گروه اقتصادی: پروژه انتقال آب از سد طالقان به تهران در روزهای پایانی مهر و پس از عبور از مسیرهای پیچیده و فنی به بهره‌برداری کامل رسید؛ این پروژه یکی از مهم‌ترین اقدامات زیرساختی سال‌های اخیر محسوب می‌شود. شهر تهران با جمعیت ۹ میلیون نفر و مصرف روزانه‌ای که در فصل گرم به بیش از ۳ میلیون مترمکعب می‌رسد، نیاز آبی بسیار فراتر از ظرفیت این خط انتقال دارد. با احتساب ظرفیت ۵ مترمکعب بر ثانیه که اکنون از طالقان به تهران منتقل می‌شود، این پروژه می‌تواند روزانه حدود ۴۳۰ هزار مترمکعب آب را تأمین کند؛ میزانی که تنها حدود ۱۴ درصد از نیاز روزانه تهران را پوشش می‌دهد.
آمارها نشان می‌دهد بهره‌برداری کامل از این خط هرچند نمی‌تواند جایگزین منابع اصلی تأمین آب تهران همچون سدهای لار، لتیان، ماملو و کرج شود اما نقش مکمل و پشتیبان را در شرایط کم‌آبی ایفا می‌کند. اهمیت این پروژه از چند منظر قابل توجه است؛ نخست آنکه در دوره‌هایی که بارندگی کاهش می‌یابد یا منابع اصلی دچار افت شدید می‌شود، این خط می‌تواند بخشی از فشار را از دوش سدهای تهران بردارد.
دوم آنکه اتصال این خط به رینگ آبرسانی تهران، امکان جابه‌جایی منابع را فراهم می‌کند و در مواقع اضطراری، می‌توان سهمیه‌ها را به صورت پویا تنظیم کرد، به‌‌علاوه با گسترش مناطق غربی تهران و افزایش جمعیت در شهرهای اطراف همچون کرج و هشتگرد، نیاز به منابع مکمل بیشتر از گذشته احساس می‌شود. با وجود این مزایا، اجرای پروژه‌های دیگر برای حل کسری آب تهران نیز در دستور کار قرار دارد، چراکه کاهش بارندگی، افت سطح سفره‌های زیرزمینی، فرسودگی شبکه توزیع و مصرف بی‌رویه، همچنان به عنوان چالش‌های اصلی باقی مانده‌اند. کارشناسان تأکید دارند در کنار توسعه زیرساخت‌ها، باید اصلاح الگوی مصرف، بازچرخانی آب و سرمایه‌گذاری بر منابع جایگزین همچون آب‌های ژرف یا انتقال از خلیج‌فارس نیز در دستور کار قرار گیرد.
عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب گفته «خط انتقال آب طالقان یکی از راهکارهای کمک به رفع مشکل ناترازی آب تهران است، این پروژه که در مسیری ۶۴ کیلومتری آب را از طالقان به آبگیر بیلقان در کرج می‌رساند، اکنون ظرفیت انتقال ۵ مترمکعب در ثانیه را برای تهران، 2.5 مترمکعب از خط قبلی و 2.5 مترمکعب از مسیر جدید فراهم کرده است. از طرف دیگر باید توجه داشت کاهش بارندگی در سال آبی جدید و نبود بارش تا پایان مهر، زنگ هشدار را برای مدیریت مصرف به صدا درآورده است و همه نهادها و شهروندان باید صرفه‌جویی را در دستور کار قرار دهند».
* اهمیت طرح انتقال آب سد طالقان
محسن حیدری، مجری طرح انتقال آب جایگزین سد طالقان نیز در این باره اظهار کرد: عملیات لوله‌گذاری، نصب شیرآلات و تست‌های فنی به پایان رسید و از ۹ میلیون مترمکعب آبی که به هشتگرد و کرج منتقل شده است، سهم تهران نیز از طریق این مسیر تأمین شد. این طرح که از اسفند ۱۴۰۳ با حمایت دولت جدید و وزارت نیرو شتاب گرفت، نه برای افزایش سهمیه آب تهران، بلکه برای پایداری تأمین در شرایط بحرانی طراحی شده است. آب منتقل‌شده به رینگ تهران متصل می‌شود اما تخصیص نهایی آن بسته به نیاز روزانه و تصمیمات شرکت آب و فاضلاب متغیر خواهد بود. اجرای این پروژه از منظر فنی یکی از دشوارترین عملیات‌های انتقال آب در کشور بوده است؛ عبور از آزادراه‌ها، خیابان‌ها و کوچه‌های باریک همچون محدوده کردان، نیازمند دریافت مجوزهای متعدد از نهادهای دولتی و نظامی بود.
تمام طرح‌های عمرانی و توسعه‌ای کشور باید بر اساس ظرفیت واقعی منابع آبی بازنگری شود، یکی از اهداف کلیدی این بازنگری، کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی به سقف ۶۵ میلیارد مترمکعب است که می‌تواند نقش مهمی در مهار ناترازی آبی ایفا کند. لوله‌هایی با وزن ۹ تن توسط دستگاه‌های سنگین در مسیرهای محدود نصب شد که نمونه‌ای از چالش‌های زیرساختی در اجرای این پروژه ملی است و با وجود ذخیره ۲۰۰ میلیون مترمکعبی سد طالقان، کارشناسان تاکید می‌کنند این طرح نباید به عنوان راه‌حل نهایی ناترازی آب تهران تلقی شود. این پروژه در مسیر تأمین آب کوتاه‌مدت تهران است اما حل بلندمدت مساله تأمین آب نیازمند اصلاح الگوی مصرف و سرمایه‌گذاری در منابع جایگزین کشور خواهد بود. بنابراین در مقطع کنونی خط انتقال آب طالقان به تهران گامی مهم در مسیر تاب‌آوری آبی پایتخت محسوب می‌شود. در مجموع اجرای این پروژه فرصتی برای عبور از کم‌آبی تهران است، به شرط آنکه با مدیریت هوشمندانه، نگاه بلندمدت و سیاست‌گذاری منسجم همراه شود، تنها در این صورت است که می‌توان امیدوار بود چالش کمبود منابع آبی تهران برطرف شود.
* ظرفیت ذخیره‌سازی سد طالقان
سد طالقان با ظرفیت ذخیره‌سازی بالغ بر ۴۲۰ میلیون مترمکعب، یکی از ستون‌های حیاتی تأمین آب در مرکز ایران شناخته می‌شود؛ منبعی راهبردی که نقش آن در تأمین آب شرب و کشاورزی استان‌های البرز، تهران و قزوین در سال‌های اخیر با شدت گرفتن بحران آب، بیش از گذشته برجسته شده است.
این سد که در ۱۳۵ کیلومتری شمال غرب تهران و در محدوده شهرستان طالقان واقع شده، بر بستر رودخانه شاهرود بنا شده و از نوع خاکی با هسته رسی است. عملیات اجرایی آن سال ۱۳۸۱ آغاز شد و ۴ سال بعد، در ۱۳۸۵ به بهره‌برداری رسید. با ارتفاعی معادل ۱۰۹ متر از پی و طول تاجی بیش از ۱۱۰۰ متر، سد طالقان نه‌تنها از نظر ابعاد، بلکه از نظر عملکرد نیز در زمره بزرگ‌ترین سدهای مخزنی کشور قرار دارد. دریاچه پشت سد با وسعتی حدود ۱۲ کیلومتر مربع، ظرفیت ذخیره‌سازی قابل‌توجهی را در اختیار مدیریت منابع آب قرار داده است.
اهداف طراحی و ساخت این سد، فراتر از تأمین آب شرب بوده و شامل پشتیبانی از کشاورزی در دشت‌های پایین‌دست و تولید برق آبی نیز می‌شود اما در شرایط فعلی که کاهش بارندگی‌ها، افت سطح سفره‌های زیرزمینی و تنش آبی در کلان‌شهرها به یک چالش ملی بدل شده، نقش سد طالقان در تأمین پایدار آب برای تهران و مناطق اطراف، به یک مأموریت حیاتی تبدیل شده است.
در همین راستا، پروژه سامانه دوم انتقال آب از طالقان تعریف و اجرا شد؛ طرحی که با هدف افزایش ظرفیت انتقال و ایجاد امکان تعمیرات اساسی در خط اول، به عنوان یک اقدام پیشگیرانه و زیرساختی کلیدی در دستور کار قرار گرفت. با بهره‌برداری از این خط دوم، ظرفیت انتقال آب به تهران به حدود ۵ مترمکعب بر ثانیه افزایش یافته؛ افزایشی که در شرایط خشکسالی و کاهش ورودی سدها، نقش مهمی در حفظ تعادل تأمین و تقاضا ایفا می‌کند.
از منظر راهبردی، سد طالقان به واسطه موقعیت جغرافیایی ممتاز، اتصال به شبکه‌های انتقال چندگانه و ظرفیت بالای ذخیره‌سازی، یکی از ارکان پایداری آبی در مرکز کشور محسوب می‌شود. در شرایطی که الگوهای بارش تغییر کرده و منابع سطحی با تهدید کاهش مواجهند، بهره‌برداری هوشمندانه از این سد و توسعه زیرساخت‌های مکمل آن، نه‌تنها یک ضرورت فنی، بلکه یک الزام سیاستی برای مدیریت آینده‌نگر منابع آب کشور است.
در نهایت، سد طالقان نماد پیوند میان مهندسی زیرساخت، امنیت آبی و تاب‌آوری شهری است؛ نمادی که اگر با نگاه بلندمدت و برنامه‌ریزی منسجم همراه شود، می‌تواند در برابر بحران‌های آبی پیش‌رو، نقش یک سپر راهبردی را ایفا کند.
سهم تهران از آب سد طالقان چقدر است؟
ارسال نظر
پربیننده
تازه ها