بیتا فرهی درگذشت

با تایید فرزند بیتا فرهی، این بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون که طی چند هفته گذشته به دلیل عارضه ریوی و قلبی در بیمارستان دی بستری بود، ظهر دیروز ۴ آذر در ۶۵ سالگی از دنیا رفت. این هنرمند فقید جزو معدود بازیگران زن سینمای ایران بود که توانست ۳ سیمرغ بلورین از جشنواره فیلم فجر دریافت کند. فرهی برای هنرمندی در فیلم‌های کیمیا (۱۳۷۳) سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن در سیزدهمین جشنواره فیلم فجر، خانه‌ای روی آب (۱۳۸۰) سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن در بیستمین دوره جشنواره فیلم فجر  و سومین سیمرغ بلورینش را برای خون‌بازی (1385) به عنوان بهترین بازیگر نقش مکمل زن از بیست‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر کسب کرد. با فوت بیتا فرهی، اکنون کارگردان و تمام بازیگران اصلی «هامون»، اثر تحسین‌شده داریوش مهرجویی دار فانی را وداع گفته‌اند. مهرجویی به همراه همسرش وحیده محمدی‌فر شامگاه شنبه 22 مهر به طرز دهشتناکی در منزل شخصی‌شان به قتل رسیدند.

مرحوم فرهی در زمان فوت ۶۵ سال داشت و در حال حاضر سریال تلویزیونی «سرزمین مادری» با بازی این بازیگر فقید از شبکه سوم سیما در حال پخش است.

***

«مهاجر سرزمین آفتاب» سریال می‌شود

کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب» به کوشش حمید حسام و مسعود امیرخانی، اثری است که خاطرات مرحوم «کونیکو یامامورا» مادر شهید ژاپنی در ایران را شامل می‌شود. کونیکو یامامورا که بعد از آشنایی با یک مسلمان ایرانی و ازدواج با او، ژاپن را به مقصد ایران ترک کرد، بعد از مهاجرت نام سبا را برای خود انتخاب کرد. پیش از این مقام معظم رهبری هم در تقریظی بر این کتاب نوشته بودند: «ساخت فیلم بر اساس زندگی خانم بابایی، حرکت مهم و موثری در جهت معرفی و آبرو بخشیدن به خانواده اسلامی و مرد مسلمان است و نباید از آن غفلت شود».

حالا سازمان سینمایی سوره قصد دارد با لیلی عاج، کارگردان تئاتر و سینما که این روزها «سرهنگ ثریا» را روی پرده دارد، سریال خاطرات کونیکو یامامورا را کلید بزند. این سریال اقتباسی از کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب» است. خود لیلی عاج فیلمنامه این اثر را خواهد نوشت.

***

اخراج بازیگر طرفدار فلسطین به قیمت توقف «جیغ ۷»

ملیسا باررا یکی از بازیگران اصلی فیلم «جیغ ۶» به دلیل پیام‌هایش در رسانه‌های اجتماعی در حمایت از فلسطینی‌ها، توسط اسپای گلاس، تهیه‌کننده فیلم اخراج شد. در همین حال پس از اخراج باررا، جنا اورتگا دیگر بازیگری که از زمان پیوستن به این مجموعه ترسناک، به میزان قابل توجهی هواداران آن را افزایش داده بود، خبر داد به دلیل تداخل با بازی در سریال «ونزدی» نتفلیکس، به این فیلم بازنخواهد گشت. باررا و اورتگا در فیلم‌های «جیغ» نقش ۲ خواهر را بازی می‌کردند. واکنش‌ها به اخراج باررا شدید بود و کارگردان فیلم کریستوفر لاندون به ماجرای اخراج وی واکنش نشان داد و روز سه‌شنبه یادداشتی در ایکس منتشر اما در ادامه حذف کرد که در آن نوشته شده بود: «همه چیز بد است. فریاد نزن. این تصمیم من نبود».

***

فراخوان هجدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر منتشر شد

هجدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر با هدف تعالی و ارتقای شعر امروز از سال ۱۳۸۵، هر سال میزبان کاروان شعر پارسی بوده و هجدهمین دوره آن نیز سال ۱۴۰۲ برگزار می‌شود. این جشنواره علاوه‌ بر هم‌سخنی با شاعران مطرح معاصر ایران، با هدف معرفی و شناخت شاعران جوان سرزمین عزیزمان و گسترش همدلی و همزبانی با پارسی‌گویان سراسر دنیا برگزار می‌شود. هجدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر آثاری را که برای نخستین‌بار در سال ۱۴۰۱ به زبان فارسی و با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در داخل کشور منتشر شده‌ باشد در ۳ گروه ادبی مجموعه شعر بزرگسال (شعر کلاسیک، شعر نو و شعر محاوره)، شعر کودک و نوجوان و درباره شعر (پژوهش‌های حوزه شعر) ارزیابی می‌کند.

آثار ارسالی به این جشنواره باید تألیفی و به زبان فارسی و مجموعه‌ شعر به ‌صورت مستقل منتشر شده باشد؛ از این‌ رو مجموعه‌های مشترک داوری نمی‌شوند. بر اساس فراخوان این جشنواره، آثاری که در سال‌های قبل با عنوان دیگر یا توسط ناشر دیگری به چاپ رسیده یا به ‌صورت گزیده‌ ‌آثار قبلی باشند، داوری نمی‌شوند. برگزیدگان هجدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر، زمستان ۱۴۰۲ در اختتامیه معرفی و به برگزیدگان، علاوه‌ بر جایزه نقدی، لوح یادبود و تندیس جشنواره اهدا خواهد شد.

مطابق سالنامه آماری سازمان سینمایی، فیلم «عقاب‌ها» با بیش از 2 دهه اکران به‌ عنوان طولانی‌ترین فیلم اکران شده در سینمای ایران لقب گرفته است؛ فیلمی که از سال ۶۴ تا ۸۵ به‌ صورت مستمر و هر ساله اکران شده است و همین اکران طویل‌المدت باعث شد در کنار رکورد 2 دهه‌ای‌اش در اکران با 10 میلیون تماشاگر، عنوان پرمخاطب‌ترین فیلم سینمای ایران را نیز از آن خود کند، صدالبته که رکورد 2 دهه اکران تنها به دلیل سال تولید این اثر سینمایی است، همچنان ‌که در سال‌های بعدی نیز فیلم‌هایی چون «پایگاه جهنمی»، «کانی مانگا»، «پلاک»، «مرز»، «کمینگاه»، «عبور از میدان مین» و «بلمی به‌ سوی ساحل» هم به‌صورت مستمر در سینما اکران شدند. البته که این موضوع تنها به دهه 60 محدود نشد و در دهه‌های 70 و 80 نیز ادامه‌دار بود تا جایی که علاوه بر فیلم‌های ذکر شده، آثاری چون «هراس»، «گذرگاه»، «پوتین» و «شب دهم» در تمام سال‌های دهه 70 و «پرواز از اردوگاه»، «پنجه در خاک»، «خط آتش»،  «یورش» و «فرار مرگبار» در تمام سال‌های دهه 80 اکران شدند. البته این آثار در زمره فیلم‌هایی هستند که اکران‌های طولانی داشتند، در حالی ‌که بسیاری از آثار تولید شده در این 3 دهه از اکران‌های 2 الی 3 ‌ساله برخوردار بودند؛ مانند فیلم «دیده‌بان» سال‌های ۷۱ و ۷۲، «حماسه مجنون» سال‌های ۷۴ و ۷۵، «سجاده آتش» سال‌های ۷۴ ، ۷۵ و۷۶ و نمونه‌های بسیار دیگر. اما مشخصاً باید به این نکته اشاره کرد که چرا در تمام این سال‌ها شیوه و مدل اکران به این صورت بود در حالی‌ که با مرور تعداد آثار اکران شده در تمامی سال‌ها، وضعیت ساخت و تولید فیلم در سینمای ایران نه‌‌تنها کم نبوده که آثار بسیاری به مرحله اکران می‌رسید و عملاً در اغلب سال‌ها تعداد آثار اکران شده در سینما بیش از 150 و حتی نزدیک به 300 فیلم بود. به هر شکل آنچه از سیاست اکران مستمر در 3 دهه ابتدای انقلاب اسلامی به دست می‌آید، اقبال و استقبال مردمی است، زیرا اغلب این آثار در حالی ‌که 10 سال از اکران‌شان می‌گذشت ولی همچنان مخاطبان خود را داشته و مردم در سالن‌ها به تماشای این فیلم‌های می‌نشستند اما با آغاز دهه 90 به تغییر سیاست از اکران مستمر به اکران مقطعی، وضعیت پایدارتری را در حوزه اکران و مخاطب سینما شاهد بودیم.

اما آنچه اکنون در سینمای کشور محل بحث ‌و بررسی است اقبال و استقبال بیش از 6 ‌میلیونی از فیلم «فسیل» آن هم طی 6 ماه اکران، نه‌تنها این فیلم کمدی را در جدول پرمخاطب‌های سینمای ایران بعد از «عقاب‌ها» و «کانی مانگا» به‌ عنوان سوم رسانده است، بلکه 2 فیلم ابتدایی هر کدام به ترتیب 20 و 15 سال اکران داشتند و همان‌طور که به آن اشاره شد «فسیل» تنها 6 ماه از اکرانش در سینمای ایران می‌گذرد، البته که انتظار اکران 20 و 15 ساله که هیچ حتی 2 ساله نیز در وضعیت کنونی سینما نه‌‌تنها غیرمنطقی، بلکه با عدم فعالیت سالن‌ها در 2 سال شیوع کرونا باعث ایجاد ترافیک بسیار زیاد در صف اکران شده است اما آنچه بیش از همه قابل ‌تأمل و توجه است اعتراض تهیه‌کننده فیلم «فسیل» طی چند روز گذشته بود و با توجه ‌به محدود شدن اکران فیلمش در پایتخت است. سیدابراهیم عامریان طی نامه‌ای خطاب به شورای صنفی اکران نوشت: در سیستم اکران جهانی، وقتی فیلمی روی پرده می‌رود و مورد استقبال واقع می‌شود، اکران مستمر باقی می‌ماند. هیچ کجای دنیا فیلمی را که باعث رونق سینما شده است، با فروش ماهانه ۱۵ میلیارد تومان از روی پرده سینما حذف نمی‌کنند. عدم تداوم اکران «فسیل» در حالی است که سینمای ایران طعم 7 میلیون مخاطب برای یک فیلم را طی 40 سال نچشیده بود و در صورتی ‌که ۹ ماه پیش هیچ فیلمی جرات اکران در عید نوروز را به دلیل وقایع حاکم بر کشور نداشت، «فسیل» برای اکران پا پیش گذاشت و همه معادلات را بر هم زد و علاوه بر روشن‌کردن چراغ سینماها باعث شد سینماداران عزیز به اذعان خودشان، کل بدهی‌های دوران ورشکستگی کرونا را صاف کنند.

صدالبته که صحبت‌های عامریان پر بیراه نبوده و از منظر خود به‌عنوان تهیه‌کننده یکی از ماندگارترین فیلم‌های سینمای ایران کاملاً درست و منطقی عنوان کرده است اما نباید این نکته را فراموش کرد که محدود کردن اکران به دلیل ایجاد فرصت برای سایر فیلم‌هاست، بویژه که ترافیک فیلم‌های پشت خط اکران بسیار سنگین بوده و طولانی‌ شدن انتظار برای اکران باعث ضرر شدید مالی به سرمایه‌گذاران این آثار خواهد شد.

 به‌ هر حال فیلم «فسیل» همان‌طور که از سوی تهیه‌کننده‌اش نیز اشاره شد سهم بسیار مهمی در هموار شدن مسیر نابود شده سینما در روزگار کرونا داشت و همچنان نیز پس از 6 ماه اکران مورد اقبال و استقبال مخاطبان قرار دارد اما با توجه ‌به وضعیت موجود و میزان ظرفیت و بستر اکران راهی جز این نیز نمی‌توان انتظار داشت، صدالبته که جهاد سالن‌سازی که امروز یکی از مهم‌ترین برنامه‌های سازمان سینمایی است راه‌‌حل تمام مشکلات است درحالی‌که در دولت قبل به این موضوع مهم و ریشه‌ای  چنانکه باید و شاید توجه نشد و امروز وضعیت سینمای کشور را در کنار بی‌تدبیری دوران کرونا در موقعیت بغرنجی قرار داده است. اما آنچه باعث امیدواری است برنامه‌ریزی برای رشد 85 درصدی ساخت سالن سینما تا پایان دولت است که با  اهتمام ویژه سازمان سینمایی می‌توان امیدوار بود به‌زودی با ظرفیت هزار سالن در سراسر کشور در کنار انقلاب سالن‌سازی سینما، شاهد اکران مستمر فیلم‌های پر مخاطب و همچنین عدم پشت خط اکران ماندن سایر تولیدات سینمایی باشیم.

تصویربرداری مرحله جدید سریال «سلمان فارسی» از نیمه مرداد شروع شده و به کارگردانی داوود میرباقری و هنرمندی بازیگرانی چون فرهاد اصلانی، محمدرضا هدایتی، بهناز توکلی و مجموعه‌ای از هنروران این روزها در شهرک غزالی ادامه دارد و عوامل در حال ساخت فصل ایران این سریال هستند.

کاروان‌سرای مرمر یکی از لوکیشن‌های ایران باستان است که بخشی از تصویربرداری سریال در آنجا انجام می‌شود. فصل ایران باستان یکی از مهم‌ترین فصل‌های سریال «سلمان فارسی» است و برای نخستین بار این دوره از تاریخ به تصویر کشیده می‌شود.

لوکیشن‌های این فصل با مواد ماندگاری ساخته می‌شود تا بعدها در سریال‌های دیگر هم بتوان از این لوکیشن‌ها بهره گرفت.

پیمان جبلی، رئیس صداوسیما پیش از این درباره این فصل از سریال گفته بود: «برای نخستین بار در تاریخ تلویزیون و سینما، نمایی از ایران باستان به تصویر کشیده می‌شود و ساخت و ساز بسیار خوبی که انجام شده است، دستاورد بزرگ مجموعه «سلمان فارسی» به حساب می‌آید. دکورهای مربوط به ایران باستان جالب توجه است. دومین نکته پراهمیت اینکه فصل ایران سخت‌ترین مرحله تولید این سریال است. مجموعه‌ای از هنروران و بازیگران حرفه‌ای و مسلط به کار در این فصل حضور دارند و تنها در برداشت امروز، نزدیک به ۶۰۰ هنرور و بازیگر مشغول کار بودند که کار بسیار سنگینی است».

طبق برنامه‌ریزی، فصل ایران حدود ۲ سال به طول می‌انجامد. پیش‌تولید فصل بعدی که حجاز است نیز از مدتی پیش آغاز شده است.

بازیگرانی همچون فرهاد اصلانی، داریوش فرهنگ، محمدرضا هدایتی، احترام برومند، رامونا شاه، علی دهکردی، مرحوم چنگیز جلیلوند، مرحوم اکبر احمدی، مهدی فقیه، محمدجواد جعفرپور، علیرضا مهران و چند بازیگر خارجی (از کشورهای تونس، ارمنستان، مراکش، یونان و...) و حدود ۱۵۰۰ بازیگر تئاتری و بومی جلوی دوربین این سریال رفته‌اند.

سریال «سلمان فارسی» به نویسندگی و کارگردانی داوود میرباقری و تهیه‌کنندگی حسین طاهری به زندگی و زمانه یار ایرانی پیامبر اکرم(ص) در 3 فصل ایران ساسانی، بیزانس و حجاز صدر اسلام می‌پردازد. فیلمبرداری این سریال از اواخر آذر ۱۳۹۸ آغاز شده است.

در حالی که این روزها رکورد فروش سینمای ایران در دست آثار کمدی است و آثار اجتماعی بسیاری هم در این چرخه از گیشه فروش جا مانده‌اند، رئیس سازمان سینمایی در آیین اختتامیه دومین جشنواره سراسری آموزشگاه‌های آزاد سینمایی آرزو کرد آثار سینمای اجتماعی در فروش رکورددار شوند. محمد خزاعی گفت: ما وارث دوران کرونا و جریان‌های سیاسی بودیم که اقتصاد سینمای ایران نابود شده بود؛ یک سینمای ورشکسته را تحویل گرفتیم. منتقدان زیادی به من مراجعه کردند گفتند ما در تولید و سرمایه‌گذاری ورود نمی‌کنیم. وی خاطرنشان کرد: ما برای احیای سینما باید برنامه‌ریزی و باید سینماها را بازگشایی می‌کردیم، به سرمایه‌گذار اعتماد و اطمینان می‌دادیم و مخاطب را به سینماها بازمی‌گرداندیم. می‌توانم مدعی باشم سینمای ایران امروز دوران بهاری خود را طی می‌کند. سیاست ما در سازمان سینمایی حمایت از فیلم‌های فرهنگی، اجتماعی و متفکر است. در نقدی دیدم که نوشته بود سازمان سینمایی نگاه جدی به سینمای کمدی 

دارد.  باید بگویم نه اینطور نیست، سازمان سینمایی به تناسب نیاز اجتماعی و فرهنگی کشور از همه گونه‌های سینمایی حمایت می‌کند. باید با تقویت برخی گونه‌های سینمایی بویژه سینمای اجتماعی شاخصه‌ها و پتانسیل آنها را برای ارتباط و پیوند با مردم بالا ببریم.  رئیس سازمان سینمایی عنوان کرد: ما وظیفه حمایت از فیلم‌های روی پرده را داریم. هم‌اکنون تنها 3 فیلم کمدی روی پرده است اما مردم از آنها استقبال کرده‌اند و در کنارش به سایر آثار هم اقبال صورت گرفته است. امروز خیلی از سینماگران که تمایل به تولید نداشتند، پروانه ساخت گرفتند و آثار آنها را سال‌ آینده خواهید دید. این وضعیت در سال آینده بهتر خواهد شد.

جشنواره‌ آموزشگاه‌های آزاد سینمایی روز گذشته به فعالیت خود پایان داد؛ جشنواره‌ای که در بخشی به آثار با موضوع فلسطین به صورت جداگانه جوایزی را اهدا کرد تا اهمیت این بخش برای نسل آینده سینمای ایران مشخص 

شود. مجتبی امینی دبیر چهل‌ودومین جشنواره فیلم فجر هم چندی پیش از اضافه شدن بخش ویژه فلسطین به این جشنواره خبر داده و گفته بود: «ما در حال برنامه‌ریزی درباره تولید برنامه با موضوع ظلم سنگین و عجیبی که در غزه رخ داده، هستیم. وظیفه هر فرد و هنرمندی که در حوزه فرهنگ و هنر کار می‌کند این است که بازتابی از جنایتی که رخ داده است را در آثار هنری‌اش رقم بزند. تمهیداتی در نظر گرفته‌ایم تا امسال در جشنواره بین‌المللی فیلم فجر بخش ویژه‌ای درباره فلسطین و ظلمی که در حق مردم این منطقه شده است داشته باشیم». 

حالا پس از جشنواره سینمای مستند ایران، سینما حقیقت هم به جمع داغداران اضافه شده است، بنا بر اعلام این جشنواره در بخش ویژه «غزه»، مستندهایی با این موضوع روی پرده می‌روند، همچنین در پنل ویژه «غزه» استادان و سینماگران بین‌المللی، درباره مسائل اخیر در فلسطین و غزه و پیامدهای انسانی آن، شیوه مستندسازی در بحران و... سخنرانی خواهند کرد. نام مستندهای بخش «غزه»، برنامه نمایش آثار و میهمانان خارجی حاضر در پنل به‌زودی اعلام می‌شود. در بخش غزه مستندهای شاخصی که در این حوزه ساخته شده و در دوره‌های قبل جشنواره به نمایش درآمده و چند مستند جدید روی پرده می‌روند.

سجاد رضایی‌مقدم: بنیاد رودکی یکی از مهم‌ترین بنیادهای فرهنگی - هنری کشور است؛ بنیادی که در وهله اول با تالار وحدت شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین سالن‌های نمایشی کشور که البته به یکی از مهم‌ترین پاتوق‌های فرهنگی کشور هم تبدیل شده است.

تالار حافظ هم یکی دیگر از زیرمجموعه‌های بنیاد رودکی است، سالنی درست مقابل تالار وحدت که روزگاری قرار بود مرکزی برای نمایش‌های عروسکی باشد.

حالا حتی فرهنگسرای نیاوران هم بعد از چندین بار گردش، مالکیتش به بنیاد رودکی واگذار شده تا شاید بعد از مدت‌ها سر و سامانی بگیرد اما بعد از عدم توانایی مدیریت و البته تغییر شغل نابهنگام مهدی سالم، سرنوشت این مرکز فرهنگی هم به سمت نامعلومی رفت تا جایی که چندی پیش ابوالفضل همراه، مدیرعامل این مجموعه در مراسمی گفته بود خوشحال است مالکیت نیاوران به صندوق اعتباری هنر رسیده و این یعنی امروز دوباره مرجع تصمیم‌گیری‌های نیاوران تغییر کرده است.

شاید جنجالی‌ترین بخش مدیریت سالم هم مربوط به مهم‌ترین بخش ماموریتش باشد، ارکستر سمفونیک تحت مدیریت بنیاد رودکی مهم‌ترین بخش هنری آن است؛ سالم با اخراج 40 نوازنده این ارکستر حاشیه‌های بسیاری آفریده بود.

البته چندی بعد وزیر ارشاد دستور داد این 40 نوازنده به جایگاه خود بازگردند اما این اتفاق حداقل تا امروز رخ نداده است.

سالم حتی رهبر ثابت این ارکستر را هم انتخاب کرد و منوچهر صهبایی به عنوان رهبر دائم ارکستر سمفونیک تهران معرفی شد؛ فردی که با تصمیم‌های جنجالی باعث ورود وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ماجرای اعتراض نوازندگان شد، ‌اتفاقی که به گفته بسیاری از کارشناسان موسیقی باعث به‌هم ریختن عملکرد موسیقایی در ارکستر سمفونیک تهران شد.

در نهایت بعد از همه این اتفاقات، رسانه‌های اقتصادی روز 28 مهر خبر دادند «مهدی سالم» مدیرعامل بنیاد رودکی به سمت سرپرست برند، مسؤولیت اجتماعی و روابط عمومی هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس منصوب شده؛ در حالی که هنوز هیچ خبر رسمی مبنی بر برکناری یا استعفای او از جایگاه مدیرعاملی بنیاد رودکی منتشر نشده بود.

مهدی سالم که از دی ۱۴۰۱ به عنوان مدیرعامل بنیاد رودکی منصوب شد و تا تابستان گذشته در این سمت بود، پیش از بنیاد رودکی هم در سمت روابط عمومی وزارت ارتباطات مشغول به کار بود که با انتشار عکسی جنجالی از پشت صحنه مصاحبه وزیر با شبکه تلویزیونی روسیه، حاشیه‌های زیادی برای این وزارتخانه ایجاد کرد و بلافاصله برکنار شد.

حالا بیش از یک ماه است مدیرعامل رودکی در هلدینگ خلیج‌فارس مشغول است؛ اگر بگوییم به هر ۲ مسؤولیت به صورت همزمان رسیدگی می‌کند قطعا دچار اشتباهی بزرگ هستیم.

رودکی با مسؤولیت‌های بسیار در حوزه فرهنگ و هنر امروز تنها به اجاره‌دهنده سالن تبدیل شده و ماموریت‌هایش را فراموش کرده یا بهتر بگوییم کسی نیست که به این فعالیت‌ها رسیدگی کند.