دعوای باکو و مسکو
در روزهای اخیر شاهد افزایش تنش‌های سیاسی میان باکو و مسکو بودیم؛ رویدادی که به جدال‌های کلامی میان مقامات ۲ کشور انجامیده و اختلافات را به شکلی کم‌سابقه عمیق‌تر کرده است. داستان از آنجا آغاز شد که وزارت خارجه جمهوری باکو اعلام کرد ۲ شهروند این کشور، برادرانی به نام‌های ضیاءالدین و حسین سافاروف، در جریان یورش نیروهای پلیس روسیه در شهر یکاترینبرگ کشته شدند. این حمله که در ارتباط با پرونده‌ای قدیمی از سال ۲۰۰۱ انجام شد، واکنش شدید دولت باکو را به دنبال داشته است.
باکو هدف قرار گرفتن این ۲ شهروند را اقدامی غیرقانونی، با انگیزه‌های قومیتی و کاملا عمدی دانسته و اعتراض رسمی خود را با احضار پاول وولکوف، کاردار سفارت روسیه در آذربایجان اعلام کرد. به دنبال این ماجرا، وزارت فرهنگ جمهوری باکو نیز تمام رویدادهای فرهنگی مشترک با روسیه را لغو کرد. در همین حمله چندین نفر دیگر زخمی و در مجموع ۹ نفر بازداشت شدند. شبکه آی‌تی‌وی آذربایجان از زبان یکی از اعضای خانواده قربانیان نقل کرده است این ۲ برادر بدون هیچ دلیل قانونی یا محاکمه‌ای شکنجه شده و جان خود را از دست دادند. با وجود تمام اظهارات و تنش‌ها، هنوز دلیل رسمی مرگ این ۲ نفر از سوی منابع روس اعلام نشده است.
به دنبال این واقعه، دولت آذربایجان سفر برنامه‌ریزی‌شده آلکسی اوورچوک، معاون نخست‌وزیر روسیه را لغو و تأکید کرد در شرایط فعلی حضور وی یا هر مقام رسمی دیگری از روسیه در خاک آذربایجان مناسب نیست. این تصمیم نشان‌دهنده عمق اختلافات دیپلماتیک ۲ کشور است. این بحران در حالی شدت یافته که پیش‌تر نیز روابط میان مسکو و باکو دچار فراز و نشیب‌های متعددی بود. یکی از این اتفاقات به سقوط هواپیمای مسافری جمهوری باکو در قزاقستان بازمی‌گردد که در آن ۶۷ نفر جان خود را از دست دادند. مقامات باکو ادعا کردند این حادثه ناشی از حمله پدافند هوایی روسیه بوده است؛ اتهامی که کرملین آن را بشدت رد کرد. همچنین تنش دیگری در ماه فوریه با وقوع یک حمله سایبری منتسب به روسیه بر سر زبان‌ها افتاد. وزارت خارجه باکو تأکید کرده است حادثه کشته شدن این ۲ برادر قویاً محکوم است و خواستار تحقیقات کامل و مجازات عاملان این ماجرا شده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است نیروهای امنیتی روسیه مستقیما خانواده سافاروف را هدف قرار داده و همزمان به بیش از ۱۰ منزل مسکونی متعلق به اعضای این خانواده هجوم برده‌اند. به نظر می‌رسد اختلافات میان ۲ کشور به این زودی‌ها پایان نخواهد یافت و هر اقدام جدید می‌تواند تنش‌ها را وارد فاز تازه‌ای کند. آیا این معادله پیچیده راهکاری خواهد داشت یا شاهد شکل‌گیری مراحل تازه‌ای از این اختلافات خواهیم بود؟ پاسخ این سوال شاید در روزها و هفته‌های آینده مشخص شود.
وزارت کشور روسیه اعلام کرده عملیات نیروهای پلیس در شهر یکاترینبرگ در چارچوب تحقیقاتی مرتبط با جرائمی که در سال‌های گذشته رخ داده، اجرا شده است. همچنین این عملیات با پشتیبانی واحد ویژه پاسخ سریع گارد ملی روسیه انجام شده است.
وزارت خارجه روسیه اعتراضات جمهوری باکو نسبت به این عملیات و اتهام بازداشت آذربایجانی‌ها در یکاترینبرگ را بی‌اساس دانست و تاکید کرد افراد بازداشت‌شده شهروندان روسیه بوده و به ارتکاب جرائم سنگین در گذشته متهم هستند.
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در واکنش به اعتراضات باکو به این عملیات عنوان کرد اگرچه مظنونان بازداشت شده اصالت آذربایجانی دارند اما دارای شهروندی روسیه بوده‌اند و بازداشت آنها در چارچوب تحقیقات پیرامون جرائم جدی انجام شده است. وی در ادامه افزود: پاول وولکوف، کاردار روسیه در باکو، پس از احضار به وزارت خارجه جمهوری آذربایجان در ۲۸ ژوئن، توضیحات لازم را ارائه داده و به مقامات اطمینان داده است اوضاع تحت کنترل قرار دارد. زاخارووا تأکید کرد تحقیقات درباره این پرونده‌ها ادامه دارد و هرگونه اطلاعات جدید توسط کمیته تحقیقات فدرال روسیه منتشر خواهد شد.
با این حال، این توضیحات نتوانسته است مقامات باکو را قانع کند و باعث شد واکنش‌های تندتری از سوی آنها شکل گیرد. در پی افزایش تنش‌ها، تلویزیون دولتی آذربایجان پس از بازداشت تعدادی از اتباع آذربایجان در مسکو، روسیه را به سرکوب و رفتارهای امپریالیستی متهم کرد. پس از این اتهامات، نیروهای امنیتی جمهوری باکو به چند دفتر رسانه‌های روسی حمله و این مراکز را توقیف کردند. قابل توجه‌ترین اقدام در این رابطه تفتیش دفتر اسپوتنیک در باکو توسط نیروهای امنیتی آذربایجان بود که فعالیت‌های این رسانه را به حالت تعلیق درآورد. مارگاریتا سیمونیان، سردبیر گروه رسانه‌ای «راسیا سگودنیا» که اسپوتنیک زیرمجموعه آن است، اعلام کرد کارمندان سفارت روسیه در باکو به دفتر اسپوتنیک مراجعه کرده‌اند اما همچنان «عملیات ویژه» در محل در جریان است. او خبر داد کارکنان این دفتر پاسخی به تماس‌ها نمی‌دهند و ظاهرا امکان دسترسی به تلفن را ندارند؛ همچنین شهروندان روس نیز در میان کارکنان حضور دارند. ماریا زاخارووا نیز در مصاحبه با اسپوتنیک اعلام کرد سفارت روسیه و وزارت خارجه این کشور، موضوع را به وزارت کشور و سرویس امنیت دولتی باکو اطلاع داده‌اند اما تاکنون پاسخی دریافت نکرده‌اند. همچنین اعلام شد دیپلمات‌های روس بیش از ۲ ساعت است موفق به برقراری ارتباط با روزنامه‌نگاران بازداشت‌شده، از جمله شهروندان روس نشده‌اند. کارمندان کنسولی روسیه نیز اجازه ملاقات با روزنامه‌نگاران خود را نیافته‌اند و دلیل اجرای این عملیات مشخص نشده است.