های اسرائیلی مانند The Times of Israel گردآوری شده است، زیرا اطلاعات مستقیم از منابع رسمی رژیم یا بانک مرکزی آن در دسترس نبوده و نیست.
1 - بررسی اجمالی درگیری
جنگ رژیم صهیونی علیه ایران در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ با حملات ناجوانمردانه به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران آغاز شد. این حملات با هدف جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران انجام شد و به شهادت تعدادی از فرماندهان ارشد نظامی و دانشمند هسته‌ای کشور منجر شد. در پاسخ و جهت دفاع از کشور و صیانت از عزت ملی، جمهوری اسلامی ایران حملات موشکی و پهپادی را به شهرها و نقاط کلیدی رژیم صهیونی از جمله تل‌آویو و حیفا انجام داد. در این میان، یکی مهم‌ترین راهبردهایی که همواره جمهوری اسلامی ایران در پشیمان کردن و از پا درآوردن رژیم به کار گرفت، ضربه‌های اقتصادی به این باند جنایتکار بود تا به واسطه اختلال در تجارت، بنادر و تاسیسات انرژی، رژیم ناچار به عقب‌نشینی شود. در واقع، تاثیرات و چالش‌های اقتصادی این جنگ، آزمونی برای تاب‌آوری اقتصادی رژیم صهیونی در برابر فشارهای چندجانبه بود که به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی که این رژیم ناچار به عقب‌نشینی شد، همین آسیب‌پذیری شدید اقتصادی بود.
2 - خسارات اقتصادی
جنگ تحمیلی علیه ایران خسارات اقتصادی قابل‌توجهی به رژیم وارد کرد. بر اساس گزارش The National News، کل خسارات اقتصادی حدود ۶ میلیارد دلار تخمین زده شده که معادل یک درصد تولید ناخالص داخلی رژیم صهیونی، یعنی ۲۰ میلیارد شِکِل (تقریباً 5.9 میلیارد دلار) است. با این حال، Al Jazeera برآورد بالاتری ارائه داده و خسارات را تا ۲۰ میلیارد دلار تخمین زده است. این تفاوت در برآوردها ممکن است به دلیل روش‌های مختلف محاسبه یا در نظر گرفتن اثرات غیرمستقیم مانند کاهش تولید، اختلال در بازارها و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران باشد.
علاوه بر این، بسته شدن موقت فضای هوایی اسرائیل، اختلال در بخش‌های تولیدی و کشاورزی و نوسانات ارزش شِکِل (که به 3.7 در برابر دلار کاهش یافت) این خسارات را تشدید کرد. همچنین فرودگاه بن‌گوریون که روزانه ۳۰۰ پرواز و ۳۵,۰۰۰ مسافر را مدیریت می‌کند، با اختلالاتی مواجه شد که هزینه‌های عملیاتی شرکت هواپیمایی ال‌عال را تا ۶ میلیون دلار افزایش داد.
3 - آسیب‌های زیرساختی
حملات موشکی جمهوری اسلامی ایران به شهرهای کلیدی مانند تل‌آویو و حیفا باعث آسیب جدی به زیرساخت‌های اسرائیل شد. مؤسسه وایزمن، از مراکز علمی برجسته رژیم و پالایشگاه نفت بازان در حیفا از جمله اهداف اصلی بودند. پالایشگاه بازان که نقشی حیاتی در تأمین سوخت اسرائیل دارد، به دلیل حملات موشکی ایران تعطیل شد و خسارت روزانه ۳ میلیون دلاری را به همراه داشت. علاوه بر این، خسارات به املاک و مستغلات شامل ۴۱,۶۵۱ ادعای جبران خسارت بود که ۳۲,۹۷۵ مورد مربوط به سازه‌ها، ۴,۱۱۹ مورد مربوط به وسایل نقلیه و ۴,۴۵۶ مورد مربوط به تجهیزات و محتویات بود. هزینه تخمینی این خسارات حدود ۵میلیارد شِکِل (1.47 میلیارد دلار) برآورد شده است که تقریباً 2 برابر ادعاهای جبران خسارت ناشی از حملات حماس است.
4 - بخش انرژی
بخش انرژی اسرائیل یکی از آسیب‌پذیرترین بخش‌ها در این درگیری بود. پالایشگاه بازان که بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت اسرائیل است، به دلیل حملات موشکی ایران تعطیل شد و روزانه ۳ میلیون دلار خسارت دید. این تعطیلی نه‌تنها عرضه سوخت داخلی را مختل کرد، بلکه اسرائیل را مجبور به افزایش واردات سوخت کرد که هزینه‌های اضافی و احتمال کمبود سوخت را به همراه داشت. نگرانی‌های امنیتی درباره سایر زیرساخت‌های انرژی نیز افزایش یافته است که ممکن است منجر به افزایش هزینه‌های بیمه و کاهش سرمایه‌گذاری در این بخش شود. گزارش‌ها نشان می‌دهد این اختلالات تأثیرات گسترده‌ای بر صنایع وابسته به سوخت، مانند حمل‌ونقل و تولید داشته است.
5 - هزینه‌های جنگ
هزینه‌های مستقیم جنگ شامل هزینه‌های نظامی، دفاع موشکی و عملیات تهاجمی بود. بر اساس گزارش Al Jazeera، هفته اول جنگ ۵ میلیارد دلار هزینه داشت، با هزینه‌های روزانه حدود ۷۲۵ میلیون دلار که شامل ۵۹۳ میلیون دلار برای حملات تهاجمی و ۱۳۲ میلیون دلار برای دفاع بود. هزینه‌های سیستم‌های دفاع موشکی، مانند گنبد آهنین، بین ۱۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار در روز متغیر بود. اگر جنگ برای یک ماه ادامه می‌یافت، هزینه کل ممکن بود به بیش از ۱۲ میلیارد دلار برسد. علاوه بر این، نیاز به بازسازی زرادخانه نظامی باعث افزایش کسری بودجه شده است.
6 - چالش‌های اقتصادی آینده
جنگ تأثیرات بلندمدتی بر اقتصاد رژیم خواهد داشت. پیش‌بینی رشد اقتصادی برای سال ۲۰۲۵ از 3.3 درصد به 1.7 درصد کاهش یافته است که نشان‌دهنده کاهش 1.6 درصدی در رشد واقعی تولید ناخالص داخلی است. کسری بودجه از 5.5 درصد به 8.5 درصد تولید ناخالص داخلی افزایش یافته و بدهی عمومی از ۶۹ درصد به ۷۴ درصد رسیده است. علاوه بر این، دولت با بیش از ۳۶,۴۶۵ ادعای جبران خسارت مواجه است که هزینه‌های مالی قابل‌توجهی را به همراه خواهد داشت. تخصیص ۸۵۷ میلیون دلار به وزارت دفاع و کاهش ۲۰۰ میلیون دلاری بودجه‌های
* سلامت، آموزش و خدمات اجتماعی نیز فشار بیشتری بر اقتصاد وارد می‌کند.
علاوه بر این، نگرانی‌های سرمایه‌گذاران و خروج برخی نیروهای کار خارجی از اسرائیل به دلیل ناامنی، می‌تواند رشد اقتصادی را در بلندمدت تحت تأثیر قرار دهد. با این حال، بخش فناوری پیشرفته اسرائیل که ۱۲ درصد نیروی کار را استخدام می‌کند و ۶۴ درصد صادرات را تشکیل می‌دهد همچنان به عنوان یک نقطه قوت باقی مانده است، اگرچه رشد تعداد کارکنان این بخش از سال ۲۰۲۲ متوقف شده است.
* نتیجه‌گیری
جنگ علیه جمهوری اسلامی ایران، چالش‌های اقتصادی قابل‌توجهی برای رژیم صهیونی ایجاد کرده است. خسارات مستقیم و غیرمستقیم جنگ، همراه با آسیب به زیرساخت‌های کلیدی، بویژه در بخش انرژی، اقتصاد کلان و اداره آن را تحت فشار قرار داده است. کاهش پیش‌بینی رشد اقتصادی، افزایش کسری بودجه و افزایش بدهی عمومی نشان‌دهنده مسیری پیچیده برای بهبود اقتصاد و سرپا شدن دوباره است. همچنین این نکته را نیز باید اضافه کرد که مسیر تجاری، بنادر، دریایی، انتقال نفت و گاز نیز به مبادی ناامن و اهداف مشروع برای جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت بدل شده است. به علاوه اینکه تاسیسات و زیرساخت‌های نفت و گاز، آب شیرین‌کن و بنزین (که رژیم وابستگی زیادی به آن دارد)، در تیررس نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و از این به بعد، این مساله نیز یک تهدید همیشگی برای این رژیم خواهد بود که تاثیر مستقیم بر ریسک سرمایه‌گذاری خارجی در مناطق اشغالی فلسطین خواهد گذاشت.