رضا عمویی: آمریکایی‌ها در چند ماه گذشته تهدیدات لفظی و شاخ و شانه کشیدن‌های خود را متوجه ونزوئلا کرده بودند اما به تازگی دایره تهدیدات آمریکا در آمریکای لاتین از ونزوئلا فراتر رفته و مقامات واشنگتن به صراحت دیگر کشورهای آمریکایی را نیز به مداخله نظامی تهدید می‌کنند. از جمله روز گذشته همزمان با تشدید تنش‌ها در کارائیب، رئیس‌جمهور آمریکا به بهانه مبارزه با قاچاق مواد مخدر ادعا کرد حاضر به انجام حملات نظامی در داخل خاک مکزیک است.
منابع آمریکایی گزارش دادند دونالد ترامپ مدعی شد حاضر است برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر، حملات نظامی در داخل مکزیک انجام دهد. او به خبرنگاران حاضر در اتاق بیضی کاخ سفید گفت با چنین اقدامی «موافق» است. ترامپ حتی در پاسخ به سوال یک خبرنگار که پرسید: «آیا از مکزیک برای چنین اقدامی اجازه خواهد گرفت؟» گفت با مقامات مکزیکی صحبت کرده است اما «از مکزیک راضی نیستم» و «آنها می‌دانند من چه موضعی دارم».
نیوزویک در این ارتباط گزارش داد ترامپ از مدت‌ها پیش، از مکزیک به دلیل نحوه برخورد آن با کارتل‌های مواد مخدر و باندهای تبهکار فعال در مرز با ایالات متحده و همچنین ورود مهاجران غیرقانونی به آمریکا در سال‌های اخیر ناراضی است اما سوال این است: آیا این نارضایتی به ترامپ مجوز دخالت نظامی در دیگر کشورها را می‌دهد؟!
ادعای نارضایتی ترامپ از مکزیک در حالی مطرح شده است که «کلودیا شینباوم»، رئیس‌جمهور مکزیک اعلام کرده تلاش‌هایی برای مقابله با قاچاق موادمخدر انجام داده است و مقامات مکزیکی به طور دائم در حال دستگیری قاچاقچیان و شهروندان آمریکایی به دلیل جرائم سازمان‌یافته در نزدیکی مرز با ایالات متحده هستند. مقامات آمریکا و مکزیک اغلب مسیرهای قاچاقچیان را می‌شناسند و به طور دائم عملیات‌های بسیاری برای جلوگیری از جریان مواد مخدر، از جمله فنتانیل در حال انجام است اما تاکنون هیچ‌کدام، دیگری را به انجام حمله نظامی مستقیم متهم نکرده بود، ولی ترامپ اکنون چنین تهدیدی را مطرح کرده است.
از سوی دیگر شینباوم اواخر هفته گذشته اعلام کرد مکزیکوسیتی برای مقابله با کارتل‌های مواد مخدر به کمک آمریکا نیازی ندارد. این اظهارات پس از آن طرح شد که مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا گفت کشورش در صورت درخواست مکزیک، نیروهایی را به جنوب اعزام خواهد کرد.
اینکه اکنون ترامپ به صراحت از آمادگی برای انجام عملیات نظامی در مکزیک سخن می‌گوید، نشان‌دهنده این است که مشکل واشنگتن در آمریکای لاتین فقط ونزوئلا نیست، بلکه کاخ سفید به صراحت در مسیری حرکت می‌کند که هرگونه صدای مخالف با خود را در آمریکای جنوبی و لاتین خاموش می‌کند، حتی اگر این خاموش کردن صدا در کشوری همسایه مانند مکزیک باشد. چند روز پیش از اظهارات ترامپ درباره احتمال عملیات نظامی در مکزیک، شنبه ۲۴ آبان هم تصاویری از میدان تاریخی مکزیکوسیتی، روبه‌روی کاخ ریاست جمهوری پخش شد که آشوب و زد و خورد را نشان می‌داد و برخی رسانه‌های آمریکایی تیترهایی مانند انقلاب نسل «Z» مکزیک، محاصره ساختمان‌های دولتی یا بحران دولت مکزیک منتشر کردند اما واقعیت آن بود که معترضان آمدند، شدیدترین اعتراضات خود را به گوش مقامات دولتی رساندند و رفتند، سپس زندگی به روال عادی برگشت. نه دولت مکزیک سقوط کرد و نه حتی خبری از سقوط دولت مکزیک است اما اینکه رسانه‌های شرکتی محافظه‌کار نزدیک به ترامپ، سقوط دولت مکزیک را پیش‌بینی می‌کنند، مانند همان مسیری است که در آن سقوط دولت نیکلاس مادورو پیش‌بینی شده بود. این رویه نشان می‌دهد کاخ سفید در تلاش برای افزایش فشار بر دولت‌های پیرامون خود است؛ حتی اگر این فشار به قیمت عملیات نظامی تمام شود!
* کلمبیا هم تهدید شد!
رئیس‌جمهور آمریکا روز گذشته فقط ونزوئلا و مکزیک را تهدید نکرد، بلکه کلمبیا نیز از تهدیدات لفظی ترامپ در امان نماند. ترامپ در پاسخ به پرسش خبرنگاران در کاخ سفید گفت: در کلمبیا کارخانه‌هایی وجود دارد که در آن کوکائین تولید می‌شود. آیا آن کارخانه‌ها را منهدم می‌کنم؟ شخصاً افتخار می‌کنم چنین کاری انجام دهم!
البته اینکه کلمبیا به بهانه مبارزه با مواد مخدر از سوی ترامپ با عملیات نظامی تهدید می‌شود، چندان هم عجیب نیست. سیاست خارجی یکجانبه‌گرایانه و مداخله‌جویانه ترامپ در برابر حمایت «گوستاوو پترو» رئیس‌جمهوری کلمبیا از فلسطین، بزرگ‌ترین بحران دیپلماتیک سال ۲۰۲۵ میان ۲ کشور را رقم زد. ترامپ نه‌تنها اتحاد راهبردی و تاریخی ۲ کشور را هدف گرفته، بلکه اعمال فشار سیاسی بر دولت کلمبیا و مهار قدرت‌گیری جنوب جهانی را در سر می‌پروراند.
ماه گذشته هم دولت ترامپ، کلمبیا را به بهانه «نقض تعهدات خود در مبارزه با مواد مخدر» از فهرست کشورهای همکار خارج کرد. الگوی رفتاری رئیس‌جمهور آمریکا در برابر کلمبیا را نمی‌توان منفک از بحران ساختاری نظم جهانی که نتیجه فروپاشی تدریجی «نظم مبتنی بر قواعد» آمریکایی است و امروز در رفتار ترامپ جلوه‌ای آشکار یافته است، تحلیل کرد. چنانکه او با نادیده گرفتن منشور ملل متحد و اصول حقوق بین‌الملل، عملیات نظامی و سیاسی خود را در کارائیب علیه ونزوئلا توجیه می‌کند و اکنون نیز در برابر مکزیک و کلمبیا همان منطق مداخله‌جویانه و تهدیدآمیز را به کار گرفته است.
در حالی که ترامپ با تکیه بر سیاست‌های فشار حداکثری، تحریم و حمایت از نیروهای محافظه‌کار محلی تلاش داشت نظم هژمونیک آمریکا را در منطقه بازتولید کند اما به نظر می‌رسد شکست آمریکا در حیاط خلوتش «آمریکای مرکزی و جنوبی» باعث شده کاخ سفید در عمل کشورهای مختلف این منطقه از جمله ونزوئلا، مکزیک و کلمبیا را به عملیات نظامی تهدید کند، هرچند بعید است تهدید به عملیات نظامی و حتی انجام اقدامات نظامی بتواند ورق را در آمریکای مرکزی و جنوبی به نفع ترامپ تغییر دهد. با این حال ترامپ با تهدید همزمان ونزوئلا، مکزیک و کلمبیا هشداری هم برای متحدان و هم برای دشمنان آمریکا صادر می‌کند: «اگر با ایالات متحده همکاری نکنید، عواقب آن شدید خواهد بود».
* تهدید نظامی راه‌حل نیست
با توجه به تهدیدات نظامی دولت ترامپ علیه ونزوئلا و برخی دیگر از کشورهای آمریکای لاتین، «کارل فون‌کلاوزویتس»، نظریه‌پرداز نظامی آمریکایی معتقد است مقامات آمریکا باید در نظر داشته باشند در صورت مداخله نظامی در کشورهای آمریکای جنوبی با مقاومت مردمی روبه‌رو خواهند شد و قوی‌ترین جنگ‌ها، جنگ‌هایی است که با عزم و اراده مردم روبه‌رو می‌شود. پیروز شدن در این جنگ‌ها بسیار دشوار و شاید تا حد زیادی نیز محال باشد!
کارشناس آمریکایی به مقاومت مردم عراق علیه نیروهای آمریکایی در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی، جنگ‌های چریکی علیه آمریکایی‌ها در افغانستان و پیش از آن ناچاری آمریکا به خروج از جنگ ویتنام اشاره می‌کند و می‌گوید آمریکا تاکنون به‌ندرت توانسته به اهداف موردنظر خود از طریق مسیر سخت نظامی دست یابد چون همواره در این جنگ‌ها با مقاومت مردمی و محلی روبه‌رو می‌شود.
به گفته فون‌کلاوزویتس: در ونزوئلا نیز شبه‌نظامیان بولیواری به عنوان شاخه ویژه‌ای از نیروهای مسلح ونزوئلا که سال ۲۰۰۸ ایجاد شد، با ادغام غیرنظامیان در بسیج امنیت ملی، دکترین جنگ مردمی را عملی کرده و طبق آمار رسمی آمار این شبه‌نظامیان از 1.6 میلیون نفر در سال ۲۰۱۸ به ۵ میلیون نفر تا سال ۲۰۲۴ افزایش یافته و مادورو اعلام کرده می‌خواهد اعضای این گروه را به 8.5 میلیون نفر افزایش دهد.
وی معتقد است وجود نیروهای نظامی چریکی محلی تا چند میلیون نفر بزرگ‌ترین مانع ترامپ برای انجام عملیات زمینی در جنگ علیه ونزوئلاست، مضاف بر آنکه این الگو در سایر کشورهای آمریکایی لاتین نیز می‌تواند دنبال شود و سایر دولت‌های آن منطقه نیز به سمت تشکیل نیروهای محلی دفاعی حرکت کنند، چون تقریبا امروز بسیاری از کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی، واشنگتن را به چشم یاغی منطقه نگاه می‌کنند که برنامه گسترده‌ای برای تغییرات در منطقه در سر می‌پروراند و در این صورت، دولت‌های آمریکای لاتین و مرکزی به ناچار باید به فکر خود باشند!